Morgunblaðið - 12.03.2002, Blaðsíða 38

MINNINGAR
38 ÞRIÐJUDAGUR 12. MARS 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Dóa, vinkona mín til
margra ára, er látin
tæplega 87 ára að aldri.
Tilveran verður skrýtin
án Dóu. Hún var svo
mikill gleðigjafi allt til
síðustu stundar. Hún var sannarlega
fasti punkturinn í lífi fjölskyldu sinn-
ar og allra vinanna, sem eru óteljandi.
Ég kynntist Dóu þegar hún giftst
frænda mínum, Guðmundi Ágústs-
syni, og varð hún mér þegar mjög
kær alla tíð. Þrátt fyrir níu ára ald-
ursmun var hún mér fremri í öllu, svo
einkennilega frjó, skynsöm og
skemmtileg, enda dóttir Þórarins
Guðmundssonar fiðluleikara og tón-
skálds. Þau voru bæði svolítið ýkin í
frásögn sinni, sem var svo skemmti-
legt – en meiddi engan. Dóa og Guð-
mundur eignuðust fimm börn, öll vel
af Guði gerð, ég man aldrei eftir að
hafa heyrt styggðaryrði á því heimili.
Þau hjón voru sérstaklega gestris-
in. Öllum sem bar að garði var vel tek-
ið, jafnt börnum sem fullorðnum. Iðu-
lega voru samankomnir þar fjöl-
margir skákmenn, sem tefldu á
tveimur til þremur borðum, og Dóa sá
um mat og aðrar veitingar af mikilli
elsku og gleði. Ég hefi oft heyrt suma
þeirra lofa þau fyrir þessar góðu
stundir.
Dóa mín, hafðu þökk fyrir öll góðu
árin, sem við áttum samleið.
Áslaug Sigurz.
Um miðja síðustu öld stóð rautt
hús við norðurendann á Bræðraborg-
arstígnum í Reykjavík. Þetta var
Vesturgata 46, heimili Þuríðar Þór-
arinsdóttur og Guðmundar Ágústs-
sonar, bakarameistara og skák-
meistara, eða Dóu og Mumma eins og
þau voru oftast kölluð. Í þessu húsi
var með eindæmum gestkvæmt.
Vinir, kunningjar, nágrannar og
skyldmenni drógust að þessu heimili,
en auk þess margir efnilegustu
skákmenn bæjarins og voru þeir oft í
ÞURÍÐUR
INGIBJÖRG (DÓA)
ÞÓRARINSDÓTTIR
✝ Dóa (ÞuríðurIngibjörg) Þór-
arinsdóttir fæddist í
Reykjavík 18. apríl
1915. Hún lést á
Landakoti 20. febr-
úar síðastliðinn og
fór útför hennar
fram í kyrrþey.
meirihluta. Þeir voru
komnir til að tefla við
húsbóndann, einn al-
sterkasta skákmeistara
þjóðarinnar, og stóðu
oft lengi við. Þeir voru
oft í kaffi, stundum í
mat og kom fyrir að þeir
gistu. Þarna var jafnan
glatt á hjalla. Enda
virtust húsráðendur
alltaf vera í góðu skapi
og allir alltaf velkomnir.
Dóa var kjarninn í
þessu öfluga félagslífi.
Hún tefldi að vísu ekki
en sá um allt annað.
Dóa var mikill lífslistamaður. Hún
elskaði manninn sinn og börnin, bar
mikla umhyggju fyrir þeim, en að því
er virtist líka fyrir öllum öðrum. Hún
var harðdugleg, fluggreind og gædd
einstæðri græskulausri kímni.
Þegar ég kom fyrst á heimili Dóu
og Mumma rak hann Sveinsbakarí í
félagi við tvo aðra og hafði sumarbú-
stað við Grafarholt. Stundum tefldum
við í sumarbústaðnum og oft í bak-
aríinu.
Um 1960 eignuðust þau hjónin
Sveinsbakarí, fluttu það á jarðhæð á
Vesturgötu 52 og fóru sjálf í íbúð fyrir
ofan bakaríið. Börnin voru nú komin á
legg, en framundan var háskóla-
menntun barna og tengdabarna. Dóa
fór nú að vinna í bakaríinu. Dugnaður
þeirra hjóna og fórnfýsi gerði þeim
kleift að styðja börnin og tengdabörn-
in, sem sum hver fóru í kostnaðar-
samt nám erlendis. Þetta hefur án efa
stuðlað að góðum árangri þeirra.
Þau 13 ár sem við Guðrún áttum
heima í Vesturbænum var ég tíður
gestur á Vesturötu 52. Nú tefldum við
Guðmundur oftast tveir þótt fyrir
kæmi að við værum fleiri.
