Morgunblaðið - 25.05.2002, Blaðsíða 30

Morgunblaðið - 25.05.2002, Blaðsíða 30
HEILSA 30 LAUGARDAGUR 25. MAÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ Steingrímur Hermannsson, Garðabæ: Undanfarna mánuði hef ég daglega tekið teskeið af Angelicu. Fyrsta mánuðinn fann ég lítil áhrif, en síðan hafa mér þótt áhrifin veruleg og vaxandi bæði á heilsu og þrótt. Pestir eða kvilla hef ég enga fengið og þróttur og úthald hefur aukist, ekki síst í vetrargolfinu. www.sagamedica.com eykur orku, þrek og vellíðan N O N N I O G M A N N I | Y D D A N M 0 6 1 3 4 /s ia .i s Angelica Angelica fæst í apótekum, heilsuvörubúðum og heilsuhornum matvöruverslana. Sæll Björn. Er til kvilli sem lýsir sér í því að fólk hafi svakalega miklar áhyggjur af útliti sínu, reyni jafnvel að breyta andliti sínu stöðugt eins og Michael Jackson hefur gert? Svar: Já, það eru til ýmis vandamál sem tengjast óánægju með útlit. Það sem helst líkist því sem þú nefnir er það sem nefnt hefur verið útlitsröskun. Útlitsröskun einkennist af óeðli- lega mikilli óánægju með útlit sitt og er þá oft- ast um að ræða einhvern hluta af andliti eða höfði. Þetta geta verið áhyggjur af nefi, höku, freknum, bólum, augum, augabrúnum, of mikl- um eða litlum hárvexti á höfði eða annars stað- ar. Þetta getur þó líka tengst öðrum líkams- hlutum eins og handleggjum, brjóstum og kynfærum. Fólki finnst t.d. það vera með allt of stórt nef eða finnst ákveðnir líkamshlutar skakkir eða á röngum stað svo eitthvað sé nefnt. Taka skal fram að hér er um að ræða hluti sem aðrir taka ekki eftir eða eiga erfitt með að sjá. Margir gætu sagt: „Eru ekki allir óánægðir með líkamsímynd sína og þá með út- litsröskun?“ Því væri hægt að svara á þann hátt að auðvitað eru mjög margir, og allt of mikið af fólki, óánægðir með útlit sitt. Rann- sóknir hafa t.d. leitt í ljós að yfir helmingur kvenna og stór hluti karla er óánægður með líkamsímynd sína. Þrátt fyrir það er aðeins lítill hluti fólks sem myndi uppfylla skilyrði fyrir út- litsrökun. Fólk sem er svo óánægt með líkams- ímynd sína að það háir því dags daglega ætti að velta því fyrir sér að leita sér aðstoðar og reyna að bæta líkamsímynd sína. Þau einkenni sem þurfa að vera til staðar til að uppfylla skilyrði útlitsröskunar eru: stöðugar áhyggjur af útliti sínu þar sem a.m.k einum klukkutíma á dag er eytt í þær áhyggjur; að vera stöðugt að skoða, mæla og laga (ímyndaðan) útlitsgalla sinn, líta mikið í spegil, búðarglugga eða spegilmynd í vatni til að athuga hvort allt sé í lagi; að spyrja í tíma og ótíma aðra hvort allt sé í lagi með…, í þeim tilgangi að reyna að sannfærast að allt sé í lagi og síðan með þeim afleiðingum að líða samt ekkert betur; að þessar hygmyndir um útlitið hái fólki svo mikið í daglegu lífi, að það fer ekki í veislur, hittir ekki vini eða mætir ekki í skól- ann. Fólk með útlitsröskun leitast mikið eftir því að fela þetta svokallaða lýti sitt með fötum, förðun eða öðrum leiðum. Í verstu tilfellum leit- ast það eftir að komast í lýtalæknisaðgerðir. Mjög líklegt er að þrátt fyrir að fólk fari í lýta- læknisaðgerð, þá verði fólk áfram óánægt með sig og telur sig þá jafnvel þurfa á fleiri aðgerð- um að halda til að verða sátt við útlit sitt. Hjá sumum fer það út í gífurlegar öfgar, þ.e. fólk fer í hverja aðgerðina á fætur annarri en finnur alltaf nýja og nýja