Morgunblaðið - 09.03.2002, Blaðsíða 44

MINNINGAR
44 LAUGARDAGUR 9. MARS 2002 MORGUNBLAÐIÐ
✝ Kristján ÁrniPétur Lund
fæddist á Raufarhöfn
9. september 1919.
Hann lést á öldrunar-
deild Sjúkrahúss
Húsavíkur 1. mars
síðastliðinn. Foreldr-
ar hans voru Rann-
veig, fædd Laxdal, og
Maríus Jóhann Lund.
Börn þeirra voru: a)
Sveinbjörg Lúðvíka,
f. 8.6. 1910, d. 15.8.
1977, b) Grímur Lax-
dal, f. 22.11. 1914, d.
9.9. 1992, c) Þorbjörg
Andrea, f. 2.5. 1916, d. 22.10. 1960,
d) Árni Pétur, f. 9.9. 1919, d. 1.3.
2002, e) María Anna, f. 2.9. 1927.
Fósturdóttur Rannveigar og Marí-
usar er Halldóra Óladóttir, f. 5.7.
1931. Sonur Árna Péturs og Hall-
dóru Stefánsdóttur er Árni, f.
28.10. 1938, maki Svanhildur
Ágústa Sigurðardóttir, f. 11.5.
1947. Börn þeirra eru a) Halldóra
Margrét, sonur hennar og Hannes-
ar Sigurðssonar er Svavar Máni, b)
Þóra Guðrún, maki Valgarður Sig-
urðsson og eru synir þeirra Árni
Jens, Guðmundur Elvar og Daníel,
c) Svava, maki Júlíus Helgason,
börn þeirra eru Svanhildur Karen
Sigrún Helga. Maki 2: Anna Vigdís
Ólafsdóttir, f. 21.12. 1959. Börn
þeirra eru Sigríður Arna, Ólöf og
Árni Pétur. 5) Sveinbjörn, f. 30.12.
1955, maki Jóhanna Hallsdóttir, f.
5.6. 1958. Börn þeirra eru: a)
Hróðný, maki Jónas Hreiðar Ein-
arsson, synir þeirra eru Hinrik
Marel og Einar Annel, b) Stein-
grímur Hallur, maki Halla Alberts-
dóttir, c) Kristinn Jóhann, og d)
Sveinbjörn Árni. 6) Grímur Þór, f.
25.2. 1961, maki Eva Nörgaard
Larsen, f. 25.5. 1961. Börn þeirra
eru Jens og Laura.
Árni Pétur ólst upp á Raufarhöfn
og tók snemma við búi foreldra
sinna og sinnti því þar til hann
flutti yfir Sléttuna og byggði með
konu sinni nýbýlið Miðtún í Leir-
hafnarlandi. Þar bjó hann alla sína
starfsævi. Auk búskaparins sinnti
hann hvers konar annarri vinnu ut-
an heimilis sem til féll. Mörg sumur
vann hann á síldarplani um lengri
eða skemmri tíma, stundaði grá-
sleppuveiðar og var í mörg ár kjöt-
matsmaður hjá sláturhúsi KNÞ á
Kópaskeri. Hann var grenjaskytta í
mörg ár og var með olíuafgreiðslu
um árabil. Árni tók virkan þátt í fé-
lagsmálum sinnar sveitar. Hann lét
af búskap fyrir um áratug en bjó
ásamt konu sinni í Miðtúni þar til
fyrir þremur árum að hann fór á
öldrunardeild Sjúkrahúss Húsavík-
ur þar sem hann lést.
Útför Árna Péturs fer fram frá
Snartarstaðakirkju laugardaginn
9. mars.
og Birkir Rafn, d) Sif,
maki Sigurður Rúnar
Baldursson, og e)
Alma Dögg, maki Páll
Arnar Erlendsson.
Árni Pétur kvæntist
16. júní 1945 Helgu
Sigríði Kristinsdóttur,
f. 27.2. 1921. Synir
þeirra eru: 1) Maríus
Jóhann, f. 11.6. 1946,
maki Ásdís Karlsdótt-
ir, f. 2.4. 1947. Synir
þeirra eru: a) Árni
Pétur, látinn, b) Berg-
þór, maki Ásdís M.
