Morgunblaðið - 18.04.2002, Blaðsíða 10

FRÉTTIR
10 FIMMTUDAGUR 18. APRÍL 2002 MORGUNBLAÐIÐ
DAVÍÐ Oddsson forsætisráðherra
sagði í umræðum utan dagskrár um
verðlagsmál á Alþingi í gær að allt
benti til þess að góður árangur myndi
nást í stjórnun efnahagsmála og að
þær aðgerðir sem aðilar vinnumark-
aðarins og ríkisstjórnin hefðu gripið
til að undanförnu hefðu verið réttar.
„Nýjasta verðlagsmæling Hagstofu
Íslands sýnir svo ekki verður um
villst að böndum hefur verið komið á
verðbólguna og allar líkur benda til
þess að rauðu strikin svokölluðu
haldi. Þar með hefur verið tryggður
friður á vinnumarkaði,“ sagði for-
sætisráðherra. Hann benti á að geng-
isvísitala hefði lækkað úr 151 stigi um
áramótin í 133 stig og að seðlabanka-
stjóri hefði sagt í fjölmiðlaviðtali að
vaxtalækkunarskeið væri hafið. For-
sætisráðherra sagði jafnframt að
sumarið væri sá tími þar sem rólegt
væri yfir verðlagsmálum og að engin
undirliggjandi verðbólga væri fyrir
hendi. „Þannig að ef við höldum rétt á
spilinu verður verðbólgan væntan-
lega um og í kringum 2% frá upphafi
til loka ársins,“ sagði hann og bætti
því við að það væri mikill árangur frá
síðasta ári.
Vilhjálmur Egilsson, þingmaður
Sjálfstæðisflokksins og formaður
efnahags- og viðskiptanefndar þings-
ins, hóf umræðuna og sagði m.a. að
það yrði athyglisvert að heyra sýn
forsætisráðherra á því hvernig verð-
bólgan myndi þróast þegar liði á árið.
Hann hvatti jafnframt ríkisstjórnina
til þess að taka forystu í því að sam-
eina ríkisbankana; Landsbanka Ís-
lands og Búnaðarbanka Íslands.
Taldi hann stöðuna á fjármagns-
markaðnum ekki „nægilega góða,“
eins og hann orðaði það þar sem Ís-
landsbanki hefði yfirburðastöðu.
„Það myndi hreyfa við þessum mark-
aði að sameina bankana á nýjan leik.
Það myndi auka samkeppnina. Ég tel
að það sé alveg sjálfsagt mál að ganga
í þetta mál og ef Samkeppnisstofnun
tekur jafn vitlausa ákvörðun og hún
gerði á sínum tíma varðandi samein-
ingu þessara banka þá tel ég að fara
eigi með það mál fyrir dómstóla, þ.e.
að láta reyna á það alla leið hvort
Samkeppnisstofnun ætli virkilega að
taka þátt í því að halda uppi vaxta-
stiginu í landinu.“ Davíð Oddsson
svaraði því hins vegar ekki hvort ætl-
unin væri að láta reyna á sameiningu
Landsbanka Íslands og Búnaðar-
banka Íslands að nýju.
Össur Skarphéðinsson, formaður
Samfylkingarinnar, sagði að ríkis-
stjórnin hefði ekki haft frumkvæði að
því að halda verðbólgunni í skefjum
heldur verkalýðshreyfingin. Það
hefði m.ö.o. verið verkalýðshreyfing-
in sem hefði dregið ríkisstjórnina til
þeirra verka og því bæri að þakka
verkalýðshreyfingunni þann árangur
sem náðst hefði í efnahagsmálum að
undanförnu. Ísólfur Gylfi Pálmason,
þingmaður Framsóknarflokksins,
tók hins vegar fram að með samstilltu
átaki ríkisstjórnarinnar, Alþýðusam-
bands Íslands og atvinnurekenda
hefðu tekist að halda verðbólgunni í
skefjum. Jón Bjarnason, þingmaður
Vinstrihreyfingarinnar – græns
framboðs, benti m.a. á að ótti almenn-
ings og atvinnulífs við verðbólguna
væri mikill og Sverrir Hermannsson,
formaður Frjálslynda flokksins,
sagði að Íslendingar væru enn því
miður illa staddir fjárhagslega séð.