líkamlega ágalla, sem þarf að laga til að uppfylla útlitskröfur viðkomandi. Útlitsröskun er ekki sérlega þekkt vanda- mál, fólk skammast sín oft mikið fyrir vanda- málið og leitar sér þar af leiðandi ekki hjálpar. Sérfræðingar átta sig oft ekki á að um útlits- röskun sé að ræða þegar þeir fá til sín ein- staklinga með þessa röskun og greina þessa einstaklinga iðulega þunglynda, félagsfælna og/eða með áráttu og þráhyggju, þar sem þess- ir þættir eru hluti af einkennum útlitsröskunar. Einnig er einstaklingum með útlitsröskun stundum ruglað saman við einstaklinga sem þjást af átröskunum, eins og anorexíu eða búlimíu, þar sem þessar þekktari raskanir einnig tengjast útliti (þó á allt annan hátt) og eiga yfirleitt upptök sín á unglingsárum. Það er mikilvægt að fólk leiti sér eða sé hvatt til að leita sér aðstoðar ef það telur sig eða aðra eiga við þetta vandamál, sem veldur mikilli vanlíðan og skerðingu á eðlilegu lífi, að stríða. Vandamálið hverfur sjaldnast af sjálfu sér. Gangi þér vel. Björn Harðarson Það er mikilvægt að fólk leiti sér eða sé hvatt til að leita sér aðstoðar ef það telur sig eða aðra eiga við þetta vandamál, sem veldur mikilli vanlíðan og skerð- ingu á eðlilegu lífi, að stríða. Vandamálið hverfur sjaldnast af sjálfu sér. ........................................................... persona@persona.is Höfundur er sálfræðingur við Námsráðgjöf HÍ og rekur eigin stofu. Lesendur Morg- unblaðsins geta komið spurn- ingum varðandi sálfræði-, fé- lagsleg og vinnu- tengd málefni til sérfræðinga á vegum persona.is. Senda skal tölvupóst á persona@per- sona.is og verður svarið jafn- framt birt á persona.is. Hvaða vandamál tengjast óánægju með útlit? HORMÓNIÐ testosterón mælist í meira magni hjá einhleypum mönn- um en kvæntum mönnum, sem eiga börn samkvæmt niðurstöðum vís- indamanna við Harvard-háskóla í Bandaríkjunum. Telja þeir að mun- inn megi skýra með ólíku félagslegu umhverfi. Samskipti við fjölskyldu hafi þau áhrif að dragi úr testoster- ónmagni kvæntra manna og ýti þar með undir trygglyndi þeirra. Hærri stuðull testosteróns hjá einhleypum mönnum gæti hins vegar stafað af því að í lífi þeirra væri hvorki kona né börn. Þetta ýti undir að þeir leiti sér að nýjum samböndum. Fjallað er um þessar niðurstöður í tímaritinu New Scientist og styðja þær fyrri rannsóknir af svipuðum toga. Hormónið testosterón var mælt í munnvatni 58 karlmanna, sem ýmist voru einhleypir, kvæntir eða kvæntir og áttu börn. Hormóna- stigið féll í öllum þátttakendunum í rannsókninni eftir því sem á daginn leið, mest hjá þeim, sem voru kvænt- ir og áttu börn, en kvæntir menn og barnlausir komu næstir. Aðferð náttúrunnar til að auka tryggð karla við fjölskylduna? Aðstandendur rannsóknarinnar kváðust telja að þetta væri aðferð náttúrunnar til að hvetja karla til að takast á við hlutverk sitt í fjölskyld- unni. Þeir hyggjast halda rannsókn- um sínum áfram og kanna nánar muninn á körlum, sem eru kvæntir, og körlum, sem eru kvæntir og eiga börn. Ýmsar aðrar rannsóknir hafa verið gerðar á testosterónmagni og hefur meðal annars komið fram að það hefur áhrif hvort menn sigra eða tapa í íþróttum. Hjúskaparstaða hefur áhrif á karlhormón Morgunblaðið/Þorkell Í Lisdoonvarna á Írlandi er árlega haldin hátíð fyrir einhleypa í makaleit. Búast má við því að testosterónstigið sé nokkuð hátt hjá