Sem sannkallaður heimagangur
kynntist ég börnunum vel, þótt þau
væru öll yngri en ég. Auk þess lágu
leiðir okkar víða saman. Við Þórarinn
heitinn vorum samkennarar við ML
og MR, við vorum saman í skák-
klúbbi, spiluðum saman og fórum í
gönguferðir. Edgar var nemandi
minn við ML og starfsfélagi bróður
míns um langt skeið. Ágústa
var í öldungadeild MH. Hún og
Pálmi bjuggu um skeið í sama húsi og
við Guðrún. Við Anna höfum alltaf
hittst öðru hvoru austan hafs og vest-
an. Þótt Dóa hafi lifað lífinu af mikilli
list hefur það ekki alltaf verið henni
dans á rósum. Hún missti Guðmund
um aldur fram. Elsta soninn, Þórarin,
missti hún fyrir áratug.
Einnig hafa langvarandi veikindi
Steinu, yngstu dótturinnar, verið
henni þung í skauti.
Þótt Guðmundur væri fallinn frá
og ekki hægt að tefla heimsóttum við
hjónin Dóu af og til okkur til óbland-
innar ánægju.
Að leiðarlokum vil ég þakka Dóu
og fjölskyldu hennar fyrir sam-
veruna, vináttuna og skemmtunina.
Blessuð veri minning Þuríðar Þór-
arinsdóttur.
Ingvar Ásmundsson.
Það var eina nóttina á mínum ung-
lingsárum sem ég kom heim til ömmu
minnar eftir skemmtilegt kvöld með
vinum. Hún stóð við eldavélina steikj-
andi kjúklingabita og ég settist á
bekkinn hjá henni. Eftir að hafa sagt
henni frá öllu kvöldinu í smáatriðum
og borðað góðan mat fórum við að
sofa. Þetta er ein af ótal mörgum
óhefðbundnum og blíðum minningum
sem ég á um hana ömmu mína Dóu.
Ég er rík kona þar sem ég hef frá
fæðingu átt þrjá nána aðila til að gæta
mín, byggja mig upp og veita mér
skilyrðislausa ást og öryggi. Þessir
aðilar eru pabbi, mamma og amma
Dóa. Bernskuminningar mínar tengj-
ast annarsvegar búsetu okkar pabba,
mömmu og Þóru systur í Bandaríkj-
unum og hinsvegar gamla vestur-
bænum í Reykjavík. Þar bjuggu
amma og afi, þar var Sveinsbakarí og
þar eru mínar rætur. Fyrir mér rann
heimili foreldra minna og ömmu og
afa saman í eitt. Ég átti herbergi á
báðum stöðum og fékk að hafa mína
hentisemi á hvar ég dvaldi hverju
sinni. Samband ömmu og mömmu var
náið og sterkt sem varð til þess að við
Þóra eyddum miklum tíma með þeim
saman. Í gegnum þetta samband
lentum við systurnar í mörgum æv-
intýrum, heyrðum allar helstu kjafta-
sögur bæjarins og fengum að njóta
yndislegrar stemningar sem þær
mæðgurnar höfðu skapað sín á milli.
Þetta voru góðir tímar sem ég hugsa
oft um og sakna mikið.
Sjálf var amma Dóa fyndin og létt-
kærulaus á skemmtilegann hátt en
jafnframt skynsöm og gerði hlutina
aðeins öðruvísi en fólk almennt gerir.
Hún fékk aðra til að veltast um af
hlátri með svipbrigðum einum og frá-
sagnarhæfni hennar var hrein snilld.
Með henni hurfum við barnabörnin í
ævintýraheima eða aftur til fortíðar á
svipstundu. Hún náði að þróa með sér
margar sniðugar hefðir, skemmtilega
siði og áhugaverðar skoðanir sem
krydduðu lífið hjá öðrum. Í fjöl-
skylduboðum höfðu karlmennirnir
forgang. Þeir fengu sér fyrst á disk á
eftir afa. Jafnframt vorum við kon-
urnar ávallt upplýstar um ef snyrta
þyrfti augabrýr okkar, ef háraliturinn
væri fallinn á tíma eða ef fataval okk-
ar hefði getað farið á betri veg. Í aug-
um og huga ömmu vorum við allar
fegurðardísir og áttum því að bera
okkur þannig í návist annarra.
