Morgunblaðið - 03.10.2002, Blaðsíða 38

MENNTUN
38 FIMMTUDAGUR 3. OKTÓBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Í
búar Serbíu munu 13.
október nk. kjósa á milli
þeirra Vojislavs Kost-
unica og Miroljubs Lab-
us en tvímenningarnir
urðu efstir í forsetakjöri, sem
fram fór um síðustu helgi. Þó að
öfgaþjóðernissinninn Vojislav
Seselj hafi fengið óhugnanlega
mikið fylgi, meira en 22% (raunar
greiddu 57% Kosovo-Serba hon-
um atkvæði sitt), álíta menn nið-
urstöðurnar í fyrri umferð for-
setakosninganna býsna jákvæðar
enda bæði Kostunica og Labus
taldir í hópi hófsamra stjórn-
málamanna, engan veginn eins
slæmir og þeir kónar sem réðu
ríkjum í Serbíu allan síðasta ára-
tug.
Áður en uppgjör fer fram í
Serbíu munu
íbúar Bosníu-
Herzegóvínu
þó ganga að
kjörborðinu
en þar verður
um helgina
kosið til bæði
sambandsþings og þinga serb-
neska hlutans og Króata/
múslima. Jafnframt verður kos-
inn einn fulltrúi hverra þriggja
þjóðarbrotanna í forsætisnefnd
sambandsríkisins.
Fullyrt er að þessar kosningar
muni skera úr um hvort Bosnía
fetar stíginn í átt að lýðræðisátt
eða hvort þjóðernissinnar verða
enn ofan á og tryggja þannig
áframhaldandi einangrun Bosn-
íumanna. Er það von þeirra er-
lendu stjórnarerindreka, sem
staðið hafa vörð um frið í Bosníu
allt frá Dayton-friðarsam-
komulaginu 1995, að niðurstaðan
stuðli að friðsamlegri sambúð
þriggja þjóðarbrota, sem bárust
á banaspjót í blóðugu stríði 1992–
95.
Íbúar í Makedóníu gengu líka
að kjörborðinu fyrir skömmu og
þar unnu hófsamir sigur eins og í
Serbíu. Tekur jafnaðarmaðurinn
Branko Crvenkovski væntanlega
við af Ljubco Georgievski sem
forsætisráðherra.
Athygli vekur þó að albanski
minnihlutinn í Makedóníu hafn-
aði fyrir sitt leyti hófsömum
flokki Arbens Xhaferi og kaus í
staðinn að fylkja sér um Ali Ahm-
eti og flokk hans – þeir síðar-
nefndu fengu 16 þingmenn
kjörna á meðan aðrir flokkar
Albana fengu samanlagt 10 þing-
sæti. Xhaferi var áður helsti
stjórnmálaleiðtogi Albana, sem
eru um þriðjungur íbúa Make-
dóníu, en þurfti nú að gjalda fyrir
að hafa átt aðild að óvinsælli
stjórn Georgievskis.
Reyndar spilar hér inn í líka að
margir Albanar í Makedóníu líta
á Ahmeti sem hina mestu hetju
en hann var leiðtogi skærulið-
anna, sem á síðasta ári buðu
stjórnvöldum í landinu byrginn,
hófu skæruhernað til að berjast
fyrir auknum réttindum albanska
minnihlutans.
Ég minnist þess að vísu að hafa
um mitt ár í fyrra hitt breskan
blaðamann í Pristina í Kosovo
sem hafði aðra sögu að segja.
Þessi blaðamaður kvaðst þá ný-
verið hafa hitt ýmsa forystumenn
albönsku skæruliðanna, sem þá
héldu til í fjöllum á landamærum
Makedóníu og Kosovo.
Sagðist blaðamaðurinn hafa
orðið forviða er skæruliðarnir
spurðu hann í fullri alvöru hvort
hann gæti sagt þeim hver ættu að
vera baráttumál þeirra. Kvaðst
hann hafa sagt skæruliðunum að
það væri býsna undarlegt að þeir
skyldu hafa byrjað hernað, sem
kostaði aukna spennu í landinu
(raunar á Balkanskaga öllum) og
ófá mannslífin, fyrst þeir ekki
höfðu skýra hugmynd um það
fyrir hverju þeir væru að berjast.
