Morgunblaðið - 03.10.2002, Blaðsíða 29

75 ÁRA AFMÆLI OLÍS
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 3. OKTÓBER 2002 29
REPAIR krem línan
* Byggir upp og styrkir húðina
* Eflir næringar jafnvægi húðarinnar
* Veitir jafnframt vernd gegn ytra áreiti
Snyrtist. Lilju Högna, Stillholti 14, Akranesi
Hjá Laufeyju, Hjarðarlundi 1, Akureyri
BIODROGA snyrtivörurnar
eru unnar úr lífrænt ræktuðum jurtum
Bankastræti 3
Sími 551 3635
www.stella.is
Póstkröfusendum
BIODROGA
snyrtivörur
ánægjulegt til þess að vita að upphringingum til
þess að þakka góða þjónustu hefur fjölgað mjög
síðari árin. Við þökkum það því að við höfum
lagt okkur fram um að efla starfsandann. Fyrir
nokkrum árum komum við á kerfi sem höfðar
bæði til metnaðar starfsfólks og umbunar. Við
tókum upp þjónustukannanir og enn í dag eru
gerðar þjónstukannanir einu sinni í mánuði og í
framhaldi af því er valin stöð mánaðarins með
tilheyrandi viðurkenningu og launaumbun,“
segir Einar.
Eldsneytisverð hér oft lægra
en í nágrannalöndum okkar
Hvað um umtalað samráð milli olíufélaga á
Íslandi?
„Hjá Samkeppnisstofnun stendur yfir sú at-
hugun hvort samráð hafi verið milli félaganna í
þeim mæli að ólögmætt sé,“ svarar Gísli Baldur.
„Ég vil benda á að verðlagning á eldsneyti
hefur verið sú sama lengi vel, en þó mismunandi
eftir þjónustustigum, vegna þess að útilokað er
að hafa mismunandi verð á svona litlum mark-
aði. Í raun hefur sá sem á hverjum tíma hefur
ákvarðað lægsta verðið verið leiðandi á mark-
aðinum og hin félögin orðið að fylgja á eftir. Fé-
lögin hafa verið í samstarfi með vissa þætti, m.a.
við rekstur gasfélagsins og bensínstöðva úti um
land, sameiginlega sölu til erlendra skipa og
fleira. Leiða má að því líkur að þessi rannsókn
Samkeppnisstofnunar kunni að verða til þess að
eitthvað af þessu breytist í framtíðinni. Ástæða
er til að geta þess að eldsneytisverð hér er í
fullu samræmi við og oft lægra en gerist í ná-
grannalöndum okkar.“
En hvernig er háttað kaupum Olís á eldsneyti
erlendis?
„Að langmestu leyti gerum við samninga til
eins árs í senn. Árlega bjóðum við eldsneyt-
iskaupin út til milli tíu og tuttugu aðila og kaup-
um árlega af þremur til sex birgjum.
Atburðirnir 11. september 2001 höfðu áhrif á
verðmyndun á eldsneyti erlendis, minna þó en
óttast var vegna þess að við skiptum mest við
aðila sem versla á Evrópumarkaði, hin mark-
aðssvæðin eru Ameríka og Asía, – hver þessara
markaða er með nokkuð sjálfstætt verðmynd-
unarkerfi. Stór hluti af verði á eldsneyti hér er
flutningskostnaður og því skiptir miklu máli að
ná þeim kostnaði niður með sem stærstum elds-
neytisförmum og mestri hagkvæmni.
Íslensku olíufélögin kaupa enn alla svartolíu
saman, hún kemur frá Rússlandi og fæst ekki
annars staðar.
Horfa til rannsókna á
öðrum orkugjöfum en olíu
Við fylgjumst með því sem er að gerast í olíu-
leitarmálum. Áður var talið lítt mögulegt að olía
fyndist í íslenskri lögsögu en þær skoðanir hafa
aðeins breyst á síðustu misserum.“
Vitað er að olíulindir heimsins eru ekki
óþrjótandi, nú er talið að þekktar olíulindir
mundi duga fram á miðja öldina,“ segir Einar.
„Þar sem talið er að olíulindir muni ganga til
þurrðar áður en langt um líður og aðrir orku-
gjafar muni leysa olíuna af hólmi fylgjumst við
að sjálfsögðu með þróun rannsókna á öðrum
orkugjöfum og horfum til þess að selja og dreifa
þeim með einum eða öðrum hætti,“ segir Gísli
Baldur.
Einar getur þess að rafgeymar nútímans hafi
lítið breyst og þróast og m.a. vegna þess hafi
rafmagnsbílar átt örðugt uppdráttar, og hvað
vetnið snerti þá þurfi meira en alla orkufram-
leiðslu Íslendinga í dag til þess búa til nægt
vetni á bíla landsins. Líða muni langur tími þar
til vetni verði samkeppnishæfur orkugjafi.
