Morgunblaðið - 09.03.2002, Blaðsíða 12

FRÉTTIR
12 LAUGARDAGUR 9. MARS 2002 MORGUNBLAÐIÐ
JÓNAS Sigurðsson,
fyrrverandi skóla-
stjóri Stýrimanna-
skólans í Reykjavík,
lést í fyrradag á 91.
aldursári.
Jónas var fæddur á
Ási í Garðahreppi 13.
mars 1911. Foreldrar
hans voru Guðrún
Árnadóttir og Sigurð-
ur Jónasson, bóndi og
sjómaður. Jónas lauk
stúdentsprófi frá MR
árið 1930 og fyrri-
hlutaprófi í verkfræði
frá Technische
Hochschule í Darmstadt árið 1933.
Fiskimannaprófi lauk hann 1940
og farmannarpófi 1941 og stundaði
síðan framhaldsnám við háskóla í
Kaliforníu 1942.
Jónas réðst fastur
kennari við Stýri-
mannaskólann í
Reykjavík í ársbyrjun
1943 og frá árinu 1962
var hann skólastjóri
skólans þar til hann
fór á eftirlaun sjötug-
ur. Þá stundaði hann
sjómennsku á sumrin
til ársins 1965.
Kona Jónasar var
Pálína Árnadóttir frá
Stuðlum í Norðfirði,
hún lést árið 1993.
Börn þeirra eru þrjú,
Árni Björn, Baldur og Ebba. Áður
átti Jónas soninn Sigurð Rúnar og
Pálína átti Erlu Lísu Sigurðardótt-
ur og Jón Jónsson.
Andlát
JÓNAS SIGURÐSSON
ÞING Kennarasam-
bands Íslands stendur
nú yfir. Yfirskrift þings-
ins er „Kennsla aðlað-
andi ævistarf“ og eftir
setningu þingsins í gær
flutti Ólafur Proppé,
rektor Kennaraháskóla
Íslands, erindi um það
efni. Erindið er undir-
búningur fyrir pall-
borðsumræður sem fara
fram í dag á þinginu.
„Það er nýtt fyrir
okkur sem tilheyrum
gamla Kennarasam-
bandinu að erindi sem
þetta sé flutt í byrjun
þings,“ sagði Eiríkur Jónsson, for-
maður Kennarasambands Íslands er
Morgunblaðið ræddi við hann í gær.
„Þetta er gert í þeim til-
gangi að brjóta upp um-
ræðuna og til að fólk
geti litið upp úr þing-
skjölum og lyft hugan-
um aðeins á annað
plan.“ Eiríkur segir að
þingmenn séu almennt
mjög ánægðir með er-
indið og þetta fyrir-
komulag.
„Í dag höfum við lagt
fram ýmis mál til fyrri
umræðu auk nefndar-
starfa,“ sagði hann enn-
fremur. Tillögur um
fólk í nefndir og ráð
voru teknar fyrir auk
þess sem ýmsir málaflokkar voru
ræddir, s.s. launamál, jafnréttismál
og skólamál af ýmsum toga. Þingið
sitja 176 fulltrúar Félags framhalds-
skólakennara, Félags grunnskóla-
kennara, Félags leikskólakennara,
Félags stjórnenda í framhaldsskól-
um, Félags tónlistarskólakennara,
Skólastjórafélags Íslands og Félags
kennara á eftirlaunum. Eiríkur sagði
almenna samstöðu vera um þau mál
sem rædd væru á þinginu að þessu
sinni.
Í tengslum við meginviðfangsefni
þingsins setur Kennarasamband Ís-
lands sér það markmið að vinna að því
að íslenskir leikskólar, grunnskólar,
tónlistarskólar og framhaldsskólar
hafi ætíð á að skipa hæfustu kenn-
urum, námsráðgjöfum og skóla-
stjórnendum, segir í frétt frá sam-
bandinu.
Þinginu verður framhaldið í dag og
lýkur samkvæmt dagskrá um kl. 17.
Þingi Kennarasambands Íslands lýkur í dag
„Huganum lyft á annað plan“
Eiríkur Jónsson
MJÖG skiptar skoðanir eru meðal
forystumanna og talsmanna flokk-
anna, sem Morgunblaðið ræddi við í
gær, á því hvort þörf sé á að sett
verði löggjöf sem tryggi dreifða
eignaraðild að fjármálastofnunum.
Viðmælendur voru spurðir hvort
þeir teldu koma til greina í ljósi
fenginnar reynslu og þeirra átaka
sem orðið hefðu að undanförnu um
Íslandsbanka að Alþingi setti löggjöf
um dreifða eignaraðild að bönkum.
Telur að lög stæðust ekki
ákvæði EES-samningsins
Valgerður Sverrisdóttir viðskipta-
ráðherra telur enga þörf á að sett
verði lög sem tryggi dreifða eign-
araðild að viðskiptabönkum.
,,Ég tel að þetta sé umræða sem
við erum búin að taka. Við leystum
það mál með annars konar löggjöf
sem varðar eftirlit með virkri eign-
araðild og ég tel það vera þá aðferð
sem rétt sé að beita í þessum efnum.