Var það tilfinning Bretans að
albönsku skæruliðarnir hefðu
ekki í reynd lagt upp með þá hug-
mynd að berjast fyrir bættum
réttindum minnihlutans í Make-
dóníu – sem sannarlega voru ekki
virt að fullu – heldur hefði sú skil-
greining orðið til eftir á, svona til
að réttlæta hina blóðugu baráttu.
Þessi ríki sem hér hefur verið
minnst á, og skipuðu áður
„gömlu“ Júgóslavíu, eru að sönnu
ekki mikið í fréttum þessa dag-
ana, enda blása nú válegir vindar
í alþjóðamálum. Ljóst er þó að
stuðla þarf að varanlegum stöð-
ugleika á Balkanskaga enda
kraumar víða undir niðri.
Fyrir skömmu handtóku liðs-
menn alþjóðlegu lögreglusveit-
anna í Kosovo nokkra Albana,
sem grunaðir eru um ódæðisverk
gegn Kosovo-Serbum. Einnig var
Ramush Haradinaj, einn af
helstu stjórnmálamönnum Kos-
ovo-Albana, ákærður fyrir aðild
að skotbardaga sem átti sér stað í
Kosovo í ágúst 2000. Haradinaj
var áður einn af foringjum Frels-
ishers Kosovo (UCK) og eru að-
gerðir alþjóðalögreglunnar sagð-
ar til marks um að bráðabirgða-
stjórn Sameinuðu þjóðanna
(UNMIK) hyggist ekki skirrast
við það lengur að draga þá Kos-
ovo-Albana fyrir dómstóla, sem
grunaðir eru um stríðsglæpi,
mannréttindabrot eða önnur
ódæði.
Þá eru aðgerðirnar einnig liður
í því að berja niður starfsemi
glæpagengja í héraðinu, sem
sögð eru teygja anga sína til fjöl-
margra landa í Evrópu, m.a. með
smygli á eiturlyfjum.
Óhætt er að segja að aðgerð-
irnar hafi mælst illa fyrir meðal
Albana, sem telja um 90% íbú-
anna í Kosovo. Fullyrða sérfræð-
ingar stofnunar sem kallast
Institute for War and Peace Re-
porting (www.iwpr.net) að
dökkur skuggi hvíli nú yfir sam-
búð Albana og alþjóðastarfsliðs-
ins, þess sama starfsliðs og hefur
fram að þessu notið gestrisni
Kosovo-Albana í hvívetna og var
tekið sem frelsandi hetjum fyrir
skömmu.
Alþjóðasamfélagið hefur sýnt
litla tilburði til takast á við þá
spurningu, hvað gera skuli við
Kosovo – sem skv. ályktun ör-
yggisráðs Sameinuðu þjóðanna
nr. 1244 skal fá sjálfstjórn en þó
áfram tilheyra Júgóslavíu. Sú
spurning er þó býsna aðkallandi.
Órói í Kosovo gæti nefnilega
valdið hörðum átökum í ná-
grannaríkinu Makedóníu, hverju
sem líður úrslitum í nýafstöðnum
kosningum, auk þess sem tengsl
Serbíu og Kosovo eru enn mikið
áhugamál stjórnmálamanna í
Belgrað.
Stuðlað að
stöðugleika
Sagðist blaðamaðurinn hafa orðið for-
viða er skæruliðarnir spurðu hann í
fullri alvöru hvort hann gæti sagt þeim
hver ættu að vera baráttumál þeirra.
VIÐHORF
Eftir Davíð
Loga
Sigurðsson
david@mbl.is Menntamálaráðuneytiðefndi til málþings á Evr-ópskum tungumáladegi26. september sl. og var
þar fjallað um „Strauma og stefnur í
kennslu erlendra tungumála á Ís-
landi“. Stofnun Vigdísar Finnboga-
dóttur í erlendum tungumálum við
Háskóla Íslands annaðist skipulagn-
ingu og framkvæmd þingsins.
Tilgangur Evrópska tungumála-
dagsins er að; vekja almenning til vit-
undar um mikilvægi tungumálanáms,
vekja athygli á öllum tungumálum
sem töluð eru í Evrópu og gildi þeirra,
hvetja til símenntunar í tungumálum.
Þema Evrópska tungumáladagsins
2002 er símenntun í tungumálum.
Tómas Ingi Olrich menntamálaráð-
herra setti málþingið með ávarpi.
