Morgunblaðið - 05.03.2002, Blaðsíða 34

UMRÆÐAN
34 ÞRIÐJUDAGUR 5. MARS 2002 MORGUNBLAÐIÐ
ÉG HEF ásamt
fimm öðrum þing-
mönnum lagt fram
þingsályktunartillögu á
Alþingi sem fjallar um
áskorun til samgöngu-
ráðherra að hann láti
skoða til hlítar mögu-
leika á notkun svif-
nökkva til fólks- og
vöruflutninga milli
Vestmannaeyja og
Landeyjasands. Sér-
staða Vestmannaey-
inga út frá samgöngum
á Íslandi er einstök.
Einungis íbúar Gríms-
eyjar búa við sambæri-
legar aðstæður. Góðar
samgöngur eru undirstaða búsetu í
nútíma samfélagi. Um nokkurt skeið
hefur verið fólksfækkun í Vest-
mannaeyjum.
Ein ástæða þessarar fækkunar
eru hugsanlega ónógar samgöngur
milli lands og Eyja sem íbúar sætta
sig ekki við. Um tíma var flug milli
Reykjavíkur og Vestmannaeyja í
mikilli óvissu, þau mál hafa nú leyst.
Þannig hefur Flugfélag Íslands
hætt þessu flugi eftir áratuga þjón-
ustu við Vestmannaeyjar, en Ís-
landsflug tekið við og er allt gott um
þjónustu þess félags að segja. Lítið
má fara úrskeiðis veðurfarslega til
þess að flugi sé aflýst á þessari leið.
Flugfélag Vestmannaeyja heldur
uppi góðri þjónustu í flugi milli Vest-
mannaeyja, Bakkaflugvallar í Land-
eyjum og á Selfoss. Líkja má þessari
þjónustu við leigubílaþjónustu.
Hægt er að panta flug á ákveðnum
tíma og einungis tekur 5 til 6 mín. að
fljúga frá Bakkaflugvelli til Vest-
mannaeyja, en flugsamgöngur
byggjast á veðurfarslegum skilyrð-
um. Margir telja að ekki séu nægi-
lega tíðar ferðir Herj-
ólfs milli Vestmanna-
eyja og Þorlákshafnar
og að í nútímasam-
göngum sé þriggja
klukkustunda ferð milli
þessara staða of langur
tími.
Göng milli lands og
Eyja er enn fjarlægur
draumur þó að gríðar-
lega hröð þróun eigi sér
stað í gangagerð hér á
Íslandi og í veröldinni.
Með tilkomu ganga
undir Ermarsund eru
nokkrir notaðir svif-
nökkvar til sölu á til-
tölulega sanngjörnu
verði. Mikil þróun hefur átt sér stað
frá því að síðustu tilraunir voru gerð-
ar með svifnökkva hér á landi en það
var árið 1968. Ég varð reyndar þeirr-
ar gæfu aðnjótandi sem ungur
drengur að fá að fara í stutta ferð
með því undratæki þegar svifnökkv-
inn kom æðandi uppí Landeyjafjöru.
Flutningsmenn tillögunnar telja ein-
boðið að kannað sé til fullnustu hvort
svifnökkvar henti til flutninga milli
Vestmannaeyja og Landeyjasands,
en notkun slíkra farartækja, ef hent-
ar, gæti gerbreytt samgöngumálum
milli lands og Eyja. Ferðatími með
skipi myndi styttast til mikilla muna
og möguleikar Vestmanneyja sem
samfélags myndu gerbreytast. Talið
er að ferð frá Vestmannaeyjum uppí
Landeyjafjöru myndi taka u.þ.b. 10
mín. Náttúrufegurð Vestmannaeyja
er sérstæð og einstæð. Notkun svif-
nökkva sem samgöngutækis myndi
styrkja atvinnulíf í Vestmannaeyj-
um. Ekki síst ferðaþjónustu sem er
vaxandi atvinnugrein þar eins og
annars staðar. Að vorlagi streymir
ungt fólk til Vestmannaeyja í skóla-
ferðalögum, íþróttaferðalögum o.fl.
Þúsundir manna sækja íþróttavið-
burði eins og peyja- og pæjumót sem
haldin eru í Vestmannaeyjum. Oft er
ferðum með flugi aflýst vegna veð-
urs.
Þúsundir manna streyma til Vest-
mannaeyja til þess að taka þátt í
Þjóðhátíð sem haldin er árlega síð-
sumars.
Vert er að skoða til fullnustu
þennan samgöngumáta til þess að
styrkja búsetu í Vestmannaeyjum.
