Morgunblaðið - 02.03.2003, Blaðsíða 4

FRÉTTIR
4 SUNNUDAGUR 2. MARS 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Í SKIPULAGI hverfa og bygginga
þarf frá upphafi að gera ráð fyrir hí-
býlum fólks með þroskahömlun, enda
þarf við hönnun að taka mið af þáttum
eins og hljóðeinangrun, umferð, að-
gengi og veðurfari. Dýrara er auk
þess að aðlaga húsnæði sérþörfum
eftir á, eins og gjarnan hefur komið í
ljós. Þessi sjónarmið og fleiri voru
sett fram á ráðstefnu um búsetumál
fólks með þroskahömlun sem fram
fór á Grand hótel Reykjavík á föstu-
dag. Að ráðstefnunni stóðu Húsbygg-
ingasjóður Landssamtakanna
Þroskahjálpar og Þroskaþjálfafélag
Íslands og var m.a. fjallað um stefnu
stjórnvalda, fjármögnun íbúðahús-
næðis, hönnun híbýla, þjónustu og
friðhelgi sjálfræðis.
Skortur á
einstaklingsíbúðum
„Menn hafa hingað til ekki hugað
nægilega að skipulaginu. Til dæmis
hefur sambýlum gjarnan verið plant-
að við hlið leikskóla og þá hugsuð sem
stofnanir en ekki hús fyrir íbúa,“
sagði Helgi Hjörvar, formaður Hús-
byggingarsjóðs ÖBÍ, í samtali við
Morgunblaðið og bætti við: „Ef ekki
er hugað að framtíðarskipulagi er
hætta á því að menn fari að reyna að
redda einhverju eftir á.“ Hann nefndi
að áberandi skortur væri á íbúðum
fyrir einstaklinga, einbýli væri van-
metið búsetuform, en í röðum öryrkja
eins og í samfélaginu öllu væru marg-
ir einhleypingar. „Vaxandi þrýstingur
og eftirspurn eftir slíkum íbúðum get-
ur á endanum leitt til þess að byggðar
verða nýjar Hátúnsblokkir, með þrjú
hundruð öryrkja á sömu lóðinni.“ Það
samrýmdist ekki hugmyndum þátt-
töku öryrkja í samfélaginu.
Innan Öryrkjabandalagsins eru
hópar með ólíkar þarfir, svo sem
hreyfihamlaðir, einhverfir og geðfatl-
aðir. Helgi sagði að nokkuð hratt
gengi á biðlista fólks með þroska-
hömlun, dæmi um það væru útskriftir
fólks af Kópavogshæli inn í einkaíbúð-
ir. Á Reykjavíkursvæðinu er og verið
að byggja húsnæði fyrir á annan
milljarð króna, sem mæta mun þörf
yfir eitt hundrað manns. „Við höfum
boðist til þess að koma á svipuðum
lausnum í málum geðfatlaðra, en rík-
isstjórnin er með starfshóp sem vinn-
ur nú að tillögum um úrlausnir í
þeirra málum,“ sagði Helgi og kvað
geðfatlaða vera þann hóp sem ætti í
langmestum búsetuörðugleikum.
„Viðeigandi úrræði hafa ekki fylgt
breyttum hugmyndum okkar um
sjúkdóminn, við höfum enn ekki þró-
að þjónustu inn í íbúðir fólksins held-
ur virðumst við enn vilja leggja mikið
fé í stórar og dýrar stofnanir.“ Hann
sagði geðfatlaða þurfa þjónustu,
stuðning og eftirlit. „Þegar sá stuðn-
ingur fylgir fólki ekki inn í almenna
búsetu, getur það skapað vandamál í
fjölbýli sem aftur eykur fordóma í
garð okkar sem erum fötluð. Við meg-
um ekki hverfa aftur til fortíðar á því
sviði.“
Svigrúm
einstaklingsins aukið
Forsvarsmenn Landssamtakanna
Þroskahjálpar fögnuðu erindi Krist-
ínar Sigursveinsdóttur, iðjuþjálfa og
deildarstjóra búsetudeildar Akureyr-
arbæjar, sem kynnti drög að búsetu-
áætlun til ársins 2013 sem hafa að
markmiði að niður verði lögð öll sam-
býli þar sem herbergi er eina einka-
rýmið. Þetta þýðir að hver og einn
skuli fá einkaaðgang að bæði her-
bergi, baðherbergi og eldhúskrók,
enda eigi þroskahamlaðir rétt á al-
mennilegu svigrúmi eins og aðrir.
