Morgunblaðið - 12.06.2003, Blaðsíða 27

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 12. JÚNÍ 2003 27
EFTIR grein mína í Mbl. 28. maí
sl. um málefni Leikfélags Reykjavík-
ur, þar sem m.a. var rakið hvernig
höfuðstóll félagsins
hefur horfið í hít
óráðsíurekstrar síð-
ustu ára, hafa ýmsir
orðið til að spyrja
hvernig leikhús með
svo vænan höfuðstól
sem LR átti fyrir fá-
einum árum geti farið á hausinn. Von
er að spurt sé og skal nú leitast við að
svara því. Fyrst er þó rétt að rifja
upp þróun höfuðstóls Leikfélagsins
síðustu fimm leikár:
Höfuðstóll í lok leikárs:
31. júlí 1998 136.592
31. júlí 1999 122.827
31. júlí 2000 124.191
31. júlí 2001 65.276
31. júlí 2002 12.563
30. apríl 2003 -3.295
Hér vekur e.t.v. athygli að höfuðstóll-
inn rýrnar sérstaklega síðustu þrjú
leikárin – í tíð núverandi leikhús-
stjóra og eftir að samið var um
rekstrarframlag Reykjavíkurborgar
til Leikfélagsins.
Samningur við borgina –
bætt rekstrarskilyrði LR
Á 104 ára afmæli Leikfélags
Reykjavíkur, 11. janúar 2001, var
undirritaður samningur milli LR og
Reykjavíkurborgar um að borgin
leysti til sín eignarhluta félagsins í
Borgarleikhúsinu og um framlag
borgarinnar til leiklistarstarfsemi fé-
lagsins. Í samningnum fólst ekki
veruleg hækkun framlags borg-
arinnar en hann leyndi þó á sér:
Borgin tók á sig ýmsan kostnað við
Borgarleikhúsið sem LR hafði áður
borið og auk þess var verulegum fjár-
magnskostnaði létt af félaginu. Þar
með átti rekstur Leikfélagsins að
vera tryggður með lækkun kostnað-
arliða svo jafnvel nam tugum millj-
óna.
Við undirritun samningsins lá fyrir
að rekstrartap fyrstu fimm mánaða
nýs leikhússtjóra, ágúst til desember
2000, var um 23 milj. kr. eða 4,6 milj.
á mánuði. Er fram leið á árið 2001
varð ljóst að þrátt fyrir rýmri fjárráð
félagsins var ennþá verulegt tap á
rekstrinum sem fulltrúar borgar-
innar í samráðsnefnd LR og borg-
arinnar vöruðu alvarlega við. Undir-
strikuðu jafnframt að frekari
framlaga Reykjavíkurborgar væri
ekki að vænta.
Gert út á vonina
Það fór ekki hjá því að stjórn-
endum LR yrði ljóst haustið 2001 að
reksturinn stefndi í áframhaldandi
stórtap ef ekkert yrði að gert. Í um-
ræðum innan stjórnar LR hafnaði
meirihluti stjórnar öllum hug-
myndum um að laga reksturinn að
fjárhagslegum forsendum félagsins,
þ.e. rekstrarstyrknum og líklegum
miðasölutekjum – eins og félagið
jafnan gerði fyrstu 100 árin sem það
starfaði. Ekki kom til greina að gera
neinar afgerandi breytingar á verk-
efnaáætlun leikhússtjóra sem aug-
ljóslega var þó of kostnaðarsöm í
framkvæmd og ólíkleg til að skila
nægum miðasölutekjum. Það eina
sem meirihlutinn vildi ræða voru svo-
nefndar „hagræðingaraðgerðir“
(uppsagnir starfsfólks, einkum eldri
listamanna) – og að sækja um aukin
framlög frá borg og ríki í formi „þrí-
hliða samnings“ milli LR, borg-
arinnar og menntamálaráðuneytis-
ins.
Og síðan hefur verið gert út á von-
ina – vonina um aukin framlög frá
ríki og/eða borg þrátt fyrir að ekkert
benti til að frekari framlaga væri að
vænta samanber fyrrnefnda bókun
samráðsfulltrúa borgarinnar og fleiri
yfirlýsingar í svipuðum dúr. Þeir vör-
uðu beinlínis við að hætta væri á „að
auknar fjárveitingar leiði til aukinna
umsvifa“. Greinilegra getur það tæp-
ast orðið að þeir sem best höfðu
fylgst með af hálfu borgarinnar, ráð-
gjafar borgarstjóra, vantreystu
stjórnendum LR til að leysa vand-
ann, jafnvel með auknum framlögum.
Og reynslan studdi það: Þrátt fyrir
50 millj. kr. aukafjárveitingu á yfir-
standandi leikári stefnir í verulegan
halla.
Við ýmis tækifæri hefur félögum
og starfsmönnum Leikfélagsins verið
sagt frá bjartsýni stjórnenda félags-
ins og talin trú um að aukin framlög
væru alveg að skila sér í hús. Ekki
síst var vitnað til viðræðna við fyrr-
verandi borgarstjóra sem „sýndi vel-
vilja“, „gaf vilyrði“, „var jákvæð“ og
„vildi leysa vanda LR til framtíðar“.
Og þegar vonin brást – með greinar-
gerð samráðsfulltrúanna til borgar-
ráðs, þar sem þeir segja að ekki séu
efni til að hækka framlög Leikfélags-
ins og að LR beri að laga rekstur sinn
að fjárhagslegum forsendum samn-
ingsins – var borgarstjóraskiptum
kennt um: Ingibjörg Sólrún ætlaði að
hækka framlagið en vannst ekki tími
til. Og svo fylgdu dylgjur um svik
samráðsfulltrúanna og meirihluta
borgarstjórnar.
Hvort stjórnendur hafi raunveru-
lega trúað þessu sjálfir skal ósagt lát-
ið. En að þeir hafi beitt félaga og
starfsfólk vísvitandi blekkingum væri
svo ótrúleg ósvífni að því verður ekki
haldið fram hér.
Þegar vonin ein er eftir …
Þrátt fyrir að ljóst væri fyrir meira
en ári að í menntamálaráðuneytinu
væri ekki vilji fyrir „þríhliða samn-
ingi“ um framlög til Leikfélagsins og
þrátt fyrir að borgin hefði hafnað því
að hækka framlög sín sló ekki á von
og bjartsýni stjórnenda Leikfélags-
ins nema í fáeina daga. Á aðalfundi í
maí sl. fengu félagar LR enn að
heyra um bjartsýni stjórnenda á auk-
in framlög frá bæði borg og ríki. Ann-
ars vegar er bjartsýnin nú byggð á
því að borgaryfirvöld hafa ekki enn
gefist upp á að tala við stjórnendur
LR, þ.e. „viðræður halda áfram“ – og
hins vegar því að með nýjum mennta-
málaráðherra um næstu áramót er
hægt að byrja aftur að tala um „þrí-
hliða samning“!
Þannig neita stjórnendur Leik-
félags Reykjavíkur enn að horfast í
augu við staðreyndir og halda áfram
að gera út á vonina meðan hallarekst-
urinn heldur áfram sem aldrei fyrr.
Að setja leikhús
á hausinn
Eftir Sigurð Karlsson
Höfundur er leikari hjá
Leikfélagi Reykjavíkur.
ER NEFIÐ STÍFLAÐ?
Fæst í apótekum
og lyfjaverslunum
STERIMAR
Skemmir ekki slímhimnu
er náttúrulegur
nefúði sem losar stíflur
og léttir öndun.
Fyrir 0-99 ára.