Sólarhringur ömmu Dóu var ekki
eins og annarra. Nóttin var hálfgerð-
ur dagur þar sem hún flakkaði milli
eldhússins og svefnherbergisins, fékk
sér bita, las dönsk blöð og svaf inn á
milli. Ég kippti mér ekki upp við þess-
ar venjur heldur datt sjálf inn í þær
þegar ég dvaldi hjá henni. Með því
móti náðum við að horfa saman yfir
Esjuna, bryggjuna og sjóinn á öllum
tímum sólarhringsins frá útsýnis-
gluggum hennar á Vesturgötunni.
Elsku amma, þú ert hér og þar og
allsstaðar. Svo mikið hefur þú snert
mitt líf. „Mitt er þitt“ varstu vön að
segja og lifðir samkvæmt þeim orðum
alla tíð. Mínum börnum og barna-
börnum verða innrætt viðhorf þín til
lífsins og kærleikur, sem er dýrmæt
gjöf að fá.
Ég sakna þín mikið og elska af öllu
hjarta.
Guð blessi þig,
Edda.
Þegar veturinn sýnist ætla að lina
frosttök sín, sól er tekin að hækka á
lofti fer einstaka líf að kvikna á ný.
Tímavilltur krókus skýtur óræðum
sprota up úr kaldri jörð og hrafnar
taka að efna í laup. Þá slokknar annað
líf. Á snöggu augabragði af skorið
verður fljótt, segir séra Hallgrímur.
Þuríður Ingibjörg Þórarinsdóttir
sofnar hægt og hljótt, deyr.
Þetta mikla nafn bar fyrrverandi
tengdamóðir mín til nokkurra ára-
tuga, sem nú er öll. Henni þótti trúi
ég stundum nóg um nafnið. Kallaði
sjálfa sig alltaf eftir gælunafni föður
síns, Dóu, og flestir þekktu hana
reyndar líklega undir því nafni. Hún
lést blessuð mín aðfaranótt 20. febr-
úar, líklega södd daga að loknu far-
sælu lífi.
Með Dóu hvarf enn einn fulltrúi
þeirrar ágætu, ósérhlífnu og almennt
heiðarlegu kynslóðar sem ól okkur
sem nú erum vel miðaldra. Kynslóðin
sem ætlaðist ekki til neins fyrir sjálfa
sig, en til alls fyrir börn sín og aðra af-
komendur. Hafði í hávegum heiðar-
leika og trúmennsku og ýmis það sem
síðar hefur verði gildisfelld.
Ég hirði hér hvorki að rekja skipu-
lega ár og ævi Dóu, börn né ættir
hennar, en hlýt þó að nefna eigin-
mann hennar, tengdaföður minn, vin
og velgjörðarmann um margt Guð-
mund Ágústsson, bakarameistara og
skákmann. Hann gerði flest með
hennar samþykki og dyggum stuðn-
ingi og það svo vel að þeir sem nutu
minnast gjarnan. Þau voru samrýnd
um margt og oft fyrir orð Dóu.
Þessari ágætu konu verður ekki
lýst svo vel sé í fáum orðum, enda
kannski ekki markmiðið.
Við kynntumst fyrir um 40 árum og
þótt óneitanlega sé tekið að fenna í
minnisslóðina mína þykir mér sem að
ég hafi býsna fljótt skynjað að þar fór
engin venjuleg manneskja. Hún var
að því er mér þótti svo mikill „bóhem“
í sér að ég hafði aldrei kynnst slíku og
hef reyndar ekki síðan. Til að mynda
dettur engri venjulegri manneskju í
hug að deila bók með maka sínum
bókarlausum með því að lesa sjálf
nokkrar blaðsíður og rífa þær síðan
úr bókinni svo að hann geti líka lesið.
En þannig hugsaði og hegðaði Dóa
sér, ólínulega ef svo mætti segja og
fetaði því síst hinn viðurkennda veg,
heldur var í öllu fullkomlega trú
sjálfri sér og sínum. Hún var þannig
fyrir mér skemmtileg og óræð.
Fæstir hljóta slíka fæðingargjöf og
jafnvel fáir að kynnast slíku og tel ég
mig heppinn einnig í því tilliti. Lík-
lega var óhefðbundin hugsun ríkur
eðlisþáttur Dóu, sem trúlega fékk að
þróast nokkuð óhindrað í uppvexti, en
hún var alin upp hjá afa sínum og
ömmu í föðurætt í talsverðu dekri
held ég á þess tíma mælikvarða. Hún
varð þó með tímanum hamin óhemja,
ótemja tamin af aðstæðum sem hún
að sumu leyti hafði kosið sér, þvert á
óskir og vonir sem bundnar voru við
hana og hennar líf, var trú sjálfri sér í
þeim aðstæðum sem öðru.
