Morgunblaðið - 06.03.2003, Blaðsíða 4

FRÉTTIR
4 FIMMTUDAGUR 6. MARS 2003 MORGUNBLAÐIÐ
NAUÐSYNLEGT er að styrkja al-
menna leigumarkaðinn, að mati
starfshóps sem félagsmálayfirvöld í
Reykjavík skipuðu til að leita leiða
til að bæta húsnæðismál efnalítils
fólks í borginni. Leggur hópurinn
m.a. til að gjöld verði lækkuð til
þeirra sem vilja byggja eða reka
leiguíbúðir til langs tíma, húsaleigu-
bætur verði hækkaðar og kannað
verði hvort lífeyrissjóðir geti komið
að fjármögnun 10% framlags til
byggingar leiguíbúða á ekki lakari
kjörum en boðin eru á veðlánum til
sjóðfélaga.
Um síðustu áramót var 881 um-
sækjandi á biðlista eftir félagslegri
íbúð frá Félagsbústöðum hf., sem er
53% fleiri en voru á biðlista um ára-
mótin 2001. Segir í skýrslu starfs-
hópsins, sem kynnt var á málstofu í
gær, að þrátt fyrir umfangsmikla
fjölgun félagslegra leiguíbúða hafi
biðlistinn farið vaxandi allt frá árinu
1998 þegar félagslega húsnæðiskerf-
ið var lagt niður. Þó hafi íbúðum hafi
fjölgað frá þeim tíma um 400 og út-
hlutanir hjá Félagsþjónustunni hafi
verið í sögulegu hámarki á þessum
fjórum árum, eða alls 645. Engu að
síður hafi biðlistinn lengst um 429
umsækjendur.
Grundvöllur að skapast fyrir
almennan leigumarkað
Lára Björnsdóttir, félagsmála-
stjóri í Reykjavík, sagði að þrátt fyr-
ir að ýmsar blikur væru á lofti í hús-
næðismálum væru ýmsar vís-
bendingar um að grundvöllur fyrir
almennan leigumarkað væri að
skapast á Íslandi. Lagaumhverfið
hvetji fremur en hindri uppbygg-
ingu leiguíbúða og útleigu á íbúðum.
Þá styrki átak félagsmálsmálaráð-
herra um lánveitingar til 150 leigu-
íbúða árlega á árunum 2002–2005
slíkar vonir og verktakar hafi í aukn-
um mæli sótt um lóðir í Reykjavík til
að byggja leiguíbúðir. Lára sagði að
ekki væri hægt að vinna á vandanum
nema með því að styrkja almenna
leigumarkaðinn.
Sagði Sigurður Snævarr borgar-
hagfræðingur, sem átti sæti í nefnd-
inni, að eiginlegur húsaleigumarkað-
ur væri óburðugur hér á landi.
Útleiga nýs íbúðarhúsnæðis væri
ekki arðvænleg atvinnugrein miðað
við þau vaxtakjör sem eru í boði í
dag, byggingarkostnað og leigu.
Lífeyrissjóðir fjármagni
byggingu leiguhúsnæðis
Því leggur hópurinn til að almenn-
ur leigumarkaður verði styrktur
með því að lækka gjöld þeirra sem
vilji byggja og/eða reka leiguíbúðir
með langtímasamning í huga. Sömu-
leiðis er því beint til ríkisvaldsins að
kannað verði með hvaða hætti megi
nota skattalega hvata til að örva al-
mennan leigumarkað. Einnig er lagt
til að húsnæðisfélögum og fyrirtækj-
um á almennum markaði verði veitt-
ir stofnstyrkir til byggingar leigu-
íbúða fyrir efnalitla hópa, svo sem
tekjuminna fólk, námsmenn og ungt
fólk sem er að hefja búskap.
Vill starfshópurinn að kannað
verði hvort lífeyrissjóðirnir geti
komið að fjármögnun leiguhúsnæðis
þar sem þeir sjóðsfélagar sem kjósa
að leigja geti ekki nýtt sér þau láns-
kjör sem lífeyrissjóðirnir bjóða þeim
sjóðsfélögum sem geti fært fram
veð. Þá telur hópurinn að tekju- og
eignaviðmið vegna félagslegs leigu-
húsnæðis eigi að vera lægri en við-
mið vegna viðbótarlána, en í dag eru
sömu viðmið notuð fyrir hvort
tveggja. Leiðir athugun á skattfram-
tölum Reykvíkinga þannig í ljós að
48% heimila í borginni hafi tekjur
undir mörkum félagsmálaráðuneytis
og næstum 80% einstæðra foreldra.
