Morgunblaðið - 12.03.2002, Blaðsíða 30

30 ÞRIÐJUDAGUR 12. MARS 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
AÐALFUND Landssím-ans í gær sóttu 175 hlut-hafar sem fóru með sam-tals 99,08% hlutafjár.
Fundurinn samþykkti að greiða
hluthöfum 12% arð og nema arð-
greiðslur 850 milljónum.
Friðrik Pálsson stjórnarformað-
ur flutti ítarlega ræðu á fundinum,
en hann hætti í stjórn sem hann
hefur setið í frá árinu 1999. Hann
sagði að ekki yrði auðvelt að lækka
verð á símaþjónustu á Íslandi frek-
ar.
„Sé litið til reynslu annarra
þjóða, verðsamanburðarins, sem
áður var nefndur og smæðar mark-
aðarins hér, tel ég því ástæðu til að
búast við að verðlag á símaþjónustu
muni fara hækkandi fyrst um sinn
með aukinni samkeppni vegna
óhjákvæmilegra offjárfestinga. Þá
gef ég mér vissulega þá forsendu,
að þau símafélög sem Síminn er í
samkeppni við nú þegar, haldi
áfram rekstri í svipaðri mynd.“
Friðrik sagði að meðal stærstu
verkefna sem væru framundan hjá
Símanum væri lagning sæstrengs
um Færeyjar til Skotlands. Hann
sagði að margir þyrftu að koma að
þessu verkefni. „Vel má vera að
verkefnið muni reynast það stórt og
arðsemi þess ekki næg til að einka-
aðilar geti tekið það að sér einir og
verða stjórnvöld að vera undir það
búin að leggja því lið.“
Dregið úr fjárfestingum
„Fjárfestingar Símans á ári
hverju hafa numið 20–25% af veltu
félagsins eða um 5–6 þúsund millj-
ónum króna. Það eru vissulega
gríðarlegar fjárhæðir, en stefnt er
að því að lækka hlutfall fjárfestinga
af veltu verulega. Til að tryggja
nýtingu þessara fjármuna sem best
er unnin mjög vönduð fjárfestinga-
áætlun sem endurskoðuð er reglu-
lega.
Á meðan félagið var alfarið í eigu
ríkisins var hvergi vikist undan því
að leysa vanda hvers viðskiptavinar
án tillits til arðsemi fjárfestingar-
innar. Nú er hins vegar reynt að
fara bil beggja og þess freistað að
tryggja öllum viðskiptavinum fé-
lagsins sem besta þjónustu um leið
og eðlileg arðsemi fyrir hluthafana
er höfð að leiðarljósi.“
Stjórnin sett í varnarstöðu
Friðrik sagði aðstarfsfólk Sím-
ans hefði að undanförnu þurft að
hlusta á og horfa upp á afar óvægna
umræðu um félagið, stjórnendur,
stjórn, stjórnarformann og sam-
gönguráðherra. „Upphaf þeirrar
umræðu var ómakleg ummæli sem
fyrrverandi formaður fram-
kvæmdanefndar um einkavæðingu
viðhafði um stjórn félagsins og
stjórnendur. Ummælum hans var
slegið mikið upp og reynt var að
setja stjórn félagsins í varnarstöðu.
Allir töldu sig eiga rétt á að hafa
skoðun á rekstri Símans og síðan
tók við ótrúleg orrahríð í fjölmiðl-
um, sem barst um víðan völl; sönn-
unarbyrðinni var jafnan snúið við
og úr varð mikið gjörningabál.“
Friðrik sagðist vilja árétta þá
skoðun sína að stjórn Landssímans
hefði verið sterk sem hefði hvenær
sem var verið reiðubúin til að leggja
á sig mikla vinnu. „Sú mynd, sem
reynt var að draga upp af stjórn-
inni, að hún væri lítilvirk og illa
upplýst um málefni félagsins, er
hreint út sagt ósönn.“
Friðrik fór í ræðu sinni yfir þau
mál sem tengjast Símanum og sem
mest hafa verið gagnrýnd. Hann
vék fyrst að umræðum um
greiðslur til fyrirtækisins Góðráðs
ehf. sem er í hans eigu og rakti for-
sögu málsins, en greiðslurnar voru
ákveðnar í samráði við samgöngu-
ráðherra og með vitund Ríkisend-
urskoðunar.
„Ákvörðun ráðherrans var til-
kynnt með sérstöku bréfi til for-
stjóra félagsins og því er fráleitt að
nefna orð eins og sjálftöku mína í
þessu sambandi. Hins vegar ber ég
ábyrgð á því ásamt þáverandi for-
stjóra félagsins að stjórnin var ekki
upplýst um þetta samkomulag.