Hann sagði að menntamálaráðuneyt-
ið hafi hvatt skóla og aðrar fræðslu-
stofnanir til að bregðast með ein-
hverjum hætti við ósk Evrópuráðsins
um Evrópskan tungumáladag 2002
og vekja þannig athygli á mikilvægi
tungumálakunnáttu og símenntunar í
tungumálum. Ráðuneytið væntir þess
að Evrópskur tungumáladagur 26.
september hafi ár hvert jákvæð áhrif
á tungumálanám og tungumála-
kennslu í skólum og verði einstakling-
um hvatning til símenntunar í tungu-
málanámi.
Fjöldi tungumála er talaður í Evr-
ópu og sagði Tómas Ingi það meðal
fjársjóða álfunnar. Evrópumálin eru
yfir 200 talsins og enn fleiri tungumál
eru töluð meðal fólks af öðrum upp-
runa. „Þetta er mikilvæg auðlind sem
ber að viðurkenna, nota og meta að
verðleikum,“ sagði hann, og einnig að
Íslendingar hefðu lagt sitt til heims-
menningarinnar í formi tungumáls-
ins. Hann sagði mikil verðmæti felast
í tungumálakunnáttu og að það væri
þessi kunnátta sem veitti djúpa inn-
sýn í menningarsjóði þjóða.
Kennsla á ensku
í framhaldsskólum?
Viðhorf nokkurra stjórnenda fyr-
irtækja til tungumála og tungumála-
kunnáttu koma fram. „Þáttur
menntakerfisins er mjög stór við að
auka samkeppnishæfni okkar Íslend-
inga. Mín skoðun er sú að við eigum
að gera meiri kröfur en gerðar eru í
dag,“ sagði Frosti Bergsson, stjórn-
arformaður opinna kerfa.
Segja má að Frosti hafi ítrekað þá
skoðun sína að Íslendingar ættu að
setja stefnuna á að verða tvítyngd
þjóð eða verða jafnvíg á íslensku og
ensku. „Ég er faðir 7 ára drengs og
upplifi það nú að hann tjáir sig oft á
ensku sem hann hefur sjálfur lært í
gegnum sjónvarpsrásina Cartoon
Network, af ferðalögum erlendis eða
af eldri strákum þegar verið er í
tölvuleikjum eða á Netinu,“ sagði
hann og bætti við að hann vildi að þró-
uninni í menntun yrði betur stýrt svo
börn þyrftu ekki að gleypa hráa
óvandaða ensku sem dynur á þeim
alla daga.
„Mín skoðun er sú að miða eigi
kennslu við að þjóðin hafi gott vald á
tveimur tungumálum en þó þannig að
á grunnskólaaldri fari öll kennsla
fram á íslensku og að kennsluefnið sé
líka á íslensku,“ sagði hann. „Á sama
tíma væri enskukennsla bundin við
sérstaka enskutíma. Á framhalds-
skólastigi finnst mér vel koma til
greina að hafa bæði enskar kennslu-
bækur og kenna á ensku fög sem slíkt
hentar af einhverjum ástæðum.“
Skoðun hans er sú að með því að
byggja upp góða enskukennslu frá 1.
bekk í grunnskóla skapist markviss
og góður skilningur á ensku tal- og
ritmáli. Þá muni tungumálakunnátta
ekki há Íslendingum í hinum harða
heimi hnattrænna viðskipta.
Enskan er ekki nóg
„Í minni starfsgrein, flutningum,
er starfsumhverfið alþjóðlegt og
spannar samskipti um allan heim,
ekki einungis Norður-Atlantshafið,“
sagði Erlendur Hjaltason, fram-
kvæmdastjóri utanlandssviðs Eim-
skips. Hann nefndi dæmi sem sýndu
að enskukunnátta er alls ekki nóg.
„Það er mín skoðun að ráðning starfs-
manna sem hafa tök á fleiru en einu
tungumáli, auk móðurmáls, sé ein
meginástæða þess að okkur hefur
vegnað vel á okkar mörkuðum,“ sagði
hann, „þessir starfsmenn eru reiðu-
búnir að leggja meira af mörkum en
lágmarkskröfur segja til um. Vera
virkir þátttakendur í umræðum og
þróun á hverjum stað. Hlusta og taka
eftir, en láta ekki mata sig á einhliða
upplýsingum.“
Niðurstaða hans var að þeir sem
ráði yfir þremur eða fleiri tungumál-
um eiga betri möguleika á að ná ár-
angri á alþjóðamarkaði en aðrir.
