Morgunblaðið - 02.03.2003, Blaðsíða 12

12 SUNNUDAGUR 2. MARS 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Fundum þeirra TómasarRagnarssonar og Guð-mundar Johnsen barfyrst saman í janúarmán-uði síðastliðnum. Þrátt
fyrir stutt kynni eru þeir komnir í
bullandi samvinnu enda fundu þeir
strax ákveðna samsvörun hvor í
öðrum. Þeir eru báðir á fertugs-
aldri, starfa báðir í vefbransanum,
en stóra sameiginlega lífsreynslan
er sú að þeir hafa alla tíð búið við
lesblindu. Þrátt fyrir að báðir hafi
þurft að glíma við lesblindu frá
unga aldri með tilheyrandi tilvist-
arkreppu og sársauka hafa þeir nú
lært að lifa með því. Það hefur þó
ekki verið auðvelt því þjóðfélag,
sem gerir kröfur til manna um
lestur á hverjum degi, kennir les-
blindum ákveðna útsjónarsemi til
þess að komast af dag frá degi
enda læra lesblindir frá unga aldri
að sneiða framhjá lestrarvandræð-
um.
„Þrátt fyrir að margir hafi bug-
ast á leiðinni er í hópi lesblindra
fullt af einstaklingum, sem skarað
hafa fram úr á ýmsum sviðum
mannlífsins,“ segja þeir félagar í
samtali við blaðamann yfir kaffi-
bolla á Borginni. Til að styðja
þessa röksemd nefna þeir til sög-
unnar nokkra þekkta einstaklinga,
svo sem Alexander mikla, Karla-
Magnús, Winston Churchill, Al-
bert Einstein, Viktoríu Englands-
drottningu, Charlie Chaplin, Walt
Disney, Thomas Edison, Richard
Branson, Bubba Morthens, Hrafn
Gunnlaugsson, séra Sigurð Hauk
Guðjónsson og Dorrit Moussaieff.
Tómas var að skoða samkeppni í
vefsíðubransanum á Netinu þegar
hann rakst á forrit, sem Guðmund-
ur hafði hannað til hjálpar les-
blindum. Upp frá því fóru þeir að
funda saman og stilla saman
strengi. Þar sem þeir eru báðir
lesblindir og í vefbransanum
ákváðu þeir að nýta hæfileika sína
og búa til vefsetur saman í þeim
tilgangi að upplýsa fólk, bæði les-
blinda og aðstandendur þeirra, á
vefslóðinni www.lesblinda.co.is
Þetta framlag þeirra á Netinu á
að virka sem einskonar vefsam-
félag með spjallþráðum þar sem
„undarleg“ og „fordómalaus“ staf-
setning verður leyfileg, en áform-
að er að opna vefsetrið á morgun.
Fljótlega vatt verkefnið rækilega
upp á sig og eru þeir nú með ýmis
önnur járn í eldinum.
Skammargangan mikla
Þeir Tómas og Guðmundur
vinna nú að gerð 50 mínútna langs
heimildarþáttar um sýn lesblindra,
sem að öllum líkindum verður
sýndur á einhverri sjónvarpsstöð-
inni innan fárra vikna. Tekin hafa
verið viðtöl við fimmtán lesblinda
þekkta Íslendinga, sem segja m.a.
frá ferli sínum og ýmsum neyð-
arlegum atvikum samfara lesblind-
unni. Viðtölin voru öll tekin upp í
Þjóðmenningarhúsinu við Hverfis-
götu sem áður hýsti Landsbóka-
safnið. Það er táknrænt að því
leyti að lesblindir hafa í raun ekki
haft neinn aðgang að því húsi í
ljósi fötlunar sinnar. „Myndin, sem
að koma fjölmargir aðilar, hefur að
geyma persónusögu þessara ein-
staklinga, en rauði þráður mynd-
arinnar er sú skammarganga, sem
allt þetta fólk hefur upplifað, og
síðan sigurinn og gjöfin sem því
hefur hlotnast síðar á ævinni.“
Félagarnir tveir áforma stofnun
Félags lesblindra á Íslandi mið-
vikudaginn 12. mars næstkomandi.
Þeir telja brýna þörf vera á virku
félagi lesblindra, sem hafi að bjóða
bæði aðsetur og fróðleik og virki
sem talsmaður lesblindra út á við
enda sé talið að einn af hverjum
tíu eigi við lesblindu að etja og allt
að 20% fólks eigi við einhvers kon-
ar lestrarerfiðleika að glíma. Sam-
hliða er í bígerð stofnun styrkt-
arsjóðs í samvinnu við fyrirtæki og
stofnanir og er stefnt að því að
styrktarsjóðurinn verði til að byrja
með um þrjár milljónir króna.
Sjóðnum er ætlað að styrkja les-
blinda einstaklinga til náms og
eins geta þeir, sem hafa hug á að
búa til efni fyrir lesblinda, sótt um
framlög úr sjóðnum.