Enda þótt stjórnin sé bundin af
ákvörðunum hluthafa hefði farið
betur á því að stjórninni hefði verið
skýrt frá þessu samkomulagi. Ég
harma þau mistök, eins og þegar
hefur komið fram á opinberum
vettvangi, þetta var vissulega yfir-
sjón en fráleitt að tengja það lög-
broti, eins og sumir þingmenn og
fjölmiðlar hafa látið sér sæma. Ég
mun nú færa rök fyrir því.
Lögmaður Símans hefur unnið
lögfræðilega álitsgerð
fyrir stjórn fyrirtækis-
ins um það hvernig
ákvarðanavaldi í hluta-
félagi er háttað, svo að
grunnatriði málsins
megi vera öllum ljós.
Hér verða menn að muna, að þegar
þessi ákvörðun var tekin, var aðeins
einn hluthafi í félaginu.“
Ekki lengur þörf
fyrir „höfuðstöðvar“
Friðrik fór einnig yfir þau rök
sem lágu að baki sölu Landssíma-
hússins við Austurvöll. Hann sagð-
ist ekki vera í nokkrum vafa um að
sala húsnæðisins hefði verið hárrétt
ákvörðun sem myndi styrkja félag-
ið bæði faglega og fjárhaglega.
Hann varði einnig kaup á húsnæði
Orkuveitu Reykjavíkur og sagði að
það hefðu fengist á góðu verði og
hefði verið í fullri útleigu. Hann
sagði að nú væri verið að endur-
meta húsnæðisþörf félagsins.
„Tímarnir eru líka að
Fyrir fáum árum var talið
legt fyrir félag eins og Sí
hafa svokallaðar höfuðstö
nútíminn gerir ekki þær
heldur nægir að hafa góð
stofur með auðveldu aðge
viðskiptavini. Á Múlasvæ
slá tvær flugur í einu hö
með skrifstofur á góðum
vera um leið í nálægð við m
ustu vinnustöðvar Símans.
Friðrik rakti einnig f
fyrir fjárfestingu í fyrirtæ
Bell, en hlutafé Símans í þ
verið afskrifað eftir að í ljó
áform fyrirtækisins gen
upp. Hann sagði að talið he
í upphafi, að mesta áhætta
markaðshlið verkefnisins,
vegar hefði komið í ljós, a
var ekki komin nógu lan
hugmyndin gengi upp.
Friðrik ræddi einnig ga
fjárfestingar Símans. Han
á að í árslok 1999 samþykk
Símans stefnu um ýmsa
rekstri félagsins. Gengið h
út frá því, að markaðshl
hefðbundinni símaþjónust
fara lækkandi og ný starfs
því að standa undir vexti f
Sú stefna hefði verið mörk
starfsemi stæði undir þri
vexti félagsins á næstu áru
þessu markmiði yrði meða
náð með því að Síminn f
öðrum félögum. Jafnfram
Síminn markað þá stefnu
við bakið á sprotafyrirt
tæknisamfélaginu, m.a. m
vinnu við önnur fyrirtæki.
„Í skýrslu einkavæðing
ar er þessari stefnu ham
var öllum viðkomandi afa
ekki var að sjá neinn ágre
hana. Allar meiri háttar fjá
ar voru kynntar fulltrúa ei
þær stærstu einnig einkav
nefnd og voru ekki gerðar
semdir. Ég vil undirstrika
ur símafélög líta á framtíð
svipuðum hætti og stjórn
gerir.“
Friðrik sagði að árangu
ar stefnu væri góður og
yrði haldið áfram á sömu b
síðustu árum var það næ
undantekningarlaust skoð
festa um allan heim, að me
arbroddur atvinnulífsins
ýmsum hátæknifyrirtækum
Síminn markaði þá stefn
þátt í þessari hátækni
bæði með því
festa meira en
sinni fyrr í sín
kerfum og j
með því að ta
tilraunum
smærri fyrirtæ
lendis til að ná árangri m
tækni eða þjónustu.
