Morgunblaðið - 14.01.2003, Blaðsíða 10

FRÉTTIR
10 ÞRIÐJUDAGUR 14. JANÚAR 2003 MORGUNBLAÐIÐ
TÓMAS Ingi Olrich menntamála-
ráðherra segir út í hött að halda því
fram að námslánakerfið hafi verið
óbreytt síðustu ár. Útlánakjörum
hafi síðast verið breytt í vor til að
koma til móts við námsmenn, þá hafi
grunnframfærsla verið hækkuð,
dregið hafi verið úr tekjutengingu
og tenging við tekjur maka afnumin.
Alltaf sé verið að skoða kjör náms-
manna í heild, það sé viðvarandi við-
fangsefni.
Ólafur Örn Haraldsson, alþingis-
maður og varaformaður mennta-
málanefndar Alþingis, sagði á rann-
sóknarstefnu Reykjavíkurakadem-
íunnar nýlega að hann teldi endur-
greiðsluhlutfall námslána of hátt
auk þess sem hækka þyrfti lán til
framfærslu, þannig að fólk hefði
tækifæri til að lifa af þeim. Þá sagði
hann athugandi að taka upp náms-
styrkjakerfi líkt og tíðkast á öðrum
Norðurlöndum.
Þriggja milljarða
framlag úr ríkissjóði
„Starfsemi sjóðsins kallar á
þriggja milljarða króna óafturkræf
framlög á hverju ári úr ríkissjóði.
Sem þýðir að um helmingur náms-
lánanna er í raun styrkir. Séu láns-
kjörin gerð betri kostar það viðbót-
arframlög af hálfu ríkisins. Hins
vegar hafa málefni sjóðsins verið í
endurskoðun sífellt og það verður
áfram svo,“ segir Tómas Ingi.
Staða Lánasjóðsins hafi verið
mjög alvarleg árið 1991 þegar
grundvallarbreytingar voru gerðar
á honum. „Hann stefndi í gjaldþrot
og þá var gripið til mikilvægra að-
gerða sem miðuðu að því að bjarga
sjóðnum og það tókst. Síðan þá hef-
ur sjóðurinn verið stöðugur og
traustur. Það er afar mikilvægt, því
þessi sjóður gegnir mjög mikilvægu
hlutverki í íslensku menntakerfi,
tryggir möguleika og jafnrétti til
náms.“
Ráðherra segir kerfin í nágranna-
löndunum ólík íslenska lánasjóðnum
og því sé erfitt að bera kjör náms-
manna á Íslandi og hinum Norð-
urlöndunum saman. Hann vill ekki
tjá sig um hvort það komi til greina
að minnka endurgreiðsluhlutfallið,
en bendir á að vanskil sjóðsins hafi
ekki aukist milli ára. Enginn munur
sé á vanskilum eftir lánaflokkum, en
afborganir séu mismunandi háar
eftir flokkum. „Við vorum síðast í
vor að endurskipuleggja þetta og
koma með breytingar, það er alveg
út í hött að halda því fram að þetta
hafi verið óbreytt. Það er búið að
breyta lögunum og líka búið að
breyta útlánakjörum. Það er ný-
skeð,“ segir Tómas Ingi.
„Það var mikið átaksverkefni að
bjarga sjóðnum á sínum tíma og for-
gangsverkefni að tryggja að hann
væri stöðugur og sterkur. Þess
vegna mega menn gæta sín, standa
vörð um hann og grafa ekki undan
honum. Það er fljótgert að veikja
stoðir sjóðsins en viðvarandi við-
fangsefni að halda sterkri stöðu
hans og gæta að því að hann þrífist
og þjóni sínu hlutverki.“
Menntamálaráðherra segir að útlánakjörum LÍN hafi verið breytt
Telur mikilvægt að grafa
ekki undan Lánasjóðnum
HALLDÓR Ásgrímsson utanríkis-
ráðherra segir ljóst að mjög erfitt
verði að semja við Evrópusam-
bandið um aðlögun samningsins um
Evrópska efnahagssvæðið (EES)
vegna stækkunar sambandsins og
að fyrsti samningafundurinn í síð-
ustu viku gefi ekki tilefni til bjart-
sýni. Hann segir að miðað við stöð-
una nú sé engin ástæða til að ætla
að niðurstaða fáist í apríl líkt og
stefnt sé að. Hann segir jafnframt
að það sé út í hött að tala um að
breyta þessum samningaviðræðum
í aðildarviðræður eins og formaður
Samfylkingarinnar hefur lagt til.
