Morgunblaðið - 30.10.2001, Blaðsíða 10

FRÉTTIR
10 ÞRIÐJUDAGUR 30. OKTÓBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
SVEINN Einarsson rit-
höfundur kveðst afar
ánægður með þá nið-
urstöðu sem Ísland
fékk í kjöri til fram-
kvæmdastjórnar
Menningarmálastofn-
unar Sameinuðu þjóð-
anna (UNESCO) fyrir
helgi en Sveinn var þá
valinn til stjórnarsetu
næstu fjögur árin.
Hann sótti í gær fyrsta
fund nýrrar fram-
kvæmdastjórnar en er
væntanlegur heim til
Íslands á morgun, mið-
vikudag.
Allsherjarráðstefnu
UNESCO lauk í París um helgina en
hún er haldin á tveggja ára fresti.
Unnið hefur verið að því allt und-
anfarið ár að tryggja kjör Sveins í
framkvæmdastjórn UNESCO en Ís-
land hefur aðeins einu sinni áður átt
sæti í framkvæmdastjórninni þegar
Andri Ísaksson prófessor sat þar
1983–1987. Sagði Sveinn að Sigríð-
ur Snævarr, sendiherra Íslands í
Frakklandi, hefði átt þar stærstan
hlut að máli en ýmsir fleiri starfs-
menn utanríkisþjónustunnar hefðu
einnig unnið fórnfúst starf. „Þarna
lögðust allir á eitt,“ sagði hann.
„Við erum öll himinlifandi yfir
niðurstöðunni,“ sagði Sveinn. „Við
fengum mjög góða kosningu og rík-
an stuðning, höfðum t.d. stuðning
allra Norðurlandanna.“
Sagði Sveinn að sá stuðningur
hefði án efa skipt máli því Norð-
urlandaþjóðirnar væru vel kynntar
á vettvangi UNESCO, þættu öfga-
lausar og geta miðlað málum þegar
deilur kæmu upp.
Tekist á við ýmsar
grundvallarspurningar
UNESCO er sú stofnun Samein-
uðu þjóðanna sem fjallar um öll
mennta- og menningarmál, vísindi
og fjölmiðla. Þarna er því verið að
takast á við ýmsar grundvallar-
spurningar. „Einmitt þess vegna
þykir mjög eftirsóknarvert að
koma fulltrúa í framkvæmdastjórn-
ina,“ sagði Sveinn. „Mörgum er það
kappsmál að komast þarna inn og
hafa áhrif á gang mála.“
Er framboð Sveins núna liður í
viðleitni Íslands til að láta meira að
sér kveða í alþjóðamálum en Íslend-
ingar eiga einnig sæti í stjórn FAO,
Matvæla- og landbún-
aðarstofnunar Sam-
einuðu þjóðanna. „Við
erum ekki lengur ein-
hver fátæk þjóð á ysta
hjara veraldar,“ sagði
Sveinn um þetta,
„þvert á móti erum við
með ríkustu þjóðum
miðað við höfðatölu og
höfum mikilli reynslu
að miðla, t.d. í mál-
efnum sem UNESCO
fjallar um.“
Sveinn sagði eitt af
markmiðum UNESCO
að útrýma ólæsi. Þar
hefði mikið áunnist á
undanförnum árum.
„Siðfræðilegar spurningar í vís-
indum hafa einnig mjög verið settar
á oddinn og við Íslendingar stönd-
um þar nokkuð framarlega og höf-
um af reynslu að miðla eftir þá um-
ræðu sem fram hefur farið á Íslandi
vegna gagnagrunns á heilbrigð-
issviði. Mikil umræða hefur verið
um þessi mál hjá UNESCO, t.d. sér-
stök hringborðsumræða á fund-
inum núna en Björn Bjarnason
menntamálaráðherra tók þátt í
henni og reyndar stýrði hann loka-
fundinum.“
Einnig var á fundinum í París
gerð samþykkt um fjölbreytni
menningar í hnattvæðingu, að sögn
Sveins, „en hún skiptir gríðarmiklu
máli um það hvernig menning ríkja
eins og Íslands velkist í þjóðahafinu
og hvernig við eigum helst að fara
að því að halda henni á lofti“.
