Morgunblaðið - 12.03.2002, Blaðsíða 31
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 12. MARS 2002 31
breytast.
nauðsyn-
ímann að
öðvar, en
r kröfur,
ðar skrif-
engi fyrir
æðinu má
ggi: vera
m stað og
mikilvæg-
.“
forsendur
ækinu IP
því hefur
ós kom að
ngu ekki
efði verið
an fælist í
, en hins
að tæknin
ngt til að
agnrýni á
nn minnti
kti stjórn
a þætti í
efði verið
lutdeild í
tu myndi
semi yrði
félagsins.
kuð að ný
ðjungi af
um og að
al annars
fjárfesti í
mt hefði
að styðja
ækjum í
með sam-
garnefnd-
mpað, hún
ar ljós og
eining um
árfesting-
iganda og
væðingar-
r athuga-
a, að önn-
sína með
n Símans
ur þessar-
vafalaust
braut. „Á
æstum því
ðun fjár-
esti vaxt-
væri í
m.
nu að taka
ibyltingu,
að fjár-
n nokkru
num innri
jafnframt
ka þátt í
margra
ækja hér-
með nýja
g Síminn
nokkurn
sínum að
nur félög,
fjárfest-
í þessari
gera allir
sloft sem
rangra
gar í há-
knar ein-
bjartsýni.
m, og ekki
er hins
esting til
spyrja að
„Flest þau atriði, sem ég hef
nefnt hér að framan og skýrt í
löngu máli, hafa verið til umræðu á
hinu háa Alþingi og þar hafa menn
hvergi dregið af sér í gífuryrðum.
Óhróðurinn hefur verið tekinn fram
yfir sannleikann og pólitísku mold-
viðri þyrlað upp í klassískum átök-
um meiri- og minnihlutans á þingi.
Það sannar fyrir mér meira en
flest annað, hversu brýnt það er að
Síminn komist sem fyrst úr hinu
pólitíska rekstrarumhverfi sínu.
Þingmenn láta sig að minnsta kosti
litlu varða hvaða skaða ummæli
þeirra valda fyrirtækinu, sem þeir í
raun eiga að stýra fyrir hönd fólks-
ins í landinu. Enginn hluthafi í
einkageiranum myndi láta sér detta
í hug að koma fram með þeim hætti
sem við höfum orðið vitni að í sölum
Alþingis á undanförnum dögum og
vikum.
Gagnrýnin á stjórnendur félags-
ins hefur verið óvægin, órökstudd,
ósönn og meiðandi. Hún hefur verið
flutt í skjóli þinghelgi en engu að
síður útvarpað og sjónvarpað til
allra landsmanna. Það er í raun
með ólíkindum að þetta úrelta fyr-
irbrigði, þinghelgin, geri alþingis-
mönnum kleift, jafnvel í beinni út-
sendingu, að úthúða fólki og
fyrirtækjum þegar þeim dettur í
hug.
Ég sé ekkert athugavert við það
að í nútíma þinghelgi felist, að þing-
mönnum sé heimilt að níða skóinn
hver af öðrum innan þings, enda
virðist það vera viðurkennt verklag
þar á bæ, en hins vegar er afar
óeðlilegt í fjölmiðlaþjóðfélagi nú-
tímans, að þingmenn geti í skjóli
þinghelgi ráðist að fyrirtækjum og
saklausum borgurum úti í bæ án
þess að menn geti borið hönd fyrir
höfuð sér.“
Friðrik vék einnig að umfjöllun
fjölmiðla um Símann. „Öllum er nú
þegar orðið ljóst að þeir hafa geng-
ið afar langt í viðleitni sinni til að
koma höggi á Símann og nokkra
einstaklinga sem honum tengjast.
