Morgunblaðið - 17.10.2002, Page 33

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 17. OKTÓBER 2002 33
alning þar
ð ástand
u nefndir í
mjög gott,
r. „Útfrá
m við lagt
um. Allar
að stofn
rkur þótt
g úttekt á
nu 1989.
i eins vel
a þess að
og kemur
mrin. En
irðist al-
m vexti
nnsóknar-
mæla með
ypireyður,
frá árinu
náð sér á
gunni árið
á daginn
verið frið-
é í örum
stöður úr
ðfesta að
. Það var
núfubakn-
að bendir
tofninn sé
sem hann
a.“
pplýsing-
ndaveiðar
86 til 1989
bylt þekk-
ofnunum.
banninu á
li áfram,
ng manna
il þess að
kveðið að
og átti að
la frekari
þetta vís-
86 til 1989
r og mik-
m fengust
Hvalveiði-
ráðsins hefur hins vegar verið fram-
lengt, eins og menn þekkja, en við
höfum haldið áfram að telja hvali á
um það bil fimm ára fresti.“
Gísli segir að með talningu fáist
mat á fjölda dýra, þ.e. stofnstærð-
inni en með vísindaveiðum fáist á
hinn bóginn sýnataka en út frá
henni megi ráða í alls kyns líffræði-
lega þætti, eins og aldur, vöxt og
kynþroska o.fl. Það hafi þó sýnt sig
að þessir þættir séu breytilegir yfir
tíma þannig að áhugavert sé að
kanna þetta aftur.
Fæðuvistfræðin mikilvæg
vegna fjölstofnalíkana
Gísli segir að mjög mikilvægur
þáttur í vísindaveiðum sé fæðuvist-
fræðin, þ.e. skoðun á magainnihaldi
hvala. „Það hefur verið lögð aukin
áhersla á þetta hjá okkur og raunar
víða um heim, þ.e. með svokölluðum
fjölstofnarannsóknum. Út frá taln-
ingum og líkamsstærð er tiltölulega
einfalt að meta hversu mikið hval-
irnir þurfa sér til viðurværis en
stóra gatið í þekkingunni er að við
vitum ekki hvernig þetta skiptist
niður á tegundir.“
Gísli segir ljóst að miðað við fjölda
hvala og magn þess sem þeir éta
skipti þessar upplýsingar miklu
máli. „Stofnstærð hrefnu gefur það
t.d. til kynna að hún sé mikilvægur
þáttur í vistkerfinu á grunnsævinu
við landið en við höfum hins vegar
mjög takmörkuð gögn um á hverju
hún lifir. Þetta eru ekki gögn sem
við getum yfirfært frá Norðmönn-
um, magasýni eru háð stað og tíma.“
Þá bendir Gísli á að erfðafræðin
skipti miklu máli í sambandi við nýt-
ingu stofna og verndun þeirra.
Margir stofnar séu af hverri hvala-
tegund í Atlantshafi og þegar verið
sé að meta ástand stofna sé þetta oft
einn stærsti óvissuþátturinn, þ.e.
hvar mörkin liggi á milli einstakra
stofna. Þörf sé á miklu meiri rann-
sóknum á þessu sviði.
„Er íslensk hrefna og norsk
hrefna sami stofn og á að stjórna
veiðum eins og um einn eða tvo
stofna sé að ræða?“
Aðspurður segir Gísli að sérfræð-
ingar á Hafrannsóknarstofnun kjósi
að tjá sig ekki beint um hvalveiði-
málin sem slík. „En þetta sem ég hef
nú rakið eru vissulega þættir sem
við höfum bent á og þá ekki hvað síst
fæðuvistfræðin. Tilraunir okkar til
þess að taka tillit til hvala í vinnu
okkar í tengslum við fjölstofnalíkön
hafa strandað á ónógum upplýsing-
um og vísindaveiðar myndu visulega
bæta þar úr. Ákvörðun um veiðar er
hins vegar eingöngu stjórnvalda.“
Morgunblaðið/Árni Sæberg
völdsólinni í gær.
