Morgunblaðið - 07.09.2002, Blaðsíða 51

MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 7. SEPTEMBER 2002 51
Þessi vísa sem Ella amma kenndi
mér og hafði eftir langömmu kemur
upp í hugann þegar ég sest niður og
minnist hennar. Einhvern veginn er
inntakið svo lýsandi fyrir lífshlaup og
viðhorf ömmu til tilverunnar. Því
þrátt fyrir langan vinnudag og vísast
á köflum erfiðan tapaði amma aldrei
hæfileikanum til að sjá lífið og til-
veruna í spaugilegu ljósi. Jafnvel und-
anfarna mánuði liggjandi rúmföst og
þrotin kröftum var hún sem fyrr
æðruleysið uppmálað, glensaði með
aðstæður sínar og kom ekki til hugar
að gefast upp.
Amma mín var af þeirri kynslóð Ís-
lendinga sem ólst upp við mikla vinnu
og lærði það frá blautu barnsbeini að
ekkert kemur fyrirhafnarlaust. Fædd
og uppalin í torfbæ á öðrum áratug
síðustu aldar lifði hún og lærði í raun
á tvo heima. Ólst upp í gamla bænda-
samfélaginu en lifði það að sjá Ísland
nútímans verða til og lagði sitt af
mörkum eins og aðrir af hennar kyn-
slóð.
Það hefur væntanlega ekki verið
auðvelt verk fyrir afa og ömmu að
taka sig upp og flytja frá Drangsnesi
fyrir réttum 50 árum. Sjóferðin á
litlum vertíðarbát var erfið og um
tíma tvísýn og yngsta barnið aðeins
hálfs mánaðar gamalt. Við tók mikið
verk við að koma undir sig fótunum á
ný, rækta upp bústofninn og jörðina.
Aldrei heyrði ég ömmu tala um að
þetta hefði verið eitthvert sérstakt til-
tökumál. En maður fann að meira lá
undir þegar hún sagði okkur frá því
að landið hefði tekið heldur kaldrana-
lega á móti þeim með alhvítri jörð,
þegar þau stigu á land hinn 2. júní.
Það var oft handagangur í öskjunni
við eldhúsborðið í Ögri og strákahóp-
urinn frekur til fjörsins. En alltaf átti
amma nóg rúm fyrir alla og einhvern
veginn blessaðist allt hjá henni án
þess að hún virtist þurfa nokkuð að
hafa fyrir því. Hvort sem það var að
halda aftur af fjörinu í okkur eða taka
við þrefalt fleiri í mat en hún hafði átt
von á.
Ömmu var margt til lista lagt, hún
var flink hannyrðakona og verklagin
við allt það fjölbreytta stúss sem
fylgdi búskaparhefðinni til lands og
sjávar. En hún var líka afskaplega
hnyttin og ágætlega hagyrt þegar
hún vildi við hafa. Aldrei var samt
glensið hennar ömmu á kostnað
nokkurs nema kannski hennar sjálfr-
ar. Það var heldur ekki ónýtt að hafa
ömmu sem kennara þegar verið var
að bögglast við að setja saman fyrstu
vísuna. Já, „á skeiðinu lá’ann“, amma
mín.
Ég kveð ömmu með hlýhug og
virðingu, með hugann fullan af björt-
um og góðum minningum.
Sigþór U. Hallfreðsson.
Elsku amma, mig langar til að
minnast þín með fáeinum orðum því
glaðværari manneskju var varla hægt
að hugsa sér. Það var allt svo gott hjá
ömmu, það var lífssýn hennar sem
heillaði alla sem hún kynntist.
Ég naut þeirra forréttinda að fá að
vera í sveit í Ögri hjá afa og ömmu
ásamt fleirum og má segja að ég hafi
mótast hvað mest þessi ár. Ég man
eftir lummunum og öllum matnum
sem amma eldaði en það átti alltaf að
vera nóg handa öllum.
Allar gleðistundirnar og hláturinn
sem einkenndi allt og alla sem í kring-
um ömmu voru því hún hafði þá sýn á
öllu að sjá það besta og skoplega á
hlutum sem gerði það að verkum að
ávallt var gaman í kringum hana
ömmu.
