Morgunblaðið - 03.10.2002, Blaðsíða 8

FRÉTTIR
8 FIMMTUDAGUR 3. OKTÓBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Bíðið þið eftir mér, ég er líka að koma.
Ráðstefna um kynjafræði
Breið mynd af
lifandi fræðum
RÁÐSTEFNA þarsem fjölþætt fræði-grein, kvenna-
fræði, er í hávegum höfð er
á dagskrá á næstunni.
Irma Erlingsdóttir veitir
forstöðu Rannsóknarstofu
í kvennafræðum og hún er í
forsvari fyrir ráðstefnuna.
Hún var því beðin um að
svara nokkrum spurning-
um Morgunblaðsins um
ráðstefnuna.
– Hver stendur fyrir
ráðstefnunni, hvenær er
hún og hvar?
„Ráðstefnan er haldin á
vegum Rannsóknarstofu í
kvennafræðum við Há-
skóla Íslands. Hún hefst á
morgun, föstudag, með
setningu í hátíðarsal HÍ, í
aðalbyggingu, klukkan 14.
Málstofur verða síðan haldnar í
Odda, í stofum 101, 201 og 202, á
föstudag og laugardag. Dagskráin
hefur verið auglýst og má m.a.
nálgast inni á heimasíðu Rann-
sóknarstofunnar, www.hi.is/stofn/
fem.“
– Hver er tilgangur ráðstefnu-
nar og helstu markmið með henni?
„Ráðstefnan er sú þriðja sem
haldin er undir þessum eða svip-
uðum formerkjum við Háskóla Ís-
lands. Fyrri ráðstefnurnar voru
haldnar árið 1985 og 1995. Mark-
miðið er að kanna afstöðu fræð-
anna í dag og kynna nýjar niður-
stöður, hugmyndir og kenningar.
Áherslurnar í dag eru að sumu
leyti breyttar en gróskan í fræð-
unum er síst minni nú en áður.“
– Hver eru helstu þemu ráð-
stefnunnar og hverjir taka til
máls?
„Þemu ráðstefnunnar eru fjöl-
mörg og ættu að gefa breiða mynd
af feikilega lifandi fræðum. Þarna
verða saman komnir helstu fræði-
menn íslenskir sem hafa lagt fyrir
sig rannsóknir og fræði sem kenna
má við femínískar rannsóknir eða
kvenna- eða kynjarannsóknir.
Heiðurgestur ráðstefnunnar og
aðalræðumaður er dr. Rosi Braid-
otti, prófessor í kvennarannsókn-
um við Utrecht-háskóla í Hollandi.
Rosi, sem er ítölsk að uppruna, er
þekktur heimspekingur og eitt
kunnasta nafn í framsæknum fem-
ínískum fræðum í heiminum. Hún
mun að líkindum gera grein fyrir
því sem er á döfinni í þessum fræð-
um enda er hún mikilvægur þátt-
takandi í þeim umræðum. Það er
mikill akkur fyrir ráðstefnuna að
Rosi skuli taka þátt í henni. Hún
heldur fyrirlestur við opnunarat-
höfnina í Hátíðarsalnum en hann
ber yfirskriftina „Gender and
globalisation. A feminist carto-
graphy“. Annar sérstakur gestur
er dr. Anneka Smelik, sem hefur
skrifað fjölda bóka og greina um
kvikmyndir og kyngervi; hún ætl-
ar að fjalla um sýndarveruleika í
nýlegum vísindaskáldsagnamynd-
um. Gestirnir verða báðir leiðandi
hvor í sinni málstofunni en auk
þeirra mun fjöldi íslenskra fræði-
manna taka þátt í 12
mismunandi málstof-
um, m.a. um nám og
námsval, velferðarkerf-
ið, femíníska guðfræði,
orðræður um líkamann,
vinnu og heilsu, aðferðarfræði,
konur í listum, rými, vald og andóf.
Viðfangsefnin eru s.s. víðfeðm og
nálgunin fjölbreytt og þverfag-
leg.“
– Hverjir eiga helst erindi á ráð-
stefnuna?
„Allir sem hafa áhuga á því sem
er að gerast í kringum þá geta
grætt á því að sækja ráðstefnuna.
Áhugamenn um fræði og menn-
ingu og fræðimenn sem vilja
kynna sér og taka þátt í umræðu
um þau fjölbreyttu viðfangsefni
sem tekin verða til umfjöllunar
láta náttúrlega sjá sig. Það ættu
flestir að geta fundið málstofu við
sitt hæfi. Ráðstefnan er öllum opin
og aðgangur ókeypis.“
– Um hvað snýst kynjafræði og
hvert er starfssvið Rannsóknar-
stofu í kvennafræðum?