ð sjá í
nna
iði-
ðum.
nemi
ar af
g því
vaða
NÝ skoðanakönnun sýnirað 39% kjósenda á Ír-landi hyggjast greiðaatkvæði með samþykkt
Nice-sáttmála Evrópusambandsins
(ESB) en þjóðaratkvæðagreiðsla
fer fram um sáttmálann á laugar-
dag. Aðeins 22% eru staðráðin í að
segja nei. Fréttaskýrendur segja
þó of snemmt fyrir þá, sem barist
hafa fyrir samþykkt sáttmálans, að
fagna sigri en m.a. er bent á í því
sambandi að 31% kveðst enn ekki
hafa gert upp hug sinn, auk þess
sem 7% hyggjast alls ekki ómaka
sig með því að mæta á kjörstað nk.
laugardag.
Írar efndu á sínum tíma einir
þjóða til atkvæðagreiðslu um Nice-
sáttmálann en hann er nýjasta upp-
færslan á stofnsáttmála ESB og
kveður m.a. á um breytingar á
stofnunum og ákvarðanatöku Evr-
ópusambandsins sem nauðsynlegar
eru vegna stækkunar ESB. Var
það gert vegna ákvæða í sáttmál-
anum sem þóttu ganga nokkuð
gegn hlutleysisstefnu þeirri sem
Írar hafa fylgt í hernaðar- og varn-
armálum allt frá því að þeir fengu
sjálfstæði.
Atkvæðagreiðslan var haldin í
júní 2001 og er óhætt að segja að
það hafi komið á óvart að írskir
kjósendur – sem fram að þeirri
stundu höfðu verið meðal dyggustu
stuðningsmanna Evrópusamvinn-
unnar – skyldu hafna sáttmálanum.
Var því haldið fram að stjórnvöld á
Írlandi hefðu gerst værukær –
gengið að stuðningi kjósenda sem
vísum og ekki hirt nægilega vel um
að fá þá á kjörstað.
Sannarlega er það staðreynd að
2⁄3 kjósenda sátu heima á kjördag
og hafa menn gefið sér að þar hafi
einkum verið um að ræða fólk, sem
annars hefði greitt atkvæði með
samþykkt sáttmálans. Niðurstaðan
varð sú að 54% þeirra sem mættu á
kjörstað greiddu atkvæði gegn
honum.
Þrýst á kjósendur
Bertie Ahern, forsætisráðherra
Írlands, boðaði nýja þjóðarat-
kvæðagreiðslu fyrir um mánuði,
enda er honum ljóst, eins og öðr-
um, að mikið liggur við. Fram-
kvæmdastjórn ESB boðaði jú í síð-
ustu viku að tíu Mið- og Austur-
Evrópuþjóðum yrði boðin aðild að
sambandinu undir lok þessa árs en
ósennilegt er að stækkun ESB geti
farið fram fyrr en öll núverandi að-
ildarríki hafa fullgilt Nice-sáttmál-
ann.
Meðal ríkjanna sem vonast til að
verða boðin aðild eru Tékkland,
Pólland, Slóvakía og Ungverjaland.
Forsetar landanna fjögurra sendu í
fyrradag frá sér sameiginlega yf-
irlýsingu til írskra kjósenda en þar
var þess farið á leit að þeir taki
opnum örmum þessu sögulega
tækifæri til að frelsa íbúa landanna
undan blóði drifinni fortíðinni.
Báðu þeir Vaclav Havel, Aleks-
ander Kwasniewski, Rudolf
Schuster og Ferenc Madl írska
kjósendur um að samþykkja sátt-
málann eða eiga það á hættu ella að
valda milljónum manna gífurlegum
vonbrigðum. Vildu forsetarnir fjór-
ir með þessu senda skýr skilaboð
um að það væri eindreginn vilji
þessara þjóða að ganga í ESB.
