Morgunblaðið - 03.02.2002, Blaðsíða 29

LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 3. FEBRÚAR 2002 29
Ráðstefna
Áhrif EES-samningsins á íslensk sveitarfélög
Haldin á vegum utanríkisráðuneytisins
og Sambands íslenskra sveitarfélaga
í Salnum, Tónlistarhúsi Kópavogs, Hamraborg 6,
8. febrúar 2002
DagskráKl.
12:45 Skráning og afhending fundargagna.
13:00 Halldór Ásgrímsson, utanríkisráðherra,
setur ráðstefnuna og flytur ávarp.
13:25 Ávarp Vilhjálms Þ. Vilhjálmssonar,
formanns stjórnar Sambands íslenskra sveitarfélaga.
13:35 Áhrif EES-samningsins á íslensk sveitarfélög.
Björgvin Guðmundsson, sendifulltrúi.
13:50 Félagsmálaráðuneytið, sveitarfélögin og Evrópumálin.
Guðjón Bragason, lögfræðingur.
14:05 EES-samningurinn og málefni umhverfisráðuneytisins.
Ingimar Sigurðsson, skrifstofustjóri.
14:20 Hagsmunagæsla Sambands íslenskra sveitarfélaga
vegna EES-samningsins. Anna G. Björnsdóttir,
sviðsstjóri þróunarsviðs.
14:35 Fyrirspurnir.
Kaffihlé
15:15 Reynsla norskra sveitarfélaga af EES-samningnum.
Åse Erdal, fulltrúi norska sveitarfélagasambandsins
í Brussel.
15:35 Samstarfsáætlanir ESB á sviði vísinda, mennta- og
menningarmála – þátttaka sveitarfélaga. Jóhanna Helga
Halldórsdóttir, lögfræðingur í menntamálaráðuneytinu.
15:50 Byggðastefna Evrópusambandsins. Kristján
Skarphéðinsson, skrifstofustjóri í
iðnaðar- og viðskiptaráðuneytinu.
16:05 Áhrif aðildar að ESB á sænsk sveitarfélög.
Tommy Holm, sérfræðingur í alþjóðadeild
sænska sveitarfélagasambandsins.
16:25 Evrópusamvinna: Tækifæri og/eða ógnun fyrir
íslensk sveitarfélög. Gísli Gíslason, bæjarstjóri.
16:40 Fyrirspurnir.
17:00 Ráðstefnuslit. Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson.
Ráðstefnustjóri verður Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson.
Ráðstefnugjald er kr. 3.500. Veitingar eru innifaldar í þátttökugjaldi.
Þátttaka óskast tilkynnt skrifstofu Sambands íslenskra sveitarfélaga
eigi síðar en 7. febrúar nk., í síma 515 4900, með myndsendi á
númerið 515 4903 eða á tölvupóstfangið sigridur@samband.is .
NÝJU VORLITIRNIR KOMNIR
STEFAN ROSENTHAL, förðunarmeistari frá
Guerlain, veitir ráðgjöf í eftirtöldum verslunum:
Mánud. 4. feb. Hygea Smáralind. Sími 554 3960.
Þriðjud. 5. feb. Hygea Laugavegi. Sími 511 4533.
Miðv. 6. feb. Hygea Kringlunni. Sími 533 4533.
Fimmtud. 7. feb. Snyrtivöruverslunin Glæsibæ. Sími 568 5170.
Föstud. 8. feb. Andorra, Hafnarfirði. Sími 555 2615.
Laugard. 9. feb. Clara Kringlunni. Sími 568 9033.
Tímapantanir í verslunum
ÞAÐ er forvitnilegt að velta fyrir
sér við frumsýningu leikgerðar þess-
arar skáldsögu Levs Nikolajevitsj
Tolstojs hvað valdi því að rússnesk
leikrit og leikgerðir rússneskra
skáldsagna hafa verið jafn vinsæl við-
fangsefni meðal íslensks leikhúsfólks
á undanförnum árum og raun ber
vitni.
Vonandi er það ekki vegna þess að
íslenskt nútímasamfélag eigi svo
margt sameiginlegt með Rússlandi á
síðari hluta nítjándu aldar og í byrjun
þeirrar tuttugustu. Keisaradæmið
var á heljarþröm og engin önnur
lausn virtist finnast við úreltri þjóð-
félagsskipaninni en að bylta öllu við
og byrja upp á nýtt.
Svaranna er fremur að leita í dul-
úðinni sem er svo rík í rússneskri
þjóðarsál. Hún virðist finna samhljóm
í hinni íslensku. Flest hinna stórkost-
legu rússnesku bókmenntaverka og
leikrita frá þessu tímabili virðast eiga
það sameiginlegt að persónurnar eiga
allar erfitt með að fóta sig í lífinu; þær
leita takmarks til að stefna að og velta
endalaust fyrir sér spurningunni hver
sé tilgangurinn með lífinu. Þessar
vangaveltur tengjast gjarnan mögu-
legum betrumbótum á þjóðfélags-
gerðinni – persónurnar taka gjarnan
afstöðu í umræðu síns tíma. Þær þrá
nýja tíma og gera sér enga grein fyrir
að landið stefnir úr öskunni í eldinn.