Brynjólfsdóttir, sonur
þeirra er Maríus Pétur, og c) Karl.
2) Kristinn, f. 11.4. 1948, maki
Guðný Kristín Guttormsdóttir, f.
18.6. 1952. Börn þeirra eru: a) Ár-
mann Einar, maki Sigríður Lára
Guðmundsdóttir, sonur þeirra er
Óskar, b) Helga, maki Tómas Ingi
Tómasson, dóttir þeirra er Ruth, c)
Auðunn Guðni, og d) Guðrún. 3)
Níels Árni, f. 1.7. 1950, maki Krist-
jana Benediktsdóttir, f. 8.7. 1952.
Börn þeirra eru: a) Steinunn, maki
Valdimar Sveinsson, sonur þeirra
er Sveinn Andri, b) Elvar Árni, og
c) Helgi Þór. 4) Benedikt, f. 4.3.
1952. Maki 1: Dóra Hlín Ingólfs-
dóttir, f. 17.8. 1949. Dóttir þeirra er
Sumar, haust og vor og vetur
verkum sínum Árni Pétur
sífellt vildi sinna betur.
Þar sannaðist hans kjarkur,
og vissulega var hann vinnuþjarkur.
Lítill drengur er úti á túni með
pabba sínum að gera við girðingar.
„Hvað hefðir þú helst viljað, pabbi, ef
þú fengir að ráða núna?“ „Ég hefði
aftur valið að verða bóndi.“
Það var gott veður í Miðtúni þenn-
an dag. Ekkert sérstakt; bara stafa-
logn, steikjandi sólskin og hiti. Lömb
á túni og kría að stinga sér eftir síli í
vatnið. Aðrar kríur görguðu, líklega á
eftir mávi, samt skoðaði pabbi hvort
verið gæti að krían væri að vekja at-
hygli á tófu. Þá myndi nú aldeilis fær-
ast fjör í leikinn. Stjáni í Sandvík
kæmi strax og saman ynnu þeir mág-
ar á rebba. Þrátt fyrir hávaðann í krí-
unni mátti samt heyra úið í æðarfugl-
inum og frá hafinu barst hið
sérkennilega og skæra ah-aaalla hljóð
hávellunnar. Líf var á öllum bæjum í
kring um Miðtún; í Reistarnesi, á báð-
um bæjum í Nýhöfn, í Sandvík, uppi á
Sæbergi og á báðum Leirhafnarbæj-
unum. Gott ef það rauk ekki líka úr
skúrum vegavinnumanna sem stað-
settir voru í Vatnsbotninum? Á öllum
bæjunum var fólk, rúmlega fimmtíu
manns þegar fjölmennast var. Þetta
var gamalt fólk, fullorðið fólk, ung-
lingar og ekki síst urmull af krökkum.
Eitt átti þetta fólk sameiginlegt. Það
var allt meira eða minna skylt og
þrátt fyrir orðtækið að rétt sé að hafa
„fjörð milli frænda“ var samheldni
fólksins með eindæmum góð. Sam-
vinna um alla hluti mikil, gagnkvæm
hjálpsemi sjálfsagður hlutur og vænt-
umþykja ríkulega sýnd. Svona sam-
félag var vart fundið þá og ef til vill
hvergi til staðar nú.
Þessi bæjarþyrping dró nafn sitt af
landnámsjörðinni Leirhöfn og var oft
kölluð Leirhafnartorfan. Sæberg og
Leirhöfn voru fyrir ofan vatn. Á
neðribæjunum bjuggu afkomendur
afa Kristins og ömmu Sesselju í Ný-
höfn. Þau áttu 5 syni og eina dóttur,
hana mömmu sem náði í pabba, eða
líklega var það pabbi sem náði í
mömmu.