Svo kom niðursveifla og
hefur þurft að taka á sig
halla af fjárfestingum s
undanförnu eins og öll önn
lífeyrissjóðir, bankar og
ingarsjóðir, sem fjárfestu
grein. Eftir á að hyggja g
sér ljóst að það andrúms
ríkti þegar þúsundir
ákvarðana um fjárfesting
tæknibyltingunni voru tek
kenndist af óhóflegri b
Fjárfesting í hlutafélögum
síst sprotafyrirtækjum,
vegar í eðli sínu fjárfe
lengri tíma og við skulum s
leikslokum.“
Nokkrar umræður urðu á aðalfundi Lands
850 milljónir
greiddar í arð
til hluthafa
Stjórnarformaður Landssímans fór á aðal-
fundi fyrirtækisins ítarlega yfir þá gagn-
rýni sem beinst hefur að Símanum síðustu
misseri. Hann sagðist viss um að þegar
horft yrði um öxl áttuðu menn sig á að í
umfjöllun um félagið hefði víða verið geng-
ið of langt. Egill Ólafsson sat fundinn en á
honum var skipt um stjórn félagsins.
Stefnt að 3%
lækkun á út-
gjöldum Lands-
síma Ísland
ÞÁTTASKIL HJÁ LANDSSÍMANUM
AÐGERÐIR
FJÁRMÁLAEFTIRLITS
Óhætt er að fullyrða, að yfirlýsingFjármálaeftirlits í gærmorgunþess efnis, að FBA Holding
S.A., eignarhaldsfélag Orca-hópsins
svonefnda og stærsti einstaki hluthafi í
Íslandsbanka, hefði verið svipt atkvæð-
isrétti fyrir aðalfund bankans í gær,
hafi komið viðskiptalífinu á Íslandi ger-
samlega í opna skjöldu.
Yfirlýsing Fjármálaeftirlitsins var
svohljóðandi: „Fjármálaeftirlitið hefur
í dag ákveðið, með vísan til 12. gr. laga
nr.113/1996, um viðskiptabanka og
sparisjóði, sbr. 10. gr. sömu laga, að
hlutum FBA Holding S.A. í Íslands-
banka fylgi ekki atkvæðisréttur.
Ákvörðunin tekur gildi nú þegar. Hefur
FBA-Holding S.A. verið tilkynnt um
ákvörðunina og ástæður hennar. Fjár-
málaeftirlitið leggur fyrir Íslands-
banka-FBA að grípa til viðeigandi ráð-
stafana vegna þessa.
Fjármálaeftirlitið mun taka framan-
greinda ákvörðun sína til endurskoðun-
ar jafnskjótt og gripið hefur verið til úr-
bóta af hálfu FBA-Holding S.A. og
annarra hlutaðeigandi aðila, sem Fjár-
málaeftirlitið metur nægjanlegar.“
Fjármálaeftirlitið hefur ekki gefið
nánari skýringar á ákvörðun sinni.
Talsmenn FBA-Holding S.A., þeir Jón
Ásgeir Jóhannesson og Þorsteinn Már
Baldvinsson, hafa heldur ekki gefið efn-
islegar skýringar á ákvörðun Fjármála-
eftirlits. Þó segir Jón Ásgeir Jóhann-
esson í samtali við Morgunblaðið í dag,
að athugasemdirnar snúi að ófullnægj-
andi upplýsingagjöf og óvissu um Orca.
Þeir hafa hins vegar lýst því yfir, að
eignarhaldsfélagið sé fjárhagslega
sterkt fyrirtæki, sem verði búið að end-
urheimta atkvæðisréttinn innan tíðar.
Vegna efnis málsins og þeirrar sjálf-
sögðu leyndar, sem á að hvíla yfir slík-
um viðskiptum, má vel vera, að aldrei
verði upplýst hvaða ástæður hafi legið
til grundvallar ákvörðun Fjármálaeftir-
lits.
Í forystugrein Morgunblaðsins í
fyrradag var vikið að þeim ákvæðum
laga um viðskiptabanka og sparisjóði,
sem Fjármálaeftirlitið hefur nú beitt í
umræðum blaðsins og Valgerðar Sverr-
isdóttur viðskiptaráðherra, um nauð-
syn dreifðrar eignaraðildar að bönkum.
Í forystugreininni sagði m.a.: „Vandi
viðskiptaráðherra er sá, að ekki verður
séð að þetta ákvæði laga um viðskipta-
banka og sparisjóði hafi haft nokkur
áhrif eða því verið beitt á einn eða ann-
an veg. Segja má með nokkrum rökum,
að fengin reynsla hafi sýnt að svo sé
ekki.“
Viðskiptaráðherra birti pistil á
heimasíðu sinni í gær og segir þar í til-
efni af þessum umræðum: „Aðgerðir
Fjármálaeftirlitsins í dag í málefnum
Íslandsbanka sýna þó að farið er að
beita þessum lagaákvæðum.“
Þetta er vissulega rétt hjá ráðherr-
anum. Hins vegar er engin vissa fyrir
því að þau lagaákvæði, sem Fjármála-
eftirlitið notaði í gær, komi að gagni við
að tryggja það jafnvægi, sem Morgun-
blaðið lýsti í forystugrein sinni í fyrra-
dag að væri eftirsóknarvert og nauð-
synlegt. Dreifð eignaraðild að bönkum
og skynsamleg aðkoma viðskiptaaðila
að bankarekstri eru markmið, sem eiga
ekki að þurfa að brjóta í bága við al-
þjóðlegar skuldbindingar okkar, ef vel
er að málum staðið.
