Morgunblaðið - 31.10.2002, Blaðsíða 34

UMRÆÐAN
34 FIMMTUDAGUR 31. OKTÓBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
EVRÓPUSAMBANDIÐ hefur
orðið að sterku samstöðu- og sam-
vinnuafli í Evrópu. Það er í dag mik-
ilvægasti samningavettvangur Evr-
ópuríkja. Sá andi samvinnu og vilja
til sameiginlegra lausna sem það
hefur skapað er ómissandi fyrir já-
kvæða þróun í Evrópu, og hefur haft
mikil áhrif á þróun mannréttinda og
lýðræðis í þeim ríkjum sem nú eiga í
samningum um aðild. Starfsemi
ESB er tilraun til þess að styrkja
það í evrópsku menningarlífi og fé-
lagskerfi sem telst einkennandi fyrir
álfuna. Styrkur Evrópu liggur í fjöl-
breytninni.
Evrópuskuldbindingar
Íslendingar hafa ræktað efna-
hagsleg, menningarleg og pólitísk
tengsl við Evrópu. Við lítum á okkur
sem Evrópuþjóð. Við höfum átt aðild
að samtökum eins og Evrópuráðinu
frá 1951 og Fríverslunarsamtökum
Evrópu (EFTA) frá 1970. Við njót-
um fjórfrelsisins á innri markaði
Evrópusambandsins með þátttöku í
Evrópska efnahagssvæðinu (EES)
frá 1992 og eigum landamærasam-
vinnu innan Schengen-samkomu-
lagsins frá árinu 2000. Með ákvörð-
unum um þessi tengsl höfum við lýst
yfir vilja okkar til þess að teljast
hluti af Evrópu. Jafnframt hefur Ís-
land tekið fullan þátt í mennta- og
menningaráætlunum Evrópusam-
bandsins síðan árið 1992, og skuld-
bundið sig með þeim hætti til þess að
skapa evrópska samkennd og sam-
stöðu.
Svarið við vaxandi alþjóðavæð-
ingu felst í skuldbindandi samstarfi
milli ríkja, stjórnvalda, þjóðþinga og
frjálsra félagasamtaka, þar sem þau
stækka sinn pólitíska starfsvettvang
út yfir landamærin. Íslenska lýð-
veldið hefur margfalda reynslu af
því að hagsmunum þess er best
borgið þegar það hefur getað fylgt
fram stefnu sinni samtímis á mörg-
um stigum alþjóðlegs samstarfs.
Sigur í landhelgismálinu vannst m.a.
fyrir ötult starf á vettvangi Samein-
uðu þjóðanna, innan Norðurlanda-
ráðs og meðal bandalagsþjóða í
NATO.
Norrænt samstarf í ESB
Sterk tilhneiging er til þess að ríki
innan hverrar álfu hafi með sér náið
pólitískt og efnahagslegt samstarf,
en það auðveldar starf og árangur á
þessu sviði í heimssamtökum eins og
Sameinuðu þjóðunum, Heimsvið-
skiptastofnuninni og Alþjóða vinnu-
málastofnuninni svo dæmi sé tekið.
Samstarfið innan Evrópusam-
bandsins er að mínum dómi stækkun
á starfi þjóðþings Íslendinga á þeim
alþjóðlega vettvangi sem er okkur
nærtækastur. Það eykur mögu-
leikana til þess að ná fram mikilvæg-
um pólitískum markmiðum.
Framhald íslenskra
stjórnmála
Eftir Einar Karl
Haraldsson
Einar Karl Haraldsson er
þátttakandi í flokksvali
Samfylkingarinnar í Reykjavíkur-
kjördæmum 9. nóvember nk.
„Sigur í
landhelg-
ismálinu
vannst m.a.
fyrir ötult
starf á vettvangi Sam-
einuðu þjóðanna, innan
Norðurlandaráðs og
meðal bandalagsþjóða í
NATO. “
Í LIÐINNI viku sátu þingmenn
Reykjaneskjördæmis fundi með
bæjarstjórnum kjördæmisins. Á
fundunum var farið yfir stöðu sveit-
arfélaganna, samskipti þeirra við
ríkið og hvaðeina sem brennur á
bæjarfulltrúum á svæðinu. Hvar
sem við komum bar löggæslumál á
góma. Eins og kunnugt er hefur
staða löggæslunnar í nágranna-
sveitarfélögum höfuðborgarinnar
verið nokkuð til umræðu undanfar-
in misseri. Íbúar og bæjaryfirvöld
hafa víða lýst áhyggjum sínum
vegna minnkandi grenndarlöggæslu
og þar af leiðandi minnkandi þjón-
ustu við hinn almenna borgara.
