Morgunblaðið - 03.10.2002, Blaðsíða 44

UMRÆÐAN
44 FIMMTUDAGUR 3. OKTÓBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
„NÆSTA öruggt má telja að Ís-
lendingur fengi sæti sjávarútvegs-
mála í framkvæmdastjórn ESB.“
Svo segir á bls. 91 í svonefndri
Evrópuúttekt Samfylkingarinnar
sem gefin var út í fyrra undir heit-
inu Ísland í Evrópu og forystu-
menn Samfylkingarinnar létu
semja til að sannfæra flokksmenn
sína um nauðsyn þess að Ísland
gangi í ESB. Þessi dularfulla full-
yrðing um ráðherrastól hjá ESB
vekur óneitanlega nokkra furðu en
er þó í góðu samræmi við þá
barnslegu fullyrðingagleði sem
einkennir málflutning aðildarsinna
í Samfylkingunni.
Sama staðhæfing er endurtekin
á bls. 111 með þessum orðum: „Ís-
land ætti að gera kröfu um að fá
framkvæmdastjóra sjávarútvegs-
mála ESB og eru miklar líkur á
því að það mundi nást í gegn.“
Hvað kemur til að hershöfðingj-
arnir í herferð Samfylkingarinnar
fyrir aðild að ESB fullyrða svo
blákalt að Íslendingar fengju ráð-
herra sjávarútvegsmála í fram-
kvæmdastjórn ESB þegar heil-
brigð skynsemi segir okkur hinum
að um það geti ekki nokkur dauð-
legur maður fullyrt?
Með aðild að ESB eru Íslend-
ingar að afhenda stjórnarstofnun-
um ESB yfirráð og æðstu stjórn á
veiðisvæðum sem eru sjö sinnum
stærri en Ísland og umlykja landið
út að 200 mílum frá ystu skerjum.
Í aldarfjórðung hefur Alþingi Ís-
lendinga haft æðsta vald yfir þess-
ari dýrmætu auðlind landsmanna.
En samkvæmt tillögum forystu-
manna Samfylkingarinnar mynd-
um við leggja endanlegt forræði
hennar og yfirstjórn í sameiginleg-
an pott ESB þar sem fyrirhugað,
stækkað ráðherraráð 348 manna
(ef fulltrúar Íslands væru komnir
þar inn) tæki úrslitaákvarðanir um
hámarksafla og skiptingu veiði-
réttar milli aðildarríkja.
Í Evrópuúttektinni segja Sam-
fylkingarmennirnir hreint út: „Það
má nánast fullyrða að mundi Ís-
land sækja um aðild að ESB gæti
Ísland ekki staðið fyrir utan sjáv-
arútvegsstefnu ESB…“ Með öðr-
um orðum: þeir gera ekki ráð fyrir
að sérsamningur fengist sem und-
anþægi Íslandsmið undan yfir-
stjórn ESB. Við yrðum því að lúta
hinum alræmdu meginreglum
ESB sem miða við 12 mílna einka-
lögsögu að hámarki og jafnan að-
gang aðildarríkjanna að fiskimið-
um ESB að teknu tilliti til
sögulegrar veiðireynslu og ýmissa
staðbundinna sjónarmiða. Á þess-
um 348 manna ráðherrafundum
ættu Íslendingar 3 fulltrúa sem
glímdu við þá þraut á komandi
áratugum að halda fiskveiðum við
Ísland í höndum íslenskra útgerð-
armanna og sjómanna án nokkurra
trygginga fyrir því að ákvarðanir
ráðherraráðsins yrðu okkur ekki
fyrr eða síðar mjög í óhag.
Er vörn í
leiðindum?
Hver yrðu svo úrræði þessara
þriggja íslensku sendimanna sem
ættu að halda á rétti okkar Íslend-
inga hvað varðar veiðiréttindi á Ís-
landsmiðum (sem við gætum
reyndar ekki lengur kallað eigin
mið) andspænis 345 öðrum fulltrú-
um aðildarríkja ef hagsmunir okk-
ar væru í verulegri hættu? Höf-
undar Evrópuúttektar
Samfylkingarinnar leggja á borð
með sér tvær tillögur um hvernig
varast mætti ágengni voldugra
fiskveiðiríkja. Á bls. 93 segir: „Ef
það gerðist gæti viðkomandi ríki
annað hvort hótað að yfirgefa
ESB, sem hefði gífurlegt fordæm-
isgildi, eða brugðist við með mikl-
um ósveigjanleika sem ylli töfum á
allri starfsemi sambandsins. Hvort
tveggja mundi skaða ESB mjög
óháð stærð viðkomandi ríkis.“
Það er sem sagt álit forystu-
manna Samfylkingarinnar að ann-
að helsta úrræðið til að forðast
skerðingu á fiskveiðiréttindum
okkar í 200 mílna lögsögunni yrði
málþóf af hálfu Íslendinga í stofn-
unum ESB. Áður fyrr beittu menn
gæsluskipum og víraklippingum í
landhelgisstríðum. En í framtíð-
inni væri íslenskum ráðherrum
ætlað að verja landhelgina með
málæðinu einu. Þeir ættu að ger-
ast svo þrautleiðinlegir að fulltrú-
ar annarra ríkja gæfust upp.
