Morgunblaðið - 20.09.2002, Síða 27

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 20. SEPTEMBER 2002 27
ytingar á
ð ná fram
amleiðslu,
ku. Frum-
að nýju á
r saman í
t dagsetn-
ti að vera
lí á þessu
á því þar
kki náð í
ndi útgáfa
lögin geti
n sú tíma-
meðförum
Það stað-
ttir iðnað-
Morgun-
að frum-
m breyt-
breytt frá
r heildar-
m vinnslu,
u raforku.
kynningar
001 og vís-
hafði það
lagt fram
nokkrum
greitt.
SB gerir
lu og sölu
gar hindr-
yrir sam-
lþingi t.d.
nnsluleyfi
rráðherra
janafram-
r tæmandi
ðum sem
veitingu
kilyrði að
Í raforku-
áð fyrir að
naðarráð-
eita orku-
þarf sú
rðum í til-
um breyt-
amkvæmt
framleiða
allri eft-
um lögum
niður og
m framboð
um mark-
tæki
ð fyrir því
rtæki um
kjunum til
era. Eiga
já um að
tiltekins
armynd.
æður um
rirtækis í
m iðnaðar-
frumvarp-
beita sér
fyrir því að orkufyrirtæki með flutn-
ingsvirki stofni slíkt fyrirtæki. Náist
ekki samningar milli þeirra á ráð-
herra að tilnefna eitt fyrirtæki í
þessu skyni og verður eigendum
flutningsvirkja þá skylt að leigja þau
til fyrirtækisins. Ef mál leysast hins
vegar ekki með samningum skal
stofna fyrirtæki í eigu ríkisins til að
annast þennan rekstur.
Gert er ráð fyrir að Landsvirkjun,
RARIK, Orkubú Vestfjarða, Orku-
veita Reykjavíkur og Hitaveita Suð-
urnesja leggi háspennulínur sem
eignir inn í hið nýja fyrirtæki en
rekstur þess verði algerlega sjálf-
stæður. Samkvæmt upplýsingum
Morgunblaðsins hefur ekki verið
eining meðal orkufyrirtækjanna um
hvernig að þessu verður staðið og
óvíst hver niðurstaða viðræðna verð-
ur. Með frumvarpinu er m.a. verið
að leggja skýrari ramma um hvaða
opinberar skyldur orkufyrirtæki
hafa og hvernig þau mega verð-
leggja sína þjónustu. Gert er ráð fyr-
ir að fyrirtækin verði rekin í einka-
réttarlegu formi, en sum þeirra eru í
dag í eigu sveitarfélaga. Sömuleiðis
á að gera kröfu um ákveðna arðsemi
þeirra. Grunnhugsunin með raf-
orkulagafrumvarpinu er sú að skipta
raforkugeiranum í fjögur svið. Á
tveimur sviðum verður um sérleyf-
isskyldan rekstur að ræða en að
öðru leyti á samkeppni að ríkja. Eins
og fram hefur komið á aðeins eitt
fyrirtæki að sjá um stórflutning á
rafmagni frá virkjun að dreifiveitum
og eitt fyrirtæki að sjá um dreifingu
á rafmagni innan hvers veitusvæðis.
Ekki er talið hagkvæmt að koma á
samkeppni á þessum sviðum enda
þurfi þá að leggja nýjar háspennu-
línur við hlið þeirra sem fyrir eru og
leggja fleiri en eina rafmagnslínu í
hvert hús.
Hin sérleyfisskylda starfsemi
flutningsfyrirtækisins og dreifi-
veitna verður háð eftirliti Orkustofn-
unar, samkvæmt frumvarpinu, sem
á m.a. að gæta þess að verðið sem
krafist er fyrir þjónustuna sé sann-
gjarnt. Á öðrum sviðum; í smásölu
og raforkuframleiðslu, á að ríkja
samkeppni milli orkufyrirtækjanna.
Samkvæmt frumvarpinu sem lagt
var fram á síðasta þingi var reiknað
með að opna raforkumarkaðinn í
tveimur þrepum. Sem fyrr segir
gætu dagsetningar átt eftir að
breytast en í frumvarpinu er talað
um að frá 1. janúar 2003 geti stór-
iðjufyrirtækjum verið frjálst að velja
sér raforkusala. Frá og með ársbyrj-
un 2004 eiga svo allir orkunotendur í
landinu, stórir sem smáir, að geta
valið af hvaða fyrirtæki þeir kaupi
raforku. Þannig mun t.d. íbúi á Ísa-
firði geta keypt rafmagnið af Orku-
veitu Reykjavíkur ef hann telur það
hagstæðara. Í dag hafa fyrirtækin
einkarétt á sínum starfssvæðum til
að selja raforku.
Gagnrýni á frumvarpið
Meðal þeirra breytinga sem gerð-
ar hafa verið á frumvarpinu frá því
