Morgunblaðið - 18.04.2002, Blaðsíða 6

FRÉTTIR
6 FIMMTUDAGUR 18. APRÍL 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Vortilboð
Sími 525 3000 • www.husa.is
á greinaklippum
Greinaklippa
Verð áður: 1.835 kr.
1.245 kr.
VINNUMÁLASTOFNUN stefnir
að því að fækka útgáfu atvinnuleyfa
til útlendinga í ljósi óvissu sem nú
ríkir á vinnumarkaði hér á landi.
Tillögur Vinnumálastofnunar til
félagsmálaráðuneytis um veitingu
atvinnuleyfa árið 2002 voru kynntar
á opnum fundi í gær. Þar var m.a.
gagnrýnt að ákvörðun um útgáfu at-
vinnu- og dvalarleyfa er tekin af
tveimur stofnunum og falla undir
tvo aðskilda lagabálka.
Í máli Gissurar Péturssonar, for-
stjóra Vinnumálastofnunar, kom
fram að atvinnuleysi mælist nú um
2,7%, um 4.000 manns hafi verið at-
vinnulaus í lok mars og hafi ekki
verið meira síðan í maí 1998. Hann
sagði að stofnunin hlyti að taka mið
af þessari þróun. Í tillögu stofnun-
arinnar til félagsmálaráðuneytisins
um veitingu atvinnuleyfa fyrir árið
2002 er gert ráð fyrir að dregið
verði úr veitingu nýrra tímabund-
inna atvinnuleyfa og að almennt
verði ný, tímabundin atvinnuleyfi
aðeins veitt til sex mánaða í senn.
Þegar atvinnuleyfi er veitt þarf
að liggja fyrir umsögn stéttarfélags.
Fyrstu 15 dagana í apríl bárust Út-
lendingaeftirlitinu 129 umsóknir um
framlengingar á atvinnuleyfum, um
2⁄3 voru vegna útlendinga sem eru
búsettir á höfuðborgarsvæðinu.
Stéttarfélög veittu jákvæða umsögn
um 90 umsóknir en í 39 tilfellum var
umsögnin neikvæð, þ.e. ekki var
mælt með því að atvinnuleyfið yrði
veitt. Í öllum tilvikum var um að
ræða stéttarfélagið Eflingu sem vís-
aði oftast til slæms atvinnuástands
á höfuðborgarsvæðinu. Þess ber að
geta að 102 umsóknir voru vegna
ósérhæfðs starfsfólks, aðallega í
fiskvinnslu, byggingarvinnu og við
kjötvinnslu.
Eyðublöð á íslensku,
frönsku og ensku
Eyðublöð vegna atvinnuleyfisum-
sókna og ráðningarsamninga eru nú
til endurskoðunar. Eyðublöðin eru
gefin út á íslensku, frönsku og
ensku en Gissur sagði að útlending-
arnir skildu fæstir þessi tungumál
og því þyrfti að gefa þau út á fleiri
tungumálum. Gert er ráð fyrir því
að á ráðningarsamningnum eða á
fylgiskjali verði einnig gerð grein
fyrir helstu réttindum og skyldum á
vinnumarkaði.
Gissur sagði að á síðustu mán-
uðum hafi komið í ljós að útlend-
ingar búi og vinni við slæmar að-
stæður. Í samtali við Morgunblaðið
sagði hann dæmi þess að margir
hafi kúldrast saman í litlum íbúðum
eða verið komið fyrir á lofti atvinnu-
húsnæðis. Slíkt yrði að koma í veg
fyrir, enda klárlega brot á lögum.
Yfirvöld séu þó nokkuð illa sett
gagnvart þessum brotum þar sem
útlendingarnir sætti sig oft á tíðum
við slæman aðbúnað og mun lægri
laun en íslenskir starfsbræður
þeirra fá.
