Morgunblaðið - 31.10.2002, Blaðsíða 27

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 31. OKTÓBER 2002 27
HILDUR Rúna Hauksdóttir
skrifaði mér opið bréf í Mbl. föstu-
daginn 25. okt. sl. og spurði hvernig
á því stæði að Reykjavíkurborg
væri tilbúin til að taka þá áhættu
sem er samfara fjárfestingu í Kára-
hnjúkavirkjun „og spila þannig
ábyrgðarlaust með almannafé“,
eins og segir í bréfinu. Þá er spurt
hvernig á því standi að Reykjavík-
urborg geri ekki kröfu um arðsem-
ismat vegna fórnarkostnaðar.
Erindinu er beint til mín sem for-
ystumanns í Reykjavíkurlistanum
og forsvarsmanns sveitarfélags
sem á 45% eignarhlut í Landsvirkj-
un.
Fyrst um Reykjavíkurlistann.
Reykjavíkurlistinn er kosninga-
bandalag þriggja flokka sem hafa
ákveðið að standa saman að fram-
boði til borgarstjórnar á grundvelli
málefnasamnings og kosninga-
stefnuskrár. Í samstarfinu í borg-
arstjórn er ekki tekin afstaða til
stefnumála sem eðli máls sam-
kvæmt á að útkljá hjá öðru til þess
kjörnu stjórnvaldi þ.e. Alþingi. Til
slíkra mála geta flokkarnir þrír haft
mismunandi afstöðu og þar með
líka þeir einstaklingar sem starfa
fyrir Reykjavíkurlistann í borgar-
stjórn Reykjavíkur. Í orku- og stór-
iðjumálum, og þar með í afstöðunni
til Kárahnjúkavirkjunar og álvers á
Reyðarfirði, eru skiptar skoðanir í
borgarstjórn Reykjavíkur rétt eins
og á Alþingi. Ég fer því ekki með
málsvarshlutverk í þessu máli fyrir
hönd þess fólks sem myndar
Reykjavíkurlistann.
En þá að Reykjavíkurborg. Mik-
ilvægt er að verkaskipting ríkis og
sveitarfélaga sé sæmilega skýr og
saman fari skyldur og ábyrgð hjá
hvoru stjórnvaldi fyrir sig. Auð-
veldar það öllum hlutaðeigandi að
reka sín mál gagnvart stjórnvöldum
og kalla eftir ábyrgð þeirra. Stefnu-
mörkun ríkisins í virkjanamálum er
ekki á verksviði borgarstjórnar og
þá og því aðeins koma þau mál til
okkar kasta að þau hafi bein áhrif á
hagsmuni Reykjavíkurborgar. Sem
stór eignaraðili að Landsvirkjun er
Reykjavíkurborg í einfaldri ábyrgð
fyrir öllum skuldbindingum fyrir-
tækisins en um innbyrðis ábyrgð
fer eftir eignarhlutföllum. Með ein-
faldri ábyrgð er átt við að ekki
verður gengið að ábyrgðaraðilanum
fyrr en ljóst er um þrot félagsins.
Ákveðin áhætta fylgir því að veita
ábyrgð þó að aldrei hafi reynt á
ábyrgðir eiganda Landsvirkjunar
frá því fyrirtækið var stofnað.
Nú liggur fyrir að Landsvirkjun
hefur uppi stórfelld virkjunaráform
og að þær framkvæmdir verði að
mestu fjármagnaðar með lánsfé.
