Morgunblaðið - 25.08.2002, Síða 8

Morgunblaðið - 25.08.2002, Síða 8
FRÉTTIR 8 SUNNUDAGUR 25. ÁGÚST 2002 MORGUNBLAÐIÐ Norræn ráðstefna um hugverkarétt Mikilvægi hugverkaréttar NORRÆN samtökum hugverkarétt,NIR, halda ráð- stefnu um hugverkarétt- indi á sviði iðnaðar á Rad- isson SAS Hótel Sögu dagana 26.–28. ágúst. Ís- lensku aðildarsamtökin, SVESI, Samtök um vernd eignarréttinda á sviði iðn- aðar, hafa umsjón með ráð- stefnunni hér á landi. Morgunblaðið ræddi við Árna Vilhjálmsson, for- mann SVESI, um ráð- stefnuna. – Hvað er hugverkarétt- ur? „Segja má að hugverka- réttur sé sú grein lögfræð- innar sem fjallar um eign- arréttindin að andlegri sköpun hverskonar. Þann- ig er höfundaréttur að bók- mennta- og listaverkum undir- grein hugverkaréttarins. Sam- tökin okkar láta sig hins vegar fyrst og fremst varða þau hug- verkaréttindi sem hægt er að hag- nýta í iðnaði, þjónustu og viðskipt- um hvers konar, svo sem réttinn til uppfinninga, auðkenna, ímynd- ar og hönnunar. Þessi síðartöldu réttindi, oft nefnd iðnréttindi, njóta þannig verndar með lögum um einkaleyfi, vörumerki og hönn- unarvernd.“ – Hvað geturðu sagt okkur frá norrænu samtökunum? „Þetta eru norræn samtök sér- fræðinga á sviði hugverkarétt- inda. Samtökin standa fyrir um- ræðu og hafa mikilvægu hlutverki að gegna hvað varðar stefnumörk- un á þessu sviði innan Norður- landanna og í alþjóðasamfélaginu. Aðild að samtökunum eiga félög í Danmörku, Noregi, Svíþjóð, Finn- landi og Íslandi, nánar tiltekið hér á landi SVESI, Samtök um vernd eignarréttinda á sviði iðnaðar. Hvert félag um sig tilnefnir sína fulltrúa, þannig að segja má að ráðstefnan sé lokuð öðrum en fé- lögum. Ráðstefnan nú er sú 26. í röðinni, og var haldin hér síðast árið 1992, þá á Akureyri.“ – Hvað er tekið til umfjöllunar á ráðstefnunni? „Yfirskriftin er Ögranir hug- verkaréttarins á nýrri öld og hlut- verk norræns samstarfs. Hröð þróun tækni og vísinda kallar á ný svör hvað vernd varðar, spurning- ar vakna sífellt sem takast þarf á við. Fólk er alltaf að láta sér detta eitthvað nýtt í hug sem hægt er að hagnýta og þarfnast því verndar. Hitt atriðið er að norræna sam- starfið kann nú að hafa annars konar þýðingu, kannski minna vægi vegna EES-samningsins og áhrifa ESB. Þó má einnig segja að þær aðstæður ættu að hvetja okk- ur til að standa betur saman og láta meira í okkur heyra. Í eðli sínu eru þessi umræðuefni alþjóð- leg, þar sem það er framleiðend- um að sjálfsögðu mjög mikilvægt að réttur þeirra sé tryggður um allan heim með samræmdum hætti. Tugþúsundir einkaleyfa eru veittar á ári hverju í heiminum, og öll fyrirtæki sem verja fjármunum til rannsókna, þróunar og markaðssetningar vernda sig með einkaleyfum eða öðrum hætti.“ – Hvernig er ástandið hér heima? „Á undanförnum 10 árum hefur orðið mikil breyting hér á landi hvað snertir vitund um vernd hug- verka. Umsvif í þessum geira hafa einnig aukist mikið. Fyrirtæki, t.d. í líftækni og tölvutækni, eru meðvituð um réttindi sín og gæta mörg hver framleiðslu sinnar vel. Þá er ekki síður mikilvægt að vera meðvitaður um það að ekki sé ver- ið að brjóta réttindi annarra. Þátt- taka íslenskra fyrirtækja á hörð- um samkeppnismarkaði og í alþjóðlegu umhverfi gerir það að verkum að mikilvægt er að huga að því að vernda þá þekkingu og ímynd sem þau byggja tilvist sína á. Það hefur sýnt sig á undanförn- um misserum að þessi óáþreifan- legu verðmæti innan fyrirtækj- anna eru oft og tíðum stór hluti af heildarverðmæti þeirra og hafa þar með áhrif á gengi hlutabréfa.“ – Það er von á mörgum á ráð- stefnuna, ekki rétt? „Jú, það er von á rúmlega eitt hundrað norrænum sérfræðing- um á þessu sviði frá hinum Norð- urlöndunum, auk þess sem við verðum um 30 Íslendingar. Þetta eru prófessorar í lögfræði og tæknigreinum, með sérþekkingu í hugverkarétti. Einnig koma lög- menn og aðrir sérfræðingar sem starfa á þessu sviði, sem og þátt- takendur úr atvinnulífinu, þ.e. hin- ir eiginlegu eigendur réttind- anna.