Morgunblaðið - 25.08.2002, Qupperneq 14

Morgunblaðið - 25.08.2002, Qupperneq 14
14 SUNNUDAGUR 25. ÁGÚST 2002 MORGUNBLAÐIÐ NÝJASTI áfangastaður ferða- manna í St. Louis í Missouri er kenndur við Weldon Spring- úthverfið og afar óvenjulegur: risastór haugur af geislavirkum úrgangi frá stöð sem notuð var á sínum tíma til að auðga úran til notkunar í kjarnorkusprengjur, að sögn dagblaðsins The Los Angeles Times. Búið er að fjar- lægja það sem hættulegast þykir, þrífa og skrúbba. Þarna eru leif- ar af TNT-sprengiefni, asbest, blý og að sjálfsögðu úran. Marie og Tom Burrows fóru nýlega þangað með barnabarnið Zack sem er níu ára. Hann klifr- aði þegar upp á hauginn, efsti hlutinn er á við sjö hæða hús og Zack horfði yfir sig hrifinn á það sem fyrir augu bar. „Geðveikt!“ sagði hann. „Er ég farin að glóa?“ spurði amma hans stríðn- islega og hló. Fiðrildi flögraði hjá, Zack þaut á eftir því. Fjöl- skyldan staldraði við og dáðist að útsýninu. „Fyrst þetta er nú einu sinni hér er eins gott að njóta þess,“ sagði Tom Burrows. Orkumálaráðuneytið í Wash- ington ákvað að leyfa almenningi að fara sinna ferða um svæðið eftir 16 ára hreinsunarátak sem kostað hefur nær milljarð dollara, um 85 milljarða króna. Öllu á að vera óhætt, ekki einu sinni talin þörf á að öryggisgæsla sé á staðnum enda þótt mikið sé af hættulegum efnum inni í hæðinni. Fólk getur fylgst með geisl- uninni með því að skoða geiger- teljara í safni á staðnum, húsið var áður notað til að mæla geisla- virkni í starfsmönnum vinnslu- stöðvarinnar. Einnig geta menn innan skamms hjólað eftir níu kílómetra löngum stíg sem liggur í sveig um urðunarsvæðið. Efnin inni í miðjum haugnum eru sögð vel einangruð með þykku lagi af leir og bergi, allt að 12 metra þykku. Leiðin liggur um gamla steinnámu þar sem allt var fullt af geislavirku drasli fyrir aðeins áratug, þar voru TNT-leifar og beyglaðar málmtunnur með alls kyns varasömum efnum. Á safn- inu er sýnt hvernig hreinsunin fór fram. Þar er mynd af manni að slá gras en hann er vel varinn, í öruggum búningi og með súr- efniskút. Gulleitir úranklumpar lágu enn eins og hráviði í Weldon Spring á miðjum níunda áratugnum. Til eru meira en 120 staðir af þessu tagi í Bandaríkjunum og varið hefur verið milljörðum dollara í hreinsun en Weldon Spring er sá fyrsti sem opnaður er almenningi. Hart er nú deilt um áætlun sem þingið hefur samþykkt og gengur út á að urða í Yucca-fjalli í Nev- ada geislavirkan úrgang frá kjarnorkuverum landsins. Ráða- menn vonast nú til þess að ef um- ræddir 120 urðunarstaðir verði vinsælir ferðamannastaðir geti það aukið traust fólks á því að hægt sé að hafa stjórn á geisla- virkni. „Ef sett er upp girðing er verið að gefa til kynna að menn séu hræddir,“ segir Pam Thompson, sem stjórnar Weldon Spring- áætluninni. „Eina leiðin til að sigrast á óttanum er að auka þekkingu.“ Áróðursbragð til að gera lítið úr hættunni? Ekki eru allir sáttir við þessa stefnu og segja að um sé að ræða áróðursbragð og á safninu sé gert of lítið úr menguninni sem stað- urinn hafi valdið í umhverfinu og heilsutjóninu sem sumir starfs- menn vinnslustöðvarinnar hafi orðið fyrir. Nokkur geislavirkni hafi mælst í uppsprettu á vernd- arsvæði fyrir fugla í þriggja kíló- metra fjarlægð og einnig hafi TNT-leifar frá verksmiðju, sem starfrækt var í seinni heimsstyrj- öld, fundist í drykkjarvatni í álíka fjarlægð. Loks hafi grunnvatn ná- lægt úranvinnslustöðinni mengast af hættulegu efni er nefnist tríklóretýlen. „Það er ekkert glæsilegt við sögu Weldon Spring,“ segir Dan- iel McKeen, meinafræðingur sem býr á svæðinu og hefur lengi var- að við heilsutjóni sem hlotist geti af haugnum. Embættismenn í Missouri eru líka óánægðir og segja að með framtakinu geti far- ið svo að fólk haldi að búið sé að troða sérhverri ögn af geislavirku langt inn í hauginn en því fari fjarri. Thompson segir alrangt að markmiðið sé að telja fólki trú um að geislavirk úrgangsefni séu hættulítil. Öðru nær, með því að auglýsa hauginn sem ferða- mannastað sé verið að minna al- menning á hvað sé inni í honum, fólk þurfi að hafa það í huga en byggð á svæðinu fer nú hratt vax- andi. Komandi kynslóðir muni læra að bera hæfilega virðingu fyrir því sem hæðin hafi að geyma. The Los Angeles Times/Diane L. Wilson Ferðamenn í St. Louis á leið upp hauginn sem geymir geislavirka úrganginn. The Los Angeles Times/Diane L. Wilson Tom Burrows og eiginkona hans, Marie Burrows, skoða eitt af upplýs- ingaspjöldunum sem komið hefur verið fyrir uppi á urðunarhaugnum í Weldon Spring, úthverfi St. Louis í Missouri. „Er ég farin að glóa?