„Menn panta ekki einu sinni hót-
elherbergi í dag án þess að hafa að-
gang að eigin baði,“ sagði Halldór
Gunnarsson, formaður Landssamtak-
anna Þroskahjálpar, en benti á að til-
lögur norðanmanna væru í sjálfu sér
ekki nýmæli. „Allar nýjar íbúðir hafa
þennan lágmarkssstandard, en hins
vegar býr fólk enn á litlum stofnunum
þar sem svona háttar til.“ Væru tillög-
urnar því afturvirkar, þ.e.a.s. tækju
til eldri stofnana sem væru börn síns
tíma.
Halldór fagnaði tillögum starfs-
hópsins á Akureyri enda væru þær
samhljóða stefnu Þroskahjálpar, að
fólk með þroskahömlun skuli búa við
sem eðlilegust skilyrði og njóta frið-
helgi í einkalífi.
Mjög mikill skortur er víða á einstaklingsíbúðum fyrir fólk með þroskahömlun
Heimili þroska-
hamlaðra
blandist í byggð
Morgunblaðið/Halldór Kolbeins
Frá ráðstefnu um búsetumál þroskahamlaðra sem stóð í allan gærdag og var vel sótt.
MARTIN Eyjólfsson, sendiráðunaut-
ur í utanríkisráðuneytinu, segir að
smáríki hafi almennt spjarað sig
ágætlega innan Evrópusambandsins
(ESB) og að það sé almennt mat
fræðimanna að ESB hafi aldrei geng-
ið gegn grundvallarhagsmunum
ríkja. Þetta kom fram í ræðu Martins
á ráðstefnu Sambands ungra sjálf-
stæðismanna, DEMYC og NUU,
ungliðahreyfinga mið- og hægriflokka
í Evrópu. Yfirskrift ráðstefnunnar
var: Staða og hlutverk smáríkja í Evr-
ópusambandinu
Oft undir í baráttu
við stærri ríki
Martin tók dæmi um smáríki sem
hefðu náð mikilvægum samnings-
markmiðum sínum er þau gengu inn í
ESB. Þeirra á meðal væru Finnar
sem og Svíar en þeir hefðu, er þeir
gengu í ESB árið 1995, náð því að fá
varanlega heimild til að styrkja land-
búnað sérstaklega norðan 62. breidd-
argráðu. Þá hefðu Austurríkismenn
náð því að fá varanlega heimild til að
styrkja sérstaklega
landbúnað á svæðum
sem væru yfir ákveðinni
hæð yfir sjávarmáli.
Þannig hefðu þessi ríki
náð því að fá ákveðna
sérstöðu viðurkennda
er þau gengu í ESB.
Martin minnti þó á að
heildarmyndin væri
ekki svo einföld og að
smærri ríki yrðu oft
undir í baráttunni við
þau stærri. Spyrja
mætti til dæmis hvort
viðbrögð ESB-ríkja
hefðu orðið þau sömu ef
Jörg Haider hefði verið
Frakki en ekki Austurríkismaður en
ESB hefði haldið Austurríkismönn-
um frá fundum ESB vegna aðildar
flokks Haiders að austurrísku ríkis-
stjórninni. Þá væri erfitt að sjá fyrir
sér leiðtoga smáríkis tala til stóru
ríkjanna eins og Jacques Chirac
Frakklandsforseti talaði til nokkurra
Mið- og Austur-Evrópuríkja nýverið
um stuðning þeirra við
Bandaríkjamenn, en
eins og fram hefur kom-
ið í fréttum hefur for-
setinn gagnrýnt vænt-
anleg aðildarríki ESB í
Mið- og Austur-Evrópu
fyrir að láta í ljósi
stuðning við stefnu
Bandaríkjastjórnar í
Íraksmálinu.
Martin minnti þó á að
skipting hópa innan
ESB væri flóknari en
svo að þar væru einung-
is „litlir“ hópar gegn
„stórum“ og öfugt. Oft
væri t.d. talað um tog-
streitu milli norðurs og suðurs, Mið-
Evrópuríkja og jaðarsvæða, landbún-
aðarsamfélaga og annarra, svo dæmi
væru nefnd.
Hann sagði einnig að grundvallar-
atriðið í samstarfinu innan ESB sem
og á öðrum alþjóðlegum vettvangi
væri það að lönd þyrftu að vinna sína
heimavinnu. Rödd smáríkja heyrðist
m.ö.o. ef málstaðurinn væri góður og
ef heimavinnan væri unnin. Sér-
ákvæði Íslendinga í Kyoto-bókuninni
væri gott dæmi um það.
Í átt að meiri miðstýringu?