Það er því með trega sem ég kveð
þig, amma mín, og þakka þér fyrir
þær yndislegu stundir sem við áttum
saman og minninguna um yndislega
ömmu varðveiti ég vel og hugga mig
við það að þér líði vel þar sem þú ert
núna og að þú og afi séuð saman. Guð
blessi þig og varðveiti minningu þína,
elsku amma mín, þú munt lifa í minn-
ingu minni alla tíð.
Ég kveð þig elsku amma
með kinnar votar af tárum,
á ást þinni enginn vafi,
til mín, ég gæfu þá bar.
Horfin er hönd þín sem leiddi
á hamingju og gleðifundum,
ástúð er sorgunum eyddi,
athvarf á reynslustundum.
Margt er í minninga heimi
mun þar ljósið þitt skína,
englar hjá guði þig geymi
ég geymi svo minningu þína.
Bjarni Lárus.
Elsku Ella, mig langar að minnast
þín með örfáum orðum.
Það var alveg yndislegt að fá að
kynnast þér, ég man aldrei eftir þér
öðruvísi en glaðlyndri og með hlýju og
umhyggju fyrir öllum og svo jákvæð
gagnvart öllu. Það kom nú engin að
tómum kofunum hjá þér, það var allt-
af hlaðborð af mat og kökum og man
ég þá sérstaklega eftir appelsínu-
hringnum þínum sem ég fékk mikið
dálæti á. Ég man þegar við sögðum
þér að við ætluðum að skíra í höfuðið
á þér, þú táraðist og tókst utan um
okkur og spurðir hvort þetta væri
örugglega vilji okkar. Það var svo
yndislegt að fá að hafa þig við
skírnina, þú varst svo fín og sæt, eins
og alltaf. Ég vildi óska að hún nafna
þín hefði fengið að kynnast þér lengur
og sjá hvaða yndislegu konu þú hafðir
að geyma, en hún mun kynnast þér í
gegnum minningu okkar sem við
varðveitum alla tíð.
Ég kveð þig með söknuði og þakka
þér fyrir allar yndislegu stundirnar.
Margs er að minnast,
margt er hér að þakka.
Guði sé lof fyrir liðna tíð.
Margs er að minnast,
margs er að sakna.
Guð þerri tregatárin stríð.
(V. Briem.)
Nína Hauksdóttir.
Móðursystir okkar Elín Bjarna-
dóttir, Ella frænka eins og við köll-
uðum hana, var einstök kona. Hún
var glæsileg. Sem börnum fannst
okkur að drottningarnar í ævintýrun-
um væru eins og hún, hávaxin, með
dökkt liðað hár, brosandi og gjöful.
Við minnumst sumardaga í Ögri,
gleði og kátína með frændsystkinum
okkar, það var alltaf sungið og sagðar
sögur. Seinna hafa margar sögur ver-
ið sagðar af veru okkar systkinanna
þar, sem kitlað hafa hláturtaugar
þeirra sem á hafa hlustað. Alltaf er
Ella miðpunkturinn í þeim. Þá var
gaman að vera til. Við lærðum að
setja saman vísu, en Ella og Sigríður
amma okkar, sem hjá henni bjó, voru
báðar vel hagmæltar. Ella hafði þann
hæfileika að líta tilveruna björtum
augum, hún hafði góða kímnigáfu,
eins og þessi vísa sýnir, er hún lýsir
sjálfri sér bóndakonunni:
Mjólkar, gefur, skeinir skít,
skjátum vatnar frúin.
Bólgin, marin, blá og hvít,
blettótt mærin lúin.
Þegar við vorum lengur eða skem-
ur hjá Ellu og Lárusi eitt eða fleiri í
senn var sem heimurinn stækkaði.
Ekki bara við það að bætast í hópinn
hjá stórri fjölskyldu þeirra Ellu og
Lárusar, heldur hitt allt, sem var okk-
ur borgarbörnunum framandi heim-
ur, sveitin, skepnurnar, eyjarnar og
allt þetta iðandi líf alls staðar. Ella
hafði yndi af blómum, í Ögri voru
blóm í hverjum glugga. Seinna í
Stykkishólmi ræktaði hún rósir og
ýmis framandi blóm í gróðurhúsinu
sínu.
Henni var eiginlegt að hlúa að því
sem í kringum hana var, eins og kem-
ur best fram í stórri fjölskyldu hennar
sem kaus að vera nálægt henni. Feg-
urðin fylgdi Ellu, þrátt fyrir háan ald-
ur, hún var slétt á vanga, full af
áhuga, fór í morgunleikfimi, það var
eins og árin næðu ekki að marka
hana.