Einskis hefur verið látið ófreistað
til þess að þyrla málinu upp og í
einu tilviki hefur beinlínis verið
hvatt til lögbrota til þess að komast
yfir upplýsingar sem unnt yrði að
gera tortryggilegar.“ Friðrik til-
kynnti fyrir fundinn að hann myndi
ekki taka sæti í stjórn þar sem hann
hefði ekki fengið til þess ótvíræðan
stuðning frá stjórnvöldum.
Röng ákvörðun
stjórnvalda
„Vegna þess mikla moldviðris
sem yfir hefur gengið var svo komið
fyrir fáum dögum að mér varð það
ljóst, að mér myndi ekki verða gef-
inn tími til að hrekja þann róg og
rangfærslur sem búið var að bera
út. Ég gerði mér jafnframt grein
fyrir því að áframhaldandi starf
mitt sem stjórnarformaður gæti
vegna fjölmiðlaþrýstings skaðað
hagsmuni Símans umtalsvert. Því
var ekki um annað að ræða en að
lýsa því yfir að ég myndi ekki gefa
kost á mér áfram.
Mér þótti leitt að þurfa að taka
þessa ákvörðun því að mér hefur
fundist þetta verkefni afar áhuga-
vert og krefjandi og er þess fullviss
að ég hefði enn getað lagt Símanum
mikið lið. Þær aðstæður sköpuðust
hins vegar að nauðsynlegt þótti að
afþakka bæði áframhaldandi störf
stjórnarformannsins og þeirra
stjórnarmanna sem reiðubúnir
voru til að halda áfram. Ég er sann-
færður um að þessi ákvörðun
stjórnvalda er röng hvað hagsmuni
Símans varðar. Það kann hins veg-
ar að vera að hún sé pólitískt rétt
miðað við það andrúmsloft sem ein-
staka stjórnmálamenn og fjöl-
miðlar hafa náð að skapa. Og þá er-
um við eina ferðina enn komin að
nauðsyn þess að Síminn fái að
starfa við þær aðstæður að eigend-
ur hans taki ákvarðanir um fram-
vindu mála út frá hagsmunum fyr-
irtækisins fremur en fylgi við
stjórnmálaflokka.“
Friðrik sagðist vænta þess að
hluthafar í Símanum sem einnig
væru hluthafar í öðrum félögum
skynjuðu að mikill munur væri á
þannig félögum og þeim félögum
sem að stærstum hluta væru í eigu
ríkisins.
„Því skora ég á ríkisvaldið að
tryggja sölu á Símanum sem fyrst
svo að framtíð félagsins og starfs-
manna þess geti ráðist af eðlilegum
aðstæðum en ekki pólitískum upp-
hlaupum á Alþingi,“ sagði Friðrik.
500 milljónir í úti-
standandi kröfur
Óskar Jósefsson, forstjóri
Landssímans, gerði grein fyrir af-
komu félagsins en fyrirtækið skil-
aði 1.039 milljóna króna hagnaði á
síðasta ári, þar af nam hagnaður
vegna sölu fasteigna Símans 373
milljónum króna. Tekjur Símans
námu samtals 17.593 sem eru 4%
meira en áætlanir félagsins gerðu
ráð fyrir. Tekjur vegna talsíma-
þjónustu námu 10.432, en voru
10.032 milljónir árið 2000. Mesta
tekjuaukningin kom af farsíma-
þjónustu, en tekjur af henni námu í
fyrra 5.678 milljónum króna en
4.728 milljónum árið 2000.
Rekstrargjöld Símans hækkuðu
milli ára úr 9.689 milljónum í 10.761
milljónir eða um 11,1%. Áætlanir
gerðu ráð fyrir að rekstrargjöld
yrðu 10.148 milljónir. Launakostn-
aður hækkaði um 5,1% milli ára.
Óskar sagði að þegar horft væri á
launakostnað fyrirtækisins yrði að
hafa í huga að stöðugildum hjá fyr-
irtækinu hefði verið fækkað um 50,
aðallega vegna þess að tölvuþjón-
usta fyrirtækisins var skilin frá
rekstrinum við stofnun Miðheima.