Dvelst 2–4 mánuði á ári
í París næstu fjögur árin
Sveinn hefur verið formaður ís-
lensku UNESCO-nefndarinnar síð-
an um áramót 1994–1995 og alls-
herjarráðstefnan nú er sú fjórða
sem hann sækir. Áður hafði hann
unnið talsvert í sama málaflokki á
vettvangi Evrópuráðsins og verið í
stjórn Alþjóðasamtaka leikhús-
fólks.
Kvaðst Sveinn í samtali við Morg-
unblaðið lítast afar vel á það verk-
efni sem nú biði hans. Hann gerir
ráð fyrir að þurfa að dveljast a.m.k.
tvisvar á ári í París, þar sem höfuð-
stöðvar UNESCO eru staðsettar,
næstu fjögur árin, einn til tvo mán-
uði í senn. „Þetta verður mikil
vinna en á líka að vera það,“ sagði
Sveinn Einarsson.
Sveinn Einarsson sækir sinn fyrsta
fund í framkvæmdastjórn UNESCO
Verður mikil
vinna en á líka
að vera það
Sveinn
Einarsson
hér mjög tryggt. Við setningarat-
höfnina var einmitt vikið að hryðju-
verkunum í Bandaríkjunum og hert-
um öryggisreglum vegna þeirra víða
um heim,“ sagði Halldór og taldi
þinggesti sýna breyttum aðstæðum
mikinn skilning.
Enn eftir að ganga frá
fimm ákvæðum
Kyoto-samkomulagið var gert ár-
ið 1997 og var þá sett það markmið
að ná losun gróðurhúsalofttegunda
niður um 5,2% frá viðmiðunarárinu
1990. Á síðasta aðildarríkjaþingi í
AÐILDARRÍKJARÁÐSTEFNA
Sameinuðu þjóðanna um losun gróð-
urhúsalofttegunda hófst í gær í
borginni Marrakesh í Marokkó. Til
stendur að leita áfram leiða til að
framfylgja skuldbindingum Kyoto-
bókunarinnar og jafnvel er búist við
því að íslenska ákvæðið svonefnda,
um auknar heimildir smáríkja til
losunar gróðurhúsalofttegunda,
verði staðfest á þinginu sem stendur
næstu tvær vikurnar.
Halldór Þorgeirsson, skrifstofu-
stjóri í umhverfisráðuneytinu, fer
fyrir íslensku sendinefndinni í
Marrakesh, en Siv Friðleifsdóttir
umhverfisráðherra er væntanleg
þangað um miðja næstu viku. Hall-
dór segir að gríðarleg öryggisgæsla
setji svip sinn á þingið, enda er um
að ræða fyrstu stóru alþjóðlegu ráð-
stefnuna frá hryðjuverkunum í
Bandaríkjunum 11. september sl.
„Hér er gríðarlega öflug örygg-
isgæsla og manni finnst ástandið
Bonn í Þýskalandi sl. sumar, varð
hins vegar ljóst að það markmið
næðist ekki vegna tillits sem tekið
var til sérstöðu ríkja. Bandaríkja-
menn drógu m.a. til baka stuðning
sinn við yfirlýsinguna í fyrra af
efnahagslegum ástæðum.
„Aðalviðfangsefnið á þessu þingi
er að ljúka útfærslu á þeim ákvæð-
um sem ekki tókst að ljúka við í
Bonn. Þá tókst að ganga frá tíu
ákvörðunum, m.a. um íslenska
ákvæðið, en fimm standa enn eftir
ókláraðar. Gert er síðan ráð fyrir
því að þessi ákvæði verði öll tekin til
afgreiðslu í einu í lok næstu viku,“
sagði Halldór og kvaðst vonast til
þess að þar með yrði íslenska
ákvæðið fullgilt.