Dæmi svo hver fyrir sig hversu ár-
angursrík sú varnarbarátta yrði.
Hitt ættu menn heldur ekki að
treysta á að auðsótt yrði eftir
nokkra áratugi að yfirgefa ESB. Í
Rómarsamningunum og aðildar-
samningum eru engin uppsagnar-
ákvæði og úrsögn er því háð sam-
þykki ESB. Jafnvel nú á dögum
eru fjölmörg dæmi um erfiðleika
smáþjóða að brjótast út úr vold-
ugum sambandsríkjum.
Norskættaður Íslendingur
í ráðherrastóli?
Til viðbótar þessu ganga höf-
undar út frá því sem gefnu eins og
áður var rakið að Íslendingur yrði
framkvæmdastjóri sjávarútvegs-
mála hjá ESB en sá embættismað-
ur undirbýr þær tillögur sem lagð-
ar eru fyrir ráðherraráðið. Ekki
skal hér fullyrt hversu mikið ör-
yggi fælist í því að Íslendingur
sæti í því embætti þegar skipt
væri úr sameiginlegum sjávarút-
vegspotti ESB í þeim voldugu
hagsmunaátökum sem því fylgja
að tjaldabaki. Hins vegar er fullyrt
í Evrópuúttekt Samfylkingar-
manna að Norðmenn hafi fengið
vilyrði fyrir þessu sama embætti í
samningum um aðild árið 1994 en
þeir samningar voru síðan felldir í
þjóðaratkvæði. Hvað sem rétt
kann að vera í því er ljóst að
gengju Íslendingar í ESB er að
sjálfsögðu hugsanlegt að Norð-
menn gerðu slíkt hið sama. Varla
yrðu tveir menn ráðherrar sjáv-
arútvegsmála ESB samtímis og
erfitt yrði að tryggja báðum þjóð-
um embættið nema fundinn yrði
maður sem væri hálfur Norðmaður
og hálfur Íslendingur.
Hitt er þó öllu verra að í 4. gr.
2. lið Nice-samningsins sem taka á
gildi 1. janúar 2005 segir með
diplómatísku orðavali: „fjöldi
framkvæmdastjóra ESB er minni
en fjöldi aðildarríkja“. Með öðrum
orðum: nokkur aðildarríki verða
hverju sinni að sætta sig við að
enginn framkvæmdastjóranna
komi frá þeim. Í ljósi þessa er það
harla djarft þegar reynt er að telja
Íslendingum trú um að þeir fái
„næstum örugglega“ fram-
kvæmdastjóra sjávarútvegsmála
og haldi því embætti væntanlega
um alla framtíð því að ella væri
ósköp lítil trygging sem í því fæl-
ist.
Síðast en ekki síst er rétt að
benda á að til þess er ætlast að
framkvæmdastjórar ESB líti ekki
á sig sem fulltrúa síns ættlands.
Ef ljóst þætti að Íslendingurinn í
framkvæmdastjórninni drægi
taum landa sinna yrði hann vafa-
laust látinn fjúka. Núverandi
framkvæmdastjóri sjávarútvegs-
mála kemur ekki frá sjávarútvegs-
ríki heldur frá landi sem liggur
hvergi að sjó. Því er allt eins lík-
legt að leiðtogar ESB reyni í fram-
tíðinni að forðast eins og heitan
eldinn að velja í þetta embætti
mann frá landi sem hefur mikilla
hagsmuna að gæta.
Niðurstaðan er því sú að fyrr-
nefnd fullyrðing aðildarsinnanna í
Samfylkingunni er gersamlega út í
bláinn eins og svo margt annað í
málflutningi þeirra þessa dagana.