Saga Önnu Kareninu hefur verið
endursögð í fjöldamörgum gerðum, á
leiksviði, á hvíta tjaldinu og í sjón-
varpi. Nær allar þessar leikgerðir
eiga það sammerkt að leggja áherslu
á hinn fræga ástarþríhyrning og í
raun umbreyta aðeins hluta skáldsög-
unnar. Helen Edmundson reynir að
leggja hina tvo ólíku söguþræði sem
Tolstoj spann um Önnu Kareninu
annars vegar og Levin hins vegar til
grundvallar enda skili sér þá leikverk
sem endurspegli betur það sem höf-
undurinn hafði fram að færa í sög-
unni.
En hvernig kemur þessi leikgerð
þessari löngu og yfirgripsmiklu
skáldsögu á svið? Það verður að fall-
ast á að hún gerir það með besta móti.
Vel er fylgst með þróun ástarsam-
bands Önnu og Vronskís greifa og
samanburðurinn við Levin og Kittý
er skýr og greinilegur. Aftur á móti
eru ýmsir annmarkar á máli leikgerð-
arinnar, sem er rislítið og óskáldlegt.
Þessi flatneskja sést í þýðingunni
þrátt fyrir góðan vilja Árna Berg-
mann.
Atriðin eru fjöldamörg og stærstur
hluti þeirra örstuttar myndir. Þetta
er nauðsynlegt til að koma sem mestu
til skila. En í stað þess að treysta á
leikgerðina stenst leikstjórinn ekki
freistinguna að bæta við nokkrum at-
riðum til að skerpa á sínum skilningi á
verkinu og lengja önnur, taka út lítils-
háttar persónur og bæta við öðrum
slíkum. Allt stefnir þetta að sama
markmiði – að gera sýninguna áhrifa-
meiri og trúrri verki Tolstojs.
Veigamestu viðbæturnar eru fjöl-
mörg atriði þar sem persónurnar
túlka með stílfærðum hreyfingum til-
finningar sínar. Flest þessi atriði eru
falleg og þjóna tilgangi sínum. Öðrum
er ofaukið eða að ákveðnar lausnir
eru ofnotaðar. Sem dæmi má nefna
grímuklædda persónu Nikolaj Levins
í hlutverki dauðans sem ásækir Önnu
frá upphafi verksins uns hún fellur í
faðm honum í leikslok. Hugmyndin er
góð en þegar hún er ofnotuð missir
hún marks og verður aðhlátursefni.
Það var á stundum eins og óperu-
draugurinn hefði villst inn í þetta
rússneska drama, ráfaði um skiln-
ingssljór og hvæsti í ráðaleysi sínu að
vegfarendum.
Með þessum viðbætum verður sýn-
ingin firnalöng. Þá er tekið á það ráð
að skera niður atriði úr leikgerð Hel-
en Edmundson og stytta önnur. Síð-
an er lögð áhersla á að skiptingar
milli atriða gangi greiðlega svo að
sýningin taki eins stuttan tíma og
auðið er. Afleiðingin verður skyggnu-
myndasýning í símskeytastíl þar sem
leikurunum er gert mjög erfitt fyrir
að tjá þær tilfinningar sem bærast
innra með þeim persónum sem þeir
eiga að túlka. Til að skila harmi og
trega þarf næði og ró – en tími er af
afar skornum skammti í þessari sýn-
ingu. Það er líka sárgrætilegt hvernig
sum dramatískustu atriði leiksins
týnast í draumkenndum danshreyf-
ingum. Besta dæmið er dauði Önnu
sem í stað þess að verða ógnvænlegur
hápunktur ótal tilvísana í járnbraut-
arlestir líður hjá í draumi.
Þessi draumkenndi stíll er studdur
af afar fallegri tónlist og vandaðri út-
litshönnun sýningarinnar. Glæsileg
leikmyndin minnir í einfaldleika sín-
um á stíl opinberra rússneskra bygg-
inga á síðasta hluta keisaratímans.
Hún myndar stílhreinan ramma um
leikhópinn í mörgum fallegum mynd-
um. Reykur og snjór minna á eim-
reiðir og vetrarhörku og ríkjandi
blámi ljósanna kallast á við litasam-
setningu búninganna. Búningar jafnt
karla sem kvenna eru ýmist stór-
glæsilegir ballkjólar og einkennis-
búningar eða formlausar dulur alls-
leysingjanna.