Dóa hlaut ágætis menntun al-
menna jafnt sem í sérskóla og lærði
til handiðnakennara. Þó fór öll henn-
ar kennsla fram á öðrum vettvangi
þ.e.a.s. í lífsins skóla og skilaði sér vel
trúi ég, því hún kunni að hlusta og
reyndist ráðagóð flestum þeirra ótal-
mörgu sem leituðu hlýju hennar og
lífssýnar. Heimilið stóð opið hverjum
sem vildi, næstum hvenær sem var,
skilyrðislaust og ekkert að þakka.
Ekki verður annað sagt en að Dóa
hafi lagað sig býsna vel að þeim veru-
leika sem lífið færði henni og var sá
þó ekki alltaf eins og helst verður kos-
ið eða flestir kjósa sér. Dóa kunni hins
vegar þá list að gleðjast yfir því sem
hún hafði en sýta ekki hitt, sem a.m.k.
sumir afkomenda hennar hafa fengið
í arf. Auðvitað átti hún yfir mörgu að
gleðjast, en skuggar voru líka margir
og sumir býsna dimmir. Dóu skiptu
smámunir engu og það sem hún kall-
aði smámuni kynni flestum að virðast
stórt en slíkt var alla jafna eitthvað
✝ Gyða HalldóraHaraldsdóttir
fæddist í Reykjavík
13. desember 1936.
Hún lést 1. mars síð-
astliðinn. Foreldrar
hennar voru Olga
Eggertsdóttir, f.
19.2. 1906, d. 5.11.
1981, og Haraldur
Jónsson, f. 7.12. 1901,
d. 22.2. 1986. Gyða
átti einn bróður, Guð-
berg, f. 30.9. 1927.
Gyða giftist 23.7.
1960 eftirlifandi
manni sínum, Jóni
Torfasyni, f. 23.7. 1932.
Gyða gekk í Barnaskóla Laug-
arness og síðar í Gagnfræðaskóla
verknáms. Hún
stundaði ýmsa vinnu,
vann á saumastofu
og verslun þar til
þau hjónin ásamt
Guðmundi Brynjólfs-
syni og konu hans
stofnuðu fyrirtækið
Kælingu 1968 og
ráku það saman þar
til 1976 en ráku það
ein eftir það þar til
þau seldu það 1997.
Gyða vann alla skrif-
stofuvinnu Kælingar
meðan þau ráku
hana.
Útför Gyðu fer fram frá Bú-
staðakirkju í dag og hefst athöfn-
in klukkan 13.30.
Kynni okkar Gyðu hófust fyrir um
tíu árum þegar bróðir hennar Guð-
berg og ég hófum sambúð. Gyða tók
mér með alúð, en vildi fara hægt í sak-
irnar með kynni af þessum nýja fjöl-
skyldumeðlimi. En ekki leið á löngu
áður en við Gyða voru orðnar mestu
mátar og áttum við eftir að eiga marg-
ar ánægjustundir saman.
Gyða ólst upp í Rauðagerðinu hjá
foreldrum sínum og bróður. Á heim-
ilinu voru einnig mæðgurnar Magnea
og Auður. Bernskuheimili hennar var
henni mjög kært og átti hún margar
dýrmætar minningar um uppvaxtar-
ár sín í Sogamýrinni, hún hélt sam-
bandi við bernskuvinkonur sínar það-
an og ræddi oft um ýmsa atburði er
þar urðu.
Gyða giftist árið 1960 Jóni Torfa-
syni vélvirkja og höfðu þau því verið
gift í rúm fjörutíu ár er ótímabært
andlát hennar bar að. Ég hef aldrei
kynnst samrýndari hjónum en Gyðu
og Jóni, þau ráku saman fyrirtæki,
unnu saman og segja má að þau hafi
verið saman allan sólarhringinn.
Þeim varð ekki barna auðið, en synir
Guðbergs bróður hennar, Haraldur
og Páll, og síðan þeirra fjölskyldur
voru henni mjög kær og fylgdist hún
af miklum áhuga með öllu sem gerðist
í fjölskyldunni og var afskaplega
minnug á alla afmælis- og hátíðisdaga
í fjölskyldunni. Einnig var fjölskylda
Jóns henni mjög kær.
Gyða var að mörgu leyti gæfukona,
hún ólstu upp í öryggi foreldra sinna
og giftist síðan manni sem segja má
að hafi borið hana á höndum sér. Þau
hjón höfðu mikla ánægju af að ferðast
og gerðu það óspart bæði innanlands
og utan. Þau voru búin að ferðast til
ólíklegustu staða og höfðu alltaf jafn
mikla ánægju af.
