Morgunblaðið - 30.10.2003, Blaðsíða 15

ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 30. OKTÓBER 2003 15
ÞEGAR Moses Watson, fjórtán ára
piltur í Líberíu, fær martröð hleyp-
ur hann frá fremstu víglínu og fær
byssukúlu í magann. „Allar garn-
irnar fara úr mér,“ segir Moses lág-
um rómi og horfir á gólfið. „Ég dó.
Ég bið Guð að fyrirgefa mér.“
Moses, eins og þúsundir annarra
barna, á nú í sálarstríði vegna þess
sem hann gerði og sá í borgara-
styrjöldinni í Líberíu þegar full-
orðnir stjórnarhermenn létu hann
neyta maríjúana og krakks og
neyddu hann til að berjast með vél-
byssu sem var stærri en hann sjálf-
ur. Og hann veit ekki hvað verður
um hann næst.
Embættismenn Sameinuðu þjóð-
anna segja að allt að 10.000 börn
hafi barist í stríðinu sem stóð í þrjú
ár og var lokahrinan í fjórtán ára
átökum sem kostuðu yfir 200.000
manns lífið.
Sumir í hernum
frá fimm ára aldri
Líberíumenn vonast til þess að
geta byggt landið upp að nýju nú
þegar Charles Taylor, fyrrverandi
forseti og stríðsherra, er í útlegð í
Nígeríu. Gyude Bryant verður leið-
togi landsins fram að kosningum
árið 2005 og innan skamms verður
friðargæsluliðið þar hið fjölmenn-
asta í heiminum á vegum Samein-
uðu þjóðanna, skipað alls 15.000
hermönnum. Endurhæfing barn-
anna, sem börðust í stríðinu, er að-
eins eitt af fjölmörgum verkefnum
sem takast þarf á við. Yngstu börn-
in eiga að ganga í skóla sem ráðgert
er að hefji starfsemi 3. nóvember,
um leið og þeir fá nægar birgðir af
námsgögnum.
Mörg barnanna eru mjög ung þar
sem sum þeirra voru aðeins fimm
ára þegar þau voru tekin í her
Charles Taylors. Drengjahersveit-
irnar voru í miklum metum hjá yf-
irmönnum hersins vegna skilyrðis-
lausrar hlýðni þeirra og grimmdar
sem rekja má til þess að börnin
voru of ung til að gera sér grein fyr-
ir þjáningum annarra og gera
greinarmun á réttu og röngu.
„Sum barnanna hafa verið svo
lengi í hernum að þau þurfa sér-
staka athygli,“ sagði Cyrille Niam-
eogo, starfsmaður Barnahjálpar
Sameinuðu þjóðanna í Monróvíu,
höfuðborg Líberíu. Hann bætti þó
við að fáir gætu hjálpað börnunum
þar sem ekki væri algengt að fólk
sérhæfði sig í því að aðstoða her-
menn á barnsaldri.
Moses býr nú með 22 öðrum fyrr-
verandi hermönnum og fimmtán
börnum sem fundust á götunum, en
þau eru öll á aldrinum 11 til 18 ára.
Líberísk hjálparstofnun rekur
heimili þeirra, með hjálp alþjóð-
legra samtaka, í lágreistu og stein-
steyptu húsi við moldarveg á bak
við útimarkað í einu úthverfa
Monróvíu. Þar fá börnin máltíðir og
þeim er kennt að lesa og skrifa.
Drengirnir leika knattspyrnu í
bakgarði heimilisins og börn sem
búa í nágrenninu safnast saman við
hliðarlínurnar. Þau halda á sykur-
reyr, þykjast hleypa af vélbyssum á
drengina og hlaupa síðan flissandi í
burtu.
„Þetta eru ekki erfiðir strákar,
heldur börn sem eiga við erfiðleika
að hetja og þarfnast hjálpar,“ sagði
Allen Lincoln, starfsmaður líber-
ískrar hjálparstofnunar. Hún að-