Þar að auki er ég þeirrar skoðunar
að dreifð eignaraðild með einhverj-
um ströngum takmörkunum stand-
ist ekki ákvæði Evrópska efnahags-
svæðisins. Það er þess vegna tómt
mál að tala um það,“ segir Valgerð-
ur.
Brýnt að sporna við að einn
eða fáir nái markaðs-
ráðandi ítökum
,,Þessi leikur sem verðum núna
vitni að hjá stórhákörlunum í
tengslum við Íslandsbanka sýnir það
svart á hvítu að það virðist ákaflega
brýnt að sporna við því að einn eða
fáir aðilar nái undir sig markaðsráð-
andi ítökum í bankaheiminum og
fjármálaþjónustunni,“ segir Össur
Skarphéðinsson, formaður Samfylk-
ingarinnar.
,,Við í Samfylkingunni höfum allt-
af verið á þessari skoðun og reyndar
taldi ég að það væri þverpólitísk
samstaða um þetta markmið, miðað
við þær prýðilegu yfirlýsingar sem
forsætisráðherra lét falla fyrir
nokkrum misserum. Þess vegna átt-
um við von á því, þegar sala bank-
anna kom fyrir þingið, að menn
myndu slá það í gadda í lögum. Það
vakti hins vegar furðu okkar í stjórn-
arandstöðunni að það var tæpast á
þetta minnst í málum sem ríkis-
stjórnin setti fram í tengslum við
það,“ segir Össur.
Hann segir nokkrar leiðir færar
að því markmiði að tryggja í reynd
dreifða eignaraðild að fjármálastofn-
unum. ,,Það er bæði hægt að setja
sérstök lög um leyfilegan hámarks-
hlut, þar sem kveðið er á um að eng-
inn einn aðili eða fyrirtækjavöndull
skyldra aðila, eigi meira en tiltekið
magn af hlutafénu. Sú leið kemur
sannarlega til álita en annar kostur,
sem kynni að vera raunhæfari og ár-
angursríkari í framkvæmd, ef menn
ætla sér í reynd að sporna gegn
skaðlegri samþjöppun, felst í að
reistar verði skorður við því hvað
tengdir aðilar geta farið með stóran
hluta atkvæða á hluthafafundum
banka eða fjármálafyrirtækja. Á sín-
um tíma, þegar sala bankanna lá fyr-
ir þinginu skoðuðum við í Samfylk-
ingunni þessa leið ítarlega. Við
lögðum fram tillögu á þinginu um að
inn í lög um eftirlit með eigendum
virkra eignarhluta í fjármálafyrir-
tækjum kæmi ákvæði þar sem væri
skýrt mælt fyrir um að enginn einn
eða tengdir aðilar mættu fara með
meira en 15% af heildaratkvæða-
magni á hlutahfafundum,“ segir Öss-
ur.
,,Þessi tillaga okkar var felld og ég
minnist þess ekki að nokkur tak-
mörk hafi í reynd verið sett á eign-
araðild þegar sala bankanna var
samþykkt á Alþingi, nema þá þær
sem felast í almennu eftirliti og leik-
reglum samkeppnislaga.
Nú sýnist manni að valinkunnir
sæmdarmenn vilji ryðjast til valda í
bankaheiminum og maður sér að
fjármálamarkaðurinn er skekinn af
átökum. Mér sýnist að þessi þróun
undirstriki að það hafi verið nauð-
synlegt, þegar við settum lögin um
sölu bankanna, að setja bönd á
möguleika einstakra fyrirtækja eða
tengdra fyrirtækja að skapa sér ráð-
andi stöðu á bankamarkaðinum.
Fyrst ekki var farin leið okkar í
Samfylkingunni um að koma í veg
fyrir slíka fákeppni með því að setja
lög um heildaratkvæðamagnið finnst
mér að komi sterklega til álita núna,
ef um það er hægt að ná þverpóli-
tískri samstöðu, að kanna þá leið
sem felst í beinni lagasetningu um
hámarkseignarhlut,“ segir Össur.
Vill að sett verði 5% þak
á hámarkseignarhlut
Sverrir Hermannsson, formaður
Frjálslynda flokksins, er afdráttar-
laust þeirrar skoðunar að setja eigi
löggjöf sem tryggi dreifða eignarað-
ild að bönkunum. Vill hann að lögfest
verði að eignarhlutur hvers einstaks
eignaraðila verði ekki umfram 5%.
,,Ég hef frá upphafi verið fylgj-
andi þessu og sannleikurinn er sá að
það var algjör forsenda fyrir því að
við í Landsbankanum á sínum tíma
tókum að vinna að einkavæðingunni,
að þegar og ef bankinn yrði seldur,
þá yrði dreifð eignaraðild. Þetta er
algjört undirstöðuatriði, enda var
því lýst yfir og því lofað af forsætis-
ráðherra á sínum tíma,“ segir Sverr-
ir.
,,Raunar gildir það sama um
Landssímann en það er algjört und-
irstöðuatriði að þetta verði gert hjá
fjármálastofnunum. Ég var að hugsa
um það í morgun að ég myndi láta
útbúa tillögu um þetta en veit að það
getur orðið til þess að seinka málinu
vegna þess að það er allt drepið fyrir
stjórnarandstöðu,“ segir Sverrir
Hermannsson.