Ella og Lárus hófu búskap sinn á
Ströndum en fluttu til Stykkishólms
þar sem þau byggðu heimili á trausti
og hlýju. Það hafa ugglaust verið á
stundum erfiðir tímar þar eins og hjá
mörgum bændum í þá daga, aldrei
sáust þess samt merki, alltaf var af
nógu að taka hvenær svo sem gest
bar að garði.
Það var gott að eiga Ellu frænku,
hún var einstök persóna, traust sem
klettur, brosandi og hlý. Við minn-
umst hennar með söknuði og biðjum
góðan guð að styrkja börn hennar,
barnabörn og barnabarnabörn í sökn-
uði þeirra.
Minningin um hana er jafnframt
okkar styrkur. Styrkurinn og hlýjan
sem hún gaf og fóstraði með okkur er
það besta sem við getum öðrum gefið.
Blessuð sé minning hennar.
Sigríður, Bjarni,
Hallgrímur og Sigrún.
Með fáum og fátæklegum orðum
vil ég minnast þessarar góðu vinkonu
minnar og þökk fyrir liðnar samveru-
stundir, eða um hálfrar aldar skeið.
Þau hjónin Lárus Guðmundsson
keyptu árið 1952 jörðina Ögur í
Stykkishólmi og fluttu þau þá frá
Drangsnesi á Ströndum með fjöl-
skyldu sína.
Ekki höfðu þau lengi búið þar þeg-
ar ég kynntist þeim og sá strax að hér
voru á ferð dugnaðar og góð hjón og
það sannaðist fljótt eftir lengri kynni.
Samhent voru þau og börnin þeirra í
öllu sem þau tóku sér fyrir hendur.
Þess varð ég fljótt áskynja.
Eftir að þau fluttu svo í bæinn juk-
ust kynni og vinátta okkar og þótti
mér mikill fengur að. Seinustu árin
vorum við svo í nánari tengslum þeg-
ar hún dvaldi á Dvalarheimilinu hér.
Hún var ein þeirra kvenna sem bár-
ust ekki mikið á en var meira fyrir
heimili sitt og vini og þar undi hún
glöð við sitt. Það voru henni og vinum
hennar góðir dagar og hún naut
þeirra vel og þess vegna voru við-
brigðin meðal okkar meiri þegar hún
veiktist og þurfti á sjúkrahúsvist að
halda. Það fer ekki á milli mála að
söknuðurinn segir til sín og svipbrigð-
in stór, en hún skilur eftir minning-
arnar sem lengi lýsa fram á veg.
Ég þakka Elínu góða og farsæla
samfylgd og bið henni allrar blessun-
ar á nýjum leiðum og veit að lífið gaf
henni mikið og það voru henni mestu
auðæfin.
Fjölskyldu hennar sendi ég mínar
innilegustu samúðarkveðjur.
Árni Helgason.
Elsku amma. „Hún
amma hún er mamma
hennar mömmu, og
amma er það besta sem
ég á“ sungum við oft í
útilegunum. Mér fannst og finnst
þetta lag eiga svo vel við þig elsku
amma mín. Núna ertu farin á vit hins
óþekkta, en ég veit þú ert komin til
hans afa Ingvars. Hann náði ég aldr-
ei að hitta en þú skilar kveðju til
SIGRÍÐUR
JÓNSDÓTTIR
✝ Sigríður Jóns-dóttir fæddist í
Vík í Mýrdal 20.
október 1910. Hún
lést á sjúkradeild
Sólvangs laugardag-
inn 24. ágúst síðast-
liðinn og var útför
hennar gerð frá
Víðistaðakirkju 30.
ágúst.
hans frá mér elsku
besta. Þú sagðir um jól-
in er við vorum á Ís-
landi í heimsókn að þú
myndir finna mig ein-
hverstaðar í annarri
vídd. Það fór um mig
gæsahúð því ég vissi að
þú varst að kveðja mig
elsku besta. Þinn tími
var kominn og þangað
til við hittumst á ný í
annarri vídd megi góð-
ur guð vera með þér og
blessi þig, hvíl í friði
elsku besta amma
Sigga.