Auknar samgöngur milli Vest-
mannaeyja og Rangárvallasýslu eru
einnig atvinnuskapandi og myndi
styrkja samvinnu þessara svæða út
frá atvinnulegu tilliti. Tíðari og
öruggari samgöngur myndu leiða til
samþættingar ferðaþjónustu á þessu
svæði. Ljóst er að í maí á þessu ári
mun Herjólfur fara í slipp. Upplagt
væri að nýta þann tíma til þess að
reyna svifnökkva á leiðinni frá Vest-
mannaeyjum til Þorlákshafnar.
Nauðsynlegt er að skoða þennan
samgöngumáta af fullri alvöru. Til-
raunir þessar væru kærkomin viðbót
við þær rannsóknir sem unnar eru á
Bakkafjöru um hugsanlegt bryggj-
ustæði.
Leysir svifnökkvi
samgönguvandamál
Vestmannaeyinga?
Ísólfur Gylfi
Pálmason
Höfundur er alþingismaður.
Samgöngur
Vert er að skoða til
fullnustu þennan
samgöngumáta, segir
Ísólfur Gylfi Pálmason,
til þess að styrkja bú-
setu í Vestmannaeyjum.
ÞEGAR undirritað-
ur var á sínum yngri
árum í verkamanna-
vinnu starfaði hann
með verkamanni af
eldri kynslóðinni sem
var vanur að segja þeg-
ar honum blöskraði
vinnulagið á okkur
unglingunum „Strákar
mínir, svona vinnu-
brögð ganga barasta
ekki“. Síðustu vikur og
daga hafa undirrituð-
um oftsinnis dottið
þessi orð í hug þegar
hann hefur fylgst með
samningaviðræðum
sjálfstætt starfandi
sjúkraþjálfara og Tryggingastofn-
unar ríksins (TR).
Sjálfstætt starfandi sjúkraþjálfar-
ar hafa með góðum og gildum rökum
sýnt fram á að taxti þeirra hefur
rýrnað um tæp 30% frá 1995 og til
dagsins í dag. TR segist hins vegar
einungis geta boðið 7% hækkun
taxta. En einhver verður að borga
brúsann og ef TR er bara tilbúið til
að bæta við 7% verður að fá það sem
upp á vantar annarstaðar. Þá er um
fáa staði að ræða aðra en pyngju við-
skiptavina sjúkraþjálfara og lausnin
sem blasir við hlýtur þá að vera auk-
in kostnaðarhlutdeild þeirra.
Sú leið gengur hins vegar alls ekki
að mati TR, því að hlutverk TR er
ekki einungis að taka þátt í kostnaði
viðskiptavina sjálfstætt starfandi
sjúkraþjálfara heldur líka hitt að
gæta þess að viðskiptavinirnir borgi
sem allra minnst jafnvel þó að marg-
ir þeirra væru eflaust til í að borga
eilítið meir fyrir þá
gæðaþjónustu sem þeir
njóta. Háleitt er mark-
mið TR, því verður ekki
neitað.
Því er það svo að
sjálfstætt starfandi
sjúkraþjálfarar áttu
engra kosta völ ann-
arra en að segja upp
samningi sínum við TR
hinn 1. mars eða bíða
skipbrot ella. Í febrúar
áður en uppsögn samn-
ingsins kom til fram-
kvæmda var kostnað-
arhlutdeild öryrkja,
ellilífeyrisþega og
barna 564 kr. fyrir
hverja meðferð í fyrstu 15 skiptin. Ef
frekari meðferðar er þörf greiðir TR
að fullu eftir það. Aðrir viðskiptavin-
ir sjúkraþjálfara greiða 1.128 kr. fyr-
ir fyrstu 24 skiptin og ef frekari með-
ferðar er þörf lækkar gjaldið í 564 kr.
Eftir 1. mars hefur tryggingaráð
breytt endurgreiðslureglum TR á
þann veg að þeir sem leita til sjálf-
stætt starfandi sjúkraþjálfara þurfa
að greiða hið hækkaða gjald að fullu.
Undanskildir eru öryrkjar og lang-
veik börn sem njóta endurgreiðslna
eftir gamla taxtanum og einnig geta
sótt um styrk frá TR þeir sem stríða
við afleiðingar alvarlegra, lang-
vinnra sjúkdóma eða slysa. Skil-
greining tryggingaráðs í nýjum end-
urgreiðslureglum um hvað er
alvarlegt og langvinnt er eftirfar-
andi: „...enda valdi sjúkdómsástand-
ið verulegri skerðingu á færni til at-
hafna daglegs lífs, göngugetu eða
vinnufærni. Slík sjúkraþjálfun þarf
samkvæmt niðurstöðum vísinda-
legra rannsókna eða reynslu að vera
líkleg til að bæta færnina verulega“.