Liðurinn annar rekstrarkostnað-
ur hækkaði um 20,8% milli ára og
fór úr 3.175 milljónum í 3.836 millj-
ónir. Óskar sagði að þessi hækkun
skýrðist m.a. af sérstakri 100 millj-
óna króna greiðslu í afskriftasjóð,
en hún væri tilkomin vegna þess að
innheimta hefði verulega þyngst á
síðasta ári. Hann sagði að í af-
skriftasjóði væru nú tæplega 400
milljónir. Útistandandi kröfur
hefðu hækkað á árinu um tæpar 500
milljónir á árinu. Ákveðið hefði ver-
ið að hrinda af stað sérstöku inn-
heimtuátaki vegna þessa.
Fjármagsgjöld Landssímans
hækkuðu milli ára úr 646 milljónum
í 1.121 milljón sem er hækkun um
73%. Áætlanir gerðu ráð fyrir því
að fjármagnsgjöld yrðu 942 millj-
ónir. Gengistap félagsins hækkaði
úr 290 milljónum í 859 milljónir.
Óskar sagði að hafa bæri í huga að
gengishagnaður Símans frá ára-
mótum til dagsins í dag væri 230
milljónir.
„Ljóst er að sumir
grunnþættir í tekju-
myndun Símans eru í
dag seldir undir kostn-
aðarverði og verður að
leitast við að ná fram
verðskrárleiðréttingu á
þeim þáttum sem gætu leitt af sér
tekjumyndun umfram það sem
áætlun gerir ráð fyrir.
Rekstrargjöld eru áætluð 10,4
milljarðar á árinu sem er 3% lækk-
un frá fyrri ári. Á árinu verður leit-
að leiða til aukins sparnaðar og
hagræðingar í rekstri Símans. Sett-
ar hafa verið af stað aðgerðir til að
þessi markmið náist og verður
haldið áfram virku kostnaðarað-
haldi og sparnaði á árinu,“ sagði
Óskar.
Kosið í stjórn
Nokkurrar spennu hafði gætt á
fundinum um hverjir yrðu kosnir í
stjórn, en fyrir lá að fráfarandi
stjórn myndi öll láta af störfum. Til-
laga var gerð um að stjórnarmönn-
um yrði fækkað úr 7 í 5 og var hún
samþykkt. Samgönguráðherra
gerði tillögu um að í stjórn yrðu
kosin Rannveig Rist, forstjóri
ÍSAL, Friðrik Már Baldursson,
hagfræðingur, Sigurgeir B. Krist-
geirsson, framkvæmdastjóri
Vinnslustöðvarinnar í Vestmanna-
eyjum, Thomas Möller, fram-
kvæmdastjóri markaðssviðs olíu-
stöðva OLÍS, og Örn Gústafsson
viðskiptafræðingur.
Eftir að fundarstjóri hafði lesið
upp tillögu um stjórn kom fram fyr-
irspurn um hvort þessir menn væru
hluthafar í Símanum og að eðlilegt
væri að í stjórn væru valdir menn
sem hefðu þá trú á fyrirtækinu að
þeir hefðu fjárfest í því. Gestur
Jónsson fundarstjóri upplýsti að
það væri ekki skilyrði að stjórnar-
menn væru hluthafar en kvaðst
ekki hafa upplýsingar um hvort
þeir sem tillaga var gerð um ættu
hlutabréf í fyrirtækinu.
Hólmfríður Sigurðardóttir
spurði í ljósi þess að bæði forstjóri
og stjórnarformaður fyrirtækisins
hefðu haft uppi stór orð um ágæti
þess starfsfólks sem starfaði hjá
Símanum hvort ekki hefði komið til
greina að tilnefna starfsmenn í
stjórnina. Samgönguráðherra upp-
lýsti að það hefði ekki verið skoðað,
en ekki væri óeðlilegt að það yrði
haft í huga í framtíðinni.