Snertilending í efnahagsmálum
Geir H. Haarde fjármálaráðherra
sagði að verðbólgan væri á hraðri nið-
urleið. „Viðskiptahallinn er á hraðri
niðurleið, verðbólgan er á hraðri nið-
urleið, gengið er að styrkjast dag frá
degi, ríkisfjármálin eru í mjög
traustu horfi og þannig mætti lengja
telja,“ sagði hann og bætti því við að
reyndar yrði „smá hlé á hinum mikla
hagvexti sem verið hefði hér á und-
anförnum árum,“ eins og hann orðaði
það. „Hagvöxturinn verður minni eða
kannski enginn á þessu ári,“ sagði
hann „og margir hafa kannski gott af
því að kasta mæðinni í því ástandi, en
við munum síðan stefna áfram upp á
við í þeim efnum m .a. með þeim
áformum sem framundan eru á sviði
virkjunarmála, og ýmissa nýjunga
hér í atvinnumálum á Íslandi. Þetta
er m.ö.o. það sem ég hef leyft mér að
kalla snertilendingu; við lendum og
tökum okkur svo aftur til flugs, að því
er varðar hagvöxtinn og auknar þjóð-
artekjur.“
Kristján L. Möller, þingmaður
Samfylkingarinnar, sagði hins vegar
að ríkisstjórnin hefði haldið ákaflega
illa á efnahagsmálum á seinni hluta
síðasta árs. „Og það var þess vegna
sem forysta Alþýðusambands Íslands
tók sig til og tók stjórn efnahagsmála
í sínar hendur. Ríkisstjórnin kveikti
verðbólgubál með aðgerðarleysi sínu
á sumum sviðum og vitlausum að-
gerðum á öðrum og það er forysta Al-
þýðusambandsins sem hefur farið um
landið eins og slökkvilið; rætt við for-
ystumenn fyrirtækja og sveitarfélaga
og dregið úr verðbólgubálinu.“
Steingrímur J. Sigfússon, formað-
ur VG, sagði að það yrði fagnaðarefni
ef rauða strikið héldi. Hann bætti því
hins vegar við að jafnvægisleysi væri
undirliggjandi í íslenska hagkerfinu
og að við værum að súpa seiðið af
þeim hagstjórnarmistökum sem gerð
hefðu verið með því að hleypa þensl-
unni of mikið úr böndunum. „Þá er
það alvarlegt að skuldsetning þjóð-
arbúsins; atvinnulífs og heimila er
meiri en nokkru sinni fyrr, það setur
öllum aðgerðum í efnahagslífi og hag-
stjórn þröngar skorður.“ Sigríður
Anna Þórðardóttir, þingmaður Sjálf-
stæðisflokksins, tók hins vegar fram
að útlit væri fyrir að verðbólgunni
yrði haldið í skefjum og að rauða
strikið héldi.
Davíð Oddsson forsætisráðherra
Allt bendir til að
rauðu strikin haldi
HALLDÓR Ásgrímsson, formaður Framsókn-
arflokksins og utanríkisráðherra, sagði í upp-
hafi þingfundar á Alþingi í gær að hefð væri fyr-
ir því að forseti Íslands blandaði sér ekki inn í
viðkvæm pólitísk deilumál hér á landi. Hins
vegar væri ljóst að Ólafur Ragnar Grímsson,
forseti Íslands, hefði blandað sér inn í slíka um-
ræðu með ummælum sínum á þemaráðstefnu
Norðurlandaráðs sem hófst í Reykjavík á
mánudag. „Það er hefð fyrir því að forseti Ís-
lands blandi sér ekki inn í viðkvæm pólitísk
deilumál hér innanlands og sú hefð er bæði
gömul og rík,“ sagði Halldór Ásgrímsson. „Geri
forseti annað þá hlýtur það að kalla á umræðu,
það hlýtur að kalla á umræðu hér innanlands,“
sagði hann ennfremur.
„Í þessu tilviki er ljóst að forseti Íslands hef-
ur blandað sér í slíka umræðu og á því eru ýmsir
gallar að mínu mati. Ég tel að það sé mikilvægt
að forsetaembættið sé hafið yfir pólitískt dæg-
urþras og ef forseti kýs hins vegar að taka þátt í
því þá liggur það alveg ljóst fyrir að það kallar á
viðbrögð eins og hér.“
Utanríkisráðherra tók fram að hann væri
ósammála mörgu því sem Ólafur Ragnar hefði
sagt í fyrrgreindri ræðu sinni á ráðstefnu Norð-
urlandaráðs. „Að sjálfsögðu hafa allir heimild til
þess að hafa skoðun á málum. Ég er hins vegar
ósammála mörgu því sem forseti Íslands sagði
við þetta tækifæri um alþjóðavæðingu og mark-
aðsvæðingu og reyndar um ýmislegt sem hann
sagði um Evrópusambandið sem kemur ekki
beint aðild að ESB við, en ég ætla ekki að tjá
mig frekar um það að þessu sinni,“ sagði ráð-
herra.
