Morgunblaðið - 09.03.2002, Blaðsíða 13

FRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 9. MARS 2002 13
REGLUR EES-samningsins um
tæknilegar viðskiptahindranir hafa
sáralítið komið til kasta íslenskra
dómstóla, en ákvæði Rómarsamn-
ingsins og reglur EES-samningsins
um tæknilegar viðskiptahindranir
hafa vítt gildissvið og hafa verið túlk-
aðar rúmt af EFTA- og Evrópudóm-
stólnum, samkvæmt upplýsingum
Stefáns Geirs Þórissonar, hæstarétt-
arlögmanns, en menn velta því nú
fyrir sér hvort dómur í undirrétti í
Svíþjóð sem heimilar tímariti þar í
landi að birta áfengisauglýsingar
geti haft áhrif hér á landi.
Fram kom hjá Stefáni að það er
forúrskurður Evrópudómstólsins frá
8. mars 2001 sem liggi til grundvallar
dómi hins sænska dómstóls. Dóm-
stóllinn hafði óskað forúrskurðar
Evrópudómstólsins um áfengisaug-
lýsingabann sænskra laga. Niður-
staða Evrópudómstólsins hafi í
stuttu máli verið sú að reglur Róm-
arsamningsins um tæknilegar við-
skiptahindranir og frjáls þjónustu-
viðskipti, sem eigi sér fullkomna
samsvörun í EES-samningnum, úti-
loki ekki bann við áfengisauglýsing-
um af því tagi sem fyrir hendi sé í
Svíþjóð um markaðssetningu
áfengra drykkja, nema það sé leitt í
ljós í hverju einstöku tilviki, með
hliðsjón af þeirri löggjöf og þeim
staðreyndum eða atvikum sem um sé
að ræða í hverju aðildarríki fyrir sig,
að vernd heilbrigðis gegn skaðlegum
áhrifum áfengis sé hægt að tryggja
með ráðstöfunum sem hafi minni
áhrif á viðskipti innan Evrópusam-
bandsins eða EES.
„Hið sænska bann við áfengisaug-
lýsingum, líkt og íslensk löggjöf á
sama sviði, hefur meiri áhrif á mark-
aðssetningu áfengis frá öðrum ríkj-
um Evrópska efnahagssvæðisins en
markaðssetningu áfengis sem fram-
leitt er hér á landi og felur þar af
leiðandi í sér viðskiptahindrun í
skilningi 28. gr. Rómarsamningsins
og 11. gr. EES-samningsins. Jafn-
framt virðist auglýsingabannið, jafn-
vel þótt það feli ekki í sér mismunun
milli innlends og innflutts áfengis,
hafa áhrif á framboð milli landa á
auglýsingaplássi, en með tilliti til al-
þjóðlegs eðlis auglýsingamarkaðar-
ins í þessum vöruflokki, felur bannið
í sér hindrun á frjálsum þjónustu-
viðskiptum í skilningi 46. gr. Róm-
arsamningsins og 36. gr. EES-samn-
ingsins. Slíkar hindranir geta verið
réttlætanlegar á grundvelli heil-
brigðissjónarmiða, sem eru al-
mannahagsmunir sem viðurkenndir
eru bæði í Rómarsamningnum og
EES-samningnum. Hvað réttarstöð-
una varðar hér á landi, má gera ráð
fyrir að það verði hlutverk íslenskra
dómstóla að leggja á það mat, á
grundvelli íslenskrar löggjafar, at-
vika viðkomandi máls og aðstæðna
að öðru leyti hér á landi, hvort áfeng-
isauglýsingabann laganna fullnægir
þeim kröfum að hægt sé að réttlæta
það á grundvelli heilbrigðissjónar-
miða. Í þeim efnum held ég að hvorki
íslenskir dómstólar né EFTA-dóm-
stóllinn komi sérstaklega til með að
leggja mikið uppúr yfirlýsingu Ís-
lands sem er reyndar sameiginleg
með hinum norrænu EFTA-ríkjun-
um og fylgir með EES-samningnum,
þess efnis að einkasala íslenska rík-
isins á áfengi sé grundvölluð á mik-
ilvægum heilbrigðis- og félagslegum
sjónarmiðum. Bæði er að yfirlýsing-
in fjallar aðeins um smásölueinka-
sölu ríkisins á áfengi auk þess sem
um einhliða yfirlýsingu er að ræða.
Ég held að niðurstaða íslenskra
dómstóla muni fyrst og fremst ráð-
ast af því hvort vægari úrræði séu
fyrir hendi til að ná þeim heilbrigð-
ismarkmiðum sem að er stefnt, auk
þess sem ég held að jafnræðisreglur
íslensks réttar og reglur um tjáning-
arfrelsi komi til með að hafa mikil
áhrif á niðurstöðu íslenskra dóm-
stóla.“
Hjá Stefáni kom fram að það sé at-
hyglisvert að reglur EES-samnings-
ins um tæknilegar viðskiptahindran-
ir hafi sáralítið komið til kasta
íslenskra dómstóla og sér vitanlega
hafi þeim aldrei verið borið við í
refsimálum vegna meintra brota á
íslenskum lögum um áfengisauglýs-
ingar. Þau mál hafi, eftir því sem
hann best viti, siglt í gegnum rétt-
arkerfið án þess að á Evrópuregl-
urnar hafi verið minnst. Ákvæði
Rómarsamningsins og reglur EES-
samningsins um tæknilegar við-
skiptahindranir hafi mjög vítt gild-
issvið og hafi verið túlkaðar rúmt af
EFTA-dómstólnum og sér í lagi
Evrópudómstólnum, í dómum sem
hafi gildi hér á landi. Um sé að ræða
gríðarlegan fjölda dóma Evrópu-
dómstólsins á þessu sviði sem feli í
raun í sér efnisreglur sem engan
veginn sé hægt að átta sig á, með
lestri EES-samningsins sjálfs, held-
ur verði menn að skoða fræðirit eða
dómana sjálfa til að átta sig á regl-
unum.
Ákvæði EES-samningsins um tæknilegar viðskiptahindranir hafa vítt gildissvið
Sáralítið reynt á
reglurnar hér á landi
Fiskflutn-
ingabifreið
fór út af
BJÖRGUNARSVEITIN Vík-
verji var kölluð út um klukkan
átta í gærmorgun þegar tíu
hjóla fiskflutningabifreið fór út
af þjóðveginum við bæinn
Brekkur í Mýrdal.
Björgunarsveitarmenn fóru
á fimmtán tonna trukki í eigu
björgunarsveitarinnar og
drógu bifreiðina upp á þjóðveg
aftur með aðstoð veghefils frá
Vegagerðinni.
Engin slys urðu á fólki og
einungis lítils háttar skemmdir
á fiskflutningabílnum.
Loka þurfti fyrir umferð í um
hálfa klukkustund á meðan
björgunaraðgerðir fóru fram.