Fyrir það fé sem verður tekið að
láni verða til eignir sem er ætlað að
standa undir afborgunum og vöxt-
um af lánunum. Landsvirkjun er
þegar mjög skuldsett fyrirtæki og
áður en Reykjavíkurborg tekur
ákvarðanir um frekari ábyrgðir
verður að meta mjög vandlega þá
áhættu sem er því samfara og yf-
irfara arðsemisútreikninga fyrir-
hugaðra framkvæmda. Fjárhagsleg
áhætta Reykjavíkurborgar vegna
Kárahnjúkavirkjunar er einkum sú
að arðsemi virkjunarinnar verði
ekki í samræmi við áætlanir og
Landsvirkjun lendi í fjárhagslegum
erfiðleikum þannig að ábyrgðir falli
af þeim sökum á eigendur. Mikil-
vægt er að fara yfir málið af kost-
gæfni og hef ég skipað Sigurð
Snævarr, borgarhagfræðing, full-
trúa borgarinnar í starfshóp sem
Akureyrarbær og iðnaðarráðuneyt-
ið eiga einnig aðild að. Þegar starfs-
hópurinn hefur lokið störfum er
nauðsynlegt að borgarstjórn fari ít-
arlega yfir niðurstöðu hans og meti
ábyrgðarmörk sín gagnvart Lands-
virkjun. Markmiðið hlýtur að vera
að koma í veg fyrir að „spilað sé
ábyrgðarlaust með almannafé“ eins
og Hildur Rúna Hauksdóttir kemst
að orði í bréfi sínu.
Um Kárahnjúka-
virkjun og
Reykjavíkurborg
Eftir Ingibjörgu
Sólrúnu Gísladóttur
Höfundur er
borgarstjóri.
„Aldrei hefur
reynt á
ábyrgðir eig-
anda Lands-
virkjunar frá
því fyrirtækið var stofn-
að.“
„EYÐILEGGING öræfanna“ er
fögur grein og rétt eftir tónskáldið
Hjálmar H. Ragnars. Álvershug-
myndir iðnaðarráðherra og forstjóra
Landsvirkjunar eru ekkert smáræði.
Stækkun Norðuráls á stækkun ofan í
samtals 240.000 tonn og afhending
raforku til þeirrrar framleiðslu. Til
þess að verða við þeim kröfum þykir
ódýrast að taka friðlýst svæði, Þjórs-
árverin, og valda óafturkræfum nátt-
úruspjöllum. Um 90 athugasemdir
bárust Skipulagsstofnun vegna Norð-
lingaölduveitu sunnan Hofsjökuls. Í
Mbl. 15. ágúst 2002 ritar Jónas Ragn-
arsson greinina „Verndun Þjórsár-
vera í rúma þrjá áratugi“ þar sem
rakin er saga þeirra átaka og vitnað
til ummæla ýmissa merkra manna um
tvímælalaust verndargildi svæðisins.
Þar koma m.a. til sögu Birgir Kjaran,
dr. Finnur Guðmundsson og dr. Peter
Scott. Vonandi er að núverandi ráða-
menn vorir horfi til ráða þessara
manna en láti ekki álverskröfu og
ímyndaðan gróða blinda sig. Fyrst
mink og skotmönnum hefur enn ekki
tekist að útrýma heiðagæsinni, ættu
ráðamenn vorir ekki að eyðileggja
heimsins besta heiðagæsavarpland
með uppistöðulóni.
Fyrir löngu er búið að spilla vot-
lendi vaðfugla, svo sem lóu, tjalds og
spóa og annarra söngfugla vorsins,
með skurðum úti um allar mýrar. Það
sem eftir er af vatnsríku landi er því
mjög dýrmætt ef menn unna landinu
og fuglalífi þess.
Ónefnt er enn eitt stærsta fyrir-
tæki iðnaðarráðherrans og Friðriks
Sófussonar, Kárahnjúkavirkjun og
einnig á að stækka álverið í Straums-
vík við Hafnarfjörð.
„Erum ekki að fórna Þjórsárver-
um,“ segir Valgerður Sverrisdóttir
iðnaðar- og viðskiptaráðherra í Mbl.
17. ágúst 2002. Þar segir hún einnig
að Landsvirkjun verði að reyna að
verða við óskum Norðuráls um orku.
Hún leggur því ekkert upp úr áliti
þeirra dr. Finns og dr. Scotts né held-
ur Ólafs Arnar Haraldssonar alþing-
ismanns og flokksbróður. Iðnaðar-
ráðherra og forstjóri Landsvirkjunar
setja hagsmuni áframleiðenda í önd-
vegi og styðjast þar við þá tvíræðu
niðurstöðu Skipulagsstofnunar að
Norðlingaölduveita muni ekki „rýra
um of náttúruvernargildi Þjórsár-
vera“.