Tæknilega ekki hægt
Útlendingur, sem kemur frá landi
utan Evrópska efnahagssvæðisins
og vill starfa hér, þarf að verða sér
úti um atvinnu- og dvalarleyfi. Sam-
kvæmt gildandi lögum gefur Vinnu-
málastofnun út atvinnuleyfi en Út-
lendingaeftirlitið gefur út dvalar-
leyfi. Umsóknir um bæði leyfin á að
senda Útlendingaeftirlitinu sem
sendir umsóknina áfram til Vinnu-
málastofnunar ef ákveðið er að veita
viðkomandi dvalarleyfi. Hins vegar
er það svo að ein forsenda þess að
hægt er að veita dvalarleyfi er sú að
útlendingurinn hafi tryggt sér fram-
færslu hér á landi, en til þess þurfa
flestir að hafa atvinnuleyfi. „Það má
því segja að til þess að Útlendinga-
eftirlitið geti gefið út dvalarleyfi,
þar sem ætlunin er að framfærsla
viðkomandi útlendings byggist á at-
vinnuþátttöku, þurfi atvinnuleyfi að
liggja fyrir. En eins og fram hefur
komið er það tæknilega ekki hægt,“
sagði Georg Kr. Lárusson, forstjóri
Útlendingaeftirlitsins. Þetta hafi
verið leyst með náinni samvinnu
Vinnumálastofnunar og Útlendinga-
eftirlitsins en eðlilegast væri að
þessi mál væru hjá einni stofnun og
hefur hann lagt til að Útlendinga-
eftirlitið taki við því hlutverki. Ann-
að dæmi um þann fáránleika að hafa
útgáfu atvinnu- og dvalarleyfa að-
skilda kæmi í ljós þegar útlendingur
hættir störfum. Atvinnuleyfið er
gefið út á atvinnurekanda og þegar
til ráðningarslita kemur er útlend-
ingurinn ekki lengur með atvinnu-
leyfi en hann hefur engu að síður
dvalarleyfi. Hann hefur því lög-
heimili hér á landi en engan mögu-
leika til að vinna fyrir sér þar sem
hann hefur ekki lengur atvinnuleyfi,
sem þó var forsenda fyrir dvalar-
leyfinu.
Engin skynsamleg rök
Georg sagði að Íslendingar hefðu
ákveðið, þvert á fyrirkomulag í öll-
um nágrannalöndunum, að skipta
leyfismálum útlendinga milli
tveggja ráðuneyta og milli tveggja
lagabálka, þ.e. lög um eftirlit með
útlendingum og lög um atvinnurétt-
indi útlendinga. Á þessu væri ekki
unnin bragarbót í lagafrumvörpum
til breytinga á þessum lögum sem
nú liggja fyrir Alþingi. Georg sagði
augljóst að slíkt fyrirkomulag hljóti
að vera óheppilegt. Það gerði mála-
flokkinn erfiðari í meðförum og
kostaði aukið umstang fyrir útlend-
ingana sem ættu skiljanlega í tals-
verðum erfiðleikum með að skilja
kerfið. „Fyrir þessari tvískiptingu
standa nákvæmlega engin skynsam-
leg rök,“ sagði Georg. Framkvæmd
á útgáfu atvinnuleyfa ætti að færast
til Útlendingaeftirlitsins, þó svo að
Vinnumálastofnun setti áfram við-
miðunarreglur um útgáfu atvinnu-
leyfa. Í umræðum að loknum fram-
söguerindum tóku þeir Halldór
Grönvold, aðstoðarframkvæmda-
stjóri Alþýðusambands Íslands, og
Jón Magnússon hjá Samtökum at-
vinnulífsins undir með Georg um að
einn lagabálkur ætti að gilda fyrir
atvinnu- og dvalarleyfi. Jón sagði að
SA hefði lagt það til að við laga-
breytingarnar ætti að nýta tækifær-
ið til að færa málaflokkinn undir Út-
lendingaeftirlitið. Þá hafi SA lagt
það til að atvinnuleyfi verði gefið út
fyrir útlendinginn sjálfan en ekki
atvinnurekandann.
Dregið verður úr
útgáfu atvinnuleyfa
Veiting atvinnu- og dvalarleyfa ætti að vera hjá
sömu stofnun að mati forstjóra Útlendingaeftirlitsins
36,6 MILLJÓNIR króna voru veitt-
ar úr Tungutæknisjóði mennta-
málaráðuneytisins í gær til styrktar
átta verkefnum á sviði tungutækni.
