Morgunblaðið - 30.10.2001, Blaðsíða 30

30 ÞRIÐJUDAGUR 30. OKTÓBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
LÁGMARKSÞJÓNUSTA er nú
veitt á sjúkrahúsum víða um land,
en þriðja þriggja sólarhringa verk-
fall sjúkraliða sem starfa hjá ríkis-
stofnunum hófst á miðnætti í gær.
Anna Stefánsdóttir, hjúkrunarfor-
stjóri Landspítala – háskólasjúkra-
húss segir að áhrif verkfallsins séu
víðtækari nú en áður, færri undan-
þágur hafi verið veittar og því hafi
fleiri deildum verið lok-
að. Þvagfæraskurðdeild
á Landspítalanum – Há-
skólasjúkrahúsi við
Hringbraut hefur m.a.
verið lokað, sem og
taugalækningadeild á Grensásdeild
Landspítalans. Einnig var tilflutn-
ingur innan geðsviðsins og eru færri
rúm á barnadeildum í notkun.
„Deildinni hefur aldrei áður verið
lokað þau tíu ár sem ég hef stjórnað
þessari deild,“ segir Ingibjörg S.
Kolbeins, deildarstjóri taugalækn-
ingadeildarinnar, en hún fékk fyr-
irskipun um að loka deildinni þá
þrjá sólarhringa sem verkfallið
stendur. Tveir sjúkraliðar hafa sagt
upp störfum á deildinni og eru 6
sjúkraliðar í verkfalli.
24 sjúkrarúm eru á deildinni en
að undanförnu hefur deildin einung-
is verið nýtt að hluta til, vegna verk-
falls sjúkraliða og erfiðleika á að
manna stöður sjúkraliða og hjúkr-
unarfræðinga. 2–3 sjúklingar voru
beðnir um að fara heim og voru 12
sjúklingar fluttir niður á aðra deild
á endurhæfingarsviðinu. Til að
hliðra til þar fyrir sjúklingum af
taugalækningadeild voru hressustu
sjúklingarnir sendir heim.
„Mér finnst þetta ákaflega miður
sjúklinganna vegna. Að láta þá
gjalda verkfallsins, það
er ekki gott. Þeir sjúk-
lingar sem eru hér inni
þola ekki mikla röskun á
daglegum athöfnum,“
segir Ingibjörg, en á
deildinni liggja sjúklingar sem hafa
orðið fyrir áföllum á heila af völdum
sjúkdóma. Hún segist ekki vita
hvers vegna var ákveðið að loka
deildinni nú, þar sem hingað til hafa
fengist undanþágur á neyðarlistum
til að halda starfsemi deildarinnar
áfram.
Þvagfæraskurðdeild Landspítal-
ans á Hringbraut hefur einnig verið
lokað, en deildinni hefur verið lokað
þrisvar sinnum í þessum mánuði
vegna verkfalla sjúkraliða. Hrafn-
hildur Baldursdóttir, deildarstjóri
þvagfæraskurðdeildar, segir að ell-
efu sjúklingar sem ekki hafi verið
hægt að útskrifa hafi verið fluttir á
hjartaskurðdeildina. Tveir þeirra
eru á ganginum þar sem
nógu margar stofur fyrir
dregið hafi verði úr
hjartaskurðdeildar til að ta
sjúklingum af þvagfærasku
„Þetta er mjög erfitt að
færa reglulega fárveikt fó
deilda, við gerum þetta jú á
og á sumrin og undirbúum
vel, en nú erum við alltaf a
segir Hrafnhildur. Hún
sjúklingarnir hafi tekið þe
vel og að í raun sé ótrúleg
vel þeir hafi umborið
Hrafnhildur segir að st
deildarinnar reyni að
sjúklingana mjög vel fyrir
inn.
Áhrif verk-
falls sjúkra-
liða víðtæk-
ari en áður
Taugalækningadeild La
aðra deild og er Ing
Erfitt að færa
fárveikt fólk
milli deila
ÞING Norðurlandaráðs var sett í
Kristjánsborgarhöll í Kaupmanna-
höfn í gær í 53. sinn. Umræður um
utanríkis- og öryggismál verða
áberandi á þinginu að þessu sinni,
auk skipulagsbreytinga á starfsemi
ráðsins og umhverfismála. For-
sætisráðherrar Norðurlanda lýstu
einnig yfir stuðningi við aðgerðir
Bandaríkjamanna í Afganistan og
baráttu þeirra gegn hryðjuverkum.
