Morgunblaðið - 28.12.2002, Blaðsíða 19

ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 28. DESEMBER 2002 19
ÍBÚAR Aachen, þessarar fornu
þýzku landamæraborgar, hika ekki
við að fagna evrunni. Enda losaði
innleiðing hins sameiginlega gjald-
miðils tólf Evrópulanda þá við þörf-
ina á að hafa sífellt vasareikni og
aukaseðlaveski meðferðis við ferðir
yfir landamærin að Hollandi og
Belgíu, sem eru aðeins í fáeinna öku-
mínútna fjarlægð frá borginni.
En þó – þegar Aachen-búar líta á
verðmiða á vörum sjá þeir enn fyrir
hugskotssjónum verðgildi í gömlum
mynteiningum – mörkum, frönkum
og gyllinum. Þeir reikna verð enn í
úreltum gjaldmiðlum og kenna evr-
unni gjarnan um verðbólgu.
Umreikningurinn úr þýzkum
mörkum í evrur og öfugt er reyndar
einfaldur – deilt er í verðið í mörk-
um með tveimur. Ítalir eiga líka til-
tölulega auðvelt með slíkan um-
reikning úr sínum gamla gjaldmiðli
– til að finna út upphæðina í evrum
er deilt í líruverðið með tveimur og
þrjú núll skorin af. Á Spáni er um-
reikningurinn aðeins flóknari – í
hverri evru eru 166 gamlir pesetar.
Þetta veldur því að mjög margar
verzlanir á Spáni sýna enn verð á
flestum vörum í gömlu myntinni.
Blendnar tilfinningar
Afleiðingin af þessu eru blendnar
tilfinningar í garð evrunnar. Jafnvel
þótt fólk viðurkenni almennt að Evr-
ópumyntin sé framför finnst mörg-
um að draugar genginna gjaldmiðla
hafi háð fyrstu jólaverzlunarvertíð-
inni þar sem evran ræður ríkjum.
„Evran er praktísk; hún auðveld-
ar okkur lífið,“segir Ursula Clasen,
sem selur marsípan og súkkulaði á
fjölsóttum jólamarkaði í miðborg
Aachen og þarf ekki lengur að hafa
búðarkassann hjá sér að minnsta
kosti þrískiptan til að geta þjónustað
gesti frá grannlöndunum jafnvel og
heimamenn. „En það er svolítið hik
á viðskiptavinunum í ár,“ segir hún.
„Þeir staldra við til að umreikna í
gamla gjaldmiðilinn.“
Ef evran hefði átt að eiga mögu-
leika á að falla einhvers staðar í góð-
an jarðveg, var það í Aachen. Íbú-
arnir eru flestir að minnsta kosti
tvítyngdir, vinna og verzla yfir
landamæri og eru stoltir af því að í
borginni voru höfuðstöðvar Karls
mikla, sem sameinaði stóran hluta
álfunnar undir merkjum Hins heil-
aga rómverska ríkis á áttundu og ní-
undu öld.
Evran var tekin upp sem gjald-
miðill á fjármálamörkuðum í árs-
byrjun 1999 og seðlar og mynt fóru í
umferð þremur árum síðar, í árs-
byrjun 2002. Gekk hin sögulega
myntbreyting, þegar rótgrónum
gjaldmiðlum tólf Evrópuríkja var
rutt af sjónarsviðinu, áfallalítið fyrir
sig. En vandkvæðin við aðlögunina
að þessum breyttu aðstæðum koma
skýrt í ljós í nýbirtum niðurstöðum
skoðanakönnunar, sem gerð var á
vegum framkvæmdastjórnar Evr-
ópusambandsins í evrulöndunum í
síðasta mánuði.
Aðeins um 12% aðspurðra eru far-
in að temja sér að hugsa í evrum við
mikilvægar ákvarðanir um kaup og
sölu á varningi. Um helmingur seg-
ist enn eiga í einhverjum vandræð-
um með að hugsa í nýju myntinni,
þótt hlutfallið sé mjög mismunandi
milli landa; 72% Íra segjast ekki eiga
í neinum teljandi vandræðum (ein
evra jafngildir 78 gömlum írskum
pensum) en aðeins 36% Frakka eru
svo jákvæð (ein evra jafngildir 6,6
frönskum frönkum).
Jafnframt eru flestir neytendur í
evrulöndunum sannfærðir um að
rétt sé að kenna myntbreytingunni
um verðhækkanir – einkum og sér í
lagi á veitingahúsum.
„Bolli af espressokaffi kostar
núna 0,70 eða 0,80 evrur en áður var
verðið aldrei hærra en 1.200 lírur
[um 0,60 evrur],“ segir Angelo Zilli,
leigubílstjóri í Róm.
Viðurkenna verðhækkanir
Wim Duisenberg, aðalbankastjóri
Seðlabanka Evrópu (ECB), hefur
reyndar viðurkennt að innleiðing
evrunnar sem gjaldmiðils hafi víða á
evrusvæðinu leitt til hækkana á
vöruverði. Hollenzka blaðið Fin-
ancieel Economische Tijd hafði eftir
Duisenberg í gær, að talsmönnum
bankans hefði verið hollara að við-
urkenna að til vissra verðhækkana
hefði komið í kjölfar þess að evr-
useðlar og -mynt voru tekin í umferð
eftir síðustu áramót. Heildaráhrifin
á verðlag hefðu þó verið mjög lítil,
að sögn Duisenbergs. Verðbólga á
ársgrundvelli á evrusvæðinu öllu
mældist ekki meiri en 2,2% í nóv-
ember og framkvæmdastjórn ESB
hefur fullyrt að þáttur myntbreyt-
ingarinnar í þessu sé í mesta lagi
0,2% og takmarkist við vissar grein-
ar, aðallega veitingahúsabransann.
Í Grikklandi var daglöngu „neyt-
endaverkfalli“ hrint í framkvæmd í
september í mótmælaskyni við verð-
hækkanir og svipaðar aðgerðir voru
skipulagðar víða á evrusvæðinu,
ekki sízt í Þýzkalandi.
Í Gallup-könnun sem gerð var í
evrulöndunum í september voru
svarendur m.a. spurðir að því hvort
þeir væru persónulega ánægðir með
evruna og svöruðu á heildina litið
53% því játandi en það er 14 pró-
sentustigum minna en í sambæri-
legri könnun í janúar sl. Full 82%
sögðu að verðbreytingar úr gömlu
myntinni í evrur hefðu íþyngt
pyngju neytenda og aðeins 19%
sögðust reikna verð aðeins í evrum.
Ánægja með evruna var minnst í
Þýzkalandi eða 38%.
Aðstandendur könnunarinnar
sögðu að margir kynnu að nota evr-
una sem blóraböggul fyrir efnahags-
örðugleikana sem Evrópuríkin eiga
við að etja um þessar mundir.
Gömlu myntirnar víkja
seint úr huga fólks
Aachen. Associated Press.
AP
Evran hefur auðveldað mörgum lífið, t.d. fólkinu sem hér sést á jólamark-
aði í þýzka bænum Aachen, nærri landamærunum að Hollandi og Belgíu.
Ánægjan með nýju Evrópumyntina er þó blendin.
’ Full 82% að-spurðra fullyrða að
verðbreytingar úr
gömlu myntinni í
evrur hafi íþyngt
pyngju neytenda. ‘