Áður en nýju reglurnar tóku gildi
var beiðni frá lækni um þjálfun
nægjanleg til að viðskiptavinir
sjúkraþjálfara gætu gengið að vísri
greiðsluþátttöku TR og hefur svo
verið um áratugi.
Þannig er nú augljóst að rök TR
fyrir því að ekki mætti auka kostn-
aðarhlutdeild viðskiptavina sjúkra-
þjálfara eru ekkert nema orðin tóm.
TR væri í lófa lagið að halda áfram að
greiða eftir gamla samningnum en
það gengur ekki að láta þessa ólukk-
ans sjálfstætt starfandi sjúkraþjálf-
ara komast upp með að fá réttmæta
hækkun á sinn taxta og því er best að
láta sem flesta borga nýja taxtann að
fullu.
Undirritaður á ekki von á að nokk-
ur liggi honum á hálsi fyrir að enda
þennan stutta pistil á sömu orðum og
byrjað var: „Strákar mínir, svona
vinnubrögð ganga barasta ekki.“
„Svona vinnubrögð
ganga barasta ekki“
Ágúst
Jörgensson
Sjúkraþjálfarar
Ef TR er bara tilbúin
að bæta við 7%,
segir Ágúst Jörg-
ensson, verður að fá
það sem upp á vantar
annarstaðar.
Höfundur er sjálfstætt starfandi
sjúkraþjálfari.
K
omdu sæll og bless-
aður, kæri lesandi!
Í dag fjallar við-
horf mitt um sendi-
bréf. Ég er nefni-
lega alveg hættur að fá
sendibréf, sem nokkuð kveður að.
Ekkert nema gluggapóstur í
póstkassanum. Reikningar og
rukkanir. Tölvupósturinn er tek-
inn við hinu. Og símskeytin. Á
þeim bæjum temja menn sér
knappan og kaldan stíl. Tölvu-
bréfið hans Össurar er bara und-
antekningin sem sannar regluna.
Tölvubréfin hellast inn. Þú hef-
ur fengið nýtt bréf, segir tölvan
sí og æ. Eins og öll bréf séu ekki
ný, þegar þau berast! Þessi bréf
eru bara stutt og laggóð; eins
konar skilaboð. Það heyrir til
undantekninga, að þau fjalli um
fleira en eitt
atriði. Þau
byrja sjaldn-
ast á grein-
argóðum
lýsingum á
veðurfari og
heilsufari bréfritara, heldur er
bara vaðið beint í efnið og það af-
greitt í sem fæstum línum. Engir
forvitnilegir útúrdúrar um
skemmtilegar uppákomur í lífi
bréfritara eða annað fólk. Bara
sæll og bless!
Meira að segja jólakortin líða
fyrir þennan stuttleika. Mér er
sagt, að fólk fækki jólakortunum
með hverju árinu. Og stytti text-
ann að sama skapi í þeim, sem þó
eru send. Bezt bara að nota þessi
sem jóla- og nýárskveðjurnar eru
prentaðar í. Þá þarf ekkert að
leggja til sjálfur, nema ártalið,
sem reyndar má sleppa, og nöfn-
in. Kannski „þakka liðið“ fái að
fljóta með.
Ég veit reyndar dæmi þess, að
jólakveðja var send á miða; hún
var bara eitt orð; Jólin! Minna
gat það nú varla verið.
Því er ég nú að velta þessu fyr-
ir mér, að ég hef verið að glugga
í bækur með bréfum fólks. Ís-
lenzk sendibréf komu út í sér-
stöku ritsafni og bréfaskipti
manna og bréfasöfn hafa fleiri
verið gefin út. Þar eru menn ekk-
ert að draga við sig orðin eða til-
finningarnar. Þessi skrif hita
manni öllum meðan truntulegur
tölvupósturinn skilur mann yf-
irleitt eftir á köldum klaka.
Hafnarstúdentar skrifa heim
og Konur skrifa bréf eru hluti Ís-
lenzkra sendibréfa, sem Finnur
Sigmundsson bjó til prentunar.
