Morgunblaðið - 28.12.2002, Blaðsíða 34

LISTIR
34 LAUGARDAGUR 28. DESEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
R
étt fyrir jól var til-
kynnt að Ingibjörg
Sólrún Gísladóttir
borgarstjóri yrði í
5. sæti á lista Sam-
fylkingarinnar í Reykjavík-
urkjördæmi norður fyrir Alþing-
iskosningarnar næsta vor. Og
allt varð vitlaust. Fyrst voru það
andstæðingar úr Sjálfstæð-
isflokknum sem lýstu áhyggjum
af kjósendum Ingibjargar, hún
væri að svíkja þá. Þvílík um-
hyggja. Þvert á móti fagna kjós-
endur Ingibjargar Sólrúnar því
að hún hafi ákveðið að gefa kost
á sér í landsmálin líka. En síðan
hefur lítið heyrst frá Sjálfstæð-
isflokknum um þetta mál eins og
vera ber.
Svo voru það samherjar í
Reykjavíkurlistanum sem risu
upp á aft-
urlappirnar
og settu úr-
slitakosti;
borgina eða
landsmálin.
Ingibjörgu
Sólrúnu er
m.a.s. bannað
að taka sér frí eins og hún hefur
boðist til að gera til að sinna
kosningabaráttu fyrir Alþing-
iskosningarnar, ef það mætti
verða til að friða menn og halda
Reykjavíkurlistasamstarfinu
sem stuðningsmenn R-listans
eru sammála um að sé mik-
ilvægt. Það dugir ekki til, að
mati framsóknarmanna.
Ingibjörg Sólrún sinnir starfi
borgarstjóra vel, ekki satt? Og
hennar baráttumál er að koma
hagsmunum borgarbúa áfram á
Alþingi, og veitir ekki af. Borg-
arfulltrúar hljóta að geta sam-
þykkt það. Hvers vegna á sterk-
ur stjórnmálamaður eins og
Ingibjörg Sólrún að gjalda fyrir
það að hafa náð að sameina
vinstrimenn og jafnaðarmenn í
borginni. Eru laun hennar fyrir
það að vera meinað að beina
kröftum sínum í fleiri áttir?
Þegar þetta er skrifað er ekki
vitað hverjar lyktir málsins
verða og pistillinn gæti verið
orðinn of gamall þegar hann
birtist. Fundir af ýmsum toga
standa yfir og aðrir boðaðir um
helgina. Framsókn vill svar fyrir
áramót en Vinstri grænir eru til
í að gefa lengri frest.
Þessar sífelldu spurningar
fyrir kosningarnar sl. vor eru
dæmi um þá hræðslu sem and-
stæðingar Ingibjargar bera í
brjósti. Ætlarðu nokkuð í lands-
málin, verðurðu ekki alveg
örugglega kyrr þarna svo við
þurfum alveg örugglega ekki að
kljást við þig á öðrum vettvangi?
Hvenær hafa stjórnmálamenn
þurft að svara svona spurn-
ingum um framtíð sína, sem
enginn maður sér fyrirfram. Í
pólitík gildir víst að grípa tæki-
færin og það er ekki víst að
Ingibjörg Sólrún hefði fengið
þetta tækifæri aftur.
Ingibjörg gefur kost á sér í 5.
sæti í Reykjavík norður og það
sæti gæti kallast baráttusæti.
Með auknu fylgi Samfylking-
arinnar gæti Ingibjörg Sólrún
vonandi náð inn á þing, en lík-
legra er talið að hún verði vara-
þingmaður. Það er nú öll hætt-
an, að sameiningartáknið
borgarstjóri yrði varaþingmaður
Samfylkingarinnar.
