Morgunblaðið - 06.09.2002, Blaðsíða 6

FRÉTTIR
6 FÖSTUDAGUR 6. SEPTEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
HÖRÐUR Jóhannesson yfirlög-
regluþjónn í Reykjavík segir að
taka megi að vissu leyti undir gagn-
rýni á lögregluna sem fram kemur í
frásögn konu í Morgunblaðinu í
gær, sem fannst innbrotsrannsókn
lögreglu hvorki ganga né reka og
því hafi hún upplýst málið sjálf.
„Vegna anna taka mörg mál
kannski lengri tíma en æskilegt er,
en það er vegna þess hve mikið
liggur fyrir,“ segir Hörður. „Þetta
er gagnrýni sem á oft og tíðum rétt
á sér, þegar fólki finnst hlutirnir
ganga seint,“ segir hann. Hann seg-
ir þó lögregluna ekki hvetja fólk til
þess að rannsaka mál upp á eigin
spýtur, enda sé það í verkahring
lögreglunnar.
„Fólk á hiklaust að koma öllum
upplýsingum til okkar og þær eru
vel þegnar. En við hvetjum ekki
fólk til að fara sjálft í einhverjar
rannsóknir og alls ekki að fara að
eiga við annað fólk. Í fyrsta lagi er
slíkt skylda lögreglunnar og í öðru
lagi höfum við heimildir til að gera
það sem þurfa þykir. Við hvetjum
fólk hins vegar til að vera vakandi
og fylgjast með,“ segir hann. Að
sögn Harðar varð árvekni fólks í
umræddu máli til þess að það upp-
lýstist, en það fólst í því að ná-
grannar konunnar náðu bílnúmeri
innbrotsþjófanna við sumarbústað
konunnar sem þeir lögðu í rúst.
Unnið í málinu frá því lög-
reglan var kvödd á vettvang
Samkvæmt upplýsingum Ómars
Smára Ármannssonar aðstoðaryfir-
lögregluþjóns vann lögreglan að
rannsókn málsins frá því að hún var
kvödd á vettvang. Konan hafi hins
vegar virst hafa mikinn áhuga á
framgangi málsins frá upphafi og
hafði þess vegna tíðum samband við
fulltrúa auðgunarbrotadeildar. Að
mati hans var ekkert nema gott um
það að segja. Samkvæmt athugun
hans lá bílnúmerið ekki fyrir í upp-
hafi en þeim upplýsingum var kom-
ið til lögreglu síðar.
Ómar Smári segir starfsmenn
tæknideildar lögreglunnar hins veg-
ar hafa tekið í sína vörslu vindlinga-
stubba, sem fundust á vettvangi og
eigandi bílsins síðan kallaður til yf-
irheyrslu. Hafi hann verið tregur til
að gefa upplýsingar um þá sem
höfðu verið með honum á bílnum
umrætt sinn. Eftir að hafðist upp á
þeim, hafi þeir verið yfirheyrðir, en
þeir neitað sakargiftum og ekki ját-
að fyrr en að lokinni annarri yfir-
heyrslu.
Ómar Smári lætur ósagt um það
hvort konan hafi unnið að uppljóstr-
un innbrotsins samhliða lögreglu-
rannsókninni og dregið sínar álykt-
anir, en segir lögregluna hafa unnið
að málinu frá upphafi með það að
markmiði að upplýsa það. Hafi þrír
ungir menn fengið skilorðbundna
dóma sem byggðir voru á lögreglu-
rannsókninni.
Í frétt Morgunblaðsins segist
konan hafa beðið lögregluna um að
taka lífsýni af eiganda bílsins sem
hægt væri að bera saman við sígar-
ettustubbana sem lögreglan tók til
rannsóknar. Segir hún lögregluna
hafa brugðist við þeirri beiðni með
því að bera fyrir sig of mikinn
kostnað. Ómar Smári segir að það
geti vissulega verið dýrt að taka
lífsýni úr fólki og greina þau, en
það komi þó ekki í veg fyrir að það
sé gert ef og þegar það er talið
nauðsynlegt og líklegt til að upplýsa
afbrot.
„Þá er rétt að leggja áherslu á
það, sem kannski mestu máli skipti,
en það er að nágranni konunnar
hafði tekið eftir bíl í nágrenni við
bústaðinn og taldi ástæðu til að
skrifa hjá sér skráningarnúmerið.
Það varð síðan til þess að hægt var
að upplýsa málið,“ segir hann.