Pabbi var fæddur og alinn upp á
Raufarhöfn, í Lundshúsinu, sem
kennt var við ættina. Mamma hans,
Rannveig, var dóttir Gríms Laxdals
kaupmanns á Akureyri. Grímur var
einn af þeim mörgu sem fluttu með
fjölskyldu sína til Vesturheims, hvar
hún gat sér gott orð. Ekki þó alla fjöl-
skylduna, því dóttirin Rannveig varð
eftir hjá unnusta sínum, honum Mar-
íusi Lund, kaupmannssyni á Raufar-
höfn. Innan tíðar tók hún við allri bú-
stjórn í Lundshúsinu. Þar var
veðurathugunarstöð og greiðasala
auk þess sem þau hjónin voru ábú-
endur á bú- og nytjajörðinni Raufar-
höfn. En lífið er ekki bara dans á rós-
um. Maríus kennir lasleika innan við
fimmtugt sem orsakar að hann fær
slag. Hann verður meira og minna
rúmfastur og deyr 56 ára gamall. Eft-
ir stendur Rannveig með fósturdóttur
og fimm börn, þar á meðal pabba 15
ára. Í hans hlut féll að sjá um búið og
naut hann við það aðstoðar föðurbróð-
ur síns, Níelsar. Hann átti þess þó
kost að fara í Bændaskólann á Hólum
og þar nam hann búnaðarfræði í tvo
vetur. Raufarhafnarjörð þekkti hann
betur en líklega nokkur annar.
Hverja þúfu, læki, holt og mýrar enda
lágu sporin oft upp til heiða við smala-
mennsku og heyskap. Þekking hans á
því landi nýttist síðar er hann flutti í
Miðtún og smalaði Austurheiðina.
Mamma og pabbi kynntust á Rauf-
arhöfn og fluttu vestur í Nýhöfn þar
sem þau hófu búskap. Nýbýlið sitt
Miðtún byggðu þau 1950. Miðtún er
lítil jörð, aðeins partur af Leirhöfn.
Hugur pabba stefndi að stærra búi og
rýmri jörð en þrátt fyrir takmarkað
landrými búnaðist foreldrum okkar
með ágætum, enda samhent í vinnu
og ákvörðunum.
Í Miðtúni var myndað bú
með kindur, hest og eina kú,
en eljusemi, ást og trú
gaf uppskeru að kveldi
og brátt komst þeirra bú í annað veldi.
Einhverjum kann að finnast skrýt-
ið að synir beri lof á föður sinn í minn-
ingargrein en það ætlum við að gera.
Hann var meðalmaður á hæð og sam-
svaraði sér vel, snar í snúningum og
léttur á sér. Ávallt fremstur í flokki
vinnandi manna. Hann var góður
dansmaður, hafði gaman af söng,
gestrisinn og góður heim að sækja.
Gat verið snöggur upp á lagið og lét
þá heyra í sér, en jafnfljótur var hann
til sátta og greiðvikinn var hann með
afbrigðum.
Hann var í eðli sínu góður bóndi,
fjárglöggur og mikill sauðfjárrækt-
andi. Var með allar ær skráðar, rækt-
aði fram bestu eiginleika sauðkindar-
innar og voru afurðirnar eftir því.
Samkvæmt heimildum Jóns Viðars
Jónmundssonar, ráðunautar Bænda-
samtakanna, er hápunktur í afurðum
pabba „á árunum 1987 og 1988 en
bæði þau ár voru afurðir vel yfir 30 kg
eftir ána og búið hans annað haustið í
8. og hitt í 13. sæti yfir landið af stærri
fjárbúum í landinu. Enn í dag eru
Miðtún og Leirhöfn, alla tíð frá því
um 1960 til dagsins í dag í flokki bestu
afurðabúa í fjárrækt hér á landi.
Þeir bændur í Leirhöfn og Miðtúni
eru einhverjir þeir fyrstu hér á landi
sem taka upp almennt skýrsluhald
um allt sitt fé og eru í forystu fjár-
ræktar í landinu við ræktun á hyrndu
fé, sérstaklega á árabilinu 1960–1980.
Á þessu árabili voru Þistilfjörður og
Sléttan gullkistur fyrir sæðingastöðv-
arnar til að sækja hyrnda hrúta. Í
framhaldi þessa tekur síðan Hestbúið
forystuna í þessu ræktunarstarfi í
landinu.“ Nafn pabba var á síðum
Búnaðarritsins ár eftir ár.
Ekki sinntu aðrir betur
ám og hrút um miðjan vetur
en úrvalsbóndinn Árni Pétur.
Ærbækurnar um það vitna
en ótal, ótal sinnum sást hann svitna.