Ármann Stefánsson skipstjóri
bauð sig einnig fram í aðalstjórn og
því þurfti að kjósa. Ekki ríkti sér-
stök spenna um niðurstöðu kosn-
inganna því fulltrúi eigandans,
samgönguráðherra, fór með 96%
atkvæða. Ráðherra studdi þá til-
lögu sem hann bar upp og Ármann
náði því ekki kjöri í stjórn.
Tillaga var gerð um að í vara-
stjórn yrðu kosnir Kristján Har-
aldsson, orkubússtjóri, Drífa Sig-
fúsdóttir viðskiptafræðinemi,
Hallur Magnússon rekstrarfræð-
ingur, Bjarni S. Jónsson fram-
kvæmdastjóri og Sigríður Finsen
hagfræðingur. Sjálfkjörið var í
varastjórn.
Gagnrýni á hækkun
stjórnarlauna
Fyrir fundinum lá tillaga frá
stjórn um að stjórnarlaun yrðu
óbreytt. Ráðherra lagði
hins vegar fram breyt-
ingatillögu við eigin til-
lögu þess efnis að laun
stjórnarmanna yrðu
hækkuð úr 65 þúsund
krónum á mánuði 150
þúsund og laun stjórnarformanns
yrðu hækkuð úr 150 þúsund krón-
um í 300 þúsund. Kurr fór um sal-
inn þegar tillagan var lesin upp.
Kristján Bjarnason óskaði eftir að
ráðherra rökstyddi tillöguna, en
hann varð ekki við því.
Halldór Örn Egilson, sem kom
upplýsingum til DV um greiðslur til
Friðriks Pálssonar, fráfarandi
stjórnarformanns, tók til máls og
sagði tillöguna út í hött. Krafa kom
fram um skriflega atkvæða-
greiðslu, en fundarstjóri úrskurð-
aði að þar sem engin ákvæði væru
um skriflega atkvæðagreiðslu í
samþykktum Landssímans væri
ekki hægt að verða við henni. Var
tillagan síðan samþykkt með at-
kvæði samgönguráðherra en fjöl-
margir almennir fundarmenn
greiddu atkvæði á móti.
Sturla Böðvarsson samgöngu-
ráðherra flutti í lok fundar ræðu
þar sem hann sagði að umræðan
um Símann hefði verið óvægnari,
og darraðardansinn kringum fyrir-
tækið krappari en nokkurn hefði
getað órað fyrir. Upp úr stæði þó að
Síminn væri öflugt fyrirtæki með
yfirburðastöðu á íslenskum fjar-
skiptamarkaði. Það sæist vel á
reikningum félagsins og niðurstöðu
þeirra, sem gæfu tilefni til 12% arð-
greiðslu til hluthafa.
Sturla sagði að ýmislegt hefði
orðið til þess að vonir um sölu Sím-
ans hefðu ekki gengið eftir. Meg-
inástæðan hefði verið þeir hörmu-
legu atburði sem urðu í Banda-
ríkjunum 11. september.
„Í öðru lagi var umræðan um of
hátt verð hlutabréfa í Símanum.
Þar fóru fremst í flokki greining-
ardeildir fjármálafyrirtækja, lífeyr-
issjóðir, aðilar sem sýnt höfðu
áhuga á að kaupa stóra hluti í Sím-
anum og stjórnarandstaðan á Al-
þingi. Rétt er að undirstrika að
staðið var að verðmati félagsins
með þeim hætti sem verklagsreglur
einkavæðingarnefndar gera ráð
fyrir. Þegar verðmatið lá fyrir var
leitað til Búnaðarbanka Íslands hf.
um yfirferð á því. Bankinn gerði
ekki athugasemd við þá aðferða-
fræði sem notuð var. Því kom aldrei
til greina að lækka verð hlutabréf-
anna til að mæta væntingum á
hlutabréfamarkaði,“ sagði Sturla.
