Morgunblaðið - 06.03.2003, Blaðsíða 10

FRÉTTIR
10 FIMMTUDAGUR 6. MARS 2003 MORGUNBLAÐIÐ
FRUMVARP um heimild til samn-
inga um álverksmiðju í Reyðarfirði
var samþykkt sem lög frá Alþingi í
gær. Alls 41 þingmaður greiddi at-
kvæði með frumvarpinu en níu
greiddu atkvæði gegn því. Einn
þingmaður sat hjá en tólf þingmenn
voru fjarstaddir atkvæðagreiðsluna.
Flutningsmaður frumvarpsins, Val-
gerður Sverrisdóttir iðnaðarráð-
herra, sagði við atkvæðagreiðsluna
að dagurinn væri stór dagur í ís-
lenskri atvinnusögu. Steingrímur J.
Sigfússon, formaður Vinstrihreyf-
ingarinnar – græns framboðs, sagð-
ist hins vegar með döprum huga
horfa á meirihluta þingheims sam-
þykkja frumvarpið.
Fjöldi andstæðinga álversins og
Kárahnúkavirkjunar fylgdust með
atkvæðagreiðslunni frá þingpöllum
Alþingis. Þeir púuðu á þá þingmenn
sem kváðust ætla að styðja frum-
varpið en klöppuðu fyrir þeim sem
kváðust ekki ætla að styðja það.
Halldór Blöndal, forseti Alþingis, sá
því ástæðu til þess í upphafi at-
kvæðagreiðslunnar að biðja áheyr-
endur að sýna Alþingi háttvísi.
Allir viðstaddir þingmenn Sjálf-
stæðisflokksins, utan Katrín Fjeld-
sted, greiddu akvæði með frumvarp-
inu, allir viðstaddir þingmenn
Framsóknarflokksins greiddu sömu-
leiðis atkvæði með því sem og allir
viðstaddir þingmenn Samfylkingar-
innar nema tveir; þær Þórunn Svein-
bjarnardóttir og Rannveig Guð-
mundsdóttir. Þær Katrín, Þórunn og
Rannveig greiddu atkvæði gegn
frumvarpinu. Það gerðu einnig þing-
menn Vinstrihreyfingarinnar –
græns framboðs. Pétur Bjarnason,
varaþingmaður Frjálslynda flokks-
ins, sat hjá við atkvæðagreiðsluna.
Í frumvarpinu er iðnaðarráðherra
heimilað að gera samninga fyrir
hönd ríkisstjórnarinnar við Alcoa In-
corporated, Fjarðarál sf. og stofn-
endur þess, Alcoa á Íslandi ehf. og
Reyðarál ehf. um að reisa og reka ál-
verksmiðju og tengd mannvirki á Ís-
landi og til að framleiða allt að
322.000 tonn af áli árlega í verk-
smiðju við Reyðarfjörð.
Áður en atkvæði voru greidd um
frumvarpið í heild voru greidd at-
kvæði um breytingartillögu þing-
manna VG við frumvarpið en hún
felst í því að láta fara fram þjóðar-
atkvæðagreiðslu um byggingu
Kárahnjúkavirkjunar og álvers í
Reyðarfirði samhliða komandi al-
þingiskosningum. Sú breytingartil-
laga var hins vegar felld með 35 at-
kvæðum þingmanna Sjálfstæðis-
flokks, Framsóknarflokks og
Frjálslynda flokksins gegn sex at-
kvæðum þingmanna VG. Tíu þing-
menn Samfylkingarinnar sátu hjá
við atkvæðagreiðsluna.
Langþráður draumur
Nokkrir þingmenn gerðu grein
fyrir atkvæðum sínum við lokaat-
kvæðagreiðsluna. Það gerði einnig
iðnaðarráðherra. „Það er komið að
lokum umfjöllunar Alþingis á stór-
iðjuframkvæmdum á Austurlandi,“
sagði hún. „Það hefur verið einstök
upplifun að fá að vera þátttakandi í
því gríðarlega undirbúningsferli sem
hér um ræðir. Ég er stolt af hæfni ís-
lenskrar stjórnsýslu, starfsmanna
Landsvirkjunar og verkfræðistofa
sem hafa gert það að verkum að við
höfum náð markmiðum okkar. Þá
hefur samstarfið við sveitarfélagið
Fjarðabyggð verið einstakt og það
sama má segja um sveitarfélögin
Fljótsdalshrepp og Norður-Hérað.