Kveðja,
Ingvar Baldursson,
Vigdís L. Jónsdóttir og
Silja Rós Ingvarsdóttir,
Horsens,
Danmörku.
Ég kynntist Svan-
hildi Steinsdóttur eða
Svönu í Neðra-Ási,
eins og hún var jafnan
kölluð, fyrst að ráði
haustið 1973 þegar ég
var ráðin kennari við Barnaskólann
á Hólum en ég hafði flutt í Hjalta-
dalinn tveimur árum áður ásamt
fjölskyldu minni. Þá var skólinn til
húsa í leiguhúsnæði á Hólum, Bús-
húsinu, eins og það var kallað.
Kennt var í tveimur stofum, yngri
og eldri deild. Síðar var þriðju stof-
unni bætt við þegar skólanum var
skipt í þrjár deildir. Svana átti þá
langan kennara- og skólastjóraferil
að baki og hafði löngum mátt búa
við ófullkomna aðstöðu en kunni að
gera það besta úr því sem bauðst á
hverjum tíma. Hún stjórnaði skól-
anum af mikilli umhyggju, var vakin
og sofin yfir velferð barnanna og af-
ar ósérhlífin. Oft undraðist ég út-
hald hennar og seiglu því að auk
starfa við skólann sá hún um stórt
heimili. Þarna hjálpaði án efa hin
létta lund hennar en hún var glað-
lynd og átti auðvelt með að sjá
spaugilegar hliðar á tilverunni.
Svana hafði gaman af þjóðlegum
fróðleik, var ljóðelsk og átti létt með
að setja saman vísur, þótt hún flík-
aði því lítið.
Það var mikill áfangi þegar skól-
inn flutti í eigið húsnæði á Hólum
árið 1977 þar sem allur aðbúnaður
stórbatnaði. Enginn gladdist meira
yfir því en Svana. Kennurum hafði
fjölgað, Rósberg G. Snædal skáld
hafði komið til starfa nokkru áður
og komið var á fót mötuneyti við
skólann.
Árið 1981 flutti ég suður með fjöl-
skyldu minni en tryggð Svönu við
okkur var hin sama. Hún heimsótti
okkur þegar hún var á ferð og var
ætíð kærkominn gestur. Alltaf
fylgdi henni sami óbilandi áhuginn á
skólastarfinu en hún kenndi í all-
mörg ár eftir að samstarfi okkar
lauk. Hún fylgdist vel með gömlum
nemendum sínum og gladdist yfir
sigrum þeirra í lífinu.
Ég er þakklát fyrir að hafa
kynnst Svönu og starfað með henni.
Hún var vönduð sómakona sem skil-
aði miklu ævistarfi.
Ég og mitt fólk flytjum fjölskyldu
hennar innilegar samúðarkveðjur.
Margrét Guðmundsdóttir.
Heiðurskonan Svanhildur Steins-
dóttir er látin. Mig langar að minn-
ast hennar í fáum orðum því hún
verður mér alltaf hugstæð. Svana í
Ási var einn fulltrúi þeirra íslensku
kennara sem hafa í sínu starfi upp-
lifað hvað mestar breytingar á ís-
lensku skólahaldi. Hún byrjaði að
kenna þegar enn var farskóli í henn-
ar sveit og hún lauk sinni starfsævi
sem kennari í vel búnu skólahús-
næði sem verið var að tölvuvæða.
Þegar við hófum störf saman átti
hún aðeins eftir fáein ár í kennslu.
Hún var að sönnu orðin þreytt eftir
langa starfsævi en gleðina við að
kenna og umgangast nemendurna
átti hún ennþá óskerta. Og það var
þessi gleði og óbilandi áhugi sem
mér fannst einkenna hana mest sem
kennara og vakti eftirtekt mína og
aðdáun. Það er svo með kennara að
þeir eru flestir að læra eitthvað nýtt
starfsævina alla. Eitt af því er að til-
einka sér góða hluti sem þeir geta
nýtt í sinni kennslu hvar sem þeir
rekast á þá. Áhuginn og kjarkurinn
óbilandi sem einkenndi Svönu var
nokkuð sem mér fannst ég geta lært
af henni og tekið mér til fyrirmynd-
ar. Það var ekki hennar stíll að búa
til vandamál úr smámunum. Ekkert
SVANHILDUR
STEINSDÓTTIR
✝ SvanhildurSteinsdóttir
fæddist í Neðra-Ási í
Hjaltadal 17. október
1918. Hún lést á
heimili sínu 26. ágúst
síðastliðinn og var
útför hennar gerð
frá Hóladómkirkju 6.
september.
var svo erfitt eða leið-
inlegt að það mætti
ekki yfirstíga það,
maður bara gekk í
hlutina og gerði þá
eins og maður hafði
best vit til.