“ – Hver er saga SVESI? „Þau voru stofnuð árið 1986, og hafa unnið að fræðslu, umbótum og réttarbótum á að- stæðum eigenda hug- verka hér á landi. Fé- lagsmenn eru flestir tengdir atvinnulífinu eða þeir vinna á þessu sviði sem lögfræðingar eða verk- fræðingar. Við höfum haldið fræðslufundi og málstofur undan- farin ár. Ný lög um einkaleyfi voru t.d. sett árið 1991, eftir að við höfð- um sett af stað umræðu um nauð- syn nýrra laga. Á síðari árum höf- um við fundið fyrir auknum áhuga á þessum málum, líkt og ég nefndi áðan, og er starf samtakanna að glæðast og uppi eru ýmis áform.“ Árni Vilhjálmsson  Árni Vilhjálmsson hrl. fæddist í Reykjavík árið 1952. Stúdent frá MH 1974, cand. jur. frá laga- deild Háskóla Íslands 1979 og stundaði framhaldsnám í samn- ingarétti og skyldum greinum við Osgoode Hall Law School í Toronto 1981–1982. Hlaut rétt- indi til málflutnings í héraði 1983 og varð hæstaréttarlögmaður 1990. Hefur stundað lögmanns- störf síðan 1983, að frátöldum árunum 1992–1995 þegar hann starfaði í samkeppnisdeild Eftir- litsstofnunar EFTA í Brussel. Hann rekur nú ásamt fleiri lög- mönnum LOGOS lögmannsþjón- ustu í Reykjavík. Árni er kvænt- ur Vigdísi Einarsdóttur, líffræð- ingi í Blóðbankanum, og eiga þau tvær dætur, Huldu lögfræð- ing og Sólveigu nema. Aukinn áhugi á hugverka- rétti hér BIRGIT Kirkebæk, sérkennari og fræðimaður á sviði fötlunarrann- sókna, er stödd hér á landi vegna norrænnar fötlunarráðstefnu sem hófst á föstudag. Hún heldur opinn fyrirlestur í Odda, hugvísindahúsi Háskóla Íslands, á morgun, mánu- dag, klukkan 16.15. Fyrirlesturinn verður í stofu 201. Morgunblaðið hitti Birgit að máli og fræddist nánar um rannsóknir hennar, sem hafa varpað ljósi á sögu fatlaðra í Dan- mörku. 100 ára saga fatlaðra í Danmörku Rannsóknir og söguskoðun Kirke- bæk nær yfir 100 ára tímabil. Hún hefur þegar gefið út tvær bækur um sögu fatlaðra í Danmörku, ásamt einni bók um eyjuna Livø, þar sem fatlaðir og andfélagslegir menn voru vistaðir. Nú er í smíðum samsvar- andi úttekt á eyjunni Sprogø, þar sem konur voru vistaðar. Fyrri sögubókin, Da de åndssvage blev farlige, fjallar um stöðu mála í árdaga fötlunarfræði í Danmörku. „Um 1855 mátti sjá kennslufræði- lega nálgun þar sem rannsakað var hve mikið væri hægt að kenna þroskaheftum og fötluðum börnum. Sú jákvæða þróun snerist upp í and- hverfu sína með kenningum Darwins undir lok 19. aldar. Þá breyttist við- horf manna til alls þess sem taldist öðruvísi. Einungis var horft til þess sem líklegast væri til að lifa af og ala af sér sterkari stofn,“ segir Kirke- bæk. „Afleiðing þessa var einangrun fatlaðra, bygging stofnana víða um Danmörku þar sem fötluðum og þroskaheftum var safnað saman og þeir geymdir. Litið var á fatlaða sem hættu fyrir samfélagið og þess vegna voru þeir teknir úr samfélaginu og gerðir ófrjóir til þess að þeir gætu ekki fjölgað sér.“ Eftir 1940 fór að heyrast kröftug gagnrýni á stefnu stjórnvalda í mál- efnum fatlaðra í Danmörku. Um hana fjallar Kirkebæk í annarri bók sinni, Normaliseringens periode. „Það var mörgum ljóst að sú stefna sem rekin hafði verið leiddi af sér miklar hörmungar fyrir fatlaða og aðstandendur þeirra. Málin þróuð- ust hægt og bítandi, og árið 1959 var stofnuð sérstök stofnun, Statens Åndssvageforsorg, og stjórnaði N. E. Bank-Mikkelsen henni til 1970. Á þeim tíma urðu miklar breytingar til hins betra í dönsku samfélagi, stofn- uð voru sambýli fatlaðra í bland við venjulega íbúabyggð og blöndun fatlaðra nemenda og annarra hófst í skólum.