Telur ekki vera þörf
á lagasetningu
Vilhjálmur Egilsson, þingmaður
Sjálfstæðisflokksins og formaður
efnahags- og viðskiptanefndar Al-
þingis, telur ekki þörf á lagasetningu
um dreifða eignaraðild.
Vilhjálmur segist heldur ekki telja
að átökin um yfirráðin yfir Íslands-
banka gefi neitt sjálfstætt tilefni til
þess að sett verði lög um takmarkað
eignarhald á bönkunum.
,,Það er ekkert óeðlilegt þó að
komi í ljós að það séu ekki allir á eitt
sáttir um hvernig skipað er í stjórnir
í félögum. Hlutafélagalögin gera ráð
fyrir því og um þetta gilda bara
ákveðnar leikreglur,“ segir hann.
Spurður hvort hann teldi almennt
séð ástæðu til að setja löggjöf um
dreifða eignaraðild að bönkum og
fjármálastofnunum segist Vilhjálm-
ur ekki sjá neina brýna þörf á því.
,,Ef menn ætla til dæmis að fá inn
erlenda banka eða þá að erlendur
banki setur upp útibú hér á landi
yrðu slík lög þá ekki takmarkandi
fyrir það? Það má benda á að við höf-
um undirgengist að takmarka ekki
eignarhald eða möguleika erlendra
aðila á að koma hér inn í bankakerf-
ið. Hvað ef erlendur aðili keypti t.d.
Íslandsbanka. Væri þá eðlilegt að í
gildi væru lög sem bönnuðu Íslend-
ingum að eiga hluti í bankanum eða
ef erlendur aðili kæmi hingað og
opnaði hér útibú sem væri stærri en
Íslandsbanki?“ segir Vilhjálmur.
Hann segist einnig hafa efasemdir
um að löggjöf af þessu tagi um tak-
mörkun á eignarhaldi stæðist í
reynd.
Bolabrögð á markaðinum
sýna nauðsyn reglna
Steingrímur J. Sigfússon, formað-
ur Vinstrihreyfingarinnar – græns
framboðs, er eindregið þeirrar skoð-
unar að setja eigi löggjöf um dreift
eignarhald á bönkunum. Hann
minnir á að hann hafi ásamt Ög-
mundi Jónssyni þingmanni ítrekað
flutt frumvarp um það efni, þar sem
lagt var til að sett yrði 8% þak á há-
markseignaraðild einstakra aðila.
,,Sú var tíðin að það frumvarp
fékk góðar undirtektir bæði for-
sætisráðherra og Morgunblaðsins.
Svo kom bakslag í þetta þegar menn
fóru að fabúlera um sölur til ein-
hvers sem farið var að kalla kjöl-
festufjárfesti, og þá voru menn með
stærri hluti í huga. Það þyngdist því
róðurinn. Við endurfluttum þetta
frumvarp í fyrra og það var talsvert
skoðað í efnahags- og viðskiptanefnd
en skiptar skoðanir voru um þörfina
á því. Komu fram þau sjónarmið að
ekki væri þörf á þessu vegna þess að
líklegast væri að eignaraðildin yrði
dreifð. Sumir höfðu það viðhorf en
sögðust jafnframt vera sammála því
markmiði að það ætti að stefna að
dreifðri eignaraðild. Svo heyrðust
líka þau viðhorf að það væri alls eng-
in ástæða til að hafa neinar áhyggjur
af þessu og að markaðurinn ætti
bara einn að ráða þessu. En ég hygg
að það sé minnihlutasjónarmið. Það
er aldrei að vita nema við dustum
rykið af frumvarpinu aftur í ljósi
nýrrar bylgju umræðna um þetta
mál,“ segir Steingrímur.
Hann bendir einnig á að víða er-
lendis hafi verið settar takmarkanir
á eignarhald að fjármálastofnunum.
,,En jafnvel þó að svo væri ekki er ís-
lenskt efnahagslíf svo lítið og ein-
angrað, og hákarlaslagur hér á landi
er svo hættulegur, eins og dæmin
sanna, að ég held að þessi bolabrögð
sem hafa verið á úti á markaðinum
að undanförnu eigi að minna okkur á
nauðsyn þess að hafa slíkar öryggis-
reglur hér. Það þarf að tryggja eins
og kostur að þetta litla og lokaða við-
skiptalíf og lítill og lokaður hluta-
bréfamarkaður, sé eins heilbrigður
og kostur er miðað við okkar að-
stæður,“ segir Steingrímur.
Talsmenn stjórnmálaflokka um dreifða eignaraðild að bönkum og fjármálastofnunum
Skiptar skoðan-
ir á hvort þörf
sé á löggjöf
Morgunblaðið/Ásdís
Átök sem orðið hafa að undanförnu um yfirráð yfir Íslandsbanka hafa á nýjan leik vakið umræður um hvort
þörf sé á að sett verði löggjöf sem tryggi dreifða eignaraðild að viðskiptabönkunum.