Á margan hátt er Leirhafnarland
kjörið sauðfjárræktarland en miðað
við aðra landshluta er túnræktun þar
á margan máta erfið. Pabbi lét það
ekki aftra sér. Hann lagði á sig að
taka stykki sem ekki þóttu fýsileg,
grjóthreinsaði þar sem það átti við
eða bar endalaust moð og skít í opin
sár á sandtúnum uns saman gréri.
Lengi vel dugði Farmal Cub, síðar
stærri dráttarvélar og Landróverar.
Aðaltækið var samt löngum hann
sjálfur og svo strákarnir hans allir,
litlir sem stórir sem hann gat enda-
laust haft á eftir sér. Þeir þóttu
óþekkir og hávaðasamir, einkum af
þeim sem lítið eða ekkert til þeirra
þekktu. Aðrir töldu þá einfaldlega
dugnaðarstráka. Þessa stráka sína,
auk sumarkrakka, sem alltaf voru til
staðar, notaði Árni Pétur. Hann hafði
á þessum hópi einstakt lag, treysti
einum sem öllum til að stjórna sér,
kunni að meta ef framtak var sýnt, að
ekki sé talað um útsjónarsemi og var
óspar á þakkir. Svona stjórnun er nú í
dag reynt að kenna á námskeiðum og
kostar kýrverð að líta þar inn í korter.
Ökuleyfi á traktor fengum við bræður
þegar fæturnir náðu á kúplinguna og
aksturspróf á Landróverinn var gefið
út í Miðtúni um leið og sá fararskjóti
kom í hlaðið. Þegar sláttur hófst var
sem í boðhlaupi að þegar einn stóð af
vélinni var annar tilbúinn. Nú má ekki
halda að faðir okkar hafi verið skap-
laus og allt gengið samkvæmt uppeld-
isteoríum. Þvert á móti. Hann átti það
nefnilega ágætlega til að láta heyra í
sér og þá gat það hent að hann
skammaði einn fyrir alla og alla fyrir
einn. Honum var illa við vettlinga, ver
við að synir hans svæfu frameftir og
einna verst þótti honum að bíða eftir
nokkrum hlut. Hann var verkmaður
með ágætum, kappsmaður til allrar
vinnu og sérhlífni var eitthvað sem al-
veg gleymdist að setja í genamynstur
hans. Hann sótti ýmsa vinnu utan
heimilis s.s. síldarvinnu, sláturhús og
grenjaleit sinnti hann með Stjána
mágsa sínum um margra ára skeið.
Gaman er að nefna tvennt sem lýsir
honum: Á kalárunum 1966–68 fór
heyskapur á Sléttu sem annars staðar
niður fyrir allt lágmark. Var reynt að
kaupa hey úr fjarlægum sveitum.
Pabbi var einn þeirra, en hann bjó
líka yfir öðru, þekkingu á engjabú-
skap frá Raufarhöfn og dugnaði. Litli
Farmal Cub-inn fékk hlutverk að
nýju og nú hóf pabbi engjaslátt austur
á Sléttu með syni sínum og litli trak-
torinn lallaði um þar sem þyngri tæki
sukku og nýttist enn einu sinni til
dráttar. Ekki er örgrannt um að sum-
ir hafi brosað að Árna Pétri, en það
bros hvarf þegar fé var tekið á gjöf og
þörf var á hverju strái. Hitt atriðið
sem allt í lagi er að segja frá er að
þegar Vilhjálmur Einarsson forstjóri
og eigandi síldarsöltunarstöðvarinnar
Óðins á Raufarhöfn seldi hana til Ein-
ars Guðmundssonar, sagðist hann
ekki gera það fyrr en hann hefði
kynnt hann fyrir besta díxilmanni á
Sléttu. Keyrt var vestur í Miðtún og
tekið í höndina á Árna Pétri Lund.
Mamma gaf kaffi eða mat í hundr-
aðasta skipti.
Eftirsóttur var hann víða,
vildi öllu kalli hlýða,
bölvaði ef þurfti að bíða
besta að ljúka verki strax.
Unnið var þá oft til sólarlags.