að það var fyrst lagt fram, einkum
vegna mikillar gagnrýni frá orkufyr-
irtækjunum, er að ekki er lengur
gerð krafa um aðskilnað fyrirtækja
milli vinnslu og sölu annars vegar og
dreifingar og flutnings hins vegar.
Þó er skýrt kveðið á um bókhalds-
legan aðskilnað milli þessara þátta í
rekstri orkufyrirtækja en með kröfu
um aðskilnað fyrirtækja var í raun
gengið lengra en þurfti til að upp-
fylla ákvæði EES-samningsins.
Hefðu þessar breytingar ekki verið
gerðar á frumvarpinu hefði t.d.
Orkuveita Reykjavíkur þurft að
stofna sérfyrirtæki um rekstur
Nesjavallavirkjunar, annnað fyrir-
tæki um dreifingu raforku á veitu-
svæðinu og þriðja fyrirtækið um
dreifingu á heitu vatni.
Sveitarfélögin hafa sum hver sett
fram gagnrýni á frumvarpið. Aðal-
fundur Samtaka sveitarfélaga á
Vesturlandi í síðasta mánuði varaði
við því að skilja að raforkufram-
leiðslu og dreifikerfi. Það væri for-
senda þess að hægt væri að efla
byggð í landinu að jafn aðgangur
allra íbúanna að raforku væri
tryggður. Skoraði fundurinn á
stjórnvöld að leitast við að fá und-
anþágu frá tilskipun ESB vegna
„augljósrar sérstöðu Íslands“, eins
og það var orðað.
Meðal þess sem orkufyrirtækin
hafa gagnrýnt er að frumvarpið geri
raforkumarkaðinn of flókinn. Þegar
gagnrýnin var borin undir Valgerði
Sverrisdóttur sagðist hún ekki geta
verið sammála henni. Þvert á móti
væri verið að gera markaðinn skil-
virkari og opnari og auka um leið allt
eftirlit og aðhald með einokunar-
þáttum. Markaðurinn yrði gegnsær
sem ætti eftir að koma bæði neyt-
endum og fyrirtækjum til góða.
Valgerður sagðist vera bjartsýn á
að frumvarpið næði í gegn á Alþingi.
„Við erum komin fram yfir á tíma.
Ef við komum ekki þessari tilskipun
í lög gætum við átt eftir að lenda í
erfiðum málum gagnvart ESA, eft-
irlitsstofnun EFTA. Við hljótum að
leggja metnað okkar í það að klára
frumvarpið þannig að það verði að
lögum fyrir áramót. Við höfum sent
ESA bréf þar sem fram kemur að
frumvarpið verði forgangsmál á
komandi þingi. Ef það gerist ekki er
ljóst að málið gæti endað fyrir
EFTA-dómstólnum eða jafnvel ís-
lenskum dómstólum. Þar sem ekki
hafa orðið breytingar á frumvarpinu
hafa bæði þingmenn og orkufyrir-
tækin haft góðan tíma til að kynna
sér það vel. Ég geri mér vel grein
fyrir því að skoðanir eru skiptar,
enda er verið að koma á róttækum
breytingum,“ sagði Valgerður.
Deilt á sameiningu RARIK,
Norðurorku og OV
Sameiningar og aukið samstarf
hafa átt sér stað á orkumarkaðnum
og ekki alltaf gengið hávaðalaust
fyrir sig. Þannig er mikil andstaða
meðal sveitarfélaga í nýju Norð-
vesturkjördæmi við þau áform iðn-
aðarráðherra að sameina rekstur
RARIK, Norðurorku og Orkubús
Vestfjarða. Unnið hefur verið að
verðmati orkufyrirtækjanna og
samkvæmt upplýsingum Morgun-
blaðsins liggur fyrir skýrsla ráð-
gjafafyrirtækis sem kynnt var í
fyrradag. Viðræðunefnd um samein-
inguna á svo eftir að skila sínum til-
lögum til iðnaðarráðherra.
Fjórðungsþing Vestfirðinga sam-
þykkti nýlega að skora á iðnaðarráð-
herra að falla frá áformum sínum um
sameininguna. Jafnframt var skorað
á ráðherra að efla Orkubú Vest-
fjarða með því að víkka starfssvæði
þess þannig að það næði til alls hins
nýja kjördæmis.
Mikil umræða hefur einnig farið
fram um orkumál á Suðurlandi, sam-
anber nýafstaðinn aðalfund Sam-
bands sunnlenskra sveitarfélaga.
Þar var rætt um nauðsyn þess að til
yrði öflugt orkufyrirtæki af Suður-
landi og Suðurnesjum í nýju Suður-