Auk 90 þingmanna, sem sitja í
Norðurlandaráði, eru 63 ráðherrar á
þinginu og öðrum fundum.
Meðal íslenskra ráðherra á
þinginu eru Davíð Oddsson for-
sætisráðherra, Siv Friðleifsdóttir,
umhverfisráðherra og samstarfs-
ráðherra Norðurlanda, Geir Haarde
fjármálaráðherra og Árni Mathie-
sen sjávarútvegsráðherra, svo að
nokkrir séu nefndir.
Í tengslum við þingið héldu for-
sætisráðherrar Norður-
landa blaðamannafund
þar sem kom m.a. fram
að þeir hefðu lýst yfir
stuðningi við umsókn
knattspyrnusambanda
landanna um að fá að
halda Evrópukeppni landsliða árið
2008. Fundinn sátu Poul Nyrup
Rasmussen frá Danmörku, Göran
Persson frá Svíþjóð, Kjell Magne
Bondevik frá Noregi, Paavo Lippon-
en frá Finnlandi og Davíð Oddsson.
Samkvæmt tillögu knattspyrnu-
sambandanna á að halda keppnina í
átta borgum í Finnlandi, Svíþjóð,
Noregi og Danmörku. Íslendingar
taka þátt í undirbúningi umsókar-
innar, meðal annars er Eggert
Magnússon, formaður KSÍ, varafor-
maður undirbúningsnefndarinnar.
Framkvæmdastjóri undirbún-
ingsnefndarinnar, Finninn Pertti
Alaja, kynnti umsókn Norður-
landanna. Norræna ráðherranefnd-
in hefur styrkt undirbúning um-
sóknarinnar með hátt í 50 milljóna
króna framlagi á þessu ári. Hún
mun einnig leggja til nærri 100
milljónir íslenskra króna á næsta
ári. Engin ákvörðun hefur þó verið
tekin um fjárframlög ríkisstjórn-
anna til keppninnar.
Auk Norðurlandanna hafa Ung-
verjar og Skotar lýst áhuga á að
halda keppnina, og Austurríki og
Sviss annars vegar og Grikkland og
Tyrkland hins vegar hafa skilað um-
sóknum um að halda
keppnina sameiginlega.
Verði Norðurlönd fyrir
valinu verður það í
fyrsta sinn sem fleiri en
tvö lönd halda keppnina
í sameiningu.
Varðandi baráttuna gegn hryðju-
verkum kynnti Paavo Lipponen,
forsætisráðherra Finnlands,
ákvörðun ráðherranna að lýsa yfir
sameiginlegum stuðningi við Banda-
ríkjamenn. Ráðherrarnir lögðu jafn-
framt áherslu á að reynt yrði eins og
hægt væri að koma í veg fyrir mann-
fall óbreyttra borgara,
flóttafólki yrði veitt neyðar
einnig yrði að reyna pólitís
til að koma í veg fyrir hryðj
Lipponen sagði meðal a
hryðjuverkaárásin 11. se
hefði ekki aðeins verið árás
ríkin, heldur einnig á lýðr
opna samfélag og önnur
gildi. Hann tók jafnframt
samband Norðurlandan
Bandaríkjanna væri traust
Forsætisráðherrarnir
það sem fram kom á blað
fundi eftir fund þeirra og
ráðherra Eystrasaltsríkj
sunnudag um að löndin
leggja sitt af mörkum til b
ar gegn hryðjuverkum m
reyna að vinna bug á annar
legri glæpastarfsemi sem o
hryðjuverkum, til dæmis
fíkniefnum og fólki. Reyna
svonefndan Baltic Task F
Eystrasaltsvinnuhóp, sem
var á fót að frumkvæði
1996. Nú hefur Poul Nyru
ussen verið falið að hafa
um að styrkja starfsemi vi
ins í ofangreindum tilgangi
Stöðugleiki
í efnahagslífi
Á fundi forsætisráðherra
einnig fram það mat að st
væri áfram ríkjandi í efnah
landanna þrátt fyrir hry
árásina 11. september sl.
