Morgunblaðið - 07.09.2002, Blaðsíða 29

HEILSA
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 7. SEPTEMBER 2002 29
ÚTSALA
Vegna góðra undirtekta framlengjum við útsöluna til 14. september.
Höfum fjölgað vörunúmerum á útsölunni.
Lágmarksafsláttur af flísum er 15%
w
w
w
.d
es
ig
n.
is
©
20
02
afslættir 15 til 50%
FLÍSA
Akureyri: Vídd – Njarðarnesi 9
Keflavík: Agentia – Baldursgötu 14
B Y G G I N G A V Ö R U R
Bæjarlind 4 – Kópavogi
www.vidd.is – Sími 554 6800
Alltaf á þriðjudögum
UNGLINGSSTÚLKUR, sem
eru í nánu sambandi við mæður
sínar, bíða lengur með að hefja
kynlíf en aðrar stúlkur, að því er
segir í frétt AP.
Rannsóknin, sem unnin var
við háskólann í Minnesota,
leiddi ennfremur í ljós að stúlk-
ur, sem eiga mæður sem mæla
harðlega gegn því að þær stundi
kynlíf, eru líklegar til þess að
fara eftir ráðum mæðranna.
Rannsakendur leiða því líkur að
því að mæður skipti meira máli
en stundum er haldið fram.
Öðruvísi hjá drengjum
Sömu áhrifa gætti þó ekki hjá
unglingspiltum. Sambandi
þeirra við mæðurnar er öðruvísi
háttað og er talið að áhrif frá
öðrum hafi meiri áhrif á kynlífs-
hegðun þeirra, til dæmis frá fé-
lögum.
„Við verðum að fylgjast
grannt með því sem gerist í lífi
barna okkar,“ segir dr. Robert
Blum prófessor við háskólann í
Minnesota en hann var í forsvari
fyrir rannsókninni „Gefa þarf
þeim skýr skilaboð, svo þau eigi
auðveldara með að velja og
hafna.“
Mæður
hafa áhrif
á dætur
Á UNDANFÖRNUM árum hefur umræða um einelti í skólum farið mjög vax-
andi hér á landi. Skólafólk er farið að gera sér betur grein fyrir langvarandi
áhrifum eineltis á þolendur og er tilbúnara en áður að viðurkenna vandann og
takast á við hann.
Árið 1998 gerði Rannsóknarstofnun uppeldis- og menntamála rannsókn á
umfangi og eðli eineltis í íslenskum grunnskólum. Niðurstöður rannsókn-
arinnar voru birtar 1999. Stofnunin gerði síðan framhaldsrannsókn um úrræði
skóla. Niðurstöður lágu fyrir í september 2000. Fram kom meðal annars óör-
yggi og kvíði meðal kennara gagnvart einelti og að þeir fundu sig vanbúna til
þess að takast á við einelti.
Í kjölfar þessara rannsókna var settur niður starfshópur á vegum Samráðs-
nefndar grunnskóla. Starfshópnum var falið að koma með tillögur um hvernig
bregðast skuli við þegar einelti kemur upp í grunnskólum. Starfshópurinn
skilaði tillögum sínum í maí 2001 og lagði til að teknar yrðu upp hugmyndir og
framkvæmdaáætlun sem kenndar eru við Svíann Dan Olweus og hafa skilað
miklum árangri í baráttu við einelti. Samkomulag var gert vorið 2002 við Ol-
weus og háskólann í Bergen um notkun á hugmyndum hans í baráttu við ein-
elti hér á landi. Í kjölfarið var samið við 19 skóla um allt land um að þeir tækju
að sér að vera móðurskólar í eineltisátaki hér á landi. Hugmyndin er að hver
þeirra verði ráðgefandi fyrir tvo til þrjá skóla. Í júní var haldið námskeið fyrir
fulltrúa þessara skóla. Átakið hefst síðan um næstu áramót og stendur í 18
mánuði.
Hér fyrir neðan eru sett fram lykilatriði sem snúa að einelti og fyrirbyggj-
andi starfi í skólum.
 Einelti felur í sér að nemandi er tekinn fyrir af einum eða fleiri nemendum
með síendurtekinni stríðni, látbragði, niðrandi ummælum, sögusögnum,
andlegri kúgun, hótunum af ýmsu tagi sem kemur þolanda illa, líkamlegri
höfnun eða markvissri einangrun eða útskúfun.
 Ef barn er lagt í einelti líður ekki langur tími áður en því fer að líða illa,
verður hrætt, öryggislaust, einmana og tortryggið gagnvart félögum. Sjálfs-
traustið hverfur, það einangrar sig og verður jafnvel veikt án sýnilegra sjúk-
dóma. Langvarandi einelti veldur streitu sem leitt getur til alvarlegra
vandamála eins og mjög neikvæðrar hegðunar, lystarleysis og þunglyndis.
 Einelti er tengt skólabrag einstakra skóla og því hegðunar- og samskipta-
mynstri sem viðgengst í skólanum.
 Stefnumótun í eineltismálum hefur það að markmiði að tryggja skóla-
umhverfi þar sem nemendum líður vel og þeir búa við öryggi.
 Góður bekkjarandi er lykilatriði við að byggja upp jákvæðan skólabrag.
 Nemendum líður vel þar sem gagnkvæm virðing ríkir og hver og einn fær
að vera á eigin forsendum.
 Nemendum líður vel þar sem samskipti nemenda helgast af virðingu fyrir
––skólafélögum, samábyrgð, umhyggju og ábyrgri hegðun.
 Einelti er ofbeldi sem getur haft varanleg áhrif á sálarlíf fórnarlambs.
 Skólar verða að viðurkenna að einelti á sér stað í skólum óháð stærð og stað-
setningu. Leiða má að því líkum að allt að 5.000 nemendur verði fyrir, eða
taki þátt í, einelti í grunnskólum landsins.
Arthur Morthens, forstöðumaður þjónustusviðs
Fræðslumiðstöðvar Reykjavíkur.
Frá Landlæknisembættinu
Heilsan í brennidepli
Einelti er ofbeldi
SPÁDÓMAR um að holdsveiki
muni hverfa á næstu árum eiga
ekki við rök að styðjast að mati
LEPRA, líknarstofnunar í Bret-
landi. Þetta kemur fram í netútgáfu
BBC. Þar segir jafnframt að Al-
þjóðaheilbrigðismálastofnunin
(WHO) geri ráð fyrir að sjúkdóm-
urinn muni lognast út af innan
þriggja ára þar sem tíðni hans hafi
snarminnkað. Talsmenn LEPRA
eru annarrar skoðunar, þeir segja
að í 15 löndum eða fleirum séu
margir enn haldnir holdsveiki.
Einnig hafa þeir áhyggjur af því að
sjúkdómurinn sé ekki tekinn nægi-
lega alvarlega af heilbrigðisyfir-
völdum viðkomandi landa.
Um 700.000 tilfelli á ári
Terry Vasey, framkvæmdastjóri
LEPRA, segir að þótt um 12 millj-
ónir manna hafa læknast af holds-
veiki síðastliðin 20 ár séu ný tilfelli
um 700.000 ár hvert.
Sami sýkill veldur holdsveiki og
berklaveiki. Hann ræðst á taugar í
höndum, fótleggjum og andliti og sé
engri meðferð beitt veldur hann af-
myndun þessara líkamshluta eða
lömun sem jafnvel getur leitt af sér
blindu og fingra- og támissi.
Holdsveiki er enn víða algengur
sjúkdómur, að mati LEPRA,
líknarstofnunar.
Holdsveiki
mun ekki
hverfa