Morgunblaðið - 02.03.2003, Blaðsíða 14

14 SUNNUDAGUR 2. MARS 2003 MORGUNBLAÐIÐ
löggilt vandamál. Þar með
komum við, líkt og aðrir fatl-
aðir einstaklingar, væntanlega
til með að hafa rétt á nið-
urgreiddum hjálpartækjum,
sem við þurfum á að halda, til
dæmis við nám enda eru til
lög í landinu sem kveða á um
að allir þegnar þessa lands
eigi rétt á því að fara í gegn-
um nám þrátt fyrir að sumir
þurfi til þess meiri aðstoð en
aðrir.“ Guðmundur og Tómas
eru nú að hefjast handa við
smíði nýs hugbúnaðar, sem
byggist á því að breyta töluðu
máli í texta með hjálp hljóð-
gervils.
Samfélagið krefst læsi
„Lesblinda hefur ekkert
með greind að gera,“ segja
þeir ábúðarfullir. „Þvert á
móti er talið að lesblindir geti
á ýmsum sviðum búið yfir
ákveðinni snilligáfu. Nefna má
að arkitektaskóli einn í Þýska-
landi tekur aðeins við nem-
endum, sem haldnir eru les-
blindu, og verkfræðifyrirtæki í
Kaliforníu leitar eftir les-
blindu starfsfólki í hönnunar-
vinnu þar sem lesblindir eiga
betra með þrívíddarvinnu en
aðrir.
Lesblinda er orð og hattur
yfir mörg vandamál og því er
ekki hægt að fullyrða að fær
sé aðeins ein leið til að kenna
lesblindum að stauta sig fram
úr texta. Til eru margar að-
ferðir við að kenna lesblindum
lestur og þarf aðstoðin því að
vera einstaklingsbundin. Ekki
þýðir að taka einhvern Evr-
ópustaðal og skella honum yfir
alla. Aðalatriðið er að forðast
það að setja lesblinda í hóp
heimskra nemenda. Því fyrr
sem vandamálið greinist, því
betri möguleika á lesblindur
einstaklingur á að fá aðstoð
við hæfi og þar með að komast
framhjá öllum þeim ljónum,
sem kunna að verða á vegi
hans á menntabrautinni ef
ekkert yrði að gert til að upp-
ræta vandann. Til þess að
komast áfram í nútíma sam-
félagi, þarf maður auðvitað að
vera læs,“ segir Tómas og
bætir við að rekja megi ólæsi
að stórum hluta til samfélags-
vandamáls því talið sé að um
helmingur fanga í bandarísk-
um fangelsum sé ólæs.
Viljum tilheyra bókaþjóð
Eitt af helstu baráttumálum
nýs félags lesblindra verður
að fá bækur útgefnar á hljóð-
snældum. „Draumur okkar er
sá að bókaútgefendur fari að
sjá sér hag í því að gefa út
hljóðsnældur samfara bókum
svo að bókmenntaarfurinn
verði aðgengilegur öllum Ís-
lendingum. Sú útgáfa kæmi
ekki aðeins lesblindum til
góða, heldur ekki síður öldr-
uðum og sjónskertum. Hljóð-
bókasafnið í Kópavogi er
ágætt, eins langt og það nær,
en þar er ekki að finna nema
brotabrot af þessum mikla
menningararfi og á Lands-
bókasafninu eru aðeins 1.600
titlar til á hljóðsnældum. Við
viljum því hvetja bókaútgef-
endur til að sjá metnað sinn í
að gefa efni sitt út á hljóð-
snældum í ríkara mæli svo að
allt að 10-20% bókaunnenda
til viðbótar geti fengið notið
bókarinnar. Við náum ekkert
að lesa bækurnar þrátt fyrir
góðan vilja og verðum þar af
leiðandi áfram lítt víðlesnir og
þar af leiðandi félagslega ein-
angraðir frá menningarauðn-
um. Við viljum hinsvegar og
eigum rétt á að vera hluti af
þessari merkilegu bókaþjóð,
eins og Íslendingar vilja
gjarnan láta skilgreina sig,“
segja þeir Tómas og Guð-
mundur og bæta að lokum við
að áhugasamir einstaklingar
um fyrirhugaða félagsstofnun
og málefni lesblindra geti sent
inn fyrirspurnir til þeirra
beggja á netföngin
tomas@lesblinda.co.is
gsj@lesblinda.co.is.
join@mbl.is
„Framan af ævinni hef ég sennilega verið
frekar „eðlilegt“ barn. Ég var frekar fljótur
til. Byrjaði að labba sex mánaða og tala
tveggja ára, en var kallaður Mr. Touch því
ég hafði ríka snertiþörf. Ég þurfti að koma
við allt, taka í sundur og setja saman á ný
og það aftraði mér ekkert að þurfa að
klifra upp á skápa til að ná í það sem ég
ætlaði mér. Ég var mikið eftirlæti fjölskyld-
unnar sem lítill ljóshærður engill og fékk
ein frænkan mig oft lánaðan í vagninum til
að labba með mig niður Laugaveginn með
vinkonunum. En svo kom að því að litli
ljóshærði drengurinn þurfti að fara í skóla
og fljótlega fór að bera á vandamálum,
sem ekki voru vel séð, enda var allt mitt
fólk meira og minna háskólagengið, pabbi
minn og afi báðir læknar og auðvitað lá
beinast við að ég fetaði svipaða leið,“ seg-
ir Guðmundur Johnsen, sem fæddur er ár-
ið 1967 og útskrifaðist úr HÍ sem stjórn-
málafræðingur árið 1993 eftir að hafa
hnotið um ýmsa steinhnullunga á mennta-
veginum.
„Ég fór í átta barnaskóla á leiðinni,“
segir Guðmundur. „Í Lundarskóla á Ak-
ureyri var ég fyrst settur í sérkennslu átta
ára gamall og þá hófst
skammarganga toss-
ans fyrir alvöru. Maður
stóð hokinn upp þegar
nafnið manns var kallað
upp og læddist út úr
stofunni fullur iðrunar.
Þetta var auðvitað mik-
ið álag á sjálfsmynd
barnsins og braust
meðal annars út hjá mér með hnefahögg-
um og munnbrúki ef með þurfti því auðvit-
að þurfti ég að svara fyrir mig á einhvern
hátt. Í fullvissu minni um að ég væri ekki
vitlaus, var erfitt að taka tossa-stimplinum.
Veturinn eftir fluttist fjölskyldan austur á
Kirkjubæjarklaustur þar sem pabbi gerðist
heimilislæknir. Þar lenti ég í gömlum sveita-
skóla, þar sem vinstrisinnuð kennaraklíka
úr Reykjavík hafði hreiðrað um sig sem var
ekki par hrifin af því að hægrisinnaður faðir
minn væri að skipta sér mikið af hlutunum.
Deilur risu meðal menntamannanna sem
náðu alla leið inn í skólastofu til sonar sjálf-
stæðismannsins. Skólastjórinn brá á það
ráð að fara að taka mig inn á skrifstofu til
sín til að kenna mér að lesa. Hann sat í
Guðmundur Johnsen, stjórnmálafræðingur
Læddist hokinn út úr
stofunni fullur iðrunar