Þessi ummæli utanríkisráðherra um ræðu
forseta Íslands féllu í upphafi þingfundar, eins
og áður sagði, í umræðu um störf þingsins en
málshefjandi hennar var Guðmundur Árni Stef-
ánsson, þingmaður Samfylkingarinnar. Leitaði
hann álits utanríkisráðherra á ræðu Ólafs
Ragnars og sagði síðan: „Mér finnst það í hæsta
máta mjög hættuleg braut sem fetuð er ef for-
setaembættið ætlar nú í fyrsta skipti og þá
væntanlega í framtíðinni að blanda sér í pólitísk
viðkvæm deilumál.“ Síðan sagði hann: „Hér er
verið að fjalla um það með hvaða hætti forseti
Íslands kemur að umræðum í þessu samfélagi.
Það urðu miklar deilur um það á sinni tíð þegar
forseti Íslands gagnrýndi lélega vegi í Barða-
strandarsýslu, það urðu engar deilur um það að
vegirnir væru vondir, en mörgum þótti samt
forseti Íslands hafa gengið býsna langt þá. Hafi
hann gengið langt í gagnrýni sinni þá, þá spyr
ég hversu langt gekk hann nú? Svari hver fyrir
sig.“
Kom sem fræðimaður
Steingrímur J. Sigfússon, formaður Vinstri-
hreyfingarinnar – græns framboðs, tók hins
vegar annan pól í hæðina og sagði ekkert nema
gott um ræða forsetu Íslands að segja. „Ég full-
yrði, hafandi lesið ræðuna vel og fylgst með
þeim ágætu umræðum og tekið þátt í þeim um-
ræðum sem hún kveikti, að þetta var ekki á
nokkurn hátt í andstöðu við yfirlýsta stefnu
stjórnvalda í málinu né hægt að halda því fram
að þetta hafi skaðað hagsmuni Íslands eða ann-
að því um líkt, enda væri fráleitt að halda slíku
fram,“ sagði hann.
Kristján Pálsson, þingmaður Sjálfstæðis-
flokksins, sagði að sér fyndist sérkennilegt að
Guðmundur Árni skyldi gera athugasemd við
ræðu Ólafs Ragnars. „Mér finnst dálítið sér-
kennilegt að háttvirtur þingmaður Guðmundur
Árni Stefánsson skuli vera að gera athugasemd
við það að forseti Íslands, sem kemur fram á
ráðstefnu Norðurlandaráðs ekki sem þjóðhöfð-
ingi heldur sem fræðimaður, skuli hafa skoðanir
á því hvort Íslendingar eigi að ganga í Evrópu-
sambandið eða ekki. Mér finnst persónulega
mjög eðlilegt að allir Íslendingar hafi skoðanir á
því og ekkert síður Ólafur Ragnar Grímsson
sem er forseti þessa stundina.“
Ísólfur Gylfi Pálmason, þingmaður Fram-
sóknarflokksins, sagði að forseti Íslands hefði á
ráðstefnunni flutt óvenju pólitíska ræðu. Síðan
sagði Ísólfur Gylfi: „Forsetar lýðveldisins flytja
venjulega ekki mjög pólitískar ræður en þar
sem forseti Íslands er fræðimaður á þessu sviði
var hann einmitt fenginn til þess að flytja ræðu
á þessari ráðstefnu.“
Formaður utanríkismálanefndar þingsins,
Sigríður Anna Þórðardóttir, sagði að Ólafur
Ragnar gæti ekki „kastað af sér forsetakápunni
og farið í fræðimannskápuna“, eins og hún orð-
aði það, þegar hann héldi ræðu á ráðstefnu
Norðurlandaráðs. „Það er auðvitað algjörlega
ljóst,“ sagði hún. Sigríður Anna vakti síðan at-
hygli á því að margir erlendir gestir á fyrr-
greindri ráðstefnu hefðu verið nokkuð undrandi
á umfjöllun Ólafs Ragnars. „Margir erlendir
gestir sem voru á ráðstefnunni voru nokkuð
undrandi á umfjöllun hans og spurðu okkur Ís-
lendingana um það hvort þetta væri vanalegt
hér á Íslandi að forseti lýðveldisins talaði með
þessum hætti og tæki afstöðu í málum sem
væru kannski deilur um,“ sagði hún.