„Það má segja að þessi fyrsti
fundur staðfesti það sem við viss-
um. Þetta verða mjög erfiðir samn-
ingar. Evrópusambandið hefur ekki
dregið úr kröfum sínum og það
liggur jafnframt fyrir að það er
ekki verið að bjóða þessum ríkjum
[EFTA-ríkjunum] meiri aðgang að
samvinnunni á nokkurn hátt heldur
fyrst og fremst krefja þau um
meiri greiðslur án þess að neitt
nýtt komi í staðinn. Að því er varð-
ar aðgang að mörkuðum þá hefur
ekkert nýtt komið fram og þar af
leiðandi er ekki mikið meira um
það að segja á þessu stigi,“ segir
utanríkisráðherra.
Hann segir Íslendinga ekki eiga
annan kost en að halda áfram að
vinna að málinu á grundvelli samn-
ingsins um Evrópska efnahags-
svæðið.
„Okkur finnst að þessar kröfur
séu í andstöðu við EES-samning-
inn og í engu samræmi við það sem
á undan er gengið en það mun þá
reyna á hvort ESB ætlar að halda í
heiðri þann vilja eða ekki. Það er
engin leið að segja til um niður-
stöðuna. Það er stefnt að því að
ljúka samningum í apríl en ég hef
enga ástæðu til að ætla að það
muni takast.“
Tafir hefðu slæm áhrif
Stefnt er að því að breytingin á
samningnum um Evrópska efna-
hagssvæðið verði staðfest á þjóð-
þingum ESB-ríkjanna samhliða
fjölgun aðildarríkja. Aðspurður um
hvaða áhrif tafir á samningavið-
ræðunum myndu hafa á það ferli
sagði utanríkisráðherra að vissu-
lega gæti það haft slæm áhrif.
„Upphafspunktur samningavið-
ræðna er hins vegar með þeim
hætti að það er lítil ástæða til
bjartsýni. Tafir gætu aftur á móti
skapað mikla erfiðleika varðandi
staðfestingu og það er líka vondur
kostur.“
Hann sagði aðspurður að
áherslur Íslendinga og Norðmanna
væru enn sem komið væri mjög
svipaðar. Þjóðirnar hefðu verið
samstiga í málinu. Hitt væri svo
annað mál að aðstæður þeirra væru
mismunandi, t.d. varðandi tollamál,
og niðurstaðan gæti vel orðið sú að
eitthvað yrði ólíkt í endanlegri
lausn fyrir Noreg annars vegar og
Ísland hins vegar því þessi mál
vörðuðu bókun 9 við samninginn.
Verður að reka málið til enda
Össur Skarphéðinsson, formaður
Samfylkingarinnar, hefur lýst yfir
að hann telji að breyta eigi samn-
ingaviðræðunum um EES yfir í að-
ildarviðræður. Þegar Halldór Ás-
grímsson var inntur álits á þeirri
hugmynd sagði hann: „Það er alveg
út í hött að tala um að breyta þessu
yfir í aðildarviðræður. Þessir samn-
ingar verða að ganga sinn gang og
það verður að reka málið til enda.
En hvaða áhrif það hefur aftur á
móti á mat manna á stöðu okkar og
afstöðu til hugsanlegrar aðildar að
ESB er annað mál. En samningar
um aðild að ESB og þessir samn-
ingar eru tvö algjörlega ólík og að-
skilin mál og má ekki rugla því
saman.“
Halldór Ásgrímsson segir tafir geta orðið á samningum um breytingar á EES
Má ekki rugla saman
við aðildarviðræður
NOKKUÐ hefur borið á því að
undanförnu að kveikt sé í flug-
eldum eftir að leyfilegur notk-
unartími flugelda er liðinn. Sam-
kvæmt reglugerð um sölu og
meðferð skotelda er bannað að
skjóta upp flugeldum eftir
klukkan eitt aðfaranótt 7. janúar
ár hvert.
Að sögn lögreglunnar í
Reykjavík er alltaf eitthvað um
að lögreglan hafi afskipti af fólki
sem skjóti upp flugeldum á tím-
um sem það er bannað. Þó hafi
heldur dregið úr því á síðustu
dögum.
Leyfi til flugeldasýninga
Í reglugerð um meðferð skot-
elda segir að lögreglustjórum sé
þó heimilt að veita leyfi til flug-
eldasýninga í tengslum við há-
tíðahöld eða aðra skemmtistarf-
semi, þar sem almenningi er
heimilaður aðgangur.
Engir skot-
eldar eftir
7. janúar
STANGAVEIÐIFÉLÖG bjóða gjarnan upp á námskeið fyrstu mánuði árs-
ins til að búa menn undir sumarið. Stangaveiðifélagið Ármenn er til dæmis
með flugukastkennslu í íþróttahúsi Kennaraháskólans alla sunnudags-
morgna fram í apríl og þar er Hilmar Finnsson einn af fjórum kennurum.