“ Flokkun samfélagsins í hópa „Ég hef rannsakað sérstaklega hvernig samfélagið flokkar þegna sína og gerir með því ákveðna hópa ekki hæfa til þátttöku í því. Hvaða mælistiku notar fólk til þess? Hvern- ig breytist þessi mælistika og hvers vegna? Þessara spurninga hef ég reynt að svara með því að kafa ofan í sögu fatlaðra og þroskaheftra í Dan- mörku með hliðsjón af þeim gildum sem ráðandi voru í samfélaginu hverju sinni,“ útskýrir Kirkebæk. „Nú á dögum eru vísindamenn á ný orðnir spenntir fyrir flokkun mannsins og kortlagningu erfða- mengisins til þess að sjá hvar gall- arnir liggja. Ég set stórt spurningar- merki við þessar rannsóknir og gildi þeirra. Með þessu verður hægt að fyrirbyggja fæðingar fatlaðra og þroskaheftra með því að eyða fóstr- inu út frá genasamsetningu. Mér finnst það ógnvekjandi að maðurinn grípi inn í gang náttúrunnar á þenn- an hátt. Ég tel nauðsynlegt að ræða og íhuga vel þá möguleika og þær hættur sem bjóðast við þessa nýju tækni. Mér finnst ekki stætt á því að spá fyrir um hve alvarleg fötlun barns verði út frá því einu hvernig gen þess líta út,“ segir Kirkebæk. Mikilvægt að rannsaka sögu fatlaðra hér á landi Kirkebæk segir rannsóknir á sögu fatlaðra vera mikilvægar fyrir sam- félagið. „Ég tel það mjög mikilvægt fyrir komandi kynslóðir og alla fatl- aða og aðstandendur þeirra að skrá á bók sögu þeirra og hvaða meðferð þeir hafa hlotið. Það hefur vakið at- hygli mína hve saga fatlaðra og rannsóknir í þágu fatlaðra hafa setið á hakanum á tíma rannsókna alls konar minnihlutahópa.“ Tími er kominn til að íslenskir fræðimenn leiti fanga í sögu fatlaðra hér á landi í rannsóknum sínum, að mati Kirkebæk. „Það er hverju þjóð- félagi nauðsynlegt að gerð sé úttekt á sögu hópa í samfélaginu, til dæmis fatlaðra sem orðið hafa svo stórt við- fangsefni samfélagsþjónustunnar.“ Sem fyrr segir verður fyrirlestur Kirkebæk á mánudag í Odda kl. 16.15 og mun hún þar rekja helstu atriði í rannsóknum sínum og við- fangsefnum, íslenskum fræðimönn- um og öllu áhugafólki til fróðleiks um sögu fatlaðra. Nauðsynlegt er að skrá sögu fatlaðra Morgunblaðið/Arnaldur Birgit Kirkebæk sem skráð hefur sögu fatlaðra í Danmörku. Á UM fimm km kafla er þjóðvegur númer 76 til og frá Siglufirði stöðugt á hreyfingu og fyrir skömmu seig önnur akreinin um 30 cm, að sögn Guðmundar Ragnarssonar, rekstr- arstjóra Vegagerðarinnar í Skaga- firði. Umræddur vegarspotti liggur frá Heljartröð, þar sem gamli vegurinn liggur upp í Siglufjarðarskarð, út að Mánaskriðum. Guðmundur Ragn- arsson segir að þarna í kvosinni verði eflaust hreyfing næstu áratug- ina. Þetta sé eins og grautarpottur og ýmsar kenningar séu um ástæður sigsins. Sumir segi að þarna sé gam- all urðarjökull og undir hafi jafnvel lokast inni ísaldarjökull vegna hruns úr fjöllunum þegar ísinn hafi hopað. Síðan hafi komið gjóskulög sem hleypi ekki vatni í gegnum sig. Fleiri álit séu reyndar í gangi en þarna sé leirkennt efni sem sígi fram til sjávar auk þess sem brimið komi neðan frá og brjóti af þessu, en eftir rigningar sé sjórinn fyrir framan mórauður. Það sé því mikið rof í gangi. Guðmundur segir að allt upp í 30 cm sig hafi komið fyrir á einum degi, en skilti séu við veginn þar sem var- að sé við jarðsigi á þessum 5 km kafla og fólk beðið að sýna aðgát. Fyrir skömmu hafi t.d. komið brot rétt norðan við Kóngsnefið og önnur akreinin sigið um 30 cm. Eins hafi komið brot í Kóngsnefinu sjálfu en meðan vegurinn sé að jafna sig sé sett möl í sárið. Síðan sé komið með klæðningartæki og klætt yfir og því sé vegurinn allur í bótum. Mjög erf- itt sé við þetta að eiga og auk þess sé ákveðin hrunhætta í skriðunum og við jarðgöngin fyrir utan snjóflóða- hættuna. Allt þetta sé viðvarandi þar til menn beri gæfu til að gera jarð- göng úr Siglufirði yfir í Fljót en það sé ekki á dagskrá. Þetta sé auðvitað óþægilegt fyrir Siglfirðinga en þeir hafi lært að sýna aðgát. Vegarspotti nálægt Siglu- firði alltaf á hreyfingu Ljósmynd/Halldór Þ. Halldórsson Jarðsig við veginn til Siglufjarðar en vegarbrúnin hefur fallið um 30 cm.

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.