Staðan í Kópavogi
Upplýsingar um þróun fjölda lög-
reglumanna í Kópavogi eru sláandi.
Þar hefur ekki verið bætt einum
einasta lögregluþjóni á vakt í rúma
þrjá áratugi, eða frá 1970. Íbúar
Kópavogs voru rúmlega 10 þúsund
um 1970 en eru í dag um 25 þús-
und. Það segir sig sjálft að sami
fjöldi lögregluþjóna getur ekki veitt
25 þúsund íbúum þá þjónustu sem
veitt var 10 þúsund manns. Ekkert
bendir til þess að ríkisvaldið hugsi
sér að bæta þjónustu við Kópavogs-
búa á næstunni. Einu sýnilegu við-
brögð dómsmálaráðuneytisins við
þessari stöðu mála er að færa um-
ferðardeild ríkislögreglustjóra frá
Reykjavík til Kópavogs, þar sem er
laus skrifstofa sem áður var ætluð
forvarnafulltrúa. En sem kunnugt
er starfar umferðardeildin sjálf-
stætt og mun ekki sjá um grennd-
argæslu í Kópavogsbæ. Staða lög-
gæslumála í Kópavogi, næststærsta
sveitarfélagi á Íslandi, er óviðun-
andi bæði fyrir þá sem í því lög-
regluliði starfa og að sjálfsögðu fyr-
ir bæjarbúa.
Ófaglærðar löggur
Hlutfall ófaglærðra lögreglu-
manna hefur einnig aukist gífur-
lega. Á síðasta ári var það á bilinu
40–50% lögregluliðsins í Kópavogi.
Þannig að ekki er nóg með að fjöldi
lögreglumanna hafi ekki haldist í
hendur við þróun íbúafjölda á svæð-
inu heldur reynist erfitt að fá
menntaða lögreglumenn til starfa. Í
Garðabæ, Mosfellsbæ og á Seltjarn-
arnesi hefur lengi verið kvartað
undan því að löggæslan sé ekki
sýnileg og virki því ekki sem sú for-
vörn sem sýnileg löggæsla á að
vera. Í stuttu máli þá virðist vilji
ríkisvaldsins til þess að bæta
grenndargæslu á höfuðborgarsvæð-
inu vera næsta lítill. Forvarnargildi
grenndarlöggæslu hefur fyrir löngu
sannað sig. Hún er hluti af þeirri
nærþjónustu sem er bæði sjálfsögð
og nauðsynleg í borgarsamfélagi
nútímans.
Löggæslan þarf að
færast nær fólkinu
Eftir Þórunni
Sveinbjarnardóttur
Höfundur er alþingiskona
fyrir Samfylkinguna.
„Í Kópavogi
hefur ekki
fjölgað á
lögreglu-
vaktinni frá
1970.“
Prófkjör
Prófkjör stjórnmálaflokkanna vegna þingkosninganna í maímánuði nk. fara fram í vetur. Af því tilefni birtir
Morgunblaðið greinar frambjóðenda og stuðningsmanna. Þær er einnig hægt að nálgast undir liðnum próf-
kjör á forsíðu mbl.is.
NÚ LÍÐUR að því að við sjálf-
stæðismenn veljum okkar fulltrúa
fyrir Alþingiskosn-
ingarnar í vor. Um
leið og ég vil hvetja
alla flokksbundna
Reykvíkinga til að
kjósa í komandi
prófkjöri langar mig
til að beina athygli
ykkar að einum frambjóðendanna.
Birgir Ármannsson er nýliði í þess-
um kosningum, en hann er fráleitt
ókunnur þeim sem eitthvað hafa
fylgst með pólitík síðastliðinn ára-
tug eða tvo. Þrátt fyrir ungan aldur
á Birgir að baki langt og farsælt
starf innan Sjálfstæðisflokksins.
Hann hefur verið einn helsti leið-
togi ungra sjálfstæðismanna um
árabil en einnig notið trausts
flokksmanna allra, sem sést best á
því að hann hefur valist til fjöl-
margra trúnaðarstarfa. Í mínum
huga stendur Birgir fyrir allt það
besta sem Sjálfstæðisflokkurinn
hefur fram að færa: stöðugleika,
stefnufestu og einlæga virðingu
fyrir frelsi og réttindum ein-
staklingsins. Birgir er hug-
sjónamaður með eldmóð hins unga
manns mótaðan af áralangri
reynslu í stjórnmálum. Það að hann
skuli nú hafa svarað kalli stuðn-
ingsmanna sinna um að leyfa okkur
að njóta hæfileika hans á nýjum
vettvangi er happ sem við megum
ekki láta úr hendi sleppa.