Má skynja að forystumenn
ríkjanna tíu, sem eiga von á því að
verða boðin aðild, finnst það skjóta
skökku við að Írar – sem hugsan-
lega hafa hagnast mest allra þjóða
á ESB-aðild – skuli ætla að meina
öðrum um tækifæri til að gera slíkt
hið sama.
Og fleiri hafa lagt hönd á plóg-
inn. Þannig varaði Anders Fogh
Rasmussen, forsætisráðherra
Dana, við afleiðingum þess í fyrra-
dag að Írar höfnuðu sáttmálanum.
„Ef Nice-sáttmálinn öðlast ekki
fullgildingu þá horfum við fram á
vanda sem við höfum aldrei áður
þurft að mæta, og sem ekki er vitað
hvernig yrði leystur. Það er ekki
um neina áætlun B að ræða, það vil
ég ítreka. En auðvitað er það Íra
sjálfra að gera upp hug sinn,“ sagði
Rasmussen þegar hann heimsótti
Dublin, en Danir sitja sem stendur
í forsæti ráðherraráðs ESB.
Stóru stjórnmálaflokkarnir
og hagsmunasamtök segja já
Það vekur athygli hversu tvísýn
kosningabaráttan nú virðist vera
því ríkisstjórn Írlands hefur lagt
sig mjög fram um að fá almenning
á sitt band að þessu sinni. Þá ber að
huga að því að stjórnarflokkarnir,
Fianna Fáil og Framsæknir demó-
kratar, unnu ágætan sigur í þing-
kosningum í landinu í vor og í því
ljósi hefði mátt halda að kjósendur
væru sammála stjórnarstefnunni,
sem m.a. gerir ráð fyrir samþykkt
Nice.
Þá er það og staðreynd að
stjórnarflokkarnir eru ekki einir
um að vilja fullgilda Nice-sáttmál-
ann. Stærstu stjórnarandstöðu-
flokkarnir, Fine Gael og Verka-
mannaflokkurinn, deila nefnilega
þeim áhuga með stjórninni. Enn-
fremur hafa samtök atvinnurek-
enda lagt sín lóð á vogarskálarnar,
sem og Bændasamtökin írsku,
Írska verslunarráðið og Verka-
mannasambandið.
Það eru einungis minni flokkar,
eins og Græningjar og Sinn Féin,
sem hafa beitt sér gegn samþykkt
Nice-sáttmálans. Ýmis samtök hafa
hins vegar verið stofnuð sérstak-
lega um andstöðu við sáttmálann.
Þau tengjast í fæstum tilfellum
stórum hagsmunasamtökum úr
þjóðlífinu.
Reiknast mönnum til að þeir sem
berjist fyrir samþykkt sáttmálans
hafi næstum níu sinnum meira fjár-
magn á milli handanna en andstæð-
ingarnir. Segir frá því í The Irish
Times að já-menn geri ráð fyrir að
eyða rúmlega 1,5 milljónum evra í
kosningabaráttuna en samanlögð
tala andstæðinganna er aðeins
rúmlega 170 þúsund evrur.
Ahern segir ekki af sér
Hitt spilar óneitanlega inn í að
mörgum kjósendum finnst sem rík-
isstjórnin hafi þegar svikið ýmis
loforð sem hún gaf fyrir þingkosn-
ingar í vor. Óttast menn að það
verði til þess að mörgum finnist hér
komið kærkomið tækifæri til að
veita stjórnarflokkunum ráðningu.
Enda Kenny, leiðtogi Fine Gael,
sagði þó á þriðjudag að hann væri
sannfærður um að kjósendur Fine
Gael yrðu ekki svo skammsýnir.
Nice-sáttmálinn væru Írum hag-
stæður, önnur tækifæri myndu gef-
ast til að taka í lurginn á stjórninni.
Virðist það vera eitt af vand-
kvæðunum hversu flókinn og
margslunginn Nice-sáttmálinn er.