Einu húsgögnin eru nokkrir borð-
stofustólar og öll herlegheitin hvíla á
kampavínsglösum úr kristal sem
einnig eru áberandi leikmunir í hönd-
um leikaranna. En þessi naumhyggja
gengur út í öfgar þegar Kittý neyðist
til að ala barn á nokkrum stólum sem
tíndir hafa verið saman og Önnu er
ógnað af leikhópnum sem notar vín-
glösin sem leikhússjónauka.
Það er mjög misjafnt hve vel leik-
urunum tekst að byggja upp persón-
ur sínar við þær aðstæður sem sýn-
ingin bauð upp á. Stefán Jónsson átti
stórleik sem Levin og var verðug
andstæða við Margréti Vilhjálms-
dóttur, sem var í senn töfrandi og
brjóstumkennanleg sem hin ógæfu-
sama titilpersóna. Á þeim tveimur
veltur hvort áhorfendur geta gengist
leiknum á vald. Það var greinilegt að
það skipti í tvö horn með áhorfendur
– ýmist flóðu þeir í tárum eða að um-
búðirnar komu í veg fyrir að harm-
leikurinn snerti við þeim. Brynhildi
Guðjónsdóttur tókst vel upp sem
Kittý, ástkona Levins, og Stefán fékk
góða svörun í samleik þeirra, auk
þess sem Brynhildur stóð sig afar vel
sem Serjosha litli. Baldur Trausti
Hreinsson brást aftur á móti sem
Vronskí greifi. Hann tók sig vel út á
sviðinu, skilaði textanum fullkomlega,
hreyfði sig eins og fyrir var lagt, tók
jafnvel danssporin laglega en það var
eins og Margrét léki á móti steinvegg,
svo mjög skorti á útgeislun Baldurs.
Ástríðan í sambandi Önnu og Vronsk-
ís virtist því algerlega einhliða og eins
og Margrét léki einu tilfinninga-
veruna í ástarþríhyrningnum. Jó-
hann Sigurðarson var alltof viðkunn-
anlegur sem Karenin, eiginmaður
hennar. Hvar var fúllyndi hans og
harðstjórn? Það leit út fyrir að Anna
hefði gert sér upp óánægjuna í hjóna-
bandinu, svo lítilfjörleg virtust um-
kvörtunarefni hennar.
Kristbjörg Kjeld stóð fullkomlega
fyrir sínu jafnt sem hin stórláta
greifafrú og sem eini fulltrúi alls rúss-
nesks sveitalýðs. Ragnheiður Stein-
dórsdóttir skapaði einstaklega
áhugaverða persónu úr Mösju hótel-
stúlku og brá upp mynd af hvikulu
eðli hinnar aðalbornu Betsýjar. Flýt-
irinn og niðurskurðurinn komu í veg
fyrir að Kjartan Guðjónsson og Þór-
unn Lárusdóttir yrðu trúverðug í
harmrænum hlutverkum hjónanna
óhamingjusömu sem urðu í staðinn
aðhlátursefni. Þröstur Leó Gunnars-
son var sannfærandi sem hinn deyj-
andi Nikolaj Levin og það er ekki við
hann að sakast að leikstjórinn ofnot-
aði persónuna í táknrænum tilgangi.
Þetta er falleg og á stundum hjart-
næm sýning sem líður fyrir það að
leikstjórinn hefur færst of mikið í
fang. Hér hefði mátt huga betur að
aðalatriðunum í stað þess að láta
harmleikinn liggja eftir í brotum.
Morgunblaðið/Ásdís
„Ástríðan í sambandi Önnu og Vronskís virtist algerlega einhliða,“ segir Sveinn Haraldsson m.a. í umsögn
sinni: Margrét Vilhjálmsdóttir og Baldur Trausti Hreinsson í hlutverkum sínum.
Harmleikur í brotum
LEIKLIST
Þjóðleikhúsið
Höfundur skáldsögu: Lev Tolstoj. Höf-
undur leikgerðar: Helen Edmundson.
Þýðing: Árni Bergmann. Leikstjórn: Kjart-
an Ragnarsson. Tónlist: Egill Ólafsson.
Lýsing: Páll Ragnarsson. Búningar: Elín
Edda Árnadóttir. Leikmynd: Gretar Reyn-
isson. Sviðshreyfingar: Ástrós Gunn-
arsdóttir. Leikarar: Baldur Trausti Hreins-
son, Brynhildur Guðjónsdóttir, Jóhann
Sigurðarson, Kjartan Guðjónsson, Krist-
björg Kjeld, Margrét Vilhjálmsdóttir,
Ragnheiður Steindórsdóttir, Stefán Jóns-
son, Þórunn Lárusdóttir og Þröstur Leó
Gunnarsson. Föstudagur 1. febrúar.
ANNA KARENINA
Sveinn Haraldsson