Sextíu og þrír ráðherrar sitja Norðurlandaráðs
Stuðningur við um
sókn um EM 2008
í knattspyrnu
Kaupmannahöfn. Morgunblaðið.
Stuðningur við
baráttuna
gegn hryðju-
verkum
TÆKNIFRJÓVGANIR
Í BIÐSTÖÐU
Ákveðið hefur verið af stjórnLandspítalans að loka glasa-frjóvgunardeild spítalans fram
til áramóta þar sem fjárveiting til lyfja
við meðferðir er búin og ekki hefur
fengist frekari fjárveiting. Fjárveit-
ingin sem spítalinn fékk til kaupa á
lyfjum á þessu ári nam 80 milljónum
króna. Ráðgert hafði verið að hefja
meðferð 80 til 90 para fram til áramóta,
sem nú verður frestað, en þau sem þeg-
ar eru byrjuð í meðferð halda þó áfram.
Um og yfir 100 börn hafa fæðst ár-
lega eftir að glasafrjóvganir hófust hér
á landi árið 1991 og eru börnin sem
fæðst hafa hér eftir tæknifrjóvganir
orðin ríflega eitt þúsund talsins.
Samkvæmt upplýsingum frá Evr-
ópusamtökum tæknifrjóvgunardeilda
frá árinu 1997 er tíðni þungana eftir
fósturfærslu hæst á Íslandi eða 44,7%
tíðni en tíðni í Evrópu var 26,1%. Þá
kemur fram að á Íslandi er hlutfall
kvenna yngri en 30 ára sem fengu með-
ferð langlægst á Íslandi eða 3,2% en
19,1% í Evrópu. Í þessu sambandi er
vert að hafa í huga að með hækkandi
aldri kvenna minnkar frjósemi þeirra.
Því segir fjöldi þungana einungis hluta
sögunnar.
Ásta Möller, þingmaður Sjálfstæðis-
flokksins, segir í viðtali við Morgun-
blaðið á laugardag að hún telji glasa-
frjóvganir gott dæmi um verkefni sem
færa eigi frá sjúkrahúsi og gera þjón-
ustusamning við einkarekna lækna-
stofu. Sótt hafi verið um leyfi til einka-
rekinnar stofu fyrir glasafrjóvgun en
heilbrigðisyfirvöld hafi hafnað því.
Mikill fjárhagsvandi blasir við Land-
spítalanum – háskólasjúkrahúsi og eru
fjárhagsvandræði glasafrjóvgunar-
deildarinnar einungis brot af þeim
fjárhæðum sem um ræðir. Það er al-
varlegt mál ef dýrmæt reynsla deild-
arinnar glatast og biðlistar lengjast
enn frekar. Nógu langir eru þeir í dag
eða til ársins 2003.
Sú von og gleði sem deildin hefur
gefið fólki sem ekki getur eignast börn
með venjubundnum hætti er ómetan-
leg. Það að fólki sem hefur reynt, jafn-
vel svo árum skiptir, að eignast barn án
árangurs hefur verið gefinn möguleiki
á að eignast barn eða börn er eitt af
stórum afrekum læknavísindanna. Það
getur verið erfitt fyrir þann sem ekki
hefur staðið frammi fyrir því að geta
ekki eignast barn án utanaðkomandi
hjálpar að skilja þá sorg og vonbrigði
sem viðkomandi einstaklingar upplifa
oft á tíðum áður en árangur næst og oft
næst hann ekki fyrr en eftir margend-
urteknar meðferðir eða jafnvel aldrei.
Íslensk heilbrigðisyfirvöld hafa ekki
krafið pör um háar fjárhæðir fyrir
meðferðir og eflaust eru margir tilbún-
ir að greiða meira. En þá stöndum við
frammi fyrir þeirri spurningu hver að-
gangur almennings á að vera að heil-
brigðisþjónustu.