Já, þau urðu víst eitthvað meira en
hundrað skiptin sem pabbi náði sér í
gesti. Hann rak í mörg ár afgreiðslu á
bensíni og oft lauk þeim viðskiptum
með kaffi. Sögðum við stundum að ef
ekki kæmi gestur af eigin hvötum, þá
stæði pabbi úti og næði í þá. Skyldi
hann nú hafa staðið í bakstri, þessi
maður? Nei og aftur nei og aldrei kom
hann nærri neinni grautargerð. Hefði
hann sýnt tilburði í þá átt var næsta
víst að mamma hefði harðbannað
slíkt. Hann vissi hins vegar að aldrei
stóð svo á, hvorki að nóttu né degi og
hvort sem gesturinn var einn eða þeir
fleiri, að Helga sín bæri ekki á borð,
ekki aðeins nógar heldur einstaklega
góðar og velframreiddar veitingar.
Foreldrar okkar kenndu sonum sín-
um þetta og allt fram á síðasta dag
hefur okkur þótt sjálfsagt að koma
með alla þá sem við viljum að mat-
arborði í Miðtúni án nokkurrar við-
vörunar. Gisting var ókeypis.
Í stuttu máli er þetta brot af þeirri
bernskumynd sem við bræður þekkj-
um frá Miðtúni. Árin liðu og við sótt-
um vinnu hér og þar, fórum í skóla,
stofnuðum heimili og hófum okkar
störf. Alltaf var samt jafngaman að
koma heim, hvort heldur það var í
heyskap, réttir eða rjúpur. Öllum sín-
um tengdadætrum fagnaði hann jafn-
innilega og þótti mikið til þeirra
koma. Og þá kunnu barnabörnin ald-
eilis að meta Miðtún. Þangað var í
fyrstu farið með mömmu og pabba en
síðar þau sjálf eftir að aldur og bílpróf
leyfði. Gæsaveiði heillaði suma, sauð-
burður og berjamór aðra. Pabbi dáði
sín barnabörn og var óskaplega stolt-
ur af öllum hópnum sínum.
Árin líða. Fyrir rúmlega tíu árum
fékk pabbi aðkenningu af heilablóð-
falli. Það dró úr honum þrótt en hugs-
unin var skýr. Synirnir voru farnir og
innan skamms hættu mamma og
pabbi búskap. Búa þó áfram á Mið-
túni. Ánægjulegt var að Kristinn
frændi okkar úr Reistarnesi tók við
búskap þeirra. Útihús í fullri notkun
og túnin iðagræn. Gestkvæmt er í
Miðtúni, spilað bridds fram á nótt og
lengi setið og spjallað. Foreldrum
okkar líður vel.
Enn líða árin. Af og til veikist pabbi
og stundum vart hugað líf. Alltaf rís
hann þó upp. Eitt sinn lögðum við
synir hans af stað úr Reykjavík til að
„kveðja“ hann á Akureyrarspítala. Er
hann frétti af okkur á Vatnsskarðinu
reis hann upp, taldi ekkert að vanbún-
aði að fara heim í Miðtún með strák-
unum sínum fyrst þeir væru allir
komnir norður. Síðustu árin var hann
með litlum hléum á öldrunardeild
Sjúkrahússins á Húsavík. Þar naut
hann frábærrar umönnunar. Ómetan-
legt var fyrir okkur að heyra hve hon-
um leið vel og þótti vænt um allt
starfsfólkið og finna hve starfsfólkinu
þótti vænt um hann. Því verður ekki
þakkað nógsamlega af okkur. Guð
blessi allt þeirra starf. Sömuleiðis var
það fyrir okkur sem fjarri bjuggum
ómetanlegt hversu vel Sveinbjörn
bróðir okkar og hans fjölskylda, sem
býr á Húsavík, sinnti pabba. Varla
leið sá dagur að hann eða einhver úr
fjölskyldunni liti ekki inn. Við hinir,
sem lengra áttum að, hringdum
gjarnan til að hressa hann við. Fyrir
honum var það ígildi vítamínsprautu
að heyra í einhverjum okkar og eftir
stutt samtal var hann orðinn „óvenju-
brattur“. Ef von var á okkur að sunn-
an um miðjan dag var hann klár til
brottfarar heim í Miðtún, þegar upp
úr morgunkaffi. Nú síðast, þótt tími
hans væri kominn, hinkraði hann við.
Hann vissi af strákum sínum á leið-
inni. Þeir náðu að kveðja hann.