Þannig var greint frá því í gær að
könnun hefði leitt í ljós að aðeins
25% kjósenda teldu sig skilja efni
hans. Sagði Tom Finlay, fram-
kvæmdastjóri undirbúningsnefnd-
ar vegna atkvæðagreiðslunnar,
þessar niðurstöður mikið áhyggju-
efni.
Bertie Ahern forsætisráðherra
var spurður að því á þriðjudag, er
hann sótti blaðamannafund með
Rasmussen, hvort hann myndi
segja af sér embætti ef sáttmál-
anum yrði hafnað öðru sinni. „Nei,
það mun ég ekki. Ég vinn að því
hörðum höndum að tryggja að við
þurfum ekki einu sinni að leiða
hugann að slíku.“
Má þó ljóst vera að hart verður
sótt að Ahern, heima og heiman, ef
honum tekst ekki að fá sáttmálann
samþykktan að þessu sinni.
Ekki hægt að standa í vegi
stækkunar sambandsins
Sem fyrr segir eiga margir Írar
erfitt með að sætta sig við ákvæði í
sáttmálanum sem þeir telja stríða
gegn hlutleysisstefnu landsins.
Ríkisstjórn landsins hefur að vísu
reynt að fullvissa kjósendur um að
yfirlýsing, sem gefin var út á fundi
leiðtoga ESB-ríkjanna í sumar,
taki á því vandamáli, en þar var Ír-
um send þau skilaboð að þeir
þyrftu ekki að hafa áhyggjur af
þessu atriði.
En um hvað snýst þá kosninga-
baráttan á Írlandi að þessu sinni?
Þekktur pistlahöfundur The Irish
Times, Vincent Browne, segir í ný-
legri grein að það eina sem máli
skiptir sé sú staðreynd að með því
að segja nei leggi Írar stein í götu
þeirra þjóða sem vilja ganga í sam-
bandið. Þjóða sem vilji fá að njóta
ávaxta ESB-aðildar, sömu ávaxta
og Írar sjálfir hafa notið með betri
árangri en flestir aðrir. Yfirlýsing-
ar um að með samþykkt sáttmálans
séu menn að tryggja áframhald-
andi góðæri og trygga atvinnu á Ír-
landi séu einungis yfirvarp.
Að sama skapi segir Browne að
eina álitlega röksemdin gegn sam-
þykkt sé sú að ESB sé ólýðræð-
islegt með eindæmum og að ekki sé
tekið á því vandamáli með Nice-
sáttmálanum. Hann gefur lítið fyrir
hræðsluáróður um að Írar varpi
hlutleysisstefnu sinni fyrir róða,
samþykki þeir sáttmálann, eða að
áhrif þeirra innan ESB verði minni
en áður.
Browne segist hafa greitt at-
kvæði gegn samningnum í júní
2001 vegna þess að hann hafi talið
fyrrgreind lýðræðisrök sterk, auk
þess sem hann telji ráðamenn á Ír-
landi hafa sýnt kjósendum hroka
með því hvernig þeir stóðu að at-
kvæðagreiðslunni þá. Nú muni
hann hins vegar segja já vegna
þess að umræðan, sem fram hefur
farið um kosti og galla sáttmálans á
undanförnum 16 mánuðum, hafi
verið til bóta, auk þess sem ekki sé
hægt að standa í vegi stækkunar
sambandsins.
Þriðjungur írskra
kjósenda óákveðinn
Írar ganga að kjör-
borðinu nk. laugardag
og greiða þá atkvæði
öðru sinni um Nice-
sáttmála Evrópusam-
bandsins. Davíð Logi
Sigurðsson rekur
helstu tíðindi úr kosn-
ingabaráttunni.
Reuters
Martin Cullen, ráðherra umhverfismála, eftir fund með fréttamönnum í Dublin í gær. Írska stjórnin leggur
mikla áherslu á að fá Nice-sáttmálann samþykktan, en stækkun ESB kæmist í uppnám gangi það ekki eftir.
Reuters
Þessi auglýsingaspjöld andstæð-
inga staðfestingar sáttmálans
hafa vakið sterk viðbrögð.
david@mbl.is