Morgunblaðið - 06.09.2002, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 6. SEPTEMBER 2002 31
ur heltist úr lestinni. „Þessir nem-
erða tæpast felldir af sömu hörk-
viðgengist hefur í lagadeild Há-
lands. Réttmætt kann að vera að
sem svo hvort þar kunni að hafa
áhrif að nemendur verða að greiða
skilding, allavega á mælikvarða
jálfra, fyrir að fá að stunda nám í
ni. Yfirleitt tíðkast ekki að amast
m sem greiðir manni fé í viðskipt-
gir í leiðaranum.
heldur ekki tekið illa á móti þeim
ni kenna við deildina „því að þar
enn orðið prófessorar, eins og hendi
ð að því er virðist, og þurfa ekki að
ir því langa og leiðinlega ferli sem
rða að gera sem sækja um stöðu
ors við lagadeild Háskóla Íslands“.
t er að mynda sér skoðun á nám-
skrá lagadeildar HR, að mati leiðarahöf-
undar, þar sem ekki verði glöggt af henni
séð hvað standi í raun að baki. „Það er þó
ljóst að almenn lögfræði á þar ekki upp á
pallborðið því að kennsla í réttarheim-
ildum og lögskýringum telur aðeins um 4
einingar af 30 á fyrsta kennsluári.“
Segir að engin ástæða sé til annars en
að óska lagadeild HR velfarnaðar í störf-
um af heilum hug. „Á það skal hins vegar
bent að menn sanna sig ekki með auglýs-
ingum og yfirlýsingum eða með því að
reyna að gera lítið úr starfi annarra sem
stunda lagakennslu. Það verður aðeins
gert með þrotlausu og árangursríku
starfi.“
Lögfræðingafélag Íslands gefur Tímarit
lögfræðinga út og er Friðgeir Björnsson
ritstjóri þess.
Reykjavík í Tímariti lögfræðinga
g ekki með
yfirlýsingum
fræðingar.“ Eiríkur bendir á að ekki sé lögð
jafnmikil áhersla á fræðilega undirstöðu í HR
og í HÍ, eins og fram kemur í leiðaranum.
„Ég held satt að segja að það myndi engum
manni detta það í hug nema hér á Íslandi að
byrja lagakennslu frá grunni og útskrifa
strax í upphafi fullgilda lögfræðinga. Hins
vegar erum við Íslendingar bjartsýnismenn,
en þetta þekkist hvergi, a.m.k. ekki í okkar
nágrannalöndum. Það þarf að byggja upp til-
tekinn grunn, t.d. rannsóknir, kennslugögn
og bókasafn, svo eitthvað sé nefnt.“
Aðspurður segir Eiríkur að hann viti ekki
hvernig staðið hafi verið að ráðningu kennara
við lagadeild HR. Við HÍ, eins og háskóla á
Norðurlöndunum, þurfi menn að ganga í
gegnum ákveðið ferli til að öðlast prófess-
orsnafnbót, m.a. sé fjallað um hæfi þeirra
sem kennara af sérstökum dómnefndum sem
láti í ljós rökstutt álit á því.
Eiríkur telur að áfram eigi að miða við
embættispróf frá HÍ en lögum samkvæmt
geta menn orðið lögmenn eða dómarar ef þeir
hafa próf sambærilegt embættisprófi í lögum
frá HÍ að öðrum skilyrðum uppfylltum.
„Ástæðan er m.a. sú að embættispróf í lögum
hefur tíðkast við HÍ í tæpa öld og við þekkj-
um samsetningu námsins og þær kröfur sem
gerðar eru.“ Þá bendir Eiríkur á að Háskóli
Íslands sé eini skólinn hér á landi sem sé
skylt lögum samkvæmt að kenna lögfræði.
Morgunblaðið/Kristinn
ögberg sem hýsir lagadeild HÍ.
erið við
nn geti
g hendi
„að fara
ga ferli
ra sem
ors við
ur þess-
tta hafi
var ráð-
nan há-
vað veit
amin ít-
mín lög-
ráðinn í
æðilegu
uk þess
reynslu
ir utan
áratuga-
skeið.“ Segist Jón Steinar telja
að leiðarahöfundur hefði átt að
setja nafn sitt undir leiðarann.
