Morgunblaðið - 03.10.2002, Síða 1

231. TBL. 90. ÁRG. FIMMTUDAGUR 3. OKTÓBER 2002 PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS
STOFNAÐ 1913
MORGUNBLAÐIÐ 3. OKTÓBER 2002
íu, sakaði Bandaríkjamenn um að
sýna „and-múslimska móðursýki“.
Hyggjast innflytjendayfirvöld í
Bandaríkjunum taka ljósmyndir og
fingraför af ferðafólki frá þessum
löndum við komu þess til landsins.
MÚSLIMAR biðjast fyrir í Putrajaya
í Malasíu í gær. Í Malasíu og öðrum
múslimalöndum hafa viðbrögð verið
mjög neikvæð við þeirri ákvörðun
Bandaríkjastjórnar að láta borgara
alls 15 landa, sem hún telur hugs-
anlega uppsprettu hryðjuverka,
sæta ströngu öryggiseftirliti komi
þeir til Bandaríkjanna. Mahathir
Mohamad, forsætisráðherra Malas-
Reuters
Múslimar biðjast fyrir
RÁÐAMENN Rússlands og Araba-
bandalagsins fögnuðu í gær nýju
samkomulagi um að vopnaeftirlit á
vegum Sameinuðu þjóðanna hefjist á
ný í Írak, en Bretar og Bandaríkja-
menn hvöttu samtökin áfram til þess
að setja nýjar reglur um vopnaeft-
irlitið og hóta Íraksstjórn refsingum
hlíti hún þeim ekki.
George W. Bush Bandaríkjafor-
seti, með nýgert samkomulag við
báðar fylkingar á fulltrúadeild
Bandaríkjaþings að baki sér, sem
veitir honum umboð til að ákveða að
beita hervaldi gegn Írak telji hann
það rétt, sagði í gær að árás á Írak
kynni að verða óumflýjanleg afvopn-
aðist Saddam Hussein ekki tafar-
laust. „Saddam verður að afvopnast,
punktur. Ef hann hins vegar kýs að
gera það ekki, ef hann heldur mót-
þróa til streitu, kann beiting hervalds
að verða óumflýjanleg,“ sagði Bush í
rósagarði Hvíta hússins, að viðstödd-
um nokkrum forystumönnum úr full-
trúadeildinni.
Bush gat þess ekki sérstaklega
hvort stefnan væri að koma Saddam
Hussein frá völdum auk þess að af-
vopna hann, en Ari Fleischer, tals-
maður hans, tók síðar af allan vafa
um að Bush teldi að bæði þessi mark-
mið væru mikilvæg og þau væru bæði
yfirlýst stefna Bandaríkjastjórnar.
Jacques Chirac Frakklandsforseti
sagðist í gær „algerlega andvígur“
nýrri ályktun öryggisráðs SÞ sem
fæli í sér heimild til hernaðaríhlut-
unar í Írak. Gerhard Schröder, kanzl-
ari Þýzkalands, sem var staddur á
fundi með Chirac í París, sagði að
Þýzkaland væri eftir sem áður alfarið
á móti hernaðaríhlutun.
Fulltrúar stjórnvalda í Bagdad
féllust á samningafundi í Vínarborg í
fyrradag á að hleypa vopnaeftirlits-
mönnum SÞ inn í Írak í fyrsta sinn í
nærri fjögur ár, en í samkomulaginu
voru kröfur Bandaríkjamanna um að
sérstaklega skyldi tekið fram að eft-
irlitsmenn fengju aðgang að afgirtum
höllum Saddams Hussein Íraksfor-
seta og öðrum svæðum þar sem Írak-
ar hafa áður hindrað hvers kyns eft-
irlit hafðar að engu.
Hans Blix, yfirmaður vopnaeftir-
litssveitar SÞ, sagði að fyrstu eftir-
litsmennirnir myndu halda til Íraks
eftir hálfan mánuð, fengist fyrir því
heimild öryggisráðs SÞ.
Stjórnvöld bæði í Bandaríkjunum
og Bretlandi sögðu að nauðsynlegt
væri að fyrst yrðu settar nýjar
grundvallarreglur um vopnaeftirlitið
og að öryggisráðið samþykkti nýja
afgerandi ályktun um viðurlög sem
Íraksstjórn kallaði yfir sig hlítti hún
ekki reglunum.
Jack Straw, utanríkisráðherra
Bretlands, sagði að eftirlitsmennirnir
yrðu að fá aðgang að forsetahöllunum
í Írak; þær væru risastór svæði þar
sem Írakar hefðu framleitt gereyð-
ingarvopn. Colin Powell, utanríkis-
ráðherra Bandaríkjanna, sagði í
ávarpi í Washington að „allir skildu
að hið gamla fyrirkomulag vopnaeft-
irlitsins virkaði ekki“ þar sem Sadd-
am Hussein og ríkisstjórn hans
„hnýtti fyrir það“. Bush forseti skor-
aði á öryggisráðið að „sýna festu“
með því að samþykkja nýja harðorða
ályktun.
Eftirlitsmönnum skuli
m.a. fengið hervald
Í drögum að slíkri yfirlýsingu, sem
stjórnvöld í Washington hafa verið að
vinna að og bárust í hendur Associat-
ed Press-fréttastofunnar, er mælzt til
þess að vopnaeftirlitsmenn SÞ fái víð-
tækar valdaheimildir í því skyni að
búa þá betur úr garði til að sinna hlut-
verki sínu á skilvirkan hátt. Er meðal
annars gert ráð fyrir að þeir geti beitt
hervaldi til að framfylgja leitinni að
gereyðingarvopnum.