Í íslenska ákvæðinu felst að losun
gróðurhúsalofttegunda, frá aukinni
stóriðju, sem hefur starfsemi eftir
1990, og leiðir til meira en 5% aukn-
ingar í heildarlosun viðkomandi rík-
is á fyrsta skuldbindingartímabili
bókunarinnar, verði undanþegin los-
unarskuldbindingum bókunarinnar.
Ákvæðið nær aðeins til smáríkja,
þ.e. ríkja sem losuðu minna en
0,05% af heildarlosun iðnríkjanna
1990. Ísland losar á milli 0,01 og
0,02% af losun iðnríkjanna.
Staðan nokkuð
viðkvæm
Ljóst er að þær tíu ákvarðanir
sem þegar liggja fyrir, verða ekki
fullgildar fyrr en gengið hefur verið
frá þeim fimm sem enn eru til um-
ræðu, að sögn Halldórs. Hann segir
að staðan í þeim sé nokkuð viðkvæm
um þessar mundir, einkum þær sem
varða grundvallaratriði í bókuninni,
t.d. losunarheimildir einstakra
ríkja.
160 ríki eiga aðild að Kyoto-sam-
komulaginu og þarf samþykki 55
ríkja til að fullgilda samkomulagið,
eða samþykki ríkja sem losa sem
svarar til 55% af heildarlosun iðn-
ríkjanna. Þetta þýðir að jafnvel þótt
Bandaríkin og Kanada standi utan
við samkomulagið, hlýtur það full-
gildingu svo fremi sem Japan og
Rússland samþykkja það.
Aðildarríkjaráðstefna Sameinuðu þjóðanna um losun gróðurhúsalofttegunda hafin í Marokkó
Vonir um fullgildingu
íslenska ákvæðisins
JÓN Kristjánsson, heilbrigðis- og
tryggingaráðherra, segist alls ekki
hafa útilokað að gerðir verði þjón-
ustusamningar um einstök verkefni
við þá lækna sem sinnt hafa glasa-
frjóvgunum á Landspítala – Háskóla-
sjúkrahúsi. Það sé hins vegar stefna
sín að þessi þjónusta eigi að vera inni
á spítalanum en ekki á einkastofum
úti í bæ.
Jón er ekki sammála Ástu Möller,
þingmanni Sjálfstæðisflokks, um að
glasafrjóvganir séu gott dæmi um
verkefni sem færa eigi frá sjúkrahús-
inu. Hann bendir á að þessi þjónusta
hafi verið byggð upp inni á spítalan-
um og að hún hafi notið þar stoð-
deilda hans. Mikill árangur hafi náðst
í því umhverfi.
„Þessi stefna mín styðst m.a. við
álit forystumanna spítalans, að það sé
fengur í því fyrir spítalann að þetta sé
þar inni. Spítalinn er akkerið í okkar
heilbrigðisþjónustu og hefur mikið
hlutverk sem kennslustofnun og há-
skólastofnun – sem slík er hún sterk-
ari með þessa sérgrein þar inni,“ seg-
ir Jón. „Hitt er svo annað mál að við
höfum núna um nokkurn tíma verið
að ræða það óformlega við bæði
stjórnendur spítalans og aðra aðila
hvort skynsamlegt geti verið að gera
þjónustusamninga um einstök verk-
efni.“
Segist ráðherrann þar vera að
ræða um þjónustusamning innan
spítalans um ákveðin verkefni, t.d. að
læknarnir sem sinnt hefðu glasa-
frjóvguninni framkvæmdu sínar að-
gerðir skv. sérstökum samningi og
notuðu til þeirra þá aðstöðu sem á
spítalanum er. „Hins vegar eiga þeir
samningar ekki að fela í sér að mínu
mati að menn geti tekið upp veskið og
borgað sig framfyrir aðra. Jafn að-
gangur er það sem ég hef lagt til
grundvallar,“ sagði Jón.