„Manni ber að líta svo á að rit-
stjórinn, Friðgeir Björnsson,
dómstjóri við Héraðsdóm
Reykjavíkur, sé höfundur. Ég tel
þetta illa grunduð orð og það
hefði kannski verið lag hjá hon-
um að kynna sér þetta áður en
hann byrjar að skrifa svona.“
Mikil áhersla lögð á
meðferð réttarheimilda
Þá er í leiðaranum sagt að ljóst
sé af námskrá lagadeildar HR að
„almenn lögfræði [eigi] þar ekki
upp á pallborðið“. Segir Jón
Steinar að þetta sé ekki rétt,
mikil áhersla verði lögð á með-
ferð réttarheimilda við skólann.
Nemendur taki námskeið í rétt-
arheimildum á fyrsta ári auk
þess sem um það verði sérstak-
lega fjallað í öllum lögfræðigrein-
um sem kenndar verða við deild-
ina. „Þeir sem vilja fella dóma
um lagadeild HR ættu í fyrsta
lagi að kynna sér fyrirætlanir
okkar, áður en dómarnir eru
felldir, ef þeir vilja dæma þannig,
en umfram allt ættu þeir kannski
að gefa deildinni kost á að hefja
störf og sýna hvers hún er megn-
ug áður en þeir fella slíka dóma.“
Jón Steinar segir það einbeitt-
an vilja þeirra sem kenna lög-
fræði við HR að útskrifa fram-
úrskarandi lögfræðinga. „Það er
það markmið sem við setjum
okkur og sem við munum leitast
við að standa við. Það er auðvitað
undarlegt að telja eitthvað at-
hugavert við það að segja það op-
inberlega að þetta sé markmiðið,
að útskrifa framúrskarandi lög-
fræðinga, þegar starfið hérna er
að hefjast.
Heldur maðurinn að við ætlum
að fara af stað í einhverju öðru
skyni?“
Allir kennarar við deildina hafi
hlotið sína lögfræðimenntun við
lagadeild HÍ. „Við ætlum ekki að
fjalla opinberlega um kennsluna
þar, það sem okkur þótti gott og
vont í náminu. Við vonum hins
vegar að lagadeild hérna geti
verið lagadeild HÍ hvatning til að
lagfæra það sem aflaga hefur
farið þar og teljum að þegar
megi merkja að lagadeild Há-
skóla Íslands sé að bæta sig og
reyni að standa sig betur eftir að
hún hefur fengið samkeppni.
Hún er okkur öllum kær og við
óskum lagadeild HÍ alls hins
besta.“
Morgunblaðið/Árni Sæberg
rfa í háskólanum í lok síðasta mánaðar.
ÝMISLEGT er gert í for-varnarmálum í grunn- ogframhaldsskólum. Í fram-haldsskólum geta nem-
endur leitað með vandamál sín tengd
neyslu vímuefna til sérstaks forvarn-
arfulltrúa. Skólahjúkrunarfræðingar
og námsráðgjafar gegna svipuðu
hlutverki í grunnskólum; veita
fræðslu og aðstoða ef vandamál
koma upp. Þórarinn Tyrfingsson, yf-
irlæknir á Vogi, greindi frá því í
Morgunblaðinu í gær að auka mætti
verulega fjármuni til forvarnarstarfs.
Hann segir fjölda ungmenna, sem
koma til meðferðar vegna fíkniefna-
neyslu, aldrei hafa verið meiri en nú.
Í máli skólastjórnenda og forvarn-
arfulltrúa, sem Morgunblaðið hafði
samband við, kom m.a. fram að fylgst
er með mætingu nemenda, sem talin
er geta gefið vísbendingu um vímu-
efnanotkun. Framhaldsskólanem-
endur sem detta út úr námi sökum lé-
legs árangurs eða mætingar eiga
erfiðara um vik en áður að fá aftur
inn í skólana. Margir grunnskólar
vinna eftir sérstökum forvarnaráætl-
unum.
Líta verður á vímuefnavandann
í stærra samhengi
Forvarnarfulltrúar starfa í öllum
framhaldsskólum landsins. Hlutverk
þeirra er m.a. að benda nemendum á
hvar hjálpina er að finna, hvort sem
hún snýr að vímuefnanotkun eða
öðru. Einar Birgir Steinþórsson,
skólameistari Flensborgarskólans í
Hafnarfirði, segir að mál tengd fíkni-
efnum hafi ekki aukist í skólanum.