Sturla sagði að Síminn þyrfti sí-
fellt að endurskoða markmið sín og
stefnu. Það væri hlutverk stjórnar
gera það. „Stefna stjórnvalda er
skýr. Landssími Íslands er til sölu.
Sölu hlutabréfa ríkisins verður
haldið áfram um leið og aðstæður á
fjármálamarkaði leyfa og viðunandi
verð fæst. Þess vegna segi ég nú,
líkt og ég gerði við umræðuna um
sölu Símans á Alþingi í fyrravor,
það er ekki aðeins eðlilegt, heldur
beinlínis nauðsynlegt, að ríkið gefi
einstaklingum og félögum færi á að
eignast hlut í Símanum,“ sagði
Sturla.
Starfsmenn Símans
læðast með veggjum
Nokkrir almennir hluthafar tóku
til máls undir liðnum önnur mál.
Ragnar Benediktsson, starfsmaður
Landssímans, sagðist vera þeirrar
skoðunar að sú stjórn sem væri að
hætta störfum væri búin að starfa
markvisst undir styrkri stjórn ráð-
herra. „Þessari stjórn hefur tekist
það sem hefur verið margreynt all-
ar götur frá 1906 en engum hefur
tekist hingað til, þ.e. að níða niður
álit almennings á starfsmönnum
Símans. Það er orðið þannig ástand
að starfsmenn læðast með veggjum
og veigra sér við að ganga í merkt-
um fatnaði. Sumir hafa gengið svo
langt að óska eftir því að merki fyr-
irtækisins verði tekin af bílum sem
þeir eru á því þeir skammast sín
fyrir að vera hjá þessu fyrirtæki.“
Halldór Egilson, hluthafi í félag-
inu, gagnrýndi einnig stjórnina
harðleg. Hann sagði að hún bæri að
vísu ekki ábyrgð á hvernig til hefði
tekist við einkavæðingu fyrirtækis-
ins, en hún bæri ábyrgð á forstjóra-
málum félagsins. Hann gagnrýndi
ákvarðanir sem teknar hefðu verið
um húsnæðismál félagsins. Hann
gagnrýndi Friðrik Pálsson sérstak-
lega fyrir að hafa setið báðum meg-
in borðs þegar samið var um þau
mál sem stjórnarmaður í Lands-
síma og Íslenskra aðalverktaka.
Halldór gagnrýndi einnig af-
komu félagsins og sagði að veruleg-
ur hluti hagnaðarins væri tilkominn
vegna eignasölu, en ekki af rekstri.
Hann gagnrýndi ennfremur fjár-
festingar Landssímans í dóttur- og
hlutdeildarfélögum. Þessar fjár-
festingar hefðu skilað Símanum
neikvæðri afkomu upp á 306 millj-
ónir á síðasta ári. Halldór sagði að í
ljósi umræðu síðustu vikna væri
áhugavert að skoða hverjir væru
eigendur þeirra félaga sem Lands-
síminn fjárfesti í og hvort að í ein-
hverju tilviki hefði verið um að
ræða meðvituð kaup á yfirverði.
ssíma Íslands í gær um frammistöðu stjórnar og um tillögu um hækkun stjórnarlauna
r
ð
Morgunblaðið/Golli
Margir almennir hluthafar greiddu atkvæði gegn tillögu um hækkun á launum til stjórnar. Fremstir sitja fulltrúar samgönguráðuneytisins sem
fóru með atkvæði ríkisins á aðalfundinum og gerðu tillögu um tvöföldun launa til stjórnar fyrirtækisins.
Sturla Böðvarsson samgönguráðherra þakkar Friðriki Pálssyni
stjórnarformanni fyrir störf í þágu Símans.
egol@mbl.is
230 milljóna
gengishagn-
aður það sem
af er þessu ári