Hvað sem því líður fer ekki á milli
mála, að aðgerðir Fjármálaeftirlitsins í
gær marka mikil þáttaskil, þótt tilefni
þeirra sé óþekkt. Með þessum aðgerð-
um er ljóst að Fjármálaeftirlitið er farið
að beita ákvæðum laga um viðskipta-
banka og sparisjóði á þann veg, að þeir
sem starfa á fjármálamarkaðnum munu
leggja sig fram um að halda sig innan
þeirra marka, sem lögin ákvarða, sem
út af fyrir sig getur alltaf verið túlk-
unaratriði.
Átökin um Íslandsbanka hafa valdið
óróa og óvissu á fjármálamarkaðnum.
Nú er mönnum orðið ljóst, að þær leik-
reglur, sem löggjöfin skapar, eru raun-
veruleiki, sem aðilar á fjármálamark-
aðnum verða að horfast í augu við.
Með aðalfundi Landssíma Íslandshf., sem haldinn var í gær, má líta
svo á að orðið hafi ákveðin þáttaskil hjá
fyrirtækinu. Skipt var um alla stjórn
fyrirtækisins og fimm einstaklingar,
sem allir hafa mikla reynslu úr við-
skiptalífinu, voru kjörnir í stjórn. Hinir
nýju stjórnarmenn hafa enga aðild átt
að þeim hörðu deilum sem staðið hafa
um fyrirtækið og yfirstjórn þess að
undanförnu. Að vissu leyti hefja þeir því
störf með hreint borð. Miklar kröfur
verða án vafa gerðar til þeirra einstak-
linga sem tekið hafa að sér þessi stjórn-
arstörf.
Nýkjörinnar stjórnar bíður það verk-
efni að ráða nýjan forstjóra til að stýra
daglegum rekstri Landssímans. Mikil-
vægasta viðfangsefni nýrra stjórnenda
er síðan að skapa þessu öfluga fyrirtæki
starfsfrið þannig að halda megi áfram
að styrkja reksturinn og bæta þjónustu
við viðskiptavini. Áformum um sölu á
hlutabréfum ríkisins í fyrirtækinu hef-
ur verið skotið á frest og raunar er það
forsenda fyrir því að slík sala geti tekizt
vel þegar þar að kemur að sæmilegur
friður ríki um fyrirtækið. Einkavæðing
Símans hlýtur hins vegar að sjálfsögðu
áfram að verða markmið stjórnvalda.
Síminn er arðbært fyrirtæki eins og
reikningar þess sýna og skilar eigend-
um sínum miklu. Fyrirtækið hefur á að
skipa hæfu starfsfólki, sem hefur á und-
anförnum árum unnið mikið starf við að
breyta Símanum úr óvinsælu ríkisein-
okunarfyrirtæki í þjónustufyrirtæki
sem þarf að leysa úr margvíslegum
þörfum og óskum viðskiptavina sinna.
Í ræðu fráfarandi stjórnarformanns
Símans, Friðriks Pálssonar, kom fram
að fyrirtækið stendur frammi fyrir
stórum verkefnum. Þar á meðal er lagn-
ing nýs sæstrengs til Skotlands til að
styrkja samband Íslands við umheim-
inn, en núverandi sæstrengs- og gervi-
hnattatengingar eru orðnar óviðunandi
í ljósi mikilvægis rafrænna samskipta
fyrir íslenzkt atvinnulíf. Þá nefndi Frið-
rik að leita ætti leiða til að hraða lagn-
ingu breiðbands til sem flestra heimila
á landinu og að auka gagnaflutnings-
getu símakerfisins, en hvort tveggja er
mikilvægt til að íslenzkur almenningur
geti nýtt sér upplýsingabyltinguna sem
skyldi.
Síminn mun stærðar sinnar vegna
áfram leika stórt hlutverk við uppbygg-
ingu upplýsingasamfélagsins á Íslandi.
Það er mikilvægt að fyrirtækið og
starfsfólk þess fái nú frið til að vinna að
brýnum verkefnum.