„Kjarninn í kynjafræðum er að
rannsaka og skoða menningu og
allt mannlegt atferli út frá kyn-
hlutverkum og kyngervum mann-
eskjunnar. Kynjafræði fela að
vissu leyti í sér útvíkkun á kvenna-
rannsóknum. Kynjafræði eru
þverfagleg og gagnrýnin fræði
sem draga í efa viðteknar skoðan-
ir, ekki síst innan hefðbundinna
vísinda. Sjónarhorni kynja- og
kvennafræði er í raun hægt að
beita á öllum fræðasviðum, í hug-,
félags- og raunvísindum. Rann-
sóknarstofa í kvennafræðum tók
til starfa árið 1991 og hefur frá
upphafi haldið úti öflugri starfsemi
á sviði kvenna- og kynjafræða.
Hún hvetur til rannsókna og legg-
ur áherslu á að styðja fræðimenn
við rannsóknir sínar og skipulegg-
ur í raun og býr til grundvöll fyrir
rannsóknarstarf. Rannsóknarstof-
an er að mörgu leyti miðstöð fyrir
rannsóknarstarf á sviðinu og lítur
m.a. á það sem hlutverk sitt að
kynna það sem á sér stað í fræð-
unum á alþjóðlegum vettvangi.
Stofan tekur þátt í evrópskum og
norrænum rannsókna- tengslanet-
um með fjölbreyttum
áherslum þar sem m.a.
er tekinn til rannsóknar
launamunur kynjanna,
fæðingarorlof, ungt
fólk, kynferði og of-
beldi, mismunandi skilningur á
hugtakinu jafnrétti, o.s.frv.
Stofan tekur jafnframt þátt í
verkefnum sem snúa að jafnrétt-
isfræðslu og fræðslu í kynjafræð-
um á sviði endurmenntunar og
fleira mætti nefna. Kvenna- og
kynjafræði hafa þróast mikið á
undanförnum 30 árum og mikil-
vægi þeirra er ekki minna í dag en
áður.“
Irma J. Erlingsdóttir

Irma J. Erlingsdóttir er fædd í
Reykjavík 1968. Hefur BA-próf í
bókmenntum frá Háskóla Ís-
lands, Licence, Maitrise og DEA-
próf í samtímabókmenntum frá
frönskum háskóla. Stundakenn-
ari í frönsku við heimspekideild
HÍ 1997–2001. Deildarstjóri
Rannsóknarstofu í kvennafræð-
um frá 1998–2000, síðan for-
stöðumaður. Hún er í sambúð
með Geir Svanssyni, fram-
kvæmdastjóra Nýlistasafnsins,
og eiga þau tvær dætur, Grímu
Eiri og Svanhildi Þóru.
… kanna af-
stöðu fræð-
anna í dag
HÖRÐUR Sveinsson,
nemi í iðnhönnun, í
samstarfi við Réttinda-
skrifstofu stúdentaráðs
Háskóla Íslands, hefur
vísað málsmeðferð
málskotsnefndar Lána-
sjóðs íslenskra náms-
manna, á málefnum
Harðar, til umboðs-
manns Alþingis. Málið
snýst um það, að sögn
Harðar, að Lánasjóð-
urinn viðurkenni les-
blindu hans, og veiti
honum lán til að greiða
skólagjöld í námi, sem
hann stundar í iðn-
hönnun í University of
Central England í Birmingham í
Bretlandi og hefur gert síðustu árin.
Hörður hefur ítrekað sótt um und-
anþágur frá reglum LÍN um
greiðslu skólagjalda í erlendum há-
skólum á grundvelli þess að hann sé
með lesblindu, en stjórn LÍN og síð-
an málskotsnefnd LÍN telja að
Hörður hafi ekki lagt fram næga
staðfestingu á því að hann eigi við
lesblindu að stríða.
Hörður hóf nám í fyrrgreindum
skóla haustið 1999. Sótti hann þá um
lán fyrir skólagjöldum á grundvelli
4.8 gr. í úthlutunar-
reglum sjóðsins, en þar
segir að lán vegna
skólagjalda séu aðeins
veitt til framhalds-
skólanáms. En síðan
segir: „Stjórn sjóðsins
er heimilt að veita und-
anþágu frá ákvæðum
þessarar greinar ef
námsmaður er veru-
lega fatlaður, getur
sannanlega ekki stund-
að nám sitt hér á landi
að óbreyttum aðstæð-
um og sérstakar ástæð-
ur mæla með undan-
þágu.“
Hörður segir í sam-
tali við Morgunblaðið að hann telji að
hann uppfylli undanþáguskilyrði
fyrrnefndrar málsgreinar. Hann
segir að hann hafi sótt um skólann í
Birmingham vegna þess að þar hafi
hann notið aðstoðar samtakanna
David Dyslexia Association, sem að-
stoði lesblinda í námi sínu, en auk
þess sé boðið upp á stuðning fyrir
lesblinda í skólanum í Birmingham.