„Af þessu má sjá hversu mik-
ilvægt er að fólk gefi eignum ná-
granna sinna gaum og tilkynni lög-
reglu um torkennilegar manna-
ferðir.“
Aðspurður segir Hörður Jóhann-
esson yfirlögregluþjónn býsna mörg
óupplýst innbrota- og þjófnaðarmál
liggja fyrir hjá lögreglu í dag. Segir
hann lögregluna ekki upplýsa nema
brot af tilkynntum innbrotum. Gróf-
lega má áætla að 15-30% mála upp-
lýsist. Aðspurður segir hann inn-
brotum hafa fjölgað umtalsvert
undanfarin fjögur ár. Í ársskýrslu
lögreglustjórans í Reykjavík 2001
kemur fram að tilkynntum innbrot-
um fjölgaði úr 1.378 árið 1998 í
1.760 ári seinna. Árið 2000 fækkaði
þeim niður í 1.536 en fjölgaði svo
aftur upp í 1.875 í fyrra.
Hvað ofbeldisbrotin áhrærir
kemur í ljós að minniháttar líkams-
árásum, sem varða við 217. gr. al-
mennra hegningarlaga, hefur fækk-
að en þeim alvarlegri, sem varða við
218. gr., fjölgað. Þannig fjölgaði lík-
amsárásum, líkamsmeiðingum
meiri, úr 20 í 48 milli 2000 og 2001
og líkamsmeiðingum minni úr 109 í
129.
Lögreglan hvetur fólk til að koma upplýsingum á framfæri í stað þess að rannsaka málin sjálft
Mörg mál taka lengri
tíma en æskilegt er
MATTHÍAS Bjarnason, fræðslu-
stjóri Sportkafarafélags Íslands, seg-
ir að enginn þeirra sem köfuðu í Kleif-
arvatni á þriðjudagskvöld hafi haft
réttindi til að fara jafnt djúpt og þeir
gerðu.
46 ára karlmaður varð loftlaus á 56
metra dýpi og í kjölfarið virðist sem
hann hafi misst stjórn á loftflæði í
þrýstijöfnunarvesti með þeim afleið-
ingum að honum skaut upp á yfir-
borðið á um einni mínútu ásamt
tveimur öðrum köfurum sem reyndu
að draga úr ferðinni. Maðurinn hefur
verið í meðferð gegn köfunarveiki og
var haldið sofandi í öndunarvél þang-
að til í gær. Skv. upplýsingum frá
vakthafandi lækni er líðan hans eftir
atvikum góð.
Í Morgunblaðinu í gær sagði að
tveir kafaranna hefðu alþjóðleg rétt-
indi til þess að kafa niður á 56 metra
dýpi. Þriðji maðurinn væri að ljúka
námskeiði til réttinda til svo mikillar
köfunar. Matthías segir þetta einfald-
lega rangt, enginn þeirra hafi aflað
sér réttinda til að kafa svo djúpt. Eng-
inn þeirra hafi heldur reynslu til að
takast á við köfunina auk þess sem
búnaður þeirra sé ekki gerður fyrir
svo mikið dýpi.
Ekki nægar loftbirgðir
Matthías aðstoðaði lækna á slysa-
deild við að meðhöndla þremenn-
ingana í þrýstijöfnunarhylki með því
að lesa af köfunartölvu eins þeirra
sem tóku þátt í köfuninni. Matthías
segir ljóst að kafararnir hefðu ekki
haftmöguleika á að komast upp á yf-
irborðið með réttum hætti. Í þessu til-
viki hefðu þeir þurft að taka sér
drjúgan tíma til að fara upp á yfir-
borðið til að forðast einkenni köfunar-
veiki og til þess hefðu þeir hvorki haft
búnað né nægar loftbirgðir. „Fram-
kvæmd köfunarinnar var á engan
hátt í samræmi við alþjóðlegar reglur
um köfun á þessu dýpi,“ segir Matth-
ías og bætir við að fá óhöpp hafi hlot-
ist af köfun hér á landi þegar farið
hafi verið eftir þessum reglum.
Matthías hvetur kafara til að ganga
rækilega úr skugga um að menn sem
taki að sér að kenna þeim hafi í raun
aflað sér þeirra réttinda og reynslu
sem þeir segjast hafa.
Þyrla Landhelgisgæslunnar flutti
manninn á sjúkrahús. Var hún komin
í loftið 15 mínútum eftir útkall en ekki
25 mínútum eins og ranghermt var í
Morgunblaðinu í gær.