Við hjónin áttum því láni að fagna
fyrir nokkrum árum að fara saman í
sannkallaða ævintýraferð til Malasíu,
Taílands og Balí, ferð sem aldrei
gleymist, og nú vorum við Gyða farn-
ar að ræða saman um haustferð til
Kúbu, en málin hafa skipast öðru vísi.
Sú hefð skapaðist fyrir mörgum árum
að við eyddum áramótum saman á
heimili okkar hjóna og var það orðið
fastur liður í tilverunni.
Gyða var ekki heilsuhraust, en and-
lát hennar bar svo skjótt að, að erfitt
er að átta sig á og sætta sig við að hún
skuli vera horfin okkur. Missir Jóns
er mikill, en minning um ástkæra eig-
inkonu og sannan vin mun vonandi
létta honum missinn.
Ég kveð þig kæra mágkona og
þakka þér fyrir allar okkar samveru-
stundir.
Regína Birkis.
Síminn hringir föstudaginn 1. mars
og mér er tilkynnt að Gyða æskuvin-
kona mín sé dáin, mig setur hljóða,
get ekkert sagt, trúi ekki mínum eigin
eyrum.
Við vorum búnar að vera vinkonur í
rúm 60 ár. Þegar ég fluttist í Soga-
mýrina sem var eins og þorp fyrir ut-
an borgina voru þar um tuttugu hús
sem stóðu við efri og neðri götu og
einnig voru nokkur sveitabýli. Soga-
mýrin var á þessum árum eins konar
sveit. Mér leist ekkert á þetta, sex ára
stelpuhnokka. Þá sá ég stelpu á sama
aldri og ég með svart hrokkið hár og í
fallegum kjól, standa við grindverkið
hjá einu húsinu. Ég gekk hægt til
hennar og bað hún mig strax að leika.
Upp frá því vorum við alltaf saman.
Gyða átti einn bróður, Begga, en ég
mörg systkini. Það var því þannig að
ég var alltaf heima hjá henni. Olga og
Haraldur, foreldrar hennar voru mín-
ir aðrir foreldrar. Haraldur var bif-
vélavirki og átti bíl sem var ekki al-
gengt í þá daga. Ég man sérstaklega
vel eftir svörtum bíl sem þau áttu.
Hann var með litlum gluggum og
palli. Við Gyða notuðum hann oft sem
dúkkuhús og saumaði Olga gardínur
fyrir gluggana, allt var gert fyrir okk-
ur. Ég fór líka oft í bíltúra með þeim,
inn í Hafnarfjörð sem var mikið ferða-
lag, að heimsækja Siggu, Möggu og
Auði. Einnig upp í Borganes og fleira.
Ég var oft veik á æskuárum mín-
um, en Gyða hughreysti mig alltaf og
sagði; nú fer þér að batna, Dodda mín.
Ef ég komst ekki úr rúminu þá lékum
við okkur bara þar, svona var Gyða.
Við gengum í Laugarnesskóla í
Laugarnesinu og gekk skólabíll á
milli og var það mikið ævintýri að fara
í rútu. Skólasystkini okkar nefndu
okkur alltaf báðar ef önnur var nefnd,
svo nánar vorum við. Við sátum ávallt
saman í skólanum alla tíð, í barna-
skóla og gagnfræðaskóla. Í Laugar-
nesskóla kynntumst við systrunum
Kæju og Mummu, sem voru nýfluttar
að vestan. Kæja var í sama bekk og
við og urðum við fjórar góðar vinkon-
ur, allar götur síðan. Við fermdumst
saman, fórum oft í hjólreiðatúra með
nesti þangað sem Breiðholtshverfi er
nú. Ekki má gleyma saumaklúbbun-
um, þar sem oft var hlegið dátt og
rúntinum sem var oft genginn.
Við Gyða giftumst um svipað leyti
og vorum uppteknar af því. Samveru-
stundirnar breyttust svolítið með full-
orðinsárunum eins og eðlilegt er en
um afmæli og jól glöddum við hvor
aðra alla tíð. Við hringdum einnig líka
mikið hvor í aðra.
Gyða átti við heilsuleysi að stríða
síðustu ár og ræddum við oft saman
um það en hún gerði lítið úr sínum
veikindum og sagði að Jón hennar
hugsaði svo vel um hana.
Ljúfar voru stundir
er áttum við saman.
Þakka ber Drottni
allt það gaman.
Skiljast nú leiðir
og farin ert þú.
Við hittast munum aftur,
það er mín trú.
Hvíl þú í friði
í ljósinu bjarta.
Ég kveð þig að sinni
af öllu mínu hjarta.
(M. Jak.)
GYÐA H.
HARALDSDÓTTIR