Tveir hæstu styrkirnir voru 10
milljónir hvor og var úthlutað til
Friðriks Skúlasonar ehf. og Orða-
bókar Háskólans og Eddu hf. –
miðlunar og útgáfu.
Friðrik Skúlason fékk styrkinn
til að þróa beygingargreinikerfi
sem geti skilað upplýsingum um
beygingu íslenskra orða, málfræði-
greinikerfi sem greini setningar
vélrænt og segi til um byggingu
setningar og eiginleika einstakra
hluta hennar, og málfræðipúka sem
leiðrétti íslenskar setningar á
grundvelli beygingar- og setninga-
fræði.
Orðabók Háskólans og Edda hf.
fengu styrk til að koma upp beyg-
ingarlýsingu íslensks máls á tölvu-
tæku formi. Að verkefninu loknu
verður til tölvutæk beygingarlýsing
sem yrði aðgengileg til nota í önnur
tungutækniverkefni.
Þá fékk Orðabók háskólans og
Málgreiningarhópurinn 6 milljóna
króna styrk til að búa til reglusafn
fyrir markara sem geti merkt orð í
íslenskum texta á kerfisbundinn
hátt (orðflokk, beyginu o.s.frv.).
Slíkt er forsenda fyrir uppbyggingu
ýmiss konar málgrunna.
5 milljónir til
Nýherja hf.
Þá fékk Nýherji hf. 5 milljóna
króna styrk til að þróa íslenska út-
gáfu af WebSphere Voice server frá
IBM þannig að hægt verði að nota
þann hugbúnað til að bjóða upp á
talviðmót á íslensku. Um er að ræða
stakorðaskilning á takmörkuðu
orðamengi og vörpun texta í tal.
Þá fékk hugbúnaðarfyrirtækið
Grunnur-gagnalausnir ehf. 2,5
milljóna króna styrk til verkefnisins
Hagnýt nýting tungutækni í síms-
vörunarlausnum. Þá fékk Lands-
bókasafn Íslands – Háskólabóka-
safn 1,6 milljóna króna styrk til
verkefnisins Íslensk textasöfn. Þá
var ein milljón króna veitt til verk-
efnisins Endurbætt tillögugerðar-
forrit Púkans, sem Friðrik Skúla-
son ehf. vinnur að. Auk þess fékk
Friðrik Skúlason hálfa milljón
króna til verkefnisins Endurbætt
orðskipti fyrir forrit Púkans.
Síðar verður 10 milljónum varið
til þróunar talmálsgrunna og 5
milljónum til að semja orðalista sem
auðveldar þýðingu hugbúnaðar.
Morgunblaðið/Ásdís
Frá styrkveitingunni í gær, f.v.: Tómas Ingi Olrich menntamálaráðherra, Björn Jónsson, framkvæmdastjóri
Grunns-gagnalausna ehf., Helgi Örn Viggósson, forstöðumaður IBM-hugbúnaðarlausna hjá Nýherja, Friðrik
Skúlason, Sigrún Klara Hannesdóttir landsbókavörður, Guðrún Kvaran, forstöðumaður Orðabókar Háskólans,
Mörður Árnason hjá Eddu hf., Eiríkur Rögnvaldsson, prófessor og stjórnarformaður Orðabókar Háskólans, og
Ari Arnalds, formaður verkefnisstjórnar um tungutækni.
36,6 milljónir kr. til
tungutækniverkefna
Morgunblaðið/Ásdís
VORVERKIN eru hafin víða um
borgina í þeim tilgangi að koma
henni í sumarskrúðann áður en sól
verður hæst á lofti. Það var úti veð-
ur vott í Glaðheimum í gær þó að
minna færi fyrir úðanum við aðrar
götur borgarinnar. Þar var verið
að taka gamla málningu af stein-
grindverki með háþrýstingi og stóð
maðurinn sem verkið vann í vatns-
úðaskýi. En enginn er verri þótt
hann vökni og verkið sóttist vel.
Gusugangur í
Glaðheimum