Mér er það mjög
minnisstætt þegar ég,
ungi kennarinn, sat í
nýjum og vel útbúnum
skólanum á Hólum og
hlýddi á frásagnir
hennar af vinnuað-
stöðu, ferðalögum til
og frá vinnu og
kennslustarfinu áður
fyrr. Þetta voru frásagnir sem báru
vitni um kjark og dug við aðstæður
sem enginn launþegi í dag hefði get-
að unað. Þegar ég hlustaði á þessar
sögur þá virtust þau vandamál sem
ég þóttist standa frammi fyrir ósköp
lítilvæg. Það var varla að manni
þætti þau þess verð að nefna þau.
Og þetta hjálpaði mér að líta já-
kvæðum augum á starf dagsins og
allt sem því viðkom. Því þegar allt
kemur til alls þá er það ekki hús-
næðið og umbúnaðurinn sem skipta
sköpum þegar litið er til kennslu-
starfsins heldur það að sjálfur kenn-
arinn sé fær um að miðla nemend-
um sínum námsefninu og að hann
hafi gleði, áhuga og ánægju af því að
kenna og umgangast börn. Og það
hafði Svana svo sannarlega.
Ég minnist Svönu í skólanum,
hlæjandi að einhverju smellnu sem
eitthvert barnið hafði sagt. Ég sé
hana fyrir mér í skógræktinni sinni,
stolta að horfa á allar plönturnar
sínar sem hún hafði eytt ómældum
tíma í að hlú að. Ég hlusta á hana
glaða og káta, spjallandi um daginn
og veginn, spyrjandi frétta, segj-
andi frá góðum bókum sem hún
hafði lesið. Ég minnist hennar sem
góðrar manneskju og góðs kennara
sem sinnti sínu starfi af alúð og
gleði.
Ég vil þakka Svönu fyrir gott og
farsælt samstarf og góð kynni um
leið og ég sendi fjölskyldu hennar
samúðarkveðjur.
Sara Regína Valdimarsdóttir,
Frostastöðum.
Ríðum út að Ási.
Ef við höfum hraðan á,
háttum þar við skulum ná.
Ríðum út að Ási.
(Guðm.Guðm.)
Það var engu líkara en að ég
fengi það á tilfinninguna í vor þegar
ég lagði leið mína heim að Neðra-
Ási að nú færi hver að verða síð-
astur til að heilsa upp á Svönu. Það
hafði ég ætlað að gera í mörg ár.
Makindalega komum við okkur
fyrir í herberginu hennar þar sem
fljótlega brutust fram minningar í
hlýlegu og góðlátlegu spjalli um
gamla tíma, samveru okkar á skóla-
árum mínum og síðar þegar ég kom
aftur í skólann til Svönu til að
kenna. Tilvera hennar var svo sam-
ofin lífinu í sveitinni að nánast var
um einingu að ræða. Þannig upp-
fræddi hún börn nágranna sinna og
sveitunga og lagði þeim til gott
hjartalag, svo að segja í margar
kynslóðir. Af harðfylgi og eintómum
hetjuskap barðist hún í gegnum
hríðir og ófærð til að sinna þeirri
lífsáráttu sinni. Af fullkomnum
móðurkærleik annaðist hún okkur
skólabörnin sem værum við hennar
eigin. Og mismun gerði hún engan
nema ef vera skyldi að hún tæki þá
sem voru minni máttar undir sinn
verndarvæng þegar á bjátaði.
„Senn er himni sólin af, sigin ljós
í vesturhaf“. Að leiðarlokum ber að
þakka þvílíka manngæsku. Svana
var fágæt mannkostakona sem lengi
verður í minnum höfð. Fyrir mína
hönd og systkina minna vil ég færa
fram einlæga þökk fyrir það sem
hún færði okkur í veganesti. Öllum
aðstandendum hennar sendum við
samúðarkveðjur.
Reynir Þór Jónsson,
frá Sleitustöðum.