Það eru flokkshagsmunir sem
lita íslenska pólitík í allt of mikl-
um mæli. Það er tími til kominn
að reyna að brjótast úr viðjum
þeirra. Framsóknarmenn eru
ekki sammála. Ingibjörg Sólrún
hefur nú boðist til þess að taka
sér frí en það vilja framsókn-
armenn ekki sjá. Þeir hafa farið
fram með miklu offorsi og blásið
ákvörðun Ingibjargar Sólrúnar
upp. Valgerður Sverrisdóttir
segir m.a. í pistli sínum 22. des-
ember, þar sem hún kvaddi
Ingibjörgu Sólrúnu sem sam-
herja: „En þegar á allt er litið
þá er þetta ekki bara spurning
um einstaklinga því að þeir
koma og fara. Þetta er spurning
um stjórnmálaflokka. Það eru
stjórnmálaflokkar sem ná ár-
angri með því að skapa sér
traust. Það getur gerst á grund-
velli reynslu og á grundvelli ein-
staklinga.“ Vissulega koma ein-
staklingar og fara en það er
staðreynd að í nútímastjórn-
málum eru það einstaklingarnir
sem vinna flokkunum fylgi. Það
er liðin tíð að fólk kjósi stjórn-
málaflokk af gömlum vana eða
af því að mamma kaus þennan
flokk. Ingibjörg Sólrún höfðar
til margra kjósenda. Og ef hún
nær fram í landsmálunum
aukast líkur á að það takist að
mynda sterka jafnaðarmanna-
stjórn að loknum þingkosning-
unum. Því ættu allir aðrir en
sjálfstæðismenn að fagna. En
því miður geta ekki allir það
vegna nokkurrar þröngsýni og
flokkshagsmuna. Það er kominn
tími til að auka víðsýni í stjórn-
málum, líta út fyrir hagsmuni
flokkanna og setja hagsmuni
kjósenda í forgrunn.
Hvernig getur það stangast á
að Ingibjörg Sólrún starfi bæði
á vettvangi borgarinnar og e.t.v.
landsmála þegar framsókn-
armenn eru í sama hlutverki. Í
ríkisstjórn með Sjálfstæðisflokki
en á sama tíma einn af flokkum
Reykjavíkurlistasamstarfsins.
Það er líka svolítið skemmti-
legt að Valgerði verður tíðrætt
um „íhaldið“ og að fella „íhald-
ið“, í pistli sínum. Það hafi verið
tilgangur R-listans. „Nokkurs
virði það,“ segir Valgerður, sem
situr sem ráðherra í ríkisstjórn
„íhaldsins“ og vinnur að fram-
gangi stefnu þess. Hún hlýtur
að vilja fella „íhaldið“ á Alþingi
líka og mynda stjórn með Sam-
fylkingunni. Viðbrögð hennar og
flokksins hennar við framboði
Ingibjargar Sólrúnar benda þó
ekki til þess. Valgerður og fé-
lagar vilja kannski einmitt
styðja „íhaldið“ og starfa með
því áfram, jafnvel líka í borginni.
Ingibjörg Sólrún höfðar til
margra og hún gæti auðveldlega
orðið sameiningartákn Samfylk-
ingarinnar, eins og hún varð
sameiningartákn R-listans. Hún
gæti sótt fylgi til landleysingj-
anna margumræddu, venjulega
meðalfjölskyldufólksins. Og
sumir eru svekktir yfir Evrópu-
áherslunni en öðrum finnst nóg
um öryrkjaáhersluna. Báðar
áherslur eiga að rúmast í
stórum jafnaðarmannaflokki og
Ingibjörg getur orðið samnefn-
arinn.
Allt
vitlaust
Valgerður og félagar vilja kannski ein-
mitt styðja „íhaldið“ og starfa með því
áfram, jafnvel líka í borginni.
VIÐHORF
Eftir
Steingerði
Ólafsdóttur
steingerdur-
@mbl.is
EGG-leikhúsið frumsýnir í dag þrjá
harmleiki úr nútímanum eftir banda-
ríska leikskáldið og leikstjórann Neil
LaBute. Harmleikirnir mynda eina
heild og hafa á íslensku hlotið heitið
„dýrlingagengið“. Í þeim koma fram
persónur sem eiga sér skelfileg
leyndarmál og finna sig knúnar til
þess að segja sögu sína. Um leið leita
þær svars við því hvers vegna þær
hafi skilið eftir sig svo afdrifarík spor
í lífi sínu sem raun ber vitni.
En LaBute hefur ekki aðeins getið
sér góðs orðs sem höfundur og sviðs-
leikstjóri, heldur hafa kvikmyndir
hans hlotið verðskuldaða athygli.
Meðal þeirra eru „In the Company
of Men,“ „Your Friends and Neigbo-
urs“ og nú síðast „Possession“. Bæði
kvikmyndir hans og leikrit hafa kall-
að á sterk viðbrögð, jafnt frá áhorf-
endum sem gagnrýnendum og víst
er að þeir harmleikir sem EGG-leik-
húsið sýnir núna munu varla láta ís-
lenska áhorfendur og gagnrýnendur
ósnortna. Þegar LaBute er spurður
hvað honum gangi til með verkum
sínum, segir hann: „Ég vil ögra
áhorfendum, láta þá hafa aðeins fyrir
hlutunum, en ég verð að vera með
efnivið sem hreyfir við tilfinningum
fólks.
