Morgunblaðið - 17.10.2002, Side 44

MINNINGAR
44 FIMMTUDAGUR 17. OKTÓBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Það er víst gangur
lífsins, að sú veröld
sem var, fær ekki að
vera um kyrrt til eilíð-
ar. Það gerir okkur enn
meðvitaðri um það hversu dýrmæt
augnablikin eru sem okkur eru gef-
in, sérstaklega þegar minningarnar
einar standa eftir um mann, sem átti
sérstakan heiðurssess í huga og
hjarta, allt frá bernskuárunum.
Eiki frændi var föðurbróðir minn.
Herdís amma átti hann í örstuttu
seinna hjónabandi og varð strax orð-
in ekkja aftur. Ævi hennar og lífs-
barátta var ætíð hörð og erfið. Hún
missta afa í sjóslysi frá stórum
barnahópi norður í Fljótum þar sem
þau bjuggu og dreifðust börnin á
aðra bæi til frekara uppeldis. Ein-
ungis tveir drengir komust til full-
orðinsára. Herdís amma reyndi að
halda saman fjölskyldunni með nýj-
um manni, en missti hann áður en
nýr drengur bættist í hópinn. Eiki
frændi sá því aldrei föður sinn. Eiki
var fyrstu æskuárin hjá móður sinni
á Akureyri, en þegar hún féll frá,
enn ung að árum, kom hann sem
unglingur til foreldra minna á Siglu-
firði og var hjá þeim og lærði prent-
verk hjá föður mínum. Hann var því
bæði föðurbróðir, bróðir og ákaflega
traustur vinur og frændi.
Það er svo margs að minnast, sem
ekki er auðvitað hægt að gera grein
fyrir í örstuttri minningargrein um
EIRÍKUR J. B.
EIRÍKSSON
✝ Eiríkur Jóhann-es Björgólfur Ei-
ríksson var fæddur á
Akureyri 27. ágúst
1924. Hann andaðist
á heimili sínu í
Reykjavík 8. okt. síð-
astliðinn og var útför
hans gerð frá Digra-
neskirkju 16. októ-
ber.
hjartfólginn frænda.
Það var svo ljúft að
geta rifist og verið inni-
lega ósammála um póli-
tíkina án þess að það
breytti væntumþykju
eða trausti. Við áttum
okkar sérstaka stíl og
ávarp, sem við notuð-
um bara okkar í milli,
sem orðið hafði til þeg-
ar við brugðum á leik
og tókum léttara hjal.
Eiki var minn helsti
ráðgjafi í alvörumálum
æskuáranna, þegar
ekki var hægt að tala
við aðra. Hann sagði mér frá ærslum
sínum og leikjum, sem frjóvguðu
ímyndunaraflið, en einnig frá stór-
skáldunum sem ég lærði að meta í
gegn um hann. Aldrei gleymi ég
hvernig Eiki bjó mig undir lokapróf-
in í barnaskóla í fjarveru foreldra
minna. Við lukum því sameiginlega
með glæsibrag og hef ég sennilega
ekki haft jafn góðan námsráðgjafa
nokkurn tíma.
Eika var margt til lista lagt. Hann
var bæði bókmenntalega hneigður,
grúskari í vélum, tólum og tækjum
og hagleiks smiður. Seinni árin hafði
hann komið sér upp listilega innrétt-
uðu verkstæði, þar sem hann töfraði
fram ótrúlegustu hluti. Það hafa því
togast á mismunandi kraftar í huga
hans. Hann hefði átt erfitt að gera
upp við sig, hvort hann hefði átt að
verða verkfræðingur eða bók-
menntafræðingur, ef erfiðleikar og
takmarkaðir möguleikar í æsku
hefðu ekki komið til.
Ég á eftir að sakna þess í næstu
fjölskylduboðum að geta ekki tekið
rispu um þjóðmálin við Eika frænda.
Hann hafði lifandi áhuga á öllu sem
fram fór og fór ekki dult með skoð-
anir sínar á mönnum og málefnum
og kom ávallt með einhvern þann
flöt á umræðunni sem aðrir höfðu
ekki áttað sig á.
Við Bigga og Agga söknum Eika
frænda. Við sendum okkar innileg-
ustu saknaðarkveðjur til Rósu, Ei-
ríks Páls og fjölskyldu hans. Megi
frændi minn hvíla í friði.
Jón Sæmundur Sigurjónsson.