Birgir Ármannsson er verðugur
fulltrúi á Alþingi, ekki bara sjálf-
stæðismanna eða Reykvíkinga
heldur landsins alls.
Birgi Ármannsson
á þing
Elsa B. Valsdóttir, sem er læknir í sér-
námi, skrifar:
EF dómgreind ykkar Samfylking-
arfólks er ennþá í lagi. Annars kynni
Jóhanna að falla út af þingi. Og er
það vilji Samfylking-
arfólks í Reykjavík?
Ég held ekki. Við Jó-
hanna vorum sam-
þingmenn frá 1979–
1995, og engan þing-
mann veit ég ötulli
baráttumann fyrir
almannahagsmunum en hana. Er
þvargið um þátttöku í óræðri fram-
tíð Evrópubandalagsins kannski far-
sælla?
Varla, enda hafa Reykvíkingar
stutt Jóhönnu í öllum prófkjörum.
En nú er sérkennileg aðför hafin.
Ráðin eru tekin af fólkinu í borginni
og takmörkuð við flokkinn, en Jó-
hanna hefur sótt fylgi langt út fyrir
hann. Stuðningsmenn Bryndísar
Hlöðversdóttur í 2. sætið þora auð-
vitað ekki að segja upphátt að engu
skipti hvar á listanum Jóhanna lendi
og vera má að einhverjir láti blekkj-
ast og haldi að hún sé ekki í neinni
hættu. Það er einfaldlega rangt.
Samfylkingin er ekki minn stjórn-
málaflokkur, en réttlætiskennd mín
er ennþá óflokksbundin. Ég þekki
þess utan allvel hverjir vinna vinn-
una sína á Alþingi og hverjir ekki.
Og ég þekki sannarlega störf Jó-
hönnu, því að ósjaldan áttum við
samleið. Og ekki síst þekki ég
fingraför þeirra sem vinna eftir
formúlunni: Ef þú styður mig, styð
ég þig. Og ég veit líka að óheilindi og
baktjaldamakk er ekki sterkasta
hlið Jóhönnu.
Ég skora á alla Samfylking-
armenn að flykkja sér um Jóhönnu
og veita henni stuðning til áfram-
haldandi þingstarfa. Verðskuldi það
einhver er það hún. Ef störfin á
þingi eru ennþá annað en orðin tóm.
Styðjið Jóhönnu
Sigurðardóttur í
2. sæti
Guðrún Helgadóttir, fyrrv. alþ.m., skrifar:
Á UMLIÐNUM mánuðum og
misserum hafa komið fram upplýs-
ingar, m.a. frá ýmsum hjálparstofn-
unum, stéttarfélögum og félagsþjón-
ustu sveitarfélaga, sem benda til
verulegrar aukningar á fátækt á Ís-
landi. Stjórnvöld verða að grípa til að-
gerða því öryggisnet velferðarkerfis-
ins er greinilega brostið. Á Alþingi
hef ég lagt fram tillögu til þingsálykt-
unar um könnun á umfangi fátæktar.
Markmið hennar er að fram fari út-
tekt á umfangi, orsökum og afleiðing-
um fátæktar – bæði félagslegum og
fjárhagslegum – og lagðar fram til-
lögur til úrbóta sem treysta örygg-
isnet velferðarkerfisins. Í tillögunni
er lagt til að skilgreindur verði lág-
marksframfærslukostnaður eftir fjöl-
skyldugerð og miðað við að enginn
hafi sér til framfærslu tekjur undir
skilgreindum framfærslumörkum.
Úttektina á að gera í samráði við
Samband íslenskra sveitarfélaga,
heildarsamtök launafólks, lífeyris-
þega og einstæða foreldra.
Afleiðingar fátæktar
Fullvinnandi fólk þarf í vaxandi
mæli að sækja matargjafir til líknar-
samtaka og leita fjárhagsaðstoðar til
þess að eiga fyrir brýnustu nauð-
þurftum eins og einstæðir foreldrar
og tekjulágar barnafjölskyldur. Í
þessum hópi er líka fjöldi öryrkja,
aldraðra og atvinnulausra. Einnig
hefur komið fram að þeim fjölgar
stöðugt sem ekki hafa efni á að leita til
læknis eða leysa út lyfin sín. Ég hef
persónulega hitt fjölda aldraðra og
öryrkja sem sökum þröngs fjárhags
geta aðeins leyst út hluta af lyfjunum
sínum og verða að sleppa öðrum. Af-
leiðingar fátæktar hafa líka margvís-
leg áhrif á uppvöxt barna sem koma
frá mjög efnalitlum heimilum. Þau
hafa ekki sömu möguleika til þrosk-
andi félagslegrar þátttöku og tóm-
stundaiðju og önnur börn. Ljóst hlýt-
ur að vera að það hefur mjög neikvæð
áhrif á börn að skynja að þau hafi ekki
sömu tækifæri og jafnaldrar þeirra.
