Morgunblaðið - 20.09.2002, Blaðsíða 19

ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 20. SEPTEMBER 2002 19
Laugardaga ..................kl. 10:00 - 18:00
Sunnudaga....................kl. 12:00 - 18:00
Mánudaga - föstudaga...kl. 10:00 - 18:30
Erika
295 kr.
((
Nýtt blómaskeið
ÁKVEÐIÐ hefur verið að halda
þjóðaratkvæðagreiðslu á Írlandi
19. október um Nice-sáttmála Evr-
ópusambandsins en hann er for-
senda fyrir því að sambandið geti
stækkað í austurátt. Þetta er í
annað skipti sem Írar greiða at-
kvæði um þennan sáttmála en þeir
höfnuðu honum í atkvæðagreiðslu
á síðasta ári.
Talsmaður írsku stjórnarinnar
greindi í gær frá ákvörðuninni en
einungis örfáum dögum eftir at-
kvæðagreiðsluna verður haldinn
leiðtogafundur ESB í Brussel.
Mikið uppnám varð innan Evr-
ópusambandsins í fyrra þegar um
54% Íra höfnuðu Nice-sáttmálan-
um en það er pakki ýmissa reglu-
gerðabreytinga sem nauðsynlegt
er að gera áður en fleiri ríkjum
verður hleypt inn í ESB. Írar eru
eina ESB-þjóðin sem greiðir at-
kvæði um þennan sáttmála í þjóð-
aratkvæðagreiðslu.
Írar kjósa
um Nice 19.
október
Dublin. AFP.
BANDARÍSKAR njósnastofnanir
voru varaðar við yfirvofandi hryðju-
verkaárás samtaka Osama Bin Lad-
ens allt að þremur árum fyrir 11.
september í fyrra. Þá fengust vís-
bendingar um að flugvélar yrðu
hugsanlega notaðar sem vopn, en
ekki var tekið mark á þessum upp-
lýsingum. Þetta kemur fram í
skýrslu Eleanor Hill, sem stjórnaði
rannsókn á því hvers vegna leyni-
þjónustustofnanir í Bandaríkjunum
gátu ekki komið í veg fyrir árásina á
World Trade Center í fyrra.
Hill segir að bandarísk leyniþjón-
usta hafi gert mistök að hafa ekki
kannað þessi mál betur og reynt að
uppræta al-Qaeda-samtök Bin Lad-
ens. Fram kemur á fréttasíðu BBC
að árið 1998 hafi yfirvöldum í Banda-
ríkjunum borist viðvaranir og vís-
bendingar frá fólki um að hryðju-
verkahópur araba ætlaði að nota
farþegaflugvél til að fljúga á World
Trade Center. Bandarískum flug-
málayfirvöldum þótti þetta fjar-
stæðukennt og málið var því ekki
rannsakað frekar.
Aðeins nokkrum mánuðum fyrir
hryðjuverkaárásina í Bandaríkjun-
um fengust vísbendingar um að Bin
Laden væri að skipuleggja árás á
bandaríska sendiráðið í Kenýa.
Hann var sagður ætla að nota flugvél
til verksins. Þetta þótti heldur ekki
trúverðugt.
Bandarísk yfirvöld hafa alltaf
haldið því fram að ekki hefði verið
nokkur leið að koma í veg fyrir árás-
ina 11. september.
Voru
ítrekað
varaðir við
árásum
♦ ♦ ♦
BRETAR eru að þróa ómannaðar
flugvélar. Frakkar áforma að smíða
nýtt flugmóðurskip. Jafnvel Þýzka-
land, þar sem efnahagsástandið
heldur ríkisútgjöldum í járnum, ætl-
ar að auka útlát til varnarmála um
3,3% á næsta ári.
Er Bandaríkin búa sig undir að
hefja hernaðaraðgerðir í Írak, sem
gætu orðið umfangsmiklar bæði í
tíma og rúmi, eru evrópskir banda-
menn þeirra smátt og smátt að gera
einmitt það sem Bandaríkjamenn
hafa hvatt til lengi; að styrkja hern-
aðargetu sína.
Þessi aukning útgjalda Evrópu-
manna til hergagnasmíði kemur á
sama tíma og vaxandi fjöldi ráða-
manna og sérfræðinga hafa lýst
áhyggjum af því að munurinn á
hernaðargetu Bandaríkjamanna og
bandamanna þeirra austan Atlants-
hafsins sé sífellt að aukast. Vaxi
þessi munur enn frekar segja sumir
að það geti spillt hernaðarlegu sam-
starfi yfir Atlantshafið, dregið úr
vægi Evrópu í alþjóðlegum aðgerð-
um og ýtt undir klofning milli ráða-
manna austan hafs og vestan.
Enginn væntir þess þó að Evrópu-
ríkin leggi eins mikið í þennan mála-
flokk og Bandaríkin gera. Bandarík-
in standa fyrir um 60% af öllum
varnarmálaútgjöldum NATO-ríkj-
anna 19 og fyrir bandaríska þinginu
liggja tillögur um að hækka enn
frekar upphæðina sem tekin er frá í
hermálin.
Evrópskir bandamenn Banda-
ríkjamanna eyða gegnumsneytt um
1,8% af vergri landsframleiðslu til
varnarmála en í Bandaríkjunum er
þetta hlutfall nú í kring um 3%.
Ráðamenn beggja vegna Atlants-
ála hafa reyndar lagt áherzlu á það
hve mikilvægu hlutverki NATO-
samstarfið og aðrir bandamenn
gegndu við að uppræta talibana-
stjórnina í Afganistan, en í Wash-
ington og víðar eru uppi raddir um
að nauðsyn beri til að samhæfa betur
skipulag og búnað herja banda-
manna bandaríska hernum. Sumir
segja að Evrópuríkin verði að bæta
sveigjanleika herja sinna, bæta fjar-
skiptatæknina og koma sér upp svo-
nefndum „snjallvopnum“.
Við þessu eru Evrópumenn nú að
bregðast. Í júlí sl. tilkynnti Gordon
Brown, fjármálaráðherra Bretlands,
að árleg útgjöld til varnarmála yrðu
hækkuð úr 29,3 milljörðum punda
(3.985 milljarða kr.) í 32,8 milljarða
punda, andvirði 4.460 milljarða kr., á
fjárlagaárinu 2005-2006, í því skyni
að bæta viðbúnað Bretlands til að
kljást við hættuna sem stafar af al-
þjóðlegri hryðjuverkastarfsemi.
Frökkum er akkur í að vera ekki
eftirbátar Breta á þessu sviði. Í síð-
ustu viku ákvað franska stjórnin að
hækka útgjöldin til kaupa á her-
gögnum um einn milljarð evra (86
milljarða kr.) á ári og hefja undir-
búning að smíði nýs flugmóðurskips.
Jafnvel í Þýzkalandi hefur verið
ákveðið að þrátt fyrir erfitt efna-
hagsástand sé nauðsynlegt að hætta
þeim niðurskurði til varnarmála sem
þar hefur átt sér stað á síðustu árum.
Evrópumenn auka
útgjöld til hermála