Leiðir mínar og Eiríks J.B. Ei-
ríkssonar lágu seint saman. Fyrst
vissi ég nafn hans þegar hann skrif-
aði grein í fjölmiðlafári árið 1993.
Aðeins einn vinstri maður gekk fram
þáttunum til varnar, Eiríkur Eiríks-
son. Ég spurðist fyrir hver þessi
maður væri og fékk að heyra að
hann væri gamall sósíalisti sem hefði
um langa hríð starfað ásamt eðalk-
ratanum Steindóri Steindórssyni frá
Hlöðum við að tilreiða lesefni til
skemmtunar og fróðleiks fyrir fram-
sóknarbændur í sveitum landsins.
Eirík hitti ég fyrst í eigin persónu
kosningavorið 1999. Eitthvað rædd-
um við um sagnfræði en mest um ut-
anríkismál. Eiríkur sagði að þótt all-
ir töluðu um að kalda stríðinu væri
lokið væri allur þorri áhugamanna
um stjórnmál, jafnt til hægri og til
vinstri, fastur í hugarfjötrum þess.
Sjálfur vildi hann ekki vera það, nýir
tímar krefðust nýrra hugsana. Sem
dæmi skal nefnt að Eiríkur var eng-
inn aðdáandi herstöðvarinnar í
Keflavík en samt lofaði hann her-
stöðvasamninginn fyrir margt.
Hann dáði þá íslensku stjórnmála-
menn, einkum Bjarna Benediktsson,
sem höfðu tryggt íslenska sérhags-
muni í samningnum á erfiðum tím-
um.
Snemma á þessu ári kom í hlut Ei-
ríks J.B. Eiríkssonar að fyrstur taka
á móti ómálefnalegum árásum á
Halldór Laxness í greininni „Komið
til varnar skáldi mínu“ eins og frá-
bær grein hans í Morgunblaðinu hét.
Þvílík áhrif hafði þessi grein! Menn
hreinlega vöknuðu úr dróma við ár-
frýjunarorð Eiríks. Genginn er hug-
rakkur, sjálfstæður og vitur maður,
gamall að árum en síungur í anda.
Gísli Gunnarsson.
✝ Þóra Eiríksdótt-ir fæddist á
Syðri-Sýrlæk í Vill-
ingaholtshreppi Ár-
nessýslu 19. febrúar
1923. Hún lést á
Landsspítalanum
við Hringbraut 5.
október síðastliðinn.
Foreldrar Þóru voru
þau Þorkelína Sig-
rún Þorkelsdóttir
húsmóðir, f. 22.
október 1891, d. 7.
ágúst 1982, og Ei-
ríkur Magnússon,
bóndi og trésmiður,
f. 29. ágúst 1883, d. 20. desember
1957. Systkini Þóru eru í aldurs-
röð: Jóhanna, fyrrum verslunar-
kona í Reykjavík, f. 1915, d. 1998,
Magnús, fyrrum bóndi og af-
Þóra og Jón eignuðust eina dótt-
ur, Kristínu hjúkrunarfræðing, f.
í Reykjavík 17. nóvember 1948.
Eiginmaður hennar er Gylfi Guð-
jónsson arkitekt, f. 27. ágúst 1947.
Börn Kristínar og Gylfa eru Jón
Torfi, lífefnafræðingur og lækna-
nemi, f. 17. mars 1973, og Hjalti,
verkfræðinemi, f. 12. apríl 1979.
Þóra og Jón bjuggu lengst af í
Eskihlíð 22 Reykjavík, en síðustu
10 árin, eftir að Jón lést, bjó Þóra
á Sléttuvegi 11 Reykjavík. Sem
gift kona stundaði Þóra ýmis
störf. Meðal annars var hún að-
stoðarkona í Húsmæðrakennara-
skólanum sem þá var undir stjórn
Helgu Sigurðardóttur. Um árabil
vann hún í versluninni Faldi í
Austurveri sem Jóhanna og Krist-
ján, systkini hennar, starfræktu.
Síðustu fjögur starfsárin helgaði
Þóra síðan heilbrigðisþjónustunni
þar sem hún vann á Landspítalan-
um við Hringbraut.