Hann telur strangari reglur á skóla-
skemmtunum veita aukið aðhald og
hafi ástandið batnað í kringum þær.
Ólafur Sigurðsson, skólameistari
Borgarholtsskóla, segir aukna fjár-
muni til forvarnarstarfs í skólum
ekki endilega leysa allan vandann.
Líta verði á vandamálið í stærra sam-
hengi, það nái til allra þátta sam-
félagsins. „Það er erfitt að benda ná-
kvæmlega á hversu víðfeðmt
vandamálið er í skólanum,“ segir
Ólafur. „Í framhaldsskólum er
ákveðið brottfall nemenda, en erfitt
er að meta hversu stór hópur hættir
námi beinlínis vegna vímuefnanotk-
unar. Ég tel að það eigi við um alla
framhaldsskólana.
Það er alltaf spurning um hvernig
fé til forvarna nýtist best,“ segir Ólaf-
ur. „Það að vera í skóla er forvörn í
sjálfu sér, ef skólinn er öflugur, bæði
hvað varðar félagslíf og nám. Það er
starf skólans frekar en peningarnir
sem ráða ferðinni. Peningar eru ekki
alltaf lausn. Þetta er samfélagsmál.
Það verður að líta á vímuefnaneyslu
unglinga í víðu samhengi.“
Einar Bragi, skólastjóri Flens-
borgarskólans, bendir á að stífari
reglur og meira aðhald sé á skólaböll-
um nú en áður. „Að því leyti til hefur
ástandið batnað í kringum þær
skemmtanir.“ Hann segir að nem-
endur, sem ná ekki tilskildum ár-
angri í námi, eigi erfiðara með að
komast inn í skólana en áður. Því set-
ur hann spurningatmerki við hvort
aukning vímuefnavandans sé meðal
þeirra ungmenna sem standa utan
skólakerfisins.
Vímulaus glæsiböll
Starf forvarnarfulltrúa fellst jafnt í
samstarfi við aðila utan skólans, svo
sem félagsþjónustuna, lögregluna og
fleiri aðila, sem og við nemendur,
kennara og annað starfsfólk skólans.
María Pétursdóttir, forvarnarfulltrúi
og kennari í Borgarholtsskóla, segir
starf sitt að hluta felast í leiðsögn og
viðtölum við nemendur sem glíma við
vímuefnavanda eða nemendur sem
eru að koma úr meðferð og vilja
stuðning. En nemendur með hvers
kyns vandamál geta leitað til forvarn-
arfulltrúans. „Ég bendi þeim sem til
mín leita á hvar hjálpina er að finna
og reyni eftir fremsta megni að að-
stoða þá við að finna lausn vanda-
mála,“ segir María.
Hún segir að sem forvarnarfulltrúi
starfi hún í nánum tengslum við nem-
endafélag skólans í þeim tilgangi að
stuðla að heilbrigðu og góðu fé-
lagslífi, eins og hún sjálf kemst að
orði. „Við höldum t.d. vímulaust
glæsiball einu sinni á ári og höfum
ævintýrakvöld. Aðsóknin er góð og
mórallinn í skólanum eftir svona ball
er ótrúlega góður.“
Guðrún Ágústa Guðmundsdóttir,
forvarnarfulltrúi Flensborgarskól-
ans, segir að allir geri sér grein fyrir
að vímuefnaneysla er alvarlegt
vandamál. Hún segist þó telja að tek-
ist hafi að skapa umgjörð í kringum
skemmtanir á vegum skólans sem
hafi orðið til þess að vandinn hefur
minnkað í tengslum við þær, „eða við
verðum minna vör við hann. Það þýð-
ir ekkert lengur fyrir aðila að koma
með vímuefni inn á skemmtanir á
vegum skólans, það vita það allir. Oft
voru það einstaklingar sem ekki voru
í skólanum sem voru að koma með
efni á böll, en þeir hafa lært að það
þýðir ekki.“
Guðrún bendir á að ekki sé nóg að
hafa forvarnarfulltrúa í framhalds-
skólum, heldur sé þeirra einnig þörf í
grunnskólum og innan íþróttahreyf-
ingarinnar.