Langþráður draumur Austfirðinga
er að rætast.“
Ráðherra sagði að það sem mestu
máli skipti væri að með stóriðju-
framkvæmdunum myndi landsfram-
leiðslan aukast um 1% og útflutn-
ingstekjur um 12%. „Þessi
framkvæmd mun því koma öllum Ís-
lendingum til góða og mun styrkja
undirstöðu þjóðfélagsins. Lykillinn
að því að hægt er að fara út í þessar
framkvæmdir er að íslenskum
stjórnvöldum tókst að fá samþykkt
svokallað íslenskt ákvæði í tengslum
við Kyoto-bókunina. Það skiptir máli
að stjórnvöld og stjórnmálaflokkar
hafi markmið og leggi sig síðan fram
til að ná þeim markmiðum. Það tókst
að þessu sinni. Þetta er stór dagur í
íslenskri atvinnusögu.“
Þingmenn VG voru ekki á sama
máli og ráðherra. Í máli Steingríms
J. Sigfússonar kom t.d. fram að með
samþykkt frumvarpsins væru þing-
menn að bregðast hlutverki sínu sem
gæslumenn þess lands sem þeim
væri trúað fyrir. „Herra forseti, það
er með döprum huga sem ég sé
meirihluta alþingismanna ætla að
ábyrgjast þennan gerning. Ég öf-
unda þá ekki af því sæti á spjöldum
sögunnar sem þeir þar með taka.“
Ögmundur Jónasson, þingmaður
VG, sagði að ýmsum spurningum
væri enn ósvarað; spurningum sem
tengdust mengunarvörnum og efna-
hagslegum forsendum. Hann sagði
einnig að „Kárahnjúkaflokkarnir,“
eins og hann orðaði það, þ.e. Sjálf-
stæðisflokkurinn, Framsóknarflokk-
urinn og Samfylkingin myndu valda
mestu náttúruspjöllum Íslandssög-
unnar ef áformin um stóriðjufram-
kvæmdirnar næðu fram að ganga.
Getur valdið heilsutjóni
Siv Friðleifsdóttir umhverfisráð-
herra sagði að ef sama álverið og til
stæði að reisa í Reyðarfirði væri drif-
ið með kolum félli til meira af gróð-
arhúsalofttegundum frá því en öllum
núlifandi Íslendingum. Og Arnbjörg
Sveinsdóttir, þingmaður Sjálfstæð-
isflokksins, sagði daginn góðan fyrir
Reyðfirðinga, fyrir Austfirðinga og
fyrir Íslendinga. „Það er því með
gleði sem ég greiði atkvæði um
heimild til samninga um álverk-
smiðju í Reyðarfirði,“ sagði hún.
Pétur Bjarnason, varaþingmaður
Frjálslynda flokksins, sagðist
hlynntur áformum um byggingu ál-
verksmiðju í Reyðarfirði og tók fram
að hann hefði þegar greitt atkvæði
með þeim tilgangi frumvarpsins við
aðra umræðu þess. Hann sagði hins
vegar að Frjálslyndi flokkurinn hefði
hvorki fulltrúa í iðnaðarnefnd þings-
ins né í efnahags- og viðskiptanefnd
þingsins. Þar með hefði hann ekki
haft aðstöðu til að kynna sér og meta
þær upplýsingar sem fram kæmu í
ákveðnum greinum frumvarpsins.
Af þeim ástæðum myndi hann sitja
hjá við heildaratkvæðagreiðslu um
frumvarpið.