Fleiri erindi voru haldin á ráðstefn-
unni. M.a. flutti Dr. David Rýc, tékk-
neskur ráðgjafi og varaformaður
DEMYC, ræðu um smáríki innan
Evrópu. Dr. Rýc gerði fyrrgreinda
gagnrýni Chiracs á nokkur Mið- og
Austur-Evrópulönd einnig að umtals-
efni. Hann velti því fyrir sér hvort
þessi gagnrýni væri vísbending um að
ESB væri að þróast í átt að meiri mið-
stýringu þar sem stóru ríkin, eins og
Frakkland og Þýskaland réðu ferð-
inni; minni ríkin mættu ekki hafa
sjálfstæðar skoðanir; hlutverk þeirra
í framtíðinni væri að „þegja“.
Rýc lagði áherslu á að það væri
ekki þróun sem t.d. fyrrum kommún-
ísk ríki þyrftu á að halda. Hann sagði
æskilegt að ESB þróaðist í átt til
meira lýðræðis, þar sem t.d. þjóðþing-
in hefðu meiri völd en nú er.
Ráðstefna um stöðu og hlutverk smáríkja í Evrópusambandinu
Smáríki sögð spjara sig ágætlega
Martin Eyjólfsson
FRÉTTAMYND ársins 2002 tók
Gísli Egill Hrafnsson ljósmyndari
hjá Fróða af Guðna Ágústssyni
landbúnaðarráðherra að senda
fyrsta kjúklinginn í greipar dauð-
ans við vígslu nýs sláturhúss
Holtakjúklinga á Hellu. Þetta var
kunngjört við opnun árlegrar
sýningar Blaðaljósmyndarafélags
Íslands í Gerðarsafni í gær.
Myndin varð jafnframt hlutskörp-
ust í flokki skopmynda.
Nafn myndarinnar er Hefnd
hænsnahirðisins og í áliti dóm-
nefndar segir: „Textinn segir allt
sem segja þarf. Einstaklega skop-
legt augnablik sem vakandi ljós-
myndari hefur náð að fanga vel.“
Blaðamannafélag Íslands veitir
myndinni verðlaun að upphæð
100 þúsund krónur. Hjálmar
Jónsson, formaður félagsins, af-
henti verðlaunin.
Á sýningunni getur að líta á
þriðja hundrað blaðaljósmyndir
frá liðnu ári.Ljósmynd/Gísli Egill Hrafnsson
Fréttamynd
ársins
EINAR Árnason prófessor vísar á
bug gagnrýni Agnars Helgasonar,
líffræðilegs mannfræðings, og Kára
Stefánssonar, forstjóra Íslenskrar
erfðagreiningar, á rannsóknir hans,
en í Morgunblaðinu á fimmtudag
sögðu þeir að hægt væri að hrekja
nánast allt sem Einar setti fram í
grein sem hann birti í vísindatímarit-
inu Annals of Human Genetics. Í
greininni færir Einar rök fyrir því að
íslenska þjóðin sé ekki jafneinsleit
og áður hefur verið talið.
„Það eru villur í gögnum sem þeir
notuðu, ég hef fundið þessar villur,
bent á þær og reynt að koma í veg
fyrir að þeim sé dreift áfram, en þær
hafa farið víða og verið notaðar,“
segir Einar. Í alþjóðlegum gagna-
grunni sem Agnar byggði rannsókn-
ir sínar á voru upplýsingar um 33
Dani rangt skráðar.
„Ég lýsi því í greininni mjög náið
hvaða áhrif það hafði. Þetta er bara
sýnidæmi um villurnar. Það eru fleiri
villur, t.d. hjá Þjóðverjum og Sviss-
lendingum. Ég sýni ekki þær villur í
greininni en ræði þær. Tölurnar eru
frábrugðnar hjá fleiri þjóðum en
Dönum,“ segir Einar.
Villur ber að leiðrétta
„Ég endurreikna síðan þessar
sömu stærðir og Agnar Helgason
hefur reiknað og niðurstaðan er sú
að Íslendingar eru miðað við hin
réttu gögn í 9, 11 eða 13 sæti af 26
þjóðum, eftir því hvaða mælingu er
beitt, á mælikvarða þar sem land
númer 1 er sundurleitast og land
númer 26 er einleitast. Það þýðir að
Íslendingar eru í efri hlutanum fyrir
allar mælingarnar,“ segir Einar.
„Þetta eru niðurstöðurnar, það er
ekki nokkur leið miðað við þessar
niðurstöður að halda því fram að Ís-
lendingar séu einsleitir. Það er ekk-
ert óeðlilegt að vísindamenn deili um
túlkun niðurstaðna, slík samkeppni
er af hinu góða og eflir framgang vís-
inda. En villur í niðurstöðum ber að
leiðrétta. Vísindamenn verða að þola
að bent sé á villur og þær leiðréttar.
Að hafa það sem sannara reynist er
aðalsmerki vísinda,“ segir Einar.
Engin leið
að halda því
fram að Ís-
lendingar
séu einsleitir