Telur starfshópurinn að félagsmála-
ráðuneyti eigi því að endurskoða
tekju- og eignamörk vegna félags-
legra leiguíbúða með það í huga að
mörkin verði sett í eðlilegt samhengi
við tekjuskiptinguna. Stefnumótun í
húsnæðismálum eigi að miðast við að
húsnæðiskostnaður fari ekki yfir til-
tekið hlutfall tekna.
Er sömuleiðis talið nauðsynlegt að
hækka húsaleigubætur og bent á að
viðmiðunarfjárhæðir hafi staðið í
stað um alllangt skeið þrátt fyrir
verulega hækkun húsaleigu. Grunn-
urinn er 8 þúsund krónur á mánuði
og kemur fram í skýrslunni að það
myndi kosta borgarsjóð fast að 50
milljónum króna á ári að hækka
hann um 1.000 krónur. Þó myndu 15
milljónir ganga til Félagsbústaða og
þá væntanlega spara samsvarandi
fjárhæð í niðurgreiðslu. Er lagt til að
grunnstofn húsaleigubóta verði end-
urskoðaður árlega með tilliti til
verðþróunar.
Vilja frekar styrkja
fólk en steypu
Sigurður Friðriksson, fram-
kvæmdastjóri Félagsbústaða, sem
átti sæti í nefndinni, sagði að hóp-
urinn vildi frekar styrkja fólk en
steypu, æskilegt væri að stuðning-
urinn væri persónubundinn en ekki
tengdur húsnæðinu sjálfu. Vill hóp-
urinn að óbeinar niðurgreiðslur
Reykjavíkurborgar á íbúðir verði
lagðar af og fyrirkomulagi stuðn-
ingsins breytt á þann hátt að hann
verði persónubundinn, skattfrjáls og
skerði ekki bætur frá Trygginga-
stofnun ríkisins. Þá er lagt til að
skoðað verði að taka upp þjónustu-
ávísanir, til viðbótar við húsaleigu-
bætur. Þannig geti leigjendur fengið
leiguna niðurgreidda, hvort sem þeir
leigi hjá Félagsbústöðum eða annars
staðar, og standi þannig til boða eðli-
legt val um hvar þeir vilji búa.
Lögð er rík áhersla á blöndun
byggðar til að vinna á móti aðgrein-
ingu þjóðfélagshópa. Þannig verði
gert ráð fyrir byggingu leiguíbúða
við þéttingu byggðar í grónum
hverfum og að félagslegu leiguhús-
næði í eigu Félagsbústaða verði
dreift víðsvegar um borgina. Einnig
að skoðaður verði sá möguleiki að
selja hluta af félagslegum leiguíbúð-
um sem Félagsbústaðir eiga í þeim
hverfum þar sem þær eru flestar,
eins og í efra Breiðholti og Grafar-
vogi. Á móti verði keyptar íbúðir í
þeim hverfum þar sem lítið er af fé-
lagslegu leiguhúsnæði. Einnig verði
kannaðir kostir þess að Félagsbú-
staðir þjóni öllu höfuðborgarsvæð-
inu.
Guðmundur St. Ragnarsson, for-
maður Leigjendasamtakanna, sem
sat í nefndinni, sagðist ánægður með
þessar tillögur og að hann tryði því
að þær muni vinna á biðlistum eftir
félagslegu húsnæði. Hann sagði
leigumarkaðinn á Íslandi óþroskað-
an, leiga væri oft svört og leiguhús-
næði ósamþykkt. Hann sagðist vona
að með tillögum á borð við þær sem
kynntar voru í gær muni markaður-
inn þroskast og eflast. „Það er okkar
von að eftir mörg myrk ár á leigu-
markaði sé bjartari tíð framundan,“
sagði Guðmundur.