Hlut mömmu má ekki gleyma. Hún
var einfaldlega helmingur í allri hugs-
un og lífsstarfi pabba, það vita þeir
sem til þekkja, og hélt óslitið í hönd
hans þar til yfir lauk.
Á kveðjustund biðjum við Guð að
styrkja móður okkar, varðveita okkar
föður og blessa minningu hans.
Miðtúnsbræður.
Á hverju einasta sumri var til-
hlökkunin mikil hjá okkur systkinun-
um yfir að fara norður og hitta ömmu
og afa í Miðtúni. Í minningunni var
keyrt yfir holt og hæðir í einum
spreng og aldrei stoppað. Loks var
komið á Kópasker og þá var nú ekki
mikið eftir. Pabbi stoppaði samt alltaf
bílinn á staðnum okkar eins og hann
kallaði hann og þaðan var gott útsýni
yfir Miðtún. Sveitina hjá afa og
ömmu. Við vissum vel að þegar í Mið-
tún kæmi þá væru afi og amma þar og
að sjálfsögðu með hlaðborð eins og
vant var.
En við vorum ekki á höttunum eftir
mat heldur því að biðja afa að fara út í
haga að ná í hestana. Yfirleitt var afi
nú búinn að ná í þá þegar við komum,
þannig að við gátum farið beint á
hestbak sem var alveg meiriháttar
gaman.
Að vera í Miðtúni yfir sumarið er
eftirminnilegt. Oft meira og minna öll
fjölskyldan samankomin og allir í
heyskap. Afi var alltaf í góðu skapi og
vildi hafa nóg af sínum barnabörnum í
kringum sig. Það var alveg sama þótt
við þvældumst fyrir, alltaf var hann
tilbúinn til að hlæja og gera hvað sem
var fyrir okkur.
Mér er það eftirminnilegt sem
smástelpu að fá að fara í hænsnahúsið
og tína eggin. Ég hafði svo gaman af
því að elta hænurnar en afi var nú
ekki beint hrifinn af því og sagði að
þær myndu hætta að verpa.
Fjárhúsin voru líka spennandi,
mikið af heyi og bjálkum og afi var
búinn að gera rólu handa okkur. Þá
má ekki gleyma kindunum. Þegar
þeim var gefið hey réðust þær hver á
aðra og man ég eftir að ein var svo
gráðug að hún hljóp á eftir mér. Það
var í eina skipti sem ég var hrædd. Afi
kom strax og greip í hornin á henni og
lét hana aftur á sinn stað. Ég var al-
veg í sjokki yfir þessu en afi sagði við
mig að hún væri snarvitlaus kindin.
Skemmtilegast var í fjárhúsunum,
þegar ég fékk að gefa kindunum fóð-
urbætinn. Það mátti víst bara gefa
þeim einhvern skammt en ég gaf
þeim eins og þær langaði í. Ekki var
nú afi hrifinn af því og sagði að þær
yrðu snarvitlausar ef þær fengju of
mikið af mjölinu.
Á kvöldin, þegar ró var komin yfir
alla, var yfirleitt sest niður inni í
sparistofu og spilað bridds og mikið
hlegið.
Hann afi minn var góður maður og
ég er þakklát fyrir að hafa átt svona
góðan og brosmildan afa með hlýtt
hjarta. Svo kom að því að afi veiktist
og flutti hálfpartinn inn á Húsavík.
Hann reyndi að fara í Miðtún þegar
hann gat. Ég er ánægð yfir að við
Valdi gátum komið til afa í sumar með
Svein Andra, sem því miður gat ekki
kynnst honum nógu vel. Það gladdi
hann mikið þegar lítill rauðhaus kom
labbandi inn í stofuna, plantaði sér
upp í rúm og fór að spjalla um daginn
og veginn.
Elsku afi minn, ég veit að þú ert
kominn á góðan stað þar sem þér líð-
ur betur og það besta er að nafni þinn
er nú við hliðina á þér.
Þakka þér fyrir allar stundirnar
sem við áttum saman elsku afi og
megi Guð geyma þig. Ég mun ávallt
minnast þín.
Þín
Steinunn Lund.
ÁRNI PÉTUR
LUND
 Fleiri minningargreinar
um Árna Pétur Lund bíða birt-
ingar og munu birtast í blaðinu
næstu daga.