Útför Þóru verður gerð frá Há-
teigskirkju í dag og hefst athöfnin
klukkan 13.30.
greiðslumaður hjá
Kaupfélagi Árnesinga
á Selfossi, f. 1916,
Sigrún, húsmóðir í
Reykjavík, Gíslína
Guðrún, húsmóðir í
Kaupmannahöfn, og
Kristján, fyrrum
framkvæmdastjóri í
Reykjavík. Þóra Ei-
ríksdóttir giftist 29.
maí 1948 Jóni Jónas-
syni, járnsmið frá
Vogum í Mývatns-
sveit, f. 24. október
1917, d. 30. ágúst
1990. Foreldrar Jóns
voru hjónin í Vogum, þau Guð-
finna Stefánsdóttir, f. 5. nóvem-
ber 1896, d. 8. janúar 1977, og
Jónas Hallgrímsson, f. 3. desem-
ber 1877, d. 5. desember 1945.
Í dag fer fram frá Háteigskirkju
útför tengdamóður minnar, Þóru Ei-
ríksdóttur. Hún var á áttugasta ald-
ursári þegar hún lést 5. október síð-
astliðinn eftir stutta en erfiða
sjúkrahúslegu.
Leiðir mínar og heiðurshjónun-
anna Þóru og Jóns í Eskihlíð 22 lágu
saman árið 1969. Um það leyti hafði
ég kynnst einkadóttur þeirra, Krist-
ínu, sem síðar varð eigikona mín.
Það var mikið lán að fá að eiga þessi
hjón að samferðafólki á lífsins leið.
Þóra og Jón voru einkar samhent og
lífsglöð og alltaf var gott að koma á
notalegt heimili þeirra.
Á Syðri-Sýrlæk í Villingaholts-
hreppi og í Arabæ í Gaulverjabæj-
arhreppi liggja rætur Þóru Eiríks-
dóttur og þessum sveitum bast hún
órjúfanlegum tilfinningaböndum. Í
uppvextinum átti hún við gott atlæti
foreldra sinna að búa, þeirra Þorkel-
ínu Sigrúnar Þorkelsdóttur og Ei-
ríks Magnússonar í stórum systkina-
hópi. Hún bjó að því alla ævi,
minntist þess oft og ræktaði tengslin
við æskustöðvarnar, fjölskyldu sína
og annað samferðafólk. Nægjusemi,
jákvæðni og lífsgleði, svo og óvenju-
mikill áhugi á náttúrunni og landinu
voru henni í blóð borin. Oft og einatt
sagði hún okkur hjónunum og sonum
okkar tveimur frá árunum í Flóanum
og samvistum sínum við fólk og fén-
að.
Reyndar var hlutskipti tengda-
móður minnar í lífinu ekki auðvelt. Á
fyrsta ári fékk hún lömunarveikina
en líkamlegar afleiðingar hennar
fylgdu henni alla tíð síðan og höfðu
óhjákvæmileg áhrif á framtíð henn-
ar, vonir og þrár.
Á lífsleiðinni átti Þóra oft við
heilsufarslegt andstreymi að stríða
og þurfti að leggja mikið á sig til þess
að halda sér gangandi. Hún hafði alla
tíð mikla trú á lífinu og gerði sér far
um að lifa því lifandi. Hugur hennar,
dugnaður og jákvætt hugarfar bar
hana hálfa leið í þeim efnum. Hún
naut hverrar stundar til hins ítrasta
og var þakklát fyrir hvern þann dag
sem hún fékk að lifa. Þóra var að eig-
in sögn sífellt að upplifa eftirminni-
legustu stundirnar, skemmtilegasta
daginn, ánægjulegasta ferðalagið og
bestu máltíðina. Hún var hamingju-
söm manneskja sem bar hag fjöl-
skyldu sinnar og vina mjög fyrir
brjósti og hugsaði fyrst og fremst
um að láta gott af sér leiða. Við hjón-
in og synir okkar tveir fórum ekki
varhluta af þeim eiginleikum enda
var ætíð náið samband á milli okkar
allra. Eftir að eiginmaður hennar,
Jón Jónasson, lést 1990 urðu tengsl-
in við Þóru enn nánari. Hún var með
okkur í nánast öllu, daglegu amstri
hversdagsins, tómstundum, á hátíð-
arstundum og ferðalögum. Ekkert
var sjálfsagðara en Þóra tæki þátt
enda dugleg að berjast áfram og
hafði auk þess til að bera einstaklega
góða nærveru.
Þóra Eiríksdóttir var óvenju-
mörgum kostum prýdd og því er
mikill sjónarsviptir að þessari dugl-
miklu konu.