18 nemendur á öllum aldri eru á hverju námskeiði og einbeitnin leynir sér
ekki hjá ungum sem öldnum.
Boðið upp á flugukast-
kennslu hjá Ármönnum
Morgunblaðið/Jim Smart
„ÁSTANDIÐ á vinnumarkaði
breyttist lítið sem ekkert á síðasta
ári,“ segir Jensína K. Böðvarsdótt-
ir, framkvæmdastjóri mannauðs-
sviðs IMG sem rekur þrjár ráðn-
ingaskrifstofur; Mannafl, Liðsauka
og Vinnu.is. Hvorki hún né Guðný
Harðardóttir, framkvæmdastjóri
ráðningarskrifstofunnar STRÁ
taka undir lýsingu Jóns Baldvins-
sonar, framkvæmdastjóra Ráðning-
arþjónustunnar hf. á vinnumark-
aðnum um þessar mundir, en viðtal
við hann birtist í Morgunblaðinu í
gær.
Röng mynd af ástandinu
„Þetta er hans persónulega skoð-
un og mótast sjálfsagt af því að
hann rekur eina af minni ráðning-
arskrifstofunum. Orð hans gefa
ekki rétta mynd af ástandinu,“ seg-
ir Jensína. Atvinnuleysi hafi vissu-
lega aukist og sé meira en það var
fyrir 3-4 árum. Og þó margir sæki
um sum laus störf sé ekki þar með
sagt að allir umsækjendurnir séu
hæfir til að gegna þeim. Jensína
kannast ekki við að umsækjendur
séu nær eingöngu úr hópi atvinnu-
lausra, fólk í störfum hafi ekki síð-
ur hug á að breyta til en áður.
Aðspurð segir hún að vinnu-
markaðurinn hafi breyst. Atvinnu-
rekendur geri meiri kröfur til um-
sækjenda en var fyrir nokkrum
árum og starfsreynsla sé gjarnan
oft kostur. Þá skipti góðar einkunn-
ir meira máli en áður. Jensína er
bjartsýn á að framboð á atvinnu
aukist á ný og segist sjá ýmis bata-
merki. „Það er vinna að ná sér í
vinnu í dag. Það er líka mikilvægt
að fólk sé jákvætt og nýti sér
ástandið til að auka hæfni sína í
starfi, meðal annars með endur-
menntun og námskeiðum,“ segir
hún.
Mikið framboð
af góðu fólki
„Það er mikið framboð af góðu
fólki og meiri en eftirspurn. Ekki
fá allir störf við hæfi en fólk gerir
líka mismiklar kröfur,“ segir Guðný
Harðardóttir, framkvæmdastjóri
ráðningarskrifstofunnar STRÁ
MRI. Hún segir að vissulega hafi
atvinnuleysi aukist en býst við að
ástandið muni batna með vorinu.
Ekki ríki neitt svartnætti á vinnu-
markaðnum. Talsvert framboð sé
af störfum og til marks um það
bendir hún á að fyrstu átta virka
daga þessa árs hafi borist 26 óskir
um ráðningar í ný störf sem sé
meira en á sama tíma í fyrra.
Framboðið er þó meira en eft-
irspurnin. Samkvæmt tölulegri út-
tekt á nýskráningum hjá STRÁ
sóttu mun fleiri háskólamenntaðir
einstaklingar um störf árið 2002 en
árin á undan. Atvinnuleysi meðal
þeirra sé einnig meira en hjá öðr-
um hópum. Af þeim sem skráðu sig
í fyrsta skipti hjá STRÁ árið 2000
voru 24,3% háskólamenntaðir. Árið
2001 var hlutfall þeirra 32,2%.
Fyrstu níu mánuði síðasta árs tók
hlutfall þeirra stökk og var orðið
41,7% í lok september.
Í Morgunblaðinu í gær var haft
eftir Jóni Baldvinssyni, fram-
kvæmdastjóra og eiganda Ráðning-
arþjónustunnar ehf., að sú breyting
hafi orðið að umsækjendur um
störf séu nær eingöngu fólk sem
ekki hafi að öðrum störfum að
hverfa, en fólk sem hafi e.t.v. áhuga
á að skipta um störf haldi að sér
höndum. Guðný hefur ekki orðið
vör við þessa þróun.
Hún er bjartsýn á að ástandið
batni með vorinu. Í janúar sé ávallt
mikið framboð enda séu margir að
ljúka námi.
Gagnrýna lýsingu Jóns Baldvinssonar hjá
Ráðningarþjónustunni á stöðu atvinnumála
Ekkert svartnætti
á vinnumarkaðnum