Ég verð að tefla fram drama-
tískum og heiðarlegum persónum,
annars er allt unnið fyrir gýg.“
Þröngur stakkur
siðferðisreglna
Leikstjóri „dýrlingagengisins“ er
Viðar Eggertsson og þegar hann er
spurður um innihald harmleikjanna,
segir hann þá alla fjalla um mor-
móna.
„LaBute er sjálfur mormóni og
það kann að skýra persónugallerí
hans. Hins vegar geta þetta verið
persónur hvar sem er og af hvaða
trúarbrögðum sem er.
LaBute leggur gjarnan upp með
fólk sem lítur ekki út fyrir að geta
gert flugu mein. Það er kirfilega
pakkað inn í siðferðireglur sem sníða
þeim mjög þröngan stakk hvað varð-
ar hegðun og viðbrögð. Þegar svo
heimurinn hegðar sér á einhvern
hátt þannig í kringum það að hriktir í
þessum siðferðistoðum, grípur það
til örvæntingarfullra og skelfilegra
ráða.
Ástæðan fyrir því að þessar per-
sónur eru mormónar, er kannski
fyrst og fremst sú að þar er siðferð-
isramminn mjög skýr og það eru fyr-
irmæli um það hvernig horft skuli á
heiminn, eða eins og LaBute segir
sjálfur: „Mormónar gera sér far um
að horfa á björtu hliðarnar.“ Persón-
urnar sem við hittum í „dýrlinga-
genginu“ hafa vanist því að horfa á
björtu hliðarnar og sjá aðeins það
sem gott er. En þar sem heimurinn í
kringum þau hefur farið úr jafnvægi
og þau gripið til örvæntingarfullra
aðgerða, eiga þau sér orðið leyndar-
mál sem þeim finnst þau knúin til að
segja okkur. Reynslan hefur markað
mjög djúp spor í sálarlífi þeirra.
Og þá kemur spurningin: Getur
verið að áköf þörf þeirra fyrir að
halda veröld sinni í ákveðnu jafn-
vægi, hafi að lokum hrakið þau út í
ystu myrkur?“
Vísað í gríska goðafræði
„Til þess að velta upp þessum
spurningum, nýtir LaBute sér forn-
grísku goðafræðina. Fyrsta sagan
vísar í goðsögnina um Agamemnon
sem fórnaði dóttur sinni, Ifgeníu, til
þess að vegna vel í stríðsátökum.
Heiti þessa þáttar er þó ekki Ifgenía
í Ális, heldur Ifgenía í Orem, sem er
bær í Utah.
Miðþátturinn, sem sýningin dreg-
ur heiti sitt af, heitir Dýrlingagengið,
en á frummálinu heitir leikverkið í
heild sinni „bash!“ Þar vísar höfund-
urinn í hugmyndafræði sem bæði er
til í kristinni trú og í grískri goða-
fræði, þar sem guðinn stígur niður til
jarðar til þess að koma skikk á málin
þegar eitthvað hefur farið úrskeiðis
hjá mönnunum. Þriðji þátturinn,
Medea snýr aftur, er nútímaútgáfa
af Medeu.“ Þegar LaBute kynnti
drög að leikriti sínu „bash“ (dýr-
lingagengið) fyrir leikskáldinu David
Krane sem kenndi leikritun við há-
skólann í Utah, hvatti Krane hann til
þess að taka þátt í leikskáldasmiðju
Sundance-stofnunarinnar og þar
varð til kveikjan að handriti kvik-
myndarinnar „In the Company of
Men,“ sem hlotið hefur allmörg verð-
laun. En hvað var það við harmleik-
ina þrjá sem heillaði Viðar?
„Ástæðan fyrir því að þetta verk
er spennandi fyrir okkur leikhúsfólk
til að vinna með, er sú áhersla sem
höfundur leggur á textann og per-
sónusköpunina. Ég reyndi að ganga
eins langt og hægt var í þessari upp-
færslu, jafnframt því að láta persón-
urnar falla algerlega inn í fjöldann.
Þær eru venjulegt fólk. En á bak
við venjuleg andlit í mannhafinu, má
finna skelfilegar sögur.“
Áhrifamáttur leikarans
Tilgangur EGG-leikhússins hefur
frá upphafi verið sá að setja á svið
óvenjuleg og nýstárleg leikverk.