“ Varið hefur verið stórfé í að hreinsa urðunarstaði fyrir geislavirkan úrgang í Bandaríkjunum. Hægt er að fara í gönguferð um slíkan haug í úthverfi St. Louis. GLÆPANET rússnesku mafíunnar er nú talið stærra en nokkru sinni fyrr. Meðlimir mafíunnar eru að störfum í öllum hornum heimsins og í Rússlandi er mafían sem fyrr ein voldugasta og fjársterkasta stofnun samfélagsins. Hneykslið sem tengist mafíufor- ingjanum Alimzhan Tokhtakhounov hefur gefið fágæta innsýn í undir- heimaveröld rússnesks samfélags en Tokhtakhounov er sakaður um að hafa mútað frönskum og rússneskum dómurum á vetrarólympíuleikunum í Salt Lake City í Bandaríkjunum til að hagræða úrslitum. Ónafngreindur lögreglumaður frá Vesturlöndunum, sem stundað hefur rannsóknir á skipulagðri glæpastarf- semi í Rússlandi, segir óþekkt í sögu mannkyns að glæpasamtök hafi jafn- sterk pólitísk áhrif og lúri á jafnmikl- um auðæfum og í Rússlandi. „Menn tala fjálglega um Al Cap- one sem hafði borgarstjórann í Cic- ero í Illinois-ríki í vasanum, auk ann- arra pólitískra sambanda. En hann er mesti glæpaforinginn sem við höf- um þekkt. Þó tók hann aldrei yfir General Motors-fyrirtækið eða [stál- framleiðandann] US Steel. Hann sat aldrei á þingi,“ segir lögreglumaður- inn. „Margir þessara rússnesku glæpaforingja eru hins vegar millj- arðamæringar, þeir ráða jafnvel yfir náttúrulegum auðlindum eins og áli og olíu.“ Héldu sig áður til hlés Glæpagengi voru vissulega fyrir hendi í Sovétríkjunum sálugu og græddu foringjar þeirra vel á ýmsu svartamarkaðsbraski. Þeir héldu sig hins vegar ávallt til hlés af ótta við að enda í gúlaginu. Nú er öldin önnur. Í því öngþveiti sem fylgdi hruni Sovétríkjanna tóku glæpagengin að blómstra enda reyndist ríkisvaldið of veikt til að spyrna við fótum. Glæpagengin tóku yfir bankana í landinu og sölsuðu undir sig helstu eignir ríkisins – oftar en ekki með aðstoð embættismann- anna. Er áætlað að seint á síðasta áratug hafi verið svo komið að rúss- neska mafían réði yfir 40% einkarek- inna fyrirtækja í landinu og 60% fyr- irtækja í eigu ríkisins. Eftir 1989 tóku rússneskir mafíu- foringjar einnig að færa út kvíarnar, þ.e. til erlendra landa; Evrópu, Bandaríkjanna og Ísraels og notuðu þeir til þess samfélög brottfluttra Rússa, sem komið höfðu sér fyrir á nýjum slóðum. Hefur Ísrael reynst mafíunni sérstaklega dýrmætt en tal- ið er að mafían hafi stundað þar pen- ingaþvætti í miklum mæli enda til- tölulega auðvelt fyrir Rússa að komast yfir ísraelskt vegabréf, þ.e. með því að segjast af gyðingaættum. Frábrugðin glæpagengjum Ítala og Kólumbíumanna Rússneska mafían er sögð frá- brugðin eiturlyfjagengjum í Kólumb- íu og ítölsku mafíunni í ýmsum veiga- miklum atriðum. Ekki er um að ræða miðstýrða starfsemi sem lýtur einum „æðstapresti“ heldur einkennir það Rússana að þeir starfa í litlum glæpa- gengjum: finna má hundruð útibúa í heiminum og meðlimir gengjanna skipta þúsundum. Styrkur rússnesku glæpagengjanna felst hins vegar í því að foringjar þeirra eru gjarnan reiðu- búnir til að mynda tímabundin bandalög með svo til hverjum sem er. „Enginn myndar eins mörg banda- lög og rússneska mafían – Rússarnir gera samninga við alla. Það eru jafn- vel dæmi um að rússneska mafían hafi tekið þátt í að aðstoða al-Qaeda [hryðjuverkasamtökin] við að sjá Rússneska mafían færir út kvíarnar Reuters Rússneska mafían hefur m.a. átt samstarf við eiturlyfjagengi í Kólumbíu. Moskvu. AFP. ’ Þeir takast áhendur hvað eina sem gefur af sér peninga. ‘

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.