Hafnar hann því alfarið að verið sé
að taka starfsfólkið í gíslingu með nú-
verandi fyrirkomulagi eins og Ásta
hélt fram. „Við höfum ekkert skorast
undan því að ræða við fólkið um þess
starfsumhverfi og raunar hefur yfir-
stjórn verið kunnugt um að það sé
verið að ræða um slíkt.“
Hafa fundið fyrir áhuga
frá útlöndum
Mjög góður árangur hefur náðst á
glasafrjóvgunardeild Landspítala –
Háskólasjúkrahúss og vék Ásta Möll-
er að því að breytt umhverfi gæti gert
mönnum kleift að bjóða útlendingum
að koma hingað til lands til meðferð-
ar. Segist Þórður Óskarsson, yfir-
læknir á glasafrjóvgunardeild, hafa
orðið var við það erlendis að áhugi
væri fyrir þessum möguleika. Eins og
staðan væri núna ættu menn hins
vegar fullt í fangi með að sinna þeim
Íslendingum sem bíða meðferðar.
Þar væri ekki aðeins um að kenna
skorti á fjárveitingum frá ríkinu held-
ur spilaði líka inn í að illa gengi að
halda starfsfólki. Spítalinn stæði höll-
um fæti í samkeppni við líftækniiðn-
aðinn um starfsfólkið enda væru
óneitanlega greidd hærri laun á þeim
vettvangi.
Sagði Þórður hugsanlegt að þjón-
ustusamningar ríkis við einkareknar
stofur leystu vandann því þá væru
kaup og kjör starfsfólks komin út fyr-
ir hlekki ríkiskerfisins. Ríkið hefði
hins vegar tvívegis hafnað óskum um
leyfi til einkarekinnar stofu, nú síðast
í september. Sagðist hann gruna að
ekki væri pólitískur vilji fyrir því að
þessi þjónusta væri annars staðar en
hjá ríkinu.
Telur glasafrjóvgun ekki eiga heima á einkastofum
Samningar mögulegir
um tiltekin verkefni
LÝST er yfir þungum áhyggjum af
þróun efnahagsmála í ályktun
Landssambands íslenskra verslun-
armanna en það fór fram á Hótel
Sögu í Reykjavík um helgina. Er
þess krafist að stjórnvöld leiti allra
leiða til að ná niður verðbólgu svo
komist verði hjá uppsögn kjara-
samninga í febrúar á næsta ári.
Auk efnahags- og kjaramála settu
umræður um starfsemi og skipulag
landssambandsins svip sinn á lands-
þingið. Var þinginu frestað þar til í
byrjun maí árið 2002 en þangað til er
ætlunin að umræður um breytingar-
tillögur á skipulagi sambandsins fari
fram innan aðildarfélaga og á nýjum
vef sem opnaður var á þinginu.
Í framsöguerindi Ingibjargar R.
Guðmundsdóttur, formanns lands-
sambandsins, voru kynntar hug-
myndir að bættu skipulagi og fyr-
irkomulagi á rekstri sambandsins.
„Verslunarmannafélag Reykja-
víkur er stærsta félagið innan lands-
sambandsins en önnur félög eru
minni og mörg mjög fámenn. Mögu-
leikar þeirra á að halda úti umfangs-
mikilli starfsemi á eigin spýtur eru
engir,“ sagði Ingibjörg í samtali við
Morgunblaðið.
Sagði Ingibjörg að á þinginu hefðu
verið kynntar hugmyndir um hvern-
ig hægt verði að mæta hagsmunum
allra aðildarfélaga. Sú hugmynd sem
lengst gekk felur meðal annars í sér
að stofnað verði sérstakt landsfélag
verslunarmanna þar sem allir fé-
lagsmenn hafi sömu réttindi.
Ætlunin er að breytingartillögur
um skipulag landssambandsins verði
samþykktar á framhaldsþingi sem
haldið verður á Akureyri í maí.
Lýsa áhyggjum af
þróun efnahagsmála
Morgunblaðið/Golli
Frá landsfundi Landssambands verslunarmanna um helgina.