Í máli Katrínar Fjeldsted kom
fram að hún teldi að bygging álvers-
ins og Kárahnjúkavirkjunar myndi
valda ómældum náttúruspjöllum á
viðkvæmri náttúru Íslands. Auk
þess væri hér um að ræða eitt
stærsta ósnortna víðerni Evrópu. „Í
Reyðarfirði er logn í u.þ.b. helming-
inn af tímanum. Við slíka staðhætti
mun mengun geta valdið heilsutjóni
fyrir lungnaveikt fólk, fyrir gamalt
fólk og fyrir smábörn.“
Síðan sagði Katrín: „Öll rök um að
við Íslendingar verðum að fórna
óvirkjuðu vatnsafli okkar í þágu
heimsins til að ekki þurfi að fram-
leiða ál með kolum og olíu falla um
sig sjálf þegar við lítum á það að við
byggingu þessa álvers mun Alcoa
leggja niður þrjú álver í Bandaríkj-
unum; þar af tvö sem hafa vatnsmiðl-
unarlón.“ Hún sagðist vilja leggja
áherslu á fegurðina, heilsuna, um-
hverfið og hugvitið. Því myndi hún
greiða atkvæði gegn frumvarpinu.
„Þetta er sorgardagur“
Þuríður Backman, þingmaður VG,
minnti á, eins og aðrir andstæðingar
frumvarpsins, að álver við Reyðar-
fjörð væri forsenda Kárahnjúka-
virkjunar. „Þessar framkvæmdir
verða ekki slitnar í sundur. Ég for-
dæmi þau miklu og óafturkræfu um-
hverfisspjöll sem verða vegna Kára-
hnjúkavirkjunar. Landið og
náttúran norðan Vatnajökuls er sér-
stakt og gefa okkur möguleika á að
stofna einstakan þjóðgarð um þessi
stærstu ósnortnu víðerni Evrópu.“
Sagðist hún auk þess ekki trúa á það
að álframleiðsla væri lausn á
byggðamálum landsins.
Síðust til að kveðja sér hljóðs við
atkvæðagreiðsluna var Kolbrún
Halldórsdóttir, þingmaður VG. Hún
sagði að þjóð og þing hefðu staðið
frammi fyrir afarkostum í málinu.
Ekki hefði verið gerð tilraun til að
meta verðgildi náttúrunnar, allt væri
falt og afhent erlendum auðhring á
silfurfati. Ákvörðun um að reisa ál-
ver í Reyðarfirði, sem fengi orku á
þriðja heims verði, bæri fyrir borð
skyldur ríkisstjórnarinnar til að
jafna rétt karla og kvenna í atvinnu-
málum. Verið væri að skapa einhæf-
an karlavinnustað þar sem konum
væri gert að hirða molana af borðum
karlanna í svonefndum afleiddum
störfum.
Alþingi samþykkir álverksmiðju í Reyðarfirði með 41 atkvæði gegn 9 atkvæðum
Ráðherra segir daginn stór-
an í íslenskri atvinnusögu
Morgunblaðið/Jim Smart
Hildur Rúna Hauksdóttir (til vinstri) og Elísabet Jökulsdóttir, sem barist hafa gegn álveri í Reyðarfirði og virkjun
við Kárahnjúka, fylgdust með atkvæðagreiðslunni á Alþingi í gær.
JÓN Kristjánsson heilbrigðisráð-
herra sagði á Alþingi í gær, að
hann hefði farið fram á það við
Landlæknisembættið að það kæmi
með formlegar tillögur um með-
ferð fyrir átröskunarsjúklinga.
„Átraskanir eru með alvarlegustu
og erfiðustu geðsjúkdómum sem
þurfa margþætta meðferð til langs
tíma. Ég hef því fullan áhuga á því
að fylgja þessu máli eftir, að
fengnum þeim tillögum sem ég á
von á í málinu,“ sagði hann. Katrín
Fjeldsted, þingmaður Sjálfstæðis-
flokksins, tók málið upp í fyrir-
spurnartíma.
Ráðherra sagði að ekki væru
upplýsingar eða rannsóknir um
tíðni átraskana hér á landi en að
búast mætti við því að nýgengi
sjúkdómsins væri svipað og annars
staðar í hinum vestrænu löndum,
en þar væri talið að um 1 til 1,5%
kvenna gæti haft átröskun. Þá
væri átröskun mun tíðari meðal
ungra kvenna en karla.