En þeir sem lesa þessar línur og
vilja hlýða á ábyrgar umræður um
áhrif ESB-aðildar á íslenskan sjáv-
arútveg eru hvattir til að sækja
ráðstefnu Heimssýnar um það efni
nk. sunnudag 6. október kl 13.30 á
Grand Hótel í Reykjavík.
Dularfulli ráðherrastóllinn
hjá Evrópusambandinu
Eftir Ragnar
Arnalds
„Með aðild
að ESB eru
Íslendingar
að afhenda
stjórn-
arstofnunum ESB yf-
irráð og æðstu stjórn á
veiðisvæðum ...“
Höfundur er formaður Heimssýnar,
hreyfingar sjálfstæðissinna í
Evrópumálum.
UMRÆÐAN um klám og vændi
á Íslandi hefur farið vaxandi und-
anfarin ár og kemur þar margt til.
Við Íslendingar höfum ekki farið
varhluta af þessari umræðu enda
er vandamálið farið að brenna á
okkur í auknum mæli með tilkomu
fjölda nektardansstaða víða um
land og málum sem upp hafa kom-
ið í tengslum við þá. Upp á síð-
kastið hafa birst nokkuð margar
athyglisverðar greinar í Morgun-
blaðinu um efnið. Þá er ástæða til
að fagna afdráttarlausri skoðun
ritstjórnar blaðsins sem
gerð er grein fyrir í leið-
ara 17.8. 2002. Aukin
umræða um mansal á
öllum vígstöðvum er lífs-
nauðsynleg og hefur hún
raunar leitt til þess að
alþjóðlegir samningar
hafa verið undirritaðir
svo stemma megi stigu
við þessari skipulögðu
glæpastarfsemi, sem fel-
ur í sér sölu kvenna og
barna til kynlífsiðnaðar.
Íslendingar hafa undir-
ritað einn þeirra; samn-
ing Sameinuðu þjóðanna
gegn fjölþjóðlegri, skipu-
lagðri glæpastarfsemi og er þess
vonandi skammt að bíða að Ísland
fullgildi samninginn, enda hefur
dómsmálaráðherra sagt að ekkert
sé í vegi fyrir slíkri fullgildingu.
Sænsk lög gegn
kaupendum vændis
Nú heyrist því haldið fram að
þessi undirheimaiðnaður sé farinn
að velta hærri upphæðum en eitur-
lyfjasala eða ólögleg vopnasala,
sem löngum hafa verið taldar
tróna á toppi undirheimahagkerf-
isins. Upp á síðkastið hefur verið
vakin sérstök athygli á sameig-
inlegri herferð Norðurlandanna og
Eystrasaltsríkjanna gegn mansali
og var mikill fengur að fá hingað
til lands fyrir skemmstu Gunnillu
Ekberg, stjórnanda herferðarinn-
ar, sem aðspurð um aðstæður okk-
ar Íslendinga heldur því fram að
nektardans sé yfirleitt fyrsta skref
yfir í vændi. Það er mat Gunnillu
og annarra sem vinna í nánum
tengslum við fórnarlömb klám- og
vændisiðnaðarins að eina skyn-
samlega lausnin til að koma í veg
fyrir áframhaldandi vöxt þessarar
undirheimastarfsemi sé að kaup á
vændi séu gerð refsiverð. Svíar
hafa einir þjóða gengið á undan
með góðu fordæmi og lögleitt slíkt
bann, en nú er þeim löndum að
fjölga, sem hugleiða að fara sömu
leið, má þar nefna Finna.
Frumkvæði
Vinstri – grænna
Þingmenn Vinstrihreyfingarinn-
ar – græns framboðs hafa þrívegis
flutt mál af þessu tagi á Alþingi
Íslendinga en ekki haft erindi sem
erfiði, þar sem málinu hefur verið
vísað til allsherjarnefndar en aldr-
ei verið afgreitt frá nefndinni aft-
ur. Framan af fékk málið líka
fremur dauflegar undirtektir hjá
dómsmálaráðherra, sem taldi ekki
rétt að fara sænsku leiðina, þar
sem lítil reynsla væri komin á
hana. Í frumvarpi okkar er gert
ráð fyrir því að kaup á kynlífsþjón-
ustu verði gerð refsiverð en um
leið falli úr gildi ákvæði núgildandi
laga um refsinæmi þess að stunda
vændi sér til framfærslu, enda er
það viðtekin skoðun sem studd
hefur verið fjölda rannsókna að
flestir þeir einstaklingar sem leið-
ast út í vændi séu sjálfir á ein-
hvern hátt fórnarlömb kynferðisof-
beldis. Þessu atriði eru gerð skil í
Morgunblaðsgrein eftir Bjarna
Sigtryggsson, sendiráðunaut við
sendiráð Íslands í Kaupmanna-
höfn, 17.8. 2002. Sömuleiðis má
nefna nýlegt erindi eftir Guðrúnu
Agnarsdóttur lækni, sem gerð er
grein fyrir í Mbl. 26.4. 2002, og
grein eftir Jónu Hrönn Bolladótt-
ur og Bjarna Karlsson presta í
Mbl. 17.8. 2002.