Nýtt félag lesblindra mun sækja
um aðild að Öryrkjabandalagi Ís-
lands og hefur Arnþór Helgason,
framkvæmdastjóri þess félags,
tekið málaleitaninni vel, að sögn
tvímenninganna. „Við lítum svo
sannarlega ekki á lesblinda sem
öryrkja. Hinsvegar verður ekki
fram hjá því litið að lesblindir búa
við ákveðna fötlun, sem með aðild
að ÖÍ verður viðurkennd sem
Lesblinda og greind
eiga ekkert skylt
Þeir Tómas Ragnarsson og Guðmundur Johnsen, sem báðir hafa gengið í gegnum ýmsar hremmingar í skólakerfinu sem lesblindir
einstaklingar, hafa nú tekið höndum saman um að lyfta grettistaki í málefnum lesblindra. Í samtali við Jóhönnu Ingvarsdóttur
sögðust þeir vera að vinna að gerð heimildarmyndar um heim lesblindra og vefsamfélags á Netinu auk þess sem þeir áforma stofn-
un styrktarsjóðs og félags lesblindra á Íslandi, sem verða mun aðili að Öryrkjabandalagi Íslands, ef að líkum lætur.
Morgunblaðið/Halldór Kolbeins
Við lítum svo sannarlega ekki á lesblinda sem öryrkja. Hins vegar verður ekki framhjá því litið að lesblindir búa við ákveðna fötlun, segja þeir Guðmundur og Tómas.
„Ég féll í níunda bekk í Langholtsskóla, þar sem ég
hafði verið alla mína skólagöngu, og flosnaði upp úr
skóla. Ég bara gat ekki meir. Ég reyndi svo að taka
þráðinn upp á ný í Iðnskólanum í Reykjavík og síðar í
Fjölbrautaskólanum í Breiðholti, en án árangurs í
bæði skiptin. Síðan hef ég forðast allt sem heitir bók-
legt nám,“ segir Tómas Ragnarsson, sem nú starfar
sem viðskiptastjóri og ráðgjafi hjá hugbúnaðar- og
ráðgjafarfyrirtækinu Innn hf., en það starf lýtur að
því að búa til viðskiptahugmyndir og tækifæri fyrir
fyrirtækið.
Hann segist telja sig vera á réttri hillu í því skap-
andi umhverfi sem atvinna hans byði upp á og því
ætti undirbúningurinn, sem fælist í því að koma les-
blinduverkefninu af stað, einkar vel við sig. „Í svona
starfi finn ég mig þótt ég komi mér gjarnan undan
því að skrifa bréf sjálfur. Ég er hins vegar algjörlega
sjálfmenntaður á mínu sviði og hef sótt nokkra fyr-
irlestra og kúrsa, séu þeir ekki bóklegs eðlis, í gegn-
um árin til að afla mér aukinnar þekkingar.“
Tómas, sem fæddur er árið 1970 og alinn upp í
Reykjavík, segist hafa lært að lesa 12 ára gamall. „Ég
byrjaði í sérkennslu mjög fljótlega eftir að skólagang-
an hófst og var tekinn út úr tímum sem yfirlýstur
tossi. Ég hef í raun aldrei fengið neina greiningu á því
að ég sé lesblindur, hélt að ég væri bara smáskrýtinn
og öðruvísi en jafnaldrarnir enda var ég gjarnan lát-
inn heyra það frá umhverfinu að ég væri bara svolítið
vitlaus. Stríðnin, sér í lagi þegar maður þurfti að
standa upp í tímum og lesa, en
gerði ekkert annað en að stama,
var auðvitað ekkert annað en
andlegt ofbeldi. Amma mín, sem
ól mig upp, reyndi eftir megni að
verja mig. Eftir stóð að neyð-
arlegt var að teljast til bókaþjóð-
arinnar og geta ekki lesið.“
Tómas segist aðeins einu sinni
á ævinni hafa lesið bók sér til af-
þreyingar, en það hafi verið bók Einars Más Guð-
mundssonar, Vængjasláttur í þakrennum, sem kveikti
áhuga hans við kaflaupplestur í útvarpi. „Ég var
örugglega hátt í þrjá mánuði með bókina. Hinsvegar
verð ég að viðurkenna að bóklestur er ekki það
fyrsta sem mér dettur í hug ætli ég mér að taka því
rólega heima að kvöldi til. Maður grípur miklu fremur
til sjónvarpsins eða útvarpsins. Reykjavíkurbréf Morg-
unblaðsins hef ég aldrei lagt í að lesa því fyrir mér er
það bara torskilinn textasteypa. Það sama má segja
um 500 blaðsíðna ævisögu Jóns Baldvins Hannibals-
sonar, sem móðir mín gaf mér í jólagjöf og Nób-
elsskáldinu okkar næ ég barasta hreint ekki. Allir
þessir fínu orðaleikfimitextar, sem menn eru svo
gjarnir á að snobba fyrir, eru óskiljanlegir fyrir les-
blinda enda er orðaforði þeirra yfirleitt miklu einfald-
ari og hnitmiðaðri en orðanotkun færustu rithöfunda.
Við erum ekki þjálfaðir í að nota þetta fágaða skrúð-
mál.“
Tómas Ragnarsson viðskiptastjóri
Tekinn út úr tímum sem yfirlýstur tossi