„Gæsin verði bara að flytja sig.“
Það á að græða upp land fyrir hana.
Hvernig henni verður tilkynnt það,
þegar hún kemur að miklu vatni á sín-
um gömlu og góðu varpstöðvum, vita
þau ein, ráðherrann og forstjórinn.
Þökk sé þeim sem flögguðu í hálfa
stöng fyrir Alcoa-samningnum.
Við og ráðamenn vorir ættum að
hafa að leiðarljósi þau sjónarmið sem
Páll Steingrímsson kvikmyndagerð-
armaður setur fram í stuttri grein í
Mbl. 28. ágúst 2002. Hann segir: „Við
erum nógu rík til þess að eiga Eyja-
bakka og Þjórsárverin ósnert.“ Í lok
greinar sinnar segir Páll: „Á tímum
góðæris eigum við ekki að drýgja
þann óvinafagnað að fórna landgæð-
um fyrir umdeildan og mjög vafasam-
an stundarhagnað.“ Fjölmargir ágæt-
ir einstaklingar og fræðimenn hafa
bent á þau hryðjuverk og vafasama
hagnað sem af þessum virkjunar-
áformum leiða. Þar kemur m.a. fram
hjá formanni Þjórsárveranefndar að
Landsvirkjun hefur í gerðum sínum á
undanförnum árum stefnt að Norð-
lingaölduveitu án þess að hafa til þess
heimild eða nokkurt samráð við Nátt-
úruverndarráð.
Ég skora á Skeiðamenn, Gnúp-
verja og aðra Sunnlendinga að standa
þétt saman við að fá Þjórsárverin
örugglega friðuð áfram. Sunnlending-
ar! Sýnið festu og drengskap á móti
óafturkræfum skaða á landi voru svo
þið verðið ekki kallaðir „Undirgefnir
aumingar“ svo vitnað sé í nafn á grein
Kristjáns Hreinssonar skálds í Mbl.
Þá vil ég vekja athygli á grein sem
Þóra Ellen Þórhallsdóttir, prófessor í
grasafræði við Háskóla Íslands, ritaði
í Mbl. 25. ágúst 2002 og heitir „Að
virkja eða virkja ekki“. Hún hefur
unnið að vistfræðirannsóknum í
Þjórsárverum um 20 ára skeið og
þekkir svæðið því flestum betur.
Hennar niðurstaða er þessi: „Þjórs-
árverin eru dýrmætasta hálendisvin
Íslands.“
Margir íslenskir stjórnmálamenn,
sem jafnvel fara nú með æðstu völd
hjá þjóð vorri, hafa fyrrum lýst þeim
viðhorfum að Þjósárver verði að
vernda. Ég hlýt því að vona að þeir
virði nú álit færustu vísindamanna
okkar þar um. Ef ekki yrði það bitur
reynsla að horfa á þá leidda eins og
hunda í bandi erlendra áframleiðenda
og íslenskra virkjunarsinna og verk-
taka sem aðeins horfa til hugsanlegs
hagnaðar dagsins í dag. Þar er
fremstur í flokki forstjóri Landsvirkj-
unar, sem kvartar undan ófræging-
arherferð á hendur fallvötnum og
virkjunarmönnum. Nafnið foss virð-
ast hann og hans skoðanabræður hafa
máð út úr orðaforða sínum.
Náist áform Landvirkjunar fram
þá segi ég: Grát ástkæra fósturmold.
Fossarnir nefnast fallvötn
því fossa má ekki nefna,
þegar álhringir eignast land
og alla fossana gefna.
„Grát ástkæra
fósturmold“
Eftir Rósu B.
Blöndals
„Vonandi
láta núver-
andi ráða-
menn ekki
álverskröfu
og ímyndaðan gróða
blinda sig.“
Höfundur er rithöfundur.
NOKKUR skrif hafa átt sér stað í
kjölfar ráðningar framkvæmda-
stjóra Heilbrigðisstofnunar Suður-
nesja (HSS).