Björk Vilhelmsdóttir, formaður
félagsmálaráðs Reykjavíkur, sagðist
ánægð með þann sveigjanleika sem
tillögurnar byðu upp á. Þannig væri
hægt að gera fólki kleift að búa
áfram í húsnæðinu þótt efnahagur
þess batni, eingöngu með því að
hækka leiguna. Í dag, þegar hátt í
900 manns væru á biðlista, þyrfti að
segja fólki upp leigunni þegar efna-
hagur þessa batnaði. Sagðist Björk
sjá fyrir sér að í framhaldinu yrði
minni hópur skipaður sem í væru
fulltrúar Reykjavíkurborgar, félags-
málaráðuneytisins, hugsanlega líf-
eyrissjóða og annarra aðila sem
fengi það verkefni að koma með út-
færðar tillögur á því hvernig hægt
verði að efla almennan leigumarkað
sem svari eftirspurn.
Morgunblaðið/Sverrir
Undir lok málþingsins sátu Björk Vilhelmsdóttir, Lára Björnsdóttir, Guðmundur St. Ragnarsson og Sigurður Snævarr fyrir svörum.
Mikilvægast að styrkja
almenna leigumarkaðinn
881 var á biðlista eftir félagslegu
leiguhúsnæði um síðustu áramót
víg, 2,1% sagðist vera mjög
hlynnt, 3,3% frekar hlynnt og
2,6% sögðust hvorki vera hlynnt
né andvíg.
Í könnuninni voru þátttakend-
ur einnig spurðir um afstöðu ís-
lenskra stjórnvalda gagnvart
Íraksdeilunni. Þar sögðust
27,2% þeirra sem tóku afstöðu
vera mjög óánægð með afstöðu
stjórnvalda, 27,2% sögðust vera
frekar óánægð, 18,7% sögðust
hvorki vera ánægð né óánægð,
18,3% sögust frekar ánægð og
8,6% mjög ánægð.
Könnunin var gerð dagana
21.–24. febrúar. Hringt var í 861
Íslending á aldrinum 18–67 ára
sem voru valdir til þátttöku með
lagskiptu slembiúrtaki.
MIKILL meirihluti landsmanna
er andvígur því að ráðist verði
inn í Írak, samkvæmt könnun
sem Viðskiptaráðgjöf IBM á Ís-
landi gerði. Samkvæmt könnun-
inni voru 63,9% þeirra sem af-
stöðu tóku mjög andvíg innrás í
Írak, en 19,4% sögðust frekar
andvíg. 4,5% voru mjög hlynnt
innrás og 7% frekar hlynnt.
5,2% sögðust hvorki vera hlynnt
né andvíg.
Fleiri konur en karlar voru
andvígir innrás í Írak.
Þegar spurt var hvort þátt-
takendur væru hlynntir eða
andvígir því að ráðist yrði inn í
Írak án samþykktar öryggis-
ráðsins sögðust 80,4% vera því
mjög andvíg, 11,7% frekar and-
Mikil andstaða
við innrás í Írak
ALLS var 881 umsækjandi á bið-
lista eftir félagslegu húsnæði um
síðustu áramót, en á síðasta ári
var 164 úthlutað íbúð. Í skýrslu
um stefnu í uppbyggingu leigu-
húsnæðis í Reykjavík sem lögð
var fram í gær, eru hagir um-
sækjenda á árunum 2000–2002
skoðaðir. Einungis 10% umsækj-
enda voru gift fólk eða fólk í
sambúð. 51% var einhleypingar
og 39% einstæðir foreldrar. Þá
er meirihluti þeirra sem eru á
biðlista ekki í launaðri vinnu,
30% voru öryrkjar, 21% atvinnu-
laust, 6% sjúklingar og 4% ellilíf-
eyrisþegar. 7% flokkuðust undir
annað, voru t.d. nemendur eða
heimavinnandi fólk. 32% um-
sækjenda voru í launaðri vinnu.
Reyndust 53% hafa árstekjur
undir 1 milljón, 37% á bilinu 1–2
milljónir og 8% á bilinu 2–3 millj-
ónir. Þannig höfðu 90% umsækj-
enda árstekjur undir 2 milljónum
króna og 98% undir 3 milljónum.
Segir í skýrslunni að ef litið er
til þróunar á tímabilinu hafi ann-
ars vegar einhleypum körlum og
hins vegar atvinnulausum fjölg-
að. Einstæðum mæðrum og ein-
hleypum konum í vinnu fækkar
einnig er líður á tímabilið, en það
skilar sér ekki eingöngu í fjölgun
atvinnulausra heldur einnig í
fjölgun nema.
21% húsnæðislausra
hefur enga vinnu