Er í drögunum, sem eru þrjár og
hálf blaðsíða að lengd, gert ráð fyrir
að öryggisráðið veiti Íraksstjórn 30
daga frest til að semja „viðunandi og
uppfærða, ítarlega og tæmandi yfir-
lýsingu um alla þætti áætlunar sinnar
um þróun efna-, lífefna- og kjarn-
orkuvopna, eldflauga og ómannaðra
flugvéla“. Verði uppvíst um að eitt-
hvað vanti í upptalninguna eða til-
raunir til að beita blekkingum sé að-
ildarþjóðum SÞ heimilt að „beita
öllum tiltækum ráðum til að endur-
reisa alþjóðlegan frið og stöðugleika í
heimshlutanum“, m.ö.o. að beita her-
valdi.
Frakkar, Rússar og Kínverjar –
sem auk Bandaríkjamanna og Breta
hafa neitunarvald í öryggisráði SÞ –
hafa sett sig upp á móti kröfum
Bandaríkjamanna og Breta um nýja
ályktun ráðsins um Írak. Lítil teikn
voru um það í gær, að nokkur breyt-
ing yrði á þessum klofningi.
Ígor Ívanov, utanríkisráðherra
Rússlands, sagðist í Moskvu fagna
samkomulaginu sem Írakar hefðu nú
undirritað um endurupptöku vopna-
eftirlitsins. Hann bætti því við að
Rússar væru tilbúnir að skoða mögu-
leika á því að setja nýjar reglur um
framkvæmd vopnaeftirlitsins. En „of
snemmt“ væri að meta hvort ástæða
væri til að semja nýja öryggisráðs-
ályktun.
Misjöfn viðbrögð við samkomulagi um endurupptöku vopnaeftirlits í Írak
Bandaríkjamenn og Bretar
krefjast frekari skilyrða
London, Washington, Sameinuðu þjóðunum. AP, AFP.
Afrek
veiði-
manns
ÞRJÁTÍU og eins árs gamall
franskur veiðimaður gerði 1.200
sveitaheimili í Normandí-héraði
í Norður-Frakklandi rafmagns-
laus og drap kú er hann spreytti
sig á því að skjóta krákur.
Lögregla greindi frá því í
gær, að maðurinn, sem er með
gilt veiðimannaskírteini, hefði
um síðustu helgi fyrst reynt að
skjóta krákur sem sátu á há-
spennulínum með þeim afleið-
ingum að rafmagn fór af húsum
á svæðinu í um klukkustund. Þá
reyndi hann að hitta flöskur
sem hann hafði stillt upp – og
skaut kú í höfuðið sem var á beit
hinum megin við veginn. Hafði
lögregla uppi á manninum eftir
að dauða kýrin fannst og játaði
hann á sig axarsköftin.
Vire í Normandí. AFP.
Haag. AFP.
Í BRÝNU skarst með Slobodan Mil-
osevic, fyrrverandi forseta Júgóslav-
íu, og Stipe Mesic, forseta Króatíu,
fyrir stríðsglæpa-
dómstólnum í
Haag í Hollandi í
gær en Milosevic
gagnspurði þá
Mesic, sem er eitt
af vitnum sak-
sóknara í málinu
gegn Júgóslavíu-
forsetanum fyrr-
verandi. Á sama
tíma bárust fréttir af því að Biljana
Plavsic, fv. forseti Bosníu-Serba,
hefði lýst sig seka af einu ákæruatriði
um glæpi gegn mannkyni.
Andrúmsloft var spennuþrungið í
réttarsalnum er Milosevic tók að
spyrja Mesic spjörunum úr, en menn-
irnir tveir hafa lengi eldað grátt silf-
ur. Var Mesic einn af leiðtogum Kró-
ata þegar stríð braust út í Júgóslavíu
1991 en Milosevic forseti Serbíu.
Milosevic og Mesic sökuðu hvor
annan á víxl um að bera ábyrgð á upp-
lausn Júgóslavíu. Hækkuðu báðir
róminn þannig að dómari neyddist til
að biðja þá að hafa sig hæga.
Plavsic lýsir sig seka
Biljana Plavsic gaf sig fram við
dómstólinn í janúar í fyrra. Hún hafði
áður lýst sig saklausa af ákærum um
stríðsglæpi, þjóðarmorð og glæpi
gegn mannkyni. Með ákvörðun sinni í
gær er hún hins vegar hæst setti leið-
toginn frá fyrrverandi lýðveldum
Júgóslavíu sem gengist hefur við
ábyrgð á atburðum sem áttu sér stað
á Balkanskaga 1991–1995.
Saksóknarar tilkynntu að þeir
hefðu ákveðið að falla frá öðrum
ákærum á hendur Plavsic, m.a. ákæru
um þjóðarmorð, og vakti það mikla
reiði meðal múslima í Bosníu. „Ef
þeir geta fellt niður ákærur á hendur
henni myndi ekki koma mér á óvart
þótt þeir gerðu hið sama fyrir Kar-
adzic [fv. leiðtoga Bosníu-Serba] og
Mladic [fv. leiðtoga hers Bosníu-
Serba],“ sagði Munira Subasic, sem
lifði af fjöldamorð Serba á múslimum
í Srebrenica sumarið 1995.
Biljana Plavsic
Milosevic
og Mesic í
hár saman