Hún var mikill náttúruunnandi,
hafði unun af ferðalögum, jafnt inn-
anlands sem utan. Því áhugamáli
deildi hún með eiginmanni sínum,
Jóni Jónassyni. Meðan hans naut við
voru nánast allar helgar sumarsins
útivistarhelgar, einkum við ár og
vötn þar sem veiðiskapur var stund-
aður af mikilli innlifun. Þar áttum við
saman margar ógleymanlegar
stundir sem ekki voru síst mikilvæg-
ar litlu dóttursonunum, Jóni Torfa
og Hjalta. Þeim voru ferðirnar miklu
meira en veiðiferðir. Þær voru upp-
eldis-, fræðslu- og ævintýraferðir
fyrir unga menn þar sem umræðu-
efnin voru óþrjótandi, heitt að
drekka og mikið nesti meðferðis.
Á síðari árum fór Þóra til Kan-
aríeyja á veturna og naut loftslags og
landslags á suðlægum slóðum til hins
ítrasta. Síðastliðinn vetur fór hún í
slíkt ferðalag með tveimur bræðrum
sínum á níræðisaldri og búið var að
panta aðra ferð um áramótin næstu
þegar kallið kom í ferðina löngu.
Allt fram til hins síðasta skráði
Þóra sig í ferðir sem í boði voru fyrir
aldraða hér í Reykjavík. Það var
gaman að ferðast með henni um
landið. Hún var svo vel lesin, þakklát
og fróðleiksfús og naut slíkra stunda
út í æsar.
Þótt skólaganga Þóru Eiríksdóttir
hafi hvorki verið löng né ströng var
hún menntuð kona. Hún byggði á ís-
lenskri alþýðumenningu á fyrri hluta
síðustu aldar þar sem fólki var kennt
kristilegt hugarfar, trú á landið og
fólkið og virðing fyrir náttúrunni.
Hún var unnandi góðra bóka, las alla
tíð mikið, hafði ríka frásagnargáfu
og minni hennar var ótrúlegt. Hún
endursagði okkur í fjölskyldunni oft
á tíðum heilu kaflana sem hún hafði
lesið og við gátum alltaf flett upp í
Þóru þegar við, sem yngri erum,
mundum ekki eitthvað frá liðnum ár-
um og áratugum. Hin síðari ár þegar
sjónin dapraðist naut Þóra frábærr-
ar þjónustu Blindrabókasafnsins og
hlustaði á hljóðsnældur af ýmsu tagi
tímunum saman.
Þóru var margt til lista lagt. Hún
var um skeið aðstoðarkona Helgu
Sigurðardóttur húsmæðrakennara
enda mikilhæf matreiðslukona. Hún
var mjög handlagin og smekkvís og
starfaði á saumastofum um árabil
bæði í Reykjavík og á Álafossi í Mos-
fellsbæ.
Þóra var mikil félagsvera, hafði
gaman af fólki og gaf sér einatt tíma
til þess að ræða málin í einlægni eða
bara spjalla.
Meðal annars þess vegna naut hún
vel síðustu tíu áranna á Sléttuvegi
11. Þar kynntist hún mörgu góðu
fólki, lét gott af sér leiða eins og
endranær og tók virkan þátt í því fal-
lega samfélagi.
Hún ræktaði samskipti við fólkið
sitt, hvort sem það voru systkini,
gamlir vinir eða fólkið hans Jóns
heitins norður í Mývatnssveit. Hún
var virkur og ósérhlífinn félagi í
Kvenfélagi Háteigskirkju og studdi
safnaðarstarfið þar á ýmsa lund og
dró ekki af sér ef á þurfti að halda.
Það var ætíð gestkvæmt hjá Jóni
og Þóru í Eskihlíð 22 og síðar hjá
Þóru á Sléttuvegi 11 enda skynjuðu
fleiri en nánasta samferðafólk að
þangað var gott að koma, þar sem
ávallt tók á móti manni hlýtt viðmót,
gott hjartalag og fallegt bros. Og
ekki spilltu veitingarnar sem aldrei
sviku.
Það er ekki langt síðan Þóra sagði
mér það hafa verið sinn draum að
verða hjúkrunarkona. Af því varð
ekki, m. a. vegna líkamlegs lasleika
sem hlaust af lömunarveikinni sem
lagðist á hana í bernsku.. Hún sá
hins vegar þann draum rætast í dótt-
ur sinni, Kristínu, sem starfar sem
hjúkrunarfræðingur í Reykjavík.