Undir
yfirborðið
Ein rökin gegn því að sænska
leiðin verði farin hér er að finna í
skýrslu nefndar sem falið var af
dómsmálaráðherra að gera tillögur
um úrbætur vegna kláms og vænd-
is. Í skýrslu nefndarinnar (16.4.
2002) segir: Nefndin telur mjög
margt mæla með því að kveða á
um að kaup á kynlífsþjónustu
verði gerð refsiverð en telur þó að
í fyrsta kasti verði ekki horft fram
hjá göllum sem því fylgja. Þar ber
fyrst að nefna hættuna á að starf-
semin fari neðanjarðar … Þessum
rökum viljum við sem stöndum að
frumvarpinu hafna, enda teljum
við að lög hafi víðtækara hlutverk
en að refsa þeim sem þau brjóta,
þau eru skilaboð til samfélagsins
um hvað er rétt og hvað rangt. Og
ef menn óttast það að vændi færist
undir yfirborðið er rétt að spyrja
hvar það sé stundað í dag? Því við
skulum ekki gleyma niðurstöðu
rannsóknar sem fram fór fyrir
tveimur árum og birt var í áfanga-
skýrslu um vændi á Íslandi og fé-
lagslegt umhverfi þess. Í þeirri
skýrslu er gerð grein fyrir mis-
munandi tegundum vændis sem
allar þrífast á Íslandi, undir yf-
irborðinu. Í niðurlagi þeirrar
skýrslu er greint frá sænsku leið-
inni og sagt frá því að á fyrsta
árinu eftir að lögin tóku gildi hafi
12 menn hlotið dóm á grundvelli
ákvæða þeirra. Þar er einnig vitn-
að í grein eftir S. Månson, sem
heldur því fram að lögin muni þeg-
ar til lengri tíma er litið skapa ein-
staklingum aukna möguleika og
frelsi til að stofna til félagslegra
kynna á jafningjagrundvelli.
Ábyrgð
þingmanna
Það er bjargföst trú okkar sem
stöndum að frumvarpi því sem áð-
ur er nefnt, að það sé skylda lög-
gjafans að vernda fólk fyrir hvers
kyns misnotkun, og er sá boðskap-
ur ekki síst mikilvægur nú þegar
fréttir berast um að fleiri börn á
Íslandi þurfi að þola kynferðislega
misnotkun en börn á hinum Norð-
urlöndunum. Þess vegna munum
við endurflytja furmvarpið á kom-
andi þingi, því síðasta á kjörtíma-
bilinu, og leggja mikla áherslu á að
fá það afgreitt. Það væri sorglegt
til þess að vita ef lýðræðislega
kjörnir þingmenn ætluðu fjórða
árið í röð að svæfa tillögu okkar í
allsherjarnefnd og koma sér þar
með undan því að axla þá ábyrgð
sem á þeim hvílir varðandi vernd
borgaranna. Því þegar öllu er á
botninn hvolft eru skilaboðin sem
Svíar þorðu að senda út til um-
heimsins skýr og þau virðast ætla
að hafa tilætluð áhrif, því að sögn
Gunnillu Ekberg fara vinsældir
Svíþjóðar meðal vændissala hratt
dvínandi. Skilaboð laganna eru: Í
Svíþjóð er bannað að selja konur.
Ætlum við Íslendingar að vera
þær gungur að láta hræða okkur
frá því að feta í fótspor Svía af
ótta við að þá fari vændi á Íslandi
bara undir yfirborðið?
Skýr skilaboð – bann-
að að kaupa konur
Eftir Kolbrúnu
Halldórsdóttur,
Steingrím J. Sigfússon
og Þuríði Backman
„Það er bjargföst trú okkar að
það sé skylda löggjafans að
vernda fólk fyrir hvers kyns mis-
notkun.“
Höfundar eru þingmenn Vinstri-
hreyfingarinnar – græns framboðs.
Kolbrún Steingrímur Þuríður
Hárlos
það er óþarfi
Þumalína, Skólavörðustíg 41