Fjölbreytt forvarnarstarf
í grunnskólum
Í Seljaskóla er rekið öflugt og fjöl-
breytilegt fornvarnarstarf, að sögn
Margrétar Árnýjar Sigursteinsdótt-
ur, aðstoðarskólastjóra. Starfið er
m.a. unnið í tengslum við foreldra, fé-
lagsþjónustuna og lögreglu, en þessir
aðilar funda mánaðarlega í fé-
lagsmiðstöðinni Hólmaseli.
Á síðasta ári vann sérstakt for-
varnarteymi í Seljaskóla að forvarn-
aráætlun, en skólinn hefur góða
reynslu af eineltisáætlun. Unnið
verður eftir forvarnaráætluninni í
vetur en þar eru sett fram skýr
markmið og stefnumótun um for-
varnir í skólanum. Þá segir Margrét
að í skólanámskrá séu leiðbeiningar
um viðbrögð við vímuefnavanda
nemenda. Ef grunur leikur á vímu-
efnaneyslu er strax haft samband við
forráðamenn og fundað með þeim og
nemenda. Ef staðfestar upplýsingar
fást eða sterkur grunur leikur á fíkni-
efnaneyslu er haft samband við
barnaverndaryfirvöld eftir fund
skólayfirvalda, nemanda og forráða-
manna. Til þess hefur ekki komið.
Margrét segir engin mál hafa kom-
ið upp varðandi notkun vímuefna í
skólanum. Þá segir hún vandamál
sem tengjast notkun áfengis á
skemmtunum á vegum skólans mjög
sjaldgæf.
Þórarinn Tyrfingsson, yfirlæknir á
Vogi sagði í Morgunblaðinu í gær að
með auknum fjármunum væri hægt
að hafa sérstakt fólk inni í skólunum
sem gæti greint fyrstu einkenni um
vímuefnavandamál meðal skólafólks.
„Auðvitað væri ákjósanlegt ef það
væri. En með árunum hafa kennarar
orðið miklir sérfræðingar í að greina
áhættuna,“ segir Margrét. „Fylgst er
mjög náið með skólasókn nemenda.
Um leið og nemandi er kominn með
ákveðinn fjölda fjarvistarpunkta er
haft samband við foreldra.“
Samstarf heimilis og
skóla mikilvægt
Í Hvassaleitisskóla líkt og í Selja-
skóla er unnið samkvæmt forvarnar-
stefnu. Þórunn Kristinsdóttir aðstoð-
arskólastjóri segir að engin mál
tengd fíkniefnum öðrum en áfengi og
tóbaki, hafa komið til kasta skólayfir-
valda. „Í fimmta bekk hefst fræðsla
til nemenda varðandi skaðsemi
áfengis og tóbaks, en fræðsla um
heilbrigt líferni hefst strax í fyrsta
bekk. Að fræðslu eldri nemendanna
koma hjúkrunarfræðingur, námsráð-
gjafi og fleiri aðilar.“
Þórunn segir að ekki megi lengur
reka börn úr skóla fyrir að brjóta
skólareglur, t.d. hvað varðar reyk-
ingar á skólalóð. „Þessi breyting
hlýtur að hafa áhrif. Kannski hefur
hún haft áhrif á notkun vímuefna?
Nú þarf að finna önnur úrræði.“
Þórunn er sammála Þórarni Tyrf-
ingssyni að til góða væri að hafa aðila
innan skólans sem hefði sérþekkingu
í að greina vímuefnanotkun nemenda
á frumstigi. „Hjúkrunarfræðingur
skólans hefur komið inn í þann þátt
hjá okkur.
Við sjáum mjög snemma hvaða
börn gætu verið í áhættuhópi. Þetta
kemur snemma fram. Við reynum þá
að fá foreldra og sérfræðiaðila í lið
með okkur. Ég tel mjög mikilvægt að
tekið sé skipulega á málum sem
koma upp í tengslum við vímuefni, í
samstarfi heimila og skóla.“
Morgunblaðið/Kristinn
Umgjörð skólaballa hefur breyst, gæslan verið hert og minna er um vímuefni á böllunum, að mati forvarnar-
fulltrúa Flensborgarskólans. Hér er dansinn stiginn á fiðluballi Menntaskólans í Reykjavík.
Öflugt forvarnarstarf unnið í grunn- og framhaldsskólum
Skóli er forvörn
í sjálfu sér