Rannsóknir hafa líka sýnt að andleg
og líkamleg heilsa barna frá fátækum
heimilum er mun verri en annarra
barna. Það hlýtur að vera forgangs-
verkefni í þjóðfélaginu að treysta á
nýjan leik öryggisnet velferðarkerf-
isins og losa fólk úr fjötrum þeirrar
fátæktar sem verður sífellt sýnilegri í
þjóðfélaginu.
Aðgerðir gegn
fátækt
Eftir Jóhönnu
Sigurðardóttur
Höfundur er alþingismaður og tekur
þátt í flokksvali Samfylkingar í
Reykjavík.
„Kanna
verður um-
fang og af-
leiðingar fá-
tæktar og
leggja fram tillögur til
úrbóta.“
ENGAR reglur eru til um há-
marksbiðtíma eftir læknisaðgerð hér
á landi. Það er óviðunandi. Ég hef lagt
til á Alþingi þrívegis að lögfestar
verði reglur um 3–6 mánaða há-
marksbið. Langur biðtími eftir að-
gerð hefur í för með sér mikil óþæg-
indi fyrir sjúklinga og aðstandendur
þeirra. Á Norðurlöndum hafa verið
settar slíkar reglur. Í Svíþjóð og Nor-
egi hefur verið lögfestur þriggja mán-
aða hámarksbiðtími. Í Danmörku er
biðtíminn tveir mánuðir. Þar eiga
sjúklingar rétt á að fara annað til að fá
læknisaðgerð líti út fyrir að biðin
verði lengri og greiðir hið opinbera þá
fyrir aðgerðina sömu upphæð og upp-
runalega sjúkrahúsið hefði fengið.
Biðlistar dýrir og óhagkvæmir
Vanlíðan, streita, kvíði og óvissa
eru algeng hjá þeim sjúklingum sem
þurfa að bíða lengi eftir aðgerð. Þá
upplifir fólk langa bið sem virðingar-
leysi við líf sitt og heilsu ef það á ann-
að borð stendur í þeirri trú að aðgerð
geti læknað mein þess og linað þján-
ingar. Langur biðtími hefur ekki ein-
ungis slæm áhrif á tilfinningalegt og
líkamlegt ástand sjúklings.
Viðurkennt er að biðin er kostnað-
arsöm bæði fyrir sjúklingana sjálfa og
þjóðfélagið í heild. Sjúklingar eru oft
frá vinnu vegna veikinda sinna. Biðin
hefur þau áhrif að vinnutap verður
meira en ella sem oft hefur alvarleg
áhrif á fjárhag sjúklinga og fjöl-
skyldna þeirra. Vinnutapið leiðir síð-
an til minni skatttekna ríkissjóðs og
kostnaður Tryggingastofnunar eykst
í hlutfalli við lengd veikindanna.
Einnig má nefna aukinn kostnað ríkis
og sveitarfélaga vegna heimaþjón-
ustu, heimahjúkrunar, annarra lækn-
ismeðferða og vistunarplássa. Líklegt
er að aðgerð verði erfiðari og þar með
kostnaðarsamari eftir því sem hún
dregst lengur. Aukið álag og fjölgun
innlagna á bráðadeildir sjúkrahús-
anna má einnig að hluta til rekja til
biðlistanna.
Langur biðtími er því bæði þjóð-
hagslega og heilsuhagfræðilega óhag-
kvæmur. Ekki er unnt að setja ein-
hlítar reglur sem gilda skuli við allar
aðstæður. Ýmsar ástæður geta valdið
löngum biðtíma, svo sem skortur á
læknum, nauðsynlegum áhöldum og
tækjum. Við slíkar aðstæður getur
langur biðtími reynst óhjákvæmileg-
ur. Ein ástæða sem ekki getur rétt-
lætt langan biðtíma er fjárskortur,
þar sem ljóst er að biðlistar spara
enga peninga heldur er einungis verið
að kasta peningum á glæ með mynd-
un þeirra.
Viðmiðunarreglu um hámarksbið
ber að lögfesta hérlendis í samræmi
við réttindi sjúklinga annars staðar á
Norðurlöndum þótt ekki sé gengið
eins langt í tillögu minni og þar.
Styttum bið
sjúklinga
Eftir Ástu Ragnheiði
Jóhannesdóttur
Höfundur er alþingismaður og
sækist eftir 3. sæti í prófkjöri
Samfylkingarinnar.
„Hámarks-
bið ber að
lögfesta hér-
lendis í sam-
ræmi við
réttindi sjúklinga ann-
ars staðar á Norð-
urlöndum.“