Olís hefur margt manna í sinni þjónustu.
Beint og óbeint starfa hjá Olís víða um land á
fimmta hundrað manns, sumir sem launamenn
en aðrir sem verktakar. Reknar eru 62 bens-
ínstöðvar á vegum félagsins og útibú og umboð
á öllum stærstu þéttbýlisstöðum landsins og
annars staðar þar sem félagið á djúpar rætur. Í
þremur litlum samfélögum á landsbyggðinni
hefur félagið notið forystu sömu fjölskyldnanna
frá upphafi. Þetta eru Siglufjörður, Seyðisfjörð-
ur og Skagaströnd og þar hafa allt að fjórir ætt-
liðir verið við störf fyrir Olís. Þetta er lýsandi
fyrir þá miklu tryggð sem Olíuverslun Íslands
hefur notið alla tíð,“ segir Einar.
Starfsanda segja þeir félagar góðan hjá Olís
og fyrirtækið státi af mörgum gömlum og
reyndum starfsmönnum.
„Á fyrsta árinu sem ég starfaði hér þá talaði
ég yfir fimm einstaklingum sem áttu 50 ára
starfsafmæli,“ segir Einar.
Gísli Baldur bætir við að mikil samstaða og
vinarhugur hafi ríkt í stjórn Olís sem gert hafi
auðveldara að takast á við erfið verkefni.
„Sérstaða félagsins á þeim tíma sem við höf-
um komið að rekstri þess er að það hefur ekki
verið fest við „pólitískar blokkir“ og ég tel að fé-
lagið hafi notið þessa í þeirri hörðu valdabar-
áttu sem ríkt hefur í viðskiptalífi okkar í seinni
tíð,“ segir Einar.
„Eftir að frelsi hefur aukist á síðari tímum
hefur staða Olís gagnvart hinum olíufélögunum
orðið jafnari,“ segir Gísli Baldur.
Veltan hjá Olís er á þrettánda milljarð króna
á þessu ári en þeir Einar og Gísli telja heppi-
legra að láta afkomutölur ráða mati á félaginu
fremur en veltutölur.
„Afkomutölur segja meira vegna mikilla
sveiflna sem geta orðið á heimsmarkaðsverði á
eldsneyti.
Líðandi ár besta afkomuár í sögu Olís
Líðandi ár verður örugglega besta afkomuár
í sögu félagsins.
Þegar við komum að félaginu var gengi á
bréfum þess 1,7 en er í dag kringum 9,6,“ segir
Einar.
„Það er ekki víst að Olís væri sjálfstætt félag í
dag hefði Texaco ekki notið við. Það hefur verið
Olís til framdráttar að fá notið sjónarhorns
fólks í sama starfsgeira í öðrum löndum,“ segir
Gísli Baldur.
Fram kemur í máli þeirra Einars og Gísla
Baldurs að mikið uppbyggingarskeið hafi verið
sl. ár í sögu Olís.
„Við höfum lokið uppbyggingu á Reykjavík-
ursvæðinu og erum að ljúka þeirri uppbyggingu
sem áætluð var á landsbyggðinni. Við höfum
byggt okkur nýjar höfuðstöðvar og ljóst er að ef
svo heldur fram sem horfir hefur félagið burði
til að takast á við ný og aukin verkefni. Um
þessar mundir er unnið að því að greina þau
tækifæri,“ segir Einar.
„Olís hefur nú betri rekstrarstöðu og betri
ásýnd en það hefur nokkurn tímann haft áður
og allt bendir til að félagið verði áfram í sókn,“
segir Gísli
Viðskiptavinir munu á afmælisdegi
Olís njóta uppbyggingar félagsins
„Nú á 75 ára afmælinu ætlum við að láta hinn
almenna viðskiptavin njóta uppbyggingar fé-
lagsins, – hvernig mun sjást í auglýsingum frá
Olís,“ segir Einar.
„Á þessum tímamótum hugsum við til frum-
kvöðlanna, Héðins Valdimarssonar, Eldeyjar-
Hjalta og þeirra annarra sem áttu hlut að stofn-
un Olíuverslunar Íslands,“ segir Gísli Baldur.
„Félagið hefur átt góða tilveru og er nú með
traustari einingum í íslensku viðskiptalífi.
Við hugsum til uppbyggingarinnar í upphafi,
til bakslagsins þegar kaupfélögin sneru baki við
Olís, til þess tíma þegar félagið hafði ekki póli-
tískan meðbyr og svo þess þegar Óli Kr. keypti
félagið. Loks hvernig við, sem komum í stjórn-
ina 1993, höfum reynt að halda uppi kyndlinum
síðan,“ segir Gísli Baldur.