Íslendingar eru enn að taka stórt
upp í sig, þegar skáld og skáld-
skapur eru annars vegar. Þar
hefur fátt breytzt í þau 115 ár,
sem liðin eru síðan Jón Þorkels-
son fjallaði m.a. í bréfi til Bene-
dikts Gröndals; Kaupmannahöfn,
27. febrúar 1887, um skáldskap
og er ekkert að skafa utan af
skoðun sinni á kveðskap ungu
skáldanna:
„Eg vil helmingi heldur skikk-
anlegan rímnakveðskap en þenn-
an glasseraða helvítis hundaleir,
sem nú ætlar að fylla landið, og
þykist vera svo fínn og merki-
legur eins og ég veit ekki hvað,
en er þó í rauninni ekki bjóðandi
hundi, nema hann sé bættur með
einhverju. Eg hef mestu and-
styggð á þessum útspekuúleraða,
tilþrifalausa leirburði. Það eru
þau mestu haugaleiðindi að sjá
þessa sérgæðingslegu tilgerð. Því
ekki að tala látlausu og mæltu
máli? Hvort eitt kvæði er realist-
iskt eða idealistiskt varðar mig
ekkert um, bara sé eitthvert
gagn í því.“
Hildur Johnsen flutti til Kaup-
mannahafnar 1856 með manni
sínum; Jakobi Þórarinssyni
Johnsen, verzlunarstjóra, sem
nefndur var Húsavíkur-
Johnesen. Þaðan skrifar hún Sig-
ríði Sveinsdóttur:
„Heima, 13. sept. 1890.
Mín elskulegasta systurdóttir,
sæl vertu ljúfan mín.
Beztu þökk fyrir bréfið þitt,
sem Íslendingurinn færði mér
frá þér svo skilvíslega. Eg talaði
við hann stundarkorn, og hann
sagði mér greindarlega og vel
það sem eg spurði hann um,
áhrærandi börnin þín etc., og nú
kom hann í gær og ætlaði að
sækja bréf til þín, sem þá ekkert
var. Eg hafði nýlagt mig, sem er
mér nauðsynlegt að gjöra vegna
þessarar þreytu, sem aldurdóm-
inum fylgir, og minn hvíldartími
er á mjög óhentugri tíð, um
klukkan tvö á daginn til klukkan
þrjú, svo eg gat ekki talað við
hann. Svona fórst mér nú þetta
klaufalega. Biddu hann mín
vegna forláts á því.“
Menn hafa alltaf áhyggjur af
ungdómnum. Jón Mýrdal, skáldið
sem skrifaði Mannamun, skrifar
elskulegri góðri dótturdóttur
sinni, Guðrúnu Jóhannsdóttur,
frá Vík, fjórða dag jóla 1895.
Guðrún er þá að koma út í lífið í
fyrsta sinni úr föðurhúsum:
„Hvorutveggja kyninu virðist
mér hætta búin, og þó ekki
minna ykkur stúlkunum. Við
sjávarsíðuna, og þó einkum í
kaupstöðunum, er það svo margt
sem þið sveitastúlkurnar ekki til
fulls þekkið nærri því. Hégóma-
skapur, enda gikksháttur,
skemmtanafíkn og skrautgirni
fer nú svo í vöxt, að það er við-
bjóður. Mörg efnileg stúlka hefur
liðið skipbrot á sakleysi sínu og
góðu mannorði, og þær sem með
velþóknun fljóta fram í þessum
fúla straumi, reyna með slægð og
smjaðri að ginna hinar með sér,
og þarf staðfestu og einlægan
viljakraft til að standa á móti. Og
þær sem ekki vilja fylgja með,
mega búast við að verða fyrir
háði og spéhlátrum hinna, sem
þó er ekki nema til að fyrirlíta og
láta fyrir neðan virðingu sína að
láta hryggja sig eða styggja. –
Ekki máttu hugsa að eg sé sá
þverhöfði og sérvitringur að vilja
ekki leyfa þeim ungu að
skemmta sér skikkanlega og hóf-
lega, það er þvert á móti. En eg
hef viðbjóð á því, að þeir sleppi
sér of mikið út í það, sem eg sé
þó of mikið af.“
Ég ímynda mér, að þessi skila-
boð hefðu verið öllu styttri og
óskemmtilegri, ef þau hefðu verið
send með tölvupósti til viðtak-
enda. Að ekki sé nú minnzt á
símskeytið.
Ég hefði heldur ekki þurft að
eyða þessu viðhorfi með þessum
hætti. Það hefði mátt duga að
segja bara: Lestu bréfabækur.
En þá hefði það auðvitað ekki
verið neitt viðhorf!
Vertu svo kært kvaddur, les-
andi góður.
Kæri
lesandi
Hér er fjallað um sendibréf og tölvubréf,
sem í augum höfundar eru hvor með
sínum hætti; þau fyrrnefndu löng og hlý,
þau síðarnefndu stutt og köld.
VIÐHORF
eftir Freystein
Jóhannsson
freysteinn@mbl.is