Það er miður að glasafrjóvgunar-
deildinni hefur verið lokað til áramóta
og vonandi er einungis um tímabundna
lokun að ræða. Farsælast væri að reka
glasafrjóvgunardeild innan Landspít-
alans en jafnframt væri einkareknum
stofum gefinn kostur á að framkvæma
tæknifrjóvganir. Það myndi létta á bið-
listum og þeir sem þurfa á aðstoð að
halda við að eignast barn hefðu val.
Þeir sem vildu borga meira gætu nýtt
sér einkarekna þjónustu sem myndi
stytta biðtíma þeirra, en þeir sem ekki
vildu eða gætu greitt meira fyrir með-
ferð kæmust fyrr að en nú er.
FRJÁLST VAL UM LÍFEYRISSJÓÐ
Fjórir af þingmönnum stjórnar-flokkanna hafa lagt fram frum-
varp á Alþingi um að þeim, sem ber
skylda til að greiða í lífeyrissjóð, skuli
frjálst að velja þann lífeyrissjóð, sem
þeir kjósa í stað þess að vera bundnir
við tiltekinn sjóð eins og nú er. Sú
breyting, sem þingmennirnir leggja
til, er sjálfsagt réttlætismál og hefði
átt að vera hluti af þeim breytingum,
sem gerðar voru á löggjöf um skyldu-
bundinn lífeyrissparnað árið 1997.
Morgunblaðið hefur um árabil bar-
izt fyrir því að launþegar gætu ráðið
því sjálfir í hvaða lífeyrissjóð þeir
greiða. Blaðið hefur talið sjálfsagt að
menn séu skyldugir að leggja hluta af
launum sínum til hliðar til að mæta
kostnaði vegna veikinda og slysa og til
að tryggja tekjur sínar á elliárunum.
Að því leyti var sú lagabreyting, sem
gerð var 1997, eðlileg. Hins vegar er
það einfaldlega spurning um mann-
réttindi að launþegar geti ráðið því
hvar þeir ávaxta lífeyri sinn. Rök hafa
verið færð fyrir því að skyldugreiðslur
í fastákveðinn lífeyrissjóð brjóti bæði
í bága við Mannréttindasáttmála Evr-
ópu og eignarréttarákvæði stjórnar-
skrárinnar. Það er Alþingis að sjá til
þess að öllum vafa sé eytt í því efni.
Þingmennirnir fjórir benda á að
skylduaðild að lífeyrissjóðum sé í dag
starfsgreina- og svæðisbundin. Ein-
staklingur sé þannig knúinn til að
greiða í lífeyrissjóð, sem tengist bú-
setu og starfsgrein hans, burtséð frá
því hvernig sjóðurinn sé rekinn eða
ávaxti eigur sínar. Þingmennirnir
benda réttilega á að valfrelsi í þessum
efnum myndi skapa heilbrigða sam-
keppni á milli lífeyrissjóða um að gæta
aðhalds í rekstri og tryggja sem bezta
ávöxtun. Það eru jafnframt rök í þessu
máli, að launþegar eru hreyfanlegri en
áður var, bæði á milli starfsgreina og
landsvæða og í raun fráleitt að lífeyr-
issjóðakerfið taki mið af gömlum tíma
þegar aðstæður voru aðrar.
Réttindi einstaklinga í lífeyrissjóð-
um eru eign, sem einstaklingur hefur
safnað með greiðslum úr eigin vasa og
með samningum við vinnuveitanda
sinn um greiðslur í lífeyrissjóð.
Greiðslur vinnuveitenda í lífeyrissjóði
eru hluti af starfskjörum viðkomandi
starfsmanns. Þeirri eign, sem verður
þannig til með sparnaði, á launþegi
auðvitað að ráðstafa sjálfur, án af-
skipta verkalýðsforingja og fulltrúa
atvinnurekenda, sem hingað til hafa
samið um aðild fólks að tilteknum líf-
eyrissjóðum sín á milli, í þágu eigin
áhrifa vegna ítaka í stjórn lífeyris-
sjóða. Það er löngu orðið tímabært að
hagsmunir og valfrelsi sjóðfélaganna
sjálfra verði í fyrirrúmi og slíkt verði
tryggt með landslögum.