kjördæmi sem Suðurlandshluti
RARIK rynni til. Formaður iðnað-
arnefndar Alþingis, Hjálmar
Árnason, tók til máls á þeim fundi og
hvatti Sunnlendinga til að stofna eitt
sameiginlegt orkufyrirtæki, Suður-
orku, og spurði hvort menn ætluðu
að láta Norðlendinga ,,stela“
RARIK. Hélt hann því fram að á
meðan Norðlendingar hefðu sýnt
ákveðið frumkvæði í að ná til sín höf-
uðstöðvum RARIK hefðu Sunnlend-
ingar setið með hendur í skauti.
Hugmyndir um skiptingu
RARIK eftir landshlutum
Haft hefur verið eftir Hjálmari í
Morgunblaðinu að það væri skyn-
samlegra fyrir þjóðina í heild sinni
og íbúa einstakra svæða að dreifa
RARIK um landið. Þannig myndu
Norður- og Austurland fylgja Norð-
urorku, Vesturland og jafnvel Vest-
firðir myndu fylgja því svæði sem
Orkuveita Reykjavíkur væri farin að
leggja undir sig og Suðurland og
Suðurnes myndu fylgja nýju orku-
fyrirtæki, Suðurorku. Taldi Hjálmar
það einnig koma til greina að Vest-
firðir fylgdu svæði Norðurorku.
Þegar þessi hugmynd Hjálmars
var borin undir Valgerði sagði hún
málið ekki snúast um hvort hún
hefði áhuga á að tala við Sunnlend-
inga eða einhverja aðra. Búið væri
að taka ákvörðun um aðra stefnu og
hefja viðræður um sameininguna.
Ekki væri eðlilegt að tala við aðra á
sama tíma.
„Það er hins vegar eðlilegt að
menn velti ýmsu upp núna þegar
breyting á raforkumarkaðnum
stendur fyrir dyrum. En að skipta
RARIK upp í mörg svæðisbundin
fyrirtæki er ekki í samræmi við þá
stefnu að RARIK verði sterkt lands-
byggðarfyrirtæki sem eigi einhverja
möguleika á að keppa við Lands-
virkjun í framleiðslu raforku. Að því
leyti til er ég efins um þessa út-
færslu Hjálmars. Ég ætla þó ekki að
kveða upp úr með hvernig þessu
lyktar,“ sagði Valgerður.
Áskoranir og ályktanir hafa kom-
ið úr fleiri landshlutum vegna orku-
mála. Samtök sveitarfélaga á Norð-
urlandi vestra skoruðu á iðnaðar-
ráðherra og þingmenn Norðvestur-
kjördæmis á síðasta ársþingi sínu,
sem haldið var í lok ágúst, að beita
sér fyrir því að sveitarfélögum á
starfsvæði RARIK verði tryggður
60% eignarhlutur í fyrirtækinu ef
því verði breytt í hlutafélag. Lýsti
ársþingið andstöðu sinni við að við-
ræður væru hafnar um sameiningu
RARIK, Norðurorku og Orkubús
Vestfjarða án þess að fyrrnefndu
skilyrði væri fullnægt.
Nokkrum dögum áður fór fram
aðalfundur Samtaka sveitarfélaga á
Vesturlandi þar sem lýst var áhyggj-
um yfir því hvert stefndi í skipan
orkumála landsbyggðarinnar.
Áform um fyrrnefnda sameiningu
voru gagnrýnd og þau sögð tengja
aðeins eitt sveitarfélag við orkugeir-
ann. Óviðunandi væri fyrir önnur
sveitarfélög á þjónustusvæði fyrir-
tækjanna að koma þar ekkert að.
Jafnframt lýstu vestlensk sveitar-
félög yfir óánægju með að erindi
RARIK-hópsins svonefnda um við-
ræður við iðnaðarráðuneytið væri
ekki svarað.
Spurð um viðbrögð við þessari
gagnrýni sveitarfélaganna sagðist
iðnaðarráðherra aðeins vera að
framfylgja stefnu ríkisstjórnarinn-
ar. Engar endanlegar ákvarðanir
hefðu verið teknar, hvorki hjá rík-
isstjórn eða t.d. Akureyrarbæ. Beðið
væri m.a. eftir niðurstöðu viðræðu-
nefndar um verðmat fyrirtækjanna.
Þessi orð ráðherra lýsa raforku-
markaðnum ágætlega eins og hann
er í dag þar sem biðstaða er uppi.
Verður raforkulagafrumvarpið að
lögum í óbreyttri mynd? Sameinast
RARIK, Norðurorka og Orkubú
Vestfjarða eða mun annars konar
sameining eiga sér stað? Tekst sam-
komulag um stofnun eins flutnings-
fyrirtækis? Svörin koma í ljós síðar.
aforkumarkaður í
deildri endurnýjun