„Slík aðstoð er á hinn bóginn ekki í
boði fyrir nemendur hér á landi,“
segir hann.
Hörður segir, og sýnir blaðamanni
Morgunblaðsins gögn því til stað-
festingar, að stjórn LÍN hafi hafnað
því að veita honum lán fyrir skóla-
gjöldum, á þeirri forsendu að ekki
hafi legið fyrir viðhlítandi gögn til
staðfestingar því að hann sé veru-
lega fatlaður. Hörður segir að þetta
hafi verið niðurstaða stjórnar sjóðs-
ins, þrátt fyrir að hann hafi sent
henni gögn frá taugasálfræðingi um
að hann væri lesblindur. Hörður seg-
ir að hann hafi kært niðurstöðuna
tvisvar til stjórnar LÍN, en allt hafi
komið fyrir ekki, hún hafi ávallt
hafnað beiðninni um lán til greiðslu
skólagjalda. Þá hafi hann vísað mál-
inu til málskotsnefndar LÍN, en hún
hafnaði einnig beiðninni, á þeim for-
sendum að ekki lægju fyrir nægar
staðfestingar á því að hann ætti við
fötlun að stríða. Hörður kærði þá
niðurstöðu aftur til málskotsnefnd-
arinnar en hún neitaði að taka málið
upp að nýju, þar sem hún taldi ný
gögn í málinu ófullnægjandi.
Ósáttur við málalokin
Hörður kveðst ósáttur við þessi
málalok. Ekki síst í ljósi þess að
hann hafi lagt fyrir málskotsnefnd
LÍN ný gögn sem eigi enn og aftur
að staðfesta að hann eigi við les-
blindu að stríða. Þau gögn séu frá
breskri stofnun sem kanni lesblindu,
The Dyslexia Institute. Í niðurstöðu
stofnunarinnar kemur fram að
Hörður eigi við alvarlega lesblindu
að stríða. Sjálfur segist Hörður eiga
svolítíð erfitt með að lesa, en aðal-
lega eigi hann þó erfitt með að skrifa.
„Ég er illa skrifandi á öll þau tungu-
mál sem ég kann,“ útskýrir hann.
Hörður segist eiga eftir lokaverk-
efni við skólann í Birmingham, en
hann hafi hingað til sjálfur greitt
skólagjöldin með bankaláni. Hann
segir að baráttan við LÍN hafi verið
ansi strembin. Hann hafi alla sína
skólagöngu þurft að berjast við les-
blinduna og skólakerfið, en síðustu
árin hafi farið í það að berjast við
Lánasjóðinn. „Loksins þegar skól-
arnir vilja allt fyrir mann gera, þrátt
fyrir lesblindu, setur LÍN manni
stólinn fyrir dyrnar.“
Kærir niðurstöðu LÍN til umboðsmanns Alþingis
LÍN hafnar gögnum um
lesblindu námsmanns
Hörður
Sveinsson
TVEIR af hverjum þremur eru
hlynntir aðskilnaði ríkis og kirkju, að
því er fram kemur í nýrri könnun
Gallup. Stuðningur við aðskilnað
hefur ekki mælst meiri frá árinu
1993 þegar Gallup hóf að kanna hug
fólks til sambands ríkis og kirkju.
Þegar tekið er mið af þeim sem segj-
ast hvorki vera hlynntir né andvígir
aðskilnaði reyndust 56% styðja að-
skilnað en 28% voru andvíg.
Verulegur munur er á afstöðu
manna eftir stjórnmálaflokkum og
aldri og eins eftir tekjum og mennt-
un. Átta af hverjum tíu sem kjósa
Vinstrihreyfinguna-grænt framboð
eru hlynnt aðskilnaði, 67% kjósenda
Sjálfstæðisflokksins, 63% Samfylk-
ingarinnar en aðeins 45% kjósenda
Framsóknarflokksins. Stuðningur
við aðskilnað ríkis og kirkju fer
minnkandi með hækkandi aldri og
þeir sem hafa lægstu tekjurnar og
minnstu menntunina eru frekar and-
vígir aðskilnaði en þeir sem hafa
hærri tekjur og meiri menntun.
Hringt var í 2.476 manns úr þjóð-
skrá 29. ágúst til 25. september,
svarhlutfall var 70% og vikmörk eru
1–3%.
Um 67% vilja aðskilnað
ríkis og kirkju