Á þessu ári dró hægt og sígandi af
þessari dugmiklu konu. Sjónin dapr-
aðist, en lagaðist síðan í framhaldi af
augasteinaaðgerð. Upp úr því fór
hjartað að bila á nýjan leik enda
langt um liðið síðan hún gekkst undir
mikla hjartaaðgerð 1988.
Að því kom að sjúkrahúsdvöl var
óumflýjanleg. Hennar nánustu
gerðu sér grein fyrir því að hverju
stefndi og ekki síður hún sem var af-
arnæm og dreymdi gjarnan fyrir
daglátum.
Að leiðarlokum vil ég þakka Þóru,
tengdamóður minni, fyrir allt það
sem hún var mér og mínum og þá
sérstaklega dóttursonunum tveimur.
Af því munum við ætíð búa enda
Þóra um svo margt til fyrirmyndar.
Því er missir okkar mikill og henn-
ar sárt saknað í lítilli fjölskyldu.
Megi góður guð leiða okkur áfram og
styrkja í mikilli sorg.
Þegar við kveðjum Þóru Eiríks-
dóttur minnumst við jafnframt eig-
inmanns hennar Jóns Jónassonar
sem lést 1990 og biðjum góðan guð
að blessa minningu þeirra.
Gylfi Guðjónsson.
Það er skrýtið til þess að hugsa að
maður komi ekki aftur til ömmu á
Sléttuveginn.Það var ekki annað
hægt en að líða vel með ömmu og var
hún okkur fyrirmynd á margan hátt.
Amma kunni listina að vera já-
kvæð. Hjá henni var maður umvaf-
inn hlýju og alltaf sýndi hún okkar
viðfangsefnum mikinn áhuga. Amma
var mjög trúrækin og það var óneit-
anlega þægileg tilhugsun að vita til
þess að hún var oft að biðja fyrir
okkur. Við eigum henni örugglega
meira að þakka í þeim efnum en við
gerum okkur að fullu grein fyrir.
Hvergi fékk maður betri mat en
hjá ömmu. Pönnukökur og kaffi
fylgdu gjarnan í kjölfarið. Auðvitað
átti maður fyrir löngu að vera búinn
að fá hjá henni pönnukökuuppskrift-
ina, en einhvern veginn heldur mað-
ur í einfeldni sinni að maður fái bara
pönnukökur hjá ömmu sinni alla ævi.
Amma hræddist ekki dauðann,
enda sátt við Guð og menn. Samt
hafði hún sannarlega lífsviljann, eins
og sannaðist síðasta daginn sem hún
lifði. Þá var hún tilbúin að gangast
undir mjög áhættusama 7 klukku-
stunda aðgerð í því skyni að fá að lifa
í nokkur ár til viðbótar.
Amma, það er sárt að hafa þig
ekki lengur hjá okkur, en við vitum
að þér líður vel þar sem þú ert núna.
Jón Torfi og Hjalti.
Þóru Eiríksdóttur mun ég ávallt
minnast með mikilli hlýju og djúpu
þakklæti.
Hún var elskuleg móðir Kristínar
vinkonu minnar og á heimili fjöl-
skyldunnar var ég tíður gestur á
unglingsárunum.
Þar kom að Þóra reyndist mér
einnig sem besta móðir. Hún fóstraði
son minn nýfæddan um tíma svo ég
gæti sinnt námi mínu áfram. Ég
hafði þá nýlega misst mína eigin
móður og aðstæður voru þannig að
ekki margir gátu tekið að sér svo
stórt verkefni sem barnapössun var.
Þarna sýndi Þóra sannarlega í verki
þá góðvild og hlýju sem hún alltaf
hafði sýnt mér. Betri dagmömmu
gat ég vart hugsað mér og ég man að
brosið hennar fallega varð jafnvel
enn breiðara og fallegra þá daga sem
hún tók á móti litla bláa burðarrúm-
inu.
Blessuð sé minning sómakonunn-
ar Þóru Eiríksdóttur. Kristínu og
fjölskyldu votta ég mína dýpstu sam-
úð.
Guðrún Alfreðsdóttir.
ÞÓRA
EIRÍKSDÓTTIR
ÚTFARARSTOFA ÍSLANDS
Sími 581 3300
Allan sólarhringinn — www.utforin.is
Suðurhlíð 35, Fossvogi
Sverrir
Olsen
útfararstjóri
Bryndís
Valbjarnardóttir
útfararstjóri
Sverrir
Einarsson
útfararstjóri
Landsbyggðarþjónusta. Áratuga reynsla.