 




  


 

 
 

 


  


 
 
 
 !
 "



#
 

#

 

$  

%

 

&





 
  







 
  !
 

! "#"$%



& 

 

'
()


'
!





 

# 

'
#


&


(
' )
*+
#


 
 
 
 
 
 
# 

(,* )
- 
 




 

'



 

-+






 
  
  
  
*+ #



 
 '


- 
 




*

 
 
  
 
 

 

 

 

 

   
 

 
    

 
 
    

      
      
   
  
      

 
  
      
  
!

      

    
 


 
"    # $%
&  
     
   


 
  
 
! ! "
#$"%&'(()
*  +,-
  !  ./0

   


+  !

% ,


% ,

(!
 1
  -
  -

. / ,


 
0121)3
456)
553)7
18)5
7)
286)2
7)7
632)5
148)7
421)8
437)6
477)1
000)4
2)7
7)7
0)5
7)
7)7
2345567
)3)896(
)382)6(
'8'62
)4)68
47(6)
34)6
811)7
135)7
463)
420)4
1)4
3650)
54)7
31)7
7)7
7)7
42)0
274)8
60)7
61)7
9
5)
83)3
- 
 :

:':)
*4;

"  
:  !
!  
 !

:-
!
774

*;

# '



)

 

5)4


/   élaga í
utum
örnu
umál
ur ver-
arráð-
rá fyr-
ningu
rorku
fjarða.
jörns-
orku-
innig
ra raf-
bjb@mbl.is
fram í óbreyttri mynd á Alþingi í næsta mánuði en það fékkst ekki afgreitt á síðasta þingi