Leikhúsinu er ætlað að vera rann-
sóknarstofa í leiklist, með tilliti til
túlkunaraðferða og sviðsetningar og
leikrýmis. Þegar Viðar er spurður
hvort þessari stefnu sé fylgt eftir í
uppfærslunni á dýrlingagenginu,
svarar hann því játandi.
„Í þessari uppfærslu er reynt að
þurrka út mörkin á milli persónu og
áhorfanda, og mörkin á milli leik-
svæðis og áhorfendasvæðis. Í sýn-
ingunni eru engar af þeim hefð-
bundnu skreytingum sem notaðar
eru í leikhúsi, nema að mjög yfir-
lögðu ráði. Frá 1999 hef ég verið í
samstarfi við Hrafnhildi Hagalín og
Bjarna Jónsson um EGG-leikhúsið
og þetta hefur verið vettvangur fyrir
okkur til þess að ræða leikhús og
leikbókmenntir.
EGG-leikhúsið er vettvangur þar
sem við gerum það sem enginn hefur
beðið okkur um að gera. Við gerum
tilraunir með leikhúsformið, enda
hefur EGG-leikhúsið sjaldnast sýnt í
hefðbundnu leikhúsi.
Eitt af því sem við erum að velta
fyrir okkur núna er spurningin um
það hvort leikarinn og verkið geti
náð fullum áhrifamætti án þess að
beitt sé hefðbundnum tækjabúnaði
leikhússins.“
Sem fyrr segir, verður Dýrlinga-
gengið frumsýnt í dag klukkan 16, í
Listasafni Íslands í Hafnarhúsi.
Önnur sýning verður á sunnudag.
Aðeins verða tíu sýningar.
Dýrlingar mannhafsins
„Dýrlingagengið –
(bash!)“ er heitið á upp-
færslu EGG-leikhússins
á þremur nýjum ein-
þáttungum eftir Neil
LaBute. Súsanna Svav-
arsdóttir spjallaði við
leikstjórann, Viðar Egg-
ertsson, um þennan um-
deilda, en athyglisverða,
höfund, bakgrunn hans,
harmleikina þrjá sem
mynda „dýrlingageng-
ið“ – og markmið EGG-
leikhússins.
Morgunblaðið/Áslaug
„Ég verð að tefla fram dramatískum og heiðarlegum persónum, annars er
allt unnið fyrir gýg,“ segir Neil LaBute, höfundur dýrlingagengisins.
Bókina Suður á
pólinn – Íslenski
skíðaleiðangurinn
hefur Ólafur Örn
Haraldsson skrá-
sett.
Eftir mikið harð-
ræði stóðu Ólafur
Örn Haraldsson,
Haraldur Arnar
Ólafsson og Ingþór Bjarnason á Suð-
urpólnum á nýársdag 1998. Höfund-
urinn nær að opna lesandanum veröld
ísálfunnar í suðri, sem flestum er
ókunn, gefur lesandanum sýn inn í
hugarheim pólfarans og átökum hans
við sjálfan sig.
Í fréttatilkynningu segir m.a.: „Þrír
íslenskir ofurhugar brjótast áfram í
stöðugum mótvindi og grimmdarfrosti
Suðurskautslandsins. Ekkert stöðvar
þá, hvorki stöðugur mótvindur, úfnir
skaflar né sprungur. Hver dagur líður
með þrotlausu erfiði. Hvað knýr þessa
menn áfram? Hvaða baráttu heyja þeir
innra með sér og við miskunnarlausa
náttúru á stærsta jökli heims? „... ég
hrökk við þegar ég gerði mér betur
grein fyrir því að við þrír vorum að
hverfa út úr mannlegu samfélagi og
inn í jökulveröldina. Smám saman fjar-
lægðumst mannheimar eins og gömul
minning. Á meðan breyttumst við í úti-
legumenn og dráttardýr sem höfðu að-
eins eitt takmark, Suðurpólinn, (já,
Suðurpólinn þó að við yrðum að skríða
síðasta spottann) ...““
Útgefandi er Hið íslenska bók-
menntafélag. Bókin er 176 bls., prýdd
fjölda ljósmynda. Verð. 4.290 kr.
Frásögn
Eftir: Neil LaBute.
Leikarar: Björn Hlynur Har-
aldsson, Agnar J. Egilsson,
Þórunn E. Clausen og Ragn-
heiður Skúladóttir.
Þýðandi: Bjarni Jónsson.
Lýsing: Egill Ingibergsson.
Leikmynd / búningar: Gerla.
Leikstjóri: Viðar Eggerts-
son.
Dýrlingagengið