Einari er efst í huga hvernig hann kom til
starfa hjá Olís.
„Mjög sérstakar aðstæður ríktu í félaginu
vegna fráfalls Óla Kr., – ég kannaðist við einn
mann í höfuðstöðvunum þegar ég kom til starfa.
Hin almenna uppbygging síðan er mér hug-
stæð. Það voru tímamót í sögu eldsneytis á Ís-
landi þegar félagið tók forystu í nýrri verð-
myndun eldsneytis til stórnotenda í kjölfar þess
að verð eldsneytis var gefið frjálst haustið 1994.
Frelsið varð einnig til þess að viðskiptavinir
fengu fleiri valkosti sem voru ÓB-sjálfsaf-
greiðslustöðvarnar. Loks eru mér hugstæð þau
góðu viðbrögð sem bætt og aukin þjónusta hef-
ur vakið hjá almenningi.
Síðast en ekki síst vil ég nefna nýjar höf-
uðstöðvar félagsins og sterkasta slagorð þess,
sem enn er í fullu gildi: Græðum landið með Ol-
ís,“ segir Einar.
„Það er á stefnuskrá Olís að veita árlega
verulegar fjárhæðir til alls kyns þjóðfélags-
mála. Þar er efst á dagskrá mannúðar-, mann-
ræktar- og landgræðslumál. Félagið hefur látið
til sín taka í öllum þessum málaflokkum. Þess
má geta að í tilefni afmælisins gerðum við ný-
lega samning við Skógræktarfélags Íslands um
að veita stuðning því verkefni að opna skóga
landsins fyrir almenningi og næstu daga mun-
um við í tilefni afmælisins tilkynna stuðning til
mannúðarmála.“
Bensínstöð BP risin á Hlemmi árið 1951.
Olíudreifing gat tekið á. Jóhannes Skúlason og Einar Guðmundsson fastir á Mýrdalssandi.
Höfuðstöðvar Olís í Reykjavík.
þjóðfélagi gæti ekki látið eins og lög-
mál sem þar ríktu væru ekki til - enda
þótt hann vildi afnema skipulagið.“
Og Héðinn var sjálfum sér sam-
kvæmur því að hann lagði bæði til að
komið yrði á einkasölu tóbaks og olíu
á meðan hann sat á þingi. Hann trúði
staðfastlega á yfirburði ríkissölu
fram yfir „hinar mörgu sundruðu
samkeppnisverzlanir,“ eins og hann
orðaði það og fram kemur í sögu Olís.
Kaldir vindar
Héðinn þótti framsýnn og dugandi
forstjóri Olíuverslunarinnar frá upp-
hafi. Hann þótti koma vel fyrir og
uppskar jafnt virðingu meðal starfs-
manna fyrirtækisins og samstarfs-
aðila þess í Bretlandi. Velferð verka-
manna almennt var Héðni þó ætíð
ofarlega í huga. Starf hans á Alþingi,
í bæjarstjórn Reykjavíkur, innan
Dagsbrúnar og frumkvæði um að
reisa verkamannabústaði í Reykjavík
er órækur vitnisburður um það eins
og kemur fram í sögu Olís. Verka-
menn áttu hauk í horni þar sem Héð-
inn fór og meðal verkamanna þótti
gott að starfa hjá BP.
Héðinn gat verið harður í horn að
taka og um hann blésu stundum kald-
ir vindar. Má þar nefna að árangurs-
lausar tilraunir hans til að sameina
Alþýðuflokkinn og Kommúnista-
flokkinn urðu til þess að honum var
vikið úr Alþýðuflokknum. Héðinn
svaraði brottvikningunni með því að
stofna ásamt nokkrum félögum sín-
um úr Alþýðuflokknum og Komm-
únistaflokknum Sameiningarflokk Al-
þýðu - Sósíalistaflokkinn haustið 1938.
Héðinn sat ekki lengi í stöðu for-
manns flokksins því að brátt lenti
hann í hörðum deilum við aðra for-
ystumenn flokksins – ekki síst um af-
stöðuna til Sovétríkjanna. Ásamt
nokkrum öðrum miðstjórnarmönnum
sagði Héðinn sig úr Sósíalistaflokkn-
um eftir innrás Sovétmanna í Finn-
land. Eftir að Héðinn hætti afskiptum
sínum af stjórnmálum stundaði hann
ásamt starfi sínu hjá Olís garðyrkju á
jörð sinni og eiginkonu sinnar Guð-
rúnar Pálsdóttur, Höfða í Mývatns-
sveit.
Héðinn varð ekki gamall maður.
Hann lést í Reykjavík aðeins 56 ára að
aldri 12. september árið 1948.
ago@mbl.is