stoðar einnig piltana við að hefja
nám í trésmíði, bílaviðgerðum eða
múraraiðn.
Með kýrhorn sér til verndar
Moses er frá grannríkinu Síerra
Leóne og líberískir hermenn tóku
hann til fanga við landamærin þeg-
ar hann var tíu ára. „Í fyrstu var ég
hræddur,“ sagði hann um fyrsta
bardagann sem hann tók þátt í. „En
þegar ég sá vin minn hefja skothríð
varð ég hugrakkur. Ég var hug-
rakkur maður.“
Hann segist eitt sinn hafa þurft
að hörfa með vinum sínum en yf-
irmaður þeirra hafi skotið að þeim
og neytt þá til að halda áfram að
berjast.
Einn af bestu vinum Moses beið
bana þegar þeir gengu hlið við hlið
á vígvellinum. „Hann var skotinn í
magann,“ sagði hann. „Maginn
sprakk.“
Moses fann kýrhorn og taldi að í
því byggi töframáttur sem myndi
vernda hann á vígvellinum. Hann
fyllist allt í einu eldmóði þegar hann
segir frá kýrhorninu, stendur upp
og sýnir hvernig hann veifaði því til
að bægja frá sér sprengjum. „Ég
tók þær upp og kastaði þeim til
baka.“
Moses hefur ekki séð móður sína
í fjögur ár og veit ekki hvort hún er
enn á lífi. Hann vill fara heim til sín
en óttast að uppreisnarmenn í
grennd við Monróvíu nái honum.
Reynt að
hjálpa börn-
um sem börð-
ust í Líberíu
Monróvíu. AP.
AP
Moses Watson, fjórtán ára fyrrverandi hermaður (fyrir miðju), leikur við vini sína á heimili fyrir börn sem
börðust í stríðinu í Líberíu. Hann hefur ekki séð móður sína í fjögur ár og veit ekki hvort hún er enn á lífi.
’ Hermenn létuhann neyta eitur-
lyfja og neyddu til
að berjast með
byssu sem var
stærri en hann
sjálfur. ‘
VÍSINDAMENN segja að gasský,
sem myndaðist við mikið sólgos í
gær, hafi borist til jarðar og valdið
miklum segulstormi sem síðan hafi
dvínað snögglega. Olli stormurinn
miklum truflunum í segulsviði jarð-
ar, en vegna þess að skilyrði voru
hagstæð vöruðu þær truflanir ekki
lengi. Norðurljós sáust víða á jörð-
inni í nótt.
„Það stefnir beint á okkur eins og
flutningalest,“ sagði John Kohl,
stjarneðlisfræðingur við Harvard-
Smithsonian-stjarneðlisfræðimið-
stöðina í Cambridge í Massachus-
etts. „Þau gerast ekki öflugri.“
Við sólgos þeytast gas og hlaðnar
eindir út í geiminn frá sólkórón-
unni, sem er ysta lag lofthjúps sól-
arinnar. Fólki stafar ekki hætta af
sólgosum, en þau geta slegið út raf-
veitukerfum.
Fyrst var varað við þessu í síð-
ustu viku þegar stjörnufræðingar
komu auga á annað gos á sólinni, en
nokkru síðar sáu þeir nýtt sól-
blettasafn vera að myndast annars
staðar á sólinni. Skömmu fyrir
klukkan 11 á þriðjudag sáu stjörnu-
fræðingar þriðja stærsta sólgos
sem greinst hefur frá því byrjað var
að fylgjast reglulega með sólinni
fyrir aldarfjórðungi. Þetta var öfl-
ugasta sprenging sem mælst hefur
frá árinu 2001, en sú sprenging var
sú öflugasta frá árinu 1989.
Mikil umbrot eru á yfirborði sól-
arinnar um þessar mundir og
margir stórir sólblettir sjást þar.
Búist er við fleiri sólgosum og trufl-
unum af þessum sökum á næstunni.
Búist við
fleiri sól-
gosum
Denver. AP.