Í máli ráðherra kom einnig fram
að hér á landi hefðu margs konar
meðferðir við átröskun verið
reyndar, bæði hjá sálfræðingum og
geðlæknum, innan heilsugæslunn-
ar sem og á ýmsum sjúkrahús-
stofnunum, Reykjalundi, Náttúru-
lækningafélaginu og víðar. „Við
Landspítalann var sett á laggirnar
átröskunarteymi innan geðdeildar
fyrir tveimur árum og hefur það
teymi sýnt mjög virðingarvert
framtak,“ sagði hann.
Jón Kristjánsson heilbrigðis- og tryggingaráðherra
Bíður eftir tillögum um
meðferð við átröskun
JÓN Kristjánsson heilbrigðisráð-
herra sagði á Alþingi í gær að til-
lögur nefndar um málefni barna- og
unglingageðdeildar væru enn til
skoðunar hjá sér. Honum finnst til-
lögurnar raunhæfar. „Þær kosta
fjármuni sem ég þarf að vinna að því
að tryggja. Ég get ekki sagt til um
niðurstöðuna af því á þessari stundu
en lít mjög alvarlegum augum á
þetta mál.“
Í máli Ástu R. Jóhannesdóttur,
þingmanns Samfylkingarinnar, kom
fram að brýnustu úrbætur sam-
kvæmt tillögum nefndarinnar kosti
112 milljónir króna. Til viðbótar
þurfi að koma 100 milljónir til að
framkvæma allt sem lagt er til.
Steingrímur J Sigfússon, formað-
ur Vinstri hreyfingarinnar – græns
framboðs, spurði ráðherra um fram-
gang málsins innan heilbrigðisráðu-
neytisins. Sagðist hann hafa vonast
til að aðgerðir yrðu boðaðar á Al-
þingi og auknar fjárveitingar í geð-
heilbrigðisþjónustu fyrir börn og
ungmenni kæmust inn í fjáraukalög,
sem væru til meðferðar í þinginu.
„Það er ljóst að þessar tillögur
kosta fjármuni,“ sagði Jón og taldi
upp aukinn rekstrar- og stofnkostn-
að. Þó muni það ekki hafa umtals-
verðan aukakostnað í för með sér að
fjölga legurúmum um þrjú sem hann
sagði nauðsynlegt að gera. „Hins
vegar er það ekki nóg að gert.“
Vandamál barnanna samsett
Jónína Bjartmarz, formaður heil-
brigðis- og trygginganefndar, sagði í
samtali við Morgunblaðið að nefndin
hefði í hádeginu í gær rætt við full-
trúa Félags geðsjúkra barna, Um-
hyggju og Geðhjálpar til að heyra
þeirra hlið á þessu máli. Auk þeirra
komu á fundinn aðilar úr heilbrigðis-
og skólakerfinu.
„Markmiðið hjá okkur var að sjá
þetta í víðara samhengi,“ segir Jón-
ína. „Vandinn eins og hann liggur
fyrir okkur, ekki síst eftir þennan
fund, eru börn með samsett vanda-
mál. Þar er um að ræða geðraskanir,
jafnvel vímuefnaneyslu og stundum
andfélagslega hegðun til viðbótar.
Þetta er stóri hópurinn sem við höf-
um ekki getað veitt þjónustu sem
skyldi eða hefur ekki getað nýtt sér
þjónustu sem í boði er.“ Hún segir
erfitt að eiga við einstaklinga sem
bæði fást við geðraskanir og fíkn
innan geðheilbrigðisþjónustunnar.
Oft leiðist þessir einstaklingar út í
afbrot, aðkoma þeirra að skólakerf-
inu sé erfið og vandamálið sé því
samsett sem flestir þurfi að koma að.
„Menn verða að taka höndum
saman og finna sameiginlega lausn,“
segir Jónína.
Heilbrigðisráðherra
vill bæta geðheilbrigðis-
þjónustu barna
Vinnur að
því að
tryggja
fjármuni