körlunum en það muni fara lækkandi ef för þeirra á hátíðina skilar tilætluðum árangri. VÍSINDAMENN hafa fundið nýja lausn í baráttunni við sýkla með áunnið ónæmi fyrir sýklalyfjum. Ónæmið hindrar notkun sýkla- lyfjanna í meðferð sjúkdóma og setur sjúklinga í hættu. Eina leið- in hefur verið að þróa sífellt ný og ný sýklalyf sem sýklar hafa ekki þróað ónæmi gegn. Orsök ónæmisins er ofnotkun sýklalyfja undanfarna áratugi. Sérstaklega er ofnotkun svo- nefndra breiðvirkra sýklalyfja al- varleg, þar sem sjúklingurinn tekur inn fjölvirkari lyf en hann þarfnast. Mjög mikilvægt er að sýklalyf séu notuð skynsamlega og reyndar séu allar leiðir sótt- varna til þess að notkun þeirra sé sem minnst. Nýta mótefni líkamans sjálfs Á fréttavef BBC er sagt, að rannsóknarstofnun í læknavís- indum hafi þróað nýja og bylting- arkennda lausn í baráttunni. Hún byggist á mótefnum sem líkami sjúklings með ónæma sýkla hefur myndað á eigin spýtur. Vísindamenn í Manchester ein- angruðu mótefni sem sjúklingar höfðu myndað sjálfir gegn ónæm- um sýklum. Með því að sprauta mótefninu í líkama annars sjúk- lings drápust ónæmu sýklarnir. Ef mótefnið var notað í bland við sýklalyf varð árangur enn betri og sjúklingar náðu sér fyrr. Einn- ig er sýklunum gert mun erfiðara fyrir að mynda ónæmi gegn mót- efninu þegar blönduð meðferð er notuð. Þannig má lengja mögu- lega virkni mótefnanna og sýkla- lyfjanna, sem er mjög mikilvægt í báráttunni við ónæma sýkla. Mótefnið fjöldaframleitt Framleiðsla mótefnis úr mönn- um er ný af nálinni og kemur læknavísindunum til hjálpar, en enn er erfitt að segja til um lang- tímaárangur af notkun þeirra. Rannsóknir sýna þó mjög jákvæð- ar niðurstöður, tilraunir á músum hafa sýnt tífalda fækkun ónæmra sýkla í líkamanum, en enn er óvíst hve vel fjöldaframleidd mót- efni virka í mönnum. Enn er þó ekki hægt að segja til um hvenær von er á mótefnunum í formi lyfja. Mótefni líkamans notuð í stað sýklalyfja Morgunblaðið/Sverrir MYNDAVÉL í pilluformi er ekki lengur hugarfóstur höfunda vís- indaskáldsagna, heldur nauðsyn- legt hjálpartæki lækna við rann- sóknir á iðrum mannsins. Hún leysir af hólmi óþægilegar og kvalafullar aðferðir við að taka myndir af meltingarveginum, og kemst þar að auki á slóðir sem ekki var áður hægt að rannsaka án skurðaðgerðar, til dæmis efri hluta smágirnisins. Á stærð við vítamíntöflu Taflan er 27 mm löng og 11 mm á þykkt, líkt og stór vítamín- tafla. Að sögn lækna á Selly Oak- sjúkrahúsinu í Birmingham, sem hafa þróað pilluna, auðveldar hún allt rannsóknaferli til muna og er bæði sjúklingum og læknum til mikilla þæginda. Pilla sömu gerðar var samþykkt af banda- ríska lyfjaeftirlitinu síðasta haust. Von er á að notkun pill- unnar létti þúsundum sjúklinga lífið, sem áður þurftu að fasta í lengri tíma fyrir erfiða maga- speglun eða myndatöku með röri um vélinda. Bein útsending úr smáþörmum Eftir að sjúklingur hefur gleypt pilluna líða nokkrir klukkutímar þar til sýning hefst. Þegar pillan kemst í þarmana sendir myndavélin í pillunni boð til tækis sem sjúklingur ber utan á sér og getur tekið allt að 50 þúsund myndir af meltingarfær- unum sem sjá má á stórum skjá. Læknar telja uppfinninguna byltingarkennda, en fyrst um sinn verður hún notuð samhliða eldri aðferðum. Myndapilla gegn magaverkjum
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.