 






  
     
 
     
  

    
  
 
   

    
 
!" """ 
#$%&'(

% )
%(*+&
,
& -
.+/-)'&'
0
    
1$..*
23'%
1/4&(4%

'(*'%

    
 
.
'-/+(

 




-


   
   

 





   
   


  


-


   5  6
 7
 


 ,   
  


    
 
    
 8 """
 
 
!
  



 



 


"    #  $ %
 

  % !  
 


  
-


 9

 
 
 
&! "  

$
'


()* ( (+ ( (, ( -.
- .

(
  #
  

  
 6
#
  

   
7


   


:  
   







  
FJÖLMIÐLAR í Þýskalandi telja að
svo geti farið að mál ákæruvaldsins
gegn fjórum hryðjuverkamönnum í
hópi í Hamborg, sem sagður er hafa
tekið þátt í að undirbúa árásirnar á
Bandaríkin 11. september 2001, tap-
ist. Ástæðan er meint ósamkvæmni í
framburði vitna, sem saksóknarar
hafa leitt fram, og ákærunni sjálfri.
Einn liðsmanna Hamborgarhóps-
ins, Marókkómaðurinn Mounir el
Motassadeq, var dæmdur sekur þeg-
ar í febrúar. Mennirnir eru í ákæru-
skjalinu sakaðir um að hafa árið 1999
skipulagt ásamt öðrum árásirnar á
Bandaríkin og veitt nokkrum af til-
ræðismönnunum 19, þ. á m. Mo-
hammed Atta, margvíslega aðstoð.
Hafi undirbúningur hafist áður en
liðsmenn hópsins fóru í þjálfunar-
búðir al-Qaeda í Afganistan í árslok
1999.
Vitnisburður Fromms
En yfirmaður þýsku leyniþjónust-
unnar, Heinz Fromm, sagði í yfir-
heyrslum á föstudag að liðsmenn
Hamborgarhópsins hefðu ekki
flækst í undirbúning tilræðisins fyrr
en í ferðinni til Afganistan.
Verjandi Abdelghanis Mzoudis,
Marokkómanns sem er sakaður um
að hafa hjálpað Hamborgarhópnum,
fór þegar fram á að honum yrði
sleppt úr haldi. „Saksóknarar sam-
bandslýðveldisins hafa byggt mál-
sókn sína á því að árásin [11. sept-
ember] hafi verið skipulögð árið 1999
í Hamborg og sé það rangt hvaða
hald er þá í hinum ákærunum gegn
Mzoudi?“ spurði verjandinn, Guel
Pinar. Beiðni hans var samt hafnað
og sögðu dómarar að eftir sem áður
lægi Mzoudi undir sterkum grun um
að hafa árum saman verið í nánu
sambandi við hryðjuverkahópinn.
Sérfræðingur segir enga
ósamkvæmni á ferð
Tímaritið Der Spiegel segir að
umrædd ósamkvæmni sanni alls
ekki að þeir el Motassadeq og
Mzoudi séu saklausir. En hins vegar
geti nú orðið erfiðara en ella að
sanna sekt þeirra og fá þá dæmda.
Kai Hirschmann, sérfræðingur í bar-
áttu gegn hryðjuverkum, er á öðru
máli og segir að ekki sé í reynd um
neina ósamkvæmni að ræða. Þótt
sakborningarnir hafi fengið fyrir-
mæli í Afganistan síðla árs 1999 af-
sanni það alls ekki staðhæfingar sak-
sóknara um að mennirnir hafi um
sumarið þegar myndað al-Qaeda-
hóp sem hafi haft að markmiði að
ráðast á Bandaríkin.
Máli gegn al-
Qaeda-liðum
klúðrað?
Bent á ósamkvæmni í ákærum gegn
hryðjuverkamönnum í Hamborg
Berlín. AP.