Á forsetinn að taka þátt
í pólitískri umræðu?
„Aðalatriðið er hvort forseti Íslands eigi að
taka þátt í svona pólitískri umræðu,“ sagði Þor-
gerður K. Gunnarsdóttir, formaður allsherjar-
nefndar þingsins, og spurði því næst hvort hlut-
verk forseta Íslands væri þá að breytast. „Ég
held að við eigum að hugleiða þessa þróun mjög
vel og taka hana til umfjöllunar, ekki bara hér
heldur líka úti í samfélaginu.“
Sverrir Hermannsson, formaður Frjálslynda
flokksins, sagði að þetta væri ekki í fyrsta skipti
sem Ólafur Ragnar Grímsson blandaði sér í
pólitísk deilumál. „Og honum er það sjálfrátt,“
sagði Sverrir. „Hann er að breyta með því eðli
embættisins og það hefur enginn neitt um það
að segja.“ Það kynni hins vegar að leiða til þess
að kosningar um forseta Íslands yrðu pólitískar
kosningar ólíkt því sem áður hefði verið.
Að síðustu sagði Ólafur Örn Haraldsson,
þingmaður Framsóknarflokksins, að Ólafur
Ragnar hefði með ræðu sinni stigið skref sem
leiddi til pólitískra deilna og álitamála á þinginu
og sennilega meðal þjóðarinnar allrar. „Ég vil
því taka undir þau ummæli sem komu fram með
svo skýrum hætti hjá hæstvirtum utanríkisráð-
herra að ég tel óheppilegt að forseti Íslands
stigi þessi skref inn á pólitískt svið og hvet til
þess að menn hafi skýrar skoðanir á slíku og
hæstvirtur forseti Íslands sýni hófsemi á þessu
sviði.“
Forsetaembættið
hafið yfir pólitískt
dægurþras
Halldór Ásgrímsson, utanríkisráðherra og formaður Framsóknarflokksins
Deilt um það hvort forseti Íslands eigi
að taka þátt í pólitískri umræðu
ÚTTEKT er hafin á faglegri og
fjárhagslegri þörf Greiningar- og
ráðgjafarstöðvar ríkisins að því er
fram kom í máli Páls Péturssonar
félagsmálaráðherra á Alþingi í gær
í umræðum utan dagskrár um mál-
efni stöðvarinnar. Í máli hans kom
einnig fram að óskað hefði verið eft-
ir viðbótarfjárheimild í fjáraukalög-
um fyrir þetta ár til að bæta úr
bráðavanda stöðvarinnar. Þá sagði
ráðherra að ný stjórn tæki við stöð-
inni í vor.
Jóhanna Sigurðardóttir, þing-
maður Samfylkingarinnar, var
málshefjandi umræðunnar um
Greiningarstöðina. Gagnrýndi hún
harðlega aðgerðarleysi stjórnvalda í
málefnum stöðvarinnar og benti á
að frá 1997 hefði hópur barna með
þroskafrávik tvöfaldast meðan fjöldi
starfsfólks stöðvarinnar hefði nán-
ast staðið í stað. Biðlistar væru
langir og börn þyrftu að bíða í á
annað ár eftir greiningu. Erfiðlega
hefði gengið að fá fólk til starfa
vegna launakjara sem væru mun
lakari en í sambærilegum störfum
hjá sveitarfélögum.
Páll vísaði því hins vegar á bug
að launakjör starfsmanna stöðvar-
innar væru lakari en í sambæri-
legum störfum hjá ríki og sveit-
arfélögum. Þeir þingmenn sem til
máls tóku lögðu margir hverjir
áherslu á að vandi stöðvarinnar yrði
leystur og lýstu nokkrir þeirra yfir
ánægju með að verið væri að taka á
vanda hennar.
Morgunblaðið/Golli
Búast má við miklum önnum á Alþingi þessa viku. Hér ræðast við þau
Össur Skarphéðinsson, formaður Samfylkingarinnar, og Jóhanna Sig-
urðardóttir, þingmaður Samfylkingarinnar.
Greiningar- og ráðgjafarstöð ríkisins
Úttekt hafin á
fjárhagsþörf