Enginn hafði
réttindi
til að fara
svo djúpt
Gagnrýnir köfun
í Kleifarvatni
NÝFUNDIÐ hellakerfi í Skaftáreldahrauni er
talið ein merkasta hellauppgötvun hér á landi
hin síðari ár en þar eru hellar á stærð við
lengsta helli landsins, Surtshelli í Hallmund-
arhrauni. Einn hinna nýuppgötvuðu hella ber
heitið Iðrafossar og er hann hluti af hella-
kerfinu sem leynist í eystri álmu Skaftárelda-
hrauns. Í hellakerfinu, sem er alls um 12 km
langt, eru m.a. fjórir hellar yfir 500 metra
langir.
Hellakerfið myndaðist í Skaftáreldum 1783
og hafði enginn stigið fæti sínum í hellana
fyrr en vísindamenn fundu þá í fyrra og hitti-
fyrra. Geysihátt er til lofts í stærsta hellinum,
Iðrafossum, og vítt til veggja. Hellirinn er
víða 20 metra breiður og allt að 6 metra hár.
Hann er 1.982 metra langur, eða álíka langur
og Surtshellir. Auk þess liggur hann að hluta
undir stöðuvatni sem nefnist Laufbalavatn,
sem gerir það að verkum að vatn rennur nið-
ur í gegnum sprungur og glufur í hellinum,
þegar mikið er í vatninu. Myndast þá fossar í
hellisveggjun um. „Þarna niðri í hrauninu er
því mikil ævintýraveröld þegar vatnið steypist
inn í hellinn,“ segir Sigurður Sveinn Jónsson,
formaður Hellarannsóknafélags Íslands. „Ég
held að þetta sé einn merkilegasti hellafundur
síðari ára, hvað varðar stærð og mikilfeng-
leika,“segir hann. Hellarannsóknafélagið upp-
götvaði hellakerfið í samvinnu við háskólann í
Bournemouth á Englandi, Dundeeháskóla í
Skotlandi og hellaklúbbinn Shapton Mallet
Caving Club.
Hellarnir
úr alfaraleið
Hellarnir í Skaftáreldahrauni eru mjög úr
alfaraleið og ekki auðfundnir, en þeir eru
norðaustur af Laufbalavatni. Sigurður Sveinn
segir hins vegar að þeir séu ekki viðkvæmir
fyrir umferð fólks og því þurfi ekki að gera
sérstakar verndarráðstafanir með því að tak-
marka umferð fólks um þá en bendir á að
sjálfsagt er að kanna hellana í samráði við
heimamenn og ganga vel um svæðið.
Hellafundurinn verður meðal þess sem
verður rætt á alþjóðlegri ráðstefnu um hraun-
hella sem haldin verður í Reykjavík dagana
9.–15. september. Um er að ræða fyrstu ráð-
stefnu sinnar tegundar sem haldin er hér á
landi en hún er sú tíunda í röðinni af alþjóð-
legum hraunhellaráðstefnum sem haldnar
hafa verið á síðustu þremur áratugum. Haldn-
ar hafa verið samskonar ráðstefnur m.a. á
Sikiley, Hawaii, Japan og Kóreu, auk Kanarí-
eyja og Kenía.
Á þessum stöðum er nábýli við eldfjöll og
eldvirkni hluti af þjóðarsálinni líkt og hér á
landi og áhugamenn um hraunhella skríða um
í iðrum jarðar og kanna ónuminn ævintýra-
heim. Á ráðstefnunni verður farið í hellaferð
norður í land og haldin margskonar erindi
fræðimanna.
Þátttakendur koma m.a. frá Japan, Bret-
landi, Bandaríkjunum, Azoreyjum og Ástralíu
auk íslenskra jarðvísindamanna. Fjallað verð-
ur um margvísleg svið hellafræðinnar, sem á
erlendum málum nefnist „speleology“. M.a.
verða kynntar niðurstöður hellarannsókna og
kortlagningar hellakerfisins í Skaftárelda-
hrauni, verndunarmál og varðveislu hraun-
hella auk annarra rannsókna á hraunhellum.
Einn allra stærsti hellir landsins nýuppgötvaður í Skaftáreldahrauni
Ljósmynd/Hellarannsóknafélag Íslands
Hinn nýfundni hellir Iðrafossar er einn stærsti hellir landsins og hefur 200 ára þögn hans nú verið
rofin. Vatnið fossar í iðrum jarðar, enda stöðuvatnið Laufbalavatn ofan á eða rétt við hellinn.
„Mikil
ævintýra-
veröld
niðri í
hrauninu“
Hellirinn Iðrafossar er spennandi ævintýraveröld sem gefur lengsta helli landsins, Surtshelli, ekk-
ert eftir. Á köflum þarf að vaða upp að lærum en sérfræðingar telja ekki að hellirinn muni fyllast.