Þeirra forskot liggur, að hans mati, í
því að geta sett sig inn í þjóðmál og
hefðir á hverjum stað og staðið næst-
um jafnfætis heimamönnum.
Anna Gunnhildur Sverrisdóttir,
rekstrarstjóri Bláa Lónsins, sagði að
markmið ferðaþjónustunnar væri að
stuðla að aukinni þjóðarframleiðslu
og hagsæld í landinu, og spurði svo
hvort bætt tungumálakunnátta skipti
þar máli. Og svaraði: „Þjónustan
snýst mikið um samskipti, því er mik-
ilvægt að geta talað og skilið tungu-
mál sem flestra okkar gesta.“ Hún
sagði jafnframt að auk góðrar tungu-
málakunnáttu væri gagnlegt að skilja
sem best bakgrunn hinna erlendu
gesta; siði og venjur, trúarbrögð og
tabúin í samskiptum.
Atvinnutækifæri tungunnar
Ungt fólk undir þrítugu sagði á
þinginu frá reynslu og gildi þess að
kunna tungmál. Sigríður Ásthildur
Andersen, spænskumanneskja og
lögfræðingur hjá Verslunarráði Ís-
lands, sagðist ekki vera sammála
þeirri fullyrðingu að enska væri al-
þjóðatungumál í viðskiptum því hún
dugaði ekki ein og sér.
Hún nefndi sem dæmi að í öðrum
en enskumælandi löndum væri oft
ekki á enskukunnáttu að treysta.
Franskur vínbóndi sem íslenskur
heildsali vill kaupa rauðvín af hefur
sennilega aldrei lært ensku. Útvatn-
ari í Barcelona sem kaupir íslenskan
saltfisk fyrir hundruð milljóna á ári
talar líklega ekki ensku, o.s.frv.
Katrín Þórðardóttir, starfsmaður
sendiráðs Kanada, sagði frá því
hvernig frönsku- (og ensku) kunnátt-
an hefði nýst henni, en hún hefur nær
eingöngu fengist við störf þar sem
hún þarf að nota þessa þekkingu.
Kunnáttan hefur gefið henni tækifæri
til að starfa í alþjóðlegu umhverfi.
Katrín telur að með aukinni al-
þjóðavæðingu skipti tungumálakunn-
átta Íslendinga sífellt meira máli.
Hún sagði það áríðandi að ungt fólk
sem afli sér góðrar tungumálakunn-
áttu fái atvinnutækifæri hér heima
við sitt hæfi og að nám þess í tungu-
málum verði metið að verðleikum.
Björgvin Þór Björgvinsson, meist-
aranemi í sjávarútvegsfræðum, sagði
frá þýskunámi sínu. Hann fékk ungur
áhuga á þýsku en missti áhugann og
fékk hann ekki aftur fyrr en hann gat
tengt hana við annað áhugasvið sitt:
þýska sögu, menningu og stjórnmál.
Núna er þýskan lykilatriði í starfi
hans og vegna verkefnis sem hann
vann um fiskneyslu í Þýskalandi varð
hann starfsmaður hjá SÍF til að vinna
að ákveðnum verkefnum á þýskum
mörkuðum.
Tungumálakennarar í grunn- og
framhaldsskólum fjölluðu svo á mál-
þinginu um kosti og galla gildandi að-
alnámskráa í erlendum tungumálum.
Tungumáladagurinn / Evrópuráðið hefur gert
26. sept. að árlegum tungumáladegi. Mennta-
málaráðuneytið hélt af því tilefni málþing, sem
Gunnar Hersveinn sótti, þar sem nokkrir stjórn-
endur í fyrirtækjum greindu frá viðhorfum sínum til tungumála.
Morgunblaðið/Þorkell
Tungumálin eru auðlind Evrópu, sagði Tómas Ingi Olrich. Guðný Guðsteinsdóttir lektor var kynnir á mál-
þinginu sem Stofnun Vigdísar Finnbogadóttur í erlendum tungumálum hélt fyrir menntamálaráðuneytið.
TENGLAR
..............................................
http://www.vigdis.hi.is/
www.menntamalaraduneyti.is
Kunnátta í ensku
dugar ekki ein og sér