Jórunn Tómasdóttir benti á að
ráðherra væri að misnota jafnréttis-
lög, þegar hann notaði þau til að rétt-
læta ráðningu Sigríðar Snæbjörns-
dóttur. Áður höfðu Sigríður og Skúli
Thoroddsen verið metin hæfust um-
sækjenda. Eftir að stjórn HSS hafði
tekið viðtöl við þau mæltu fjórir
stjórnarmenn með Skúla en fulltrúi
ráðherra einn með Sigríði. Meirihluti
stjórnar mat því Skúla hæfari.
Kristinn H. Gunnarsson svarar
Jórunni og bregður á það ráð að gera
orðalag og stíl að aðalatriði, en gerir
litla tilraun til að fjalla um efnisat-
riði. Hann skýrir ekki hvers vegna
ráðherra gengur gegn niðurstöðu
meirihluta stjórnar, ráðherra hafði
þó ekki tekið viðtöl við umsækjendur
um þetta mál.
Til að gera Jórunni tortryggilega
bendir hann svo á að hún sé bara fúl
af því að sambýlismaður hennar hafi
ekki fengið stöðuna. Sjálfur kastar
hann þar steini úr glerhúsi því eins
og Jórunn bendir á í svargrein sinni
er sambýliskona Kristins aðstoðar-
maður heilbrigðisráðherra.
Hversvegna gagnrýni?
Vissulega hefur HSS verið rekin
með halla undanfarin ár. Viljandi
hafa fjárveitingar til slíkra stofnana
verið of litlar, ekki hefur verið gert
ráð fyrir fyrirsjáanlegum hækkun-
um, s.s. launa og lyfja. Afleiðingin er
að þær eru reknar með halla. Hann
er svo oft leiðréttur með fjáraukalög-
um seinni hluta árs. Þetta er skolla-
leikur ríkisstjórnar til að sýna „fal-
legri“ fjárlög með meiri afgangi, þó
vitað sé að stór hluti hans sé óraun-
hæfur. Þessi aðferð skapar líka vald-
höfum þá stöðu að þeir hafa sverð
rekstrarhallans stöðugt hangandi yf-
ir stjórnendum stofnana.
Nýlega var gerður ótímabær
starfslokasamningur við fyrrverandi
framkvæmdastjóra HSS. Í kjölfar
þess var staðan auglýst. Margir
sóttu um. Meðal umsækjenda var
lögfræðingur sem hefur mikla
reynslu af stjórnun heilbrigðisstofn-
ana. Því miður býr hann í Keflavík og
er því í nánum tengslum við njótend-
ur þjónustunnar, hefur taugar til
þess samfélags sem stofnunin á að
þjóna.
Matsnefnd fjallaði um málið. Sig-
ríður og Skúli hæfust. Stjórnin ræðir
við þau og fjórir stjórnarmenn mæla
með að Skúli verði ráðinn. Ein und-
antekning. Fulltrúi ráðherra greiðir
Sigríði atkvæði. Var það tilviljun eða
var þegar búið að ákveða að Sigríður
fengi starfið? Ráðherra tekur við
málinu, veitir Sigríði starfið.
Ég sem íbúi á starfssvæði stofn-
unarinnar óttast að þetta hafi ekki
verið gert með hagsmuni okkar í
huga. Þetta hafi frekar verið gert til
að auðvelda niðurskurð á þeirri þjón-
ustu sem okkur er veitt.
Að lokum, vegna þeirra fjölskyldu-
tengsla sem nefnd hafa verið, þá velti
ég því fyrir mér hvort sú staðreynd
að Sigríður er gift landlækni geti
haft einhver áhrif á úttekt landlækn-
is á HSS þegar eiginkonan er þar
framkvæmdastjóri.
Ráðherra huns-
ar heimamenn
Eftir Jóhann
Geirdal
Höfundur er oddviti Samfylking-
arinnar í Reykjanesbæ.
„Ég óttast
að þetta hafi
ekki verið
gert með
hagsmuni
okkar í huga.“