Morgunblaðið - 31.10.2003, Qupperneq 17

ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 31. OKTÓBER 2003 17
MAHATHIR Mohamad, forsætis-
ráðherra Malasíu undanfarin 22 ár,
lætur af embætti í dag en honum
hefur á umdeildum valdaferli sínum
tekist að gerbylta lífskjörum 25
milljón íbúa landsins. Þeir eru nú
með efnuðustu þjóðum í austan-
verðri Asíu, mikil áhersla er lögð á
að landsmenn tileinki sér tækninýj-
ungar og hlúð að útflutningsfyrir-
tækjum. Jafnframt hefur tekist að
koma í veg fyrir alvarleg átök milli
trúflokka og þjóðarbrota en um tveir
af hverjum þremur Malasíumönnum
eru múslímar, hinir eru af kínversk-
um eða indverskum stofni, ýmist
búddatrúar eða kristnir. Malajar,
frumbyggjar skagans, eru um helm-
ingur íbúa landsins.
Arftakinn kallaður
„Góði náunginn“
Við embættinu tekur Abdullah
Ahmad Badawi aðstoðarforsætisráð-
herra, 63 ára gamall maður sem
gengur undir gælunafninu „Góði
náunginn“. Hann er sagður and-
stæða Mahathirs í framkomu, hlé-
drægur maður sem forðist árekstra.
Hann hefur litla reynslu í efnahags-
málum en heitir því að halda áfram á
sömu braut og fyrirrennarinn.
Margir Malasíumenn gráta sárt
brotthvarf Mahathirs og segja að
hann hafi gegnt landsföðurlegu hlut-
verki sem ekki eigi sinn líka í sög-
unni. Fjölmiðlar hafa ausið hann lofi
og hann er sagður hafa endurskapað
samfélagið, gefið Malasíumönnum
sjálfstraust og sýnt þeim að þeir geti
staðið sig jafn vel og vestrænar þjóð-
ir. „Hann er sannur ættjarðarsinni
sem braut niður andlegar hömlur í
okkur,“ segir Abdul Razak Baginda,
yfirmaður rannsóknastofnunar í
stjórnmálum í Malasíu.
Aðdragandinn að umskiptunum er
orðinn langur. Mahathir ákvað að
hverfa sjálfviljugur af vettvangi og
tilkynnti þá ákvörðun sína á þingi
stjórnarflokksins sumarið 2002.
Hann grét sárt í ræðustólnum og um
hríð virtist sem hann ætlaði að hætta
við að hætta enda ákaft hvattur til
þess af dyggum flokksmönnum að
endurskoða ákvörðunina.
Brokkgengur í flokknum
Mahathir, sem nú er 77 ára gam-
all, er læknir að mennt og hóf hann
þátttöku í stjórnmálum 1964 er hann
gekk til liðs við Þjóðarhreyfingu
sameinaðra Malasíumanna, UMNO.
Hann var rekinn úr flokknum 1969
fyrir að gagnrýna þáverandi for-
sætisráðherra, Tunku Abdul Rahm-
an. En hann fékk aftur inngöngu
1972 og klifraði smám saman upp
metorðastigann þar til hann hreppti
embætti forsætisráðherra 1981.
Mahathir hafði áður gefið til kynna
hvert hann vildi leiða þjóðina í riti
sem hann gaf út 1970. Þar gagnrýndi
hann þjóðbræður sína, malaja, fyrir
að vera staðnaðir og árið 1982 kynnti
hann þá stefnu sína að Japan ætti að
verða fyrirmynd Malasíu.
Fjölbreytt flóra andstæðinga
Á ýmsu gekk næstu árin og að-
ferðir Mahathirs þóttu ekki í fínni
kantinum, t.d. rak hann 1988 úr emb-
ætti æðsta dómara landsins sem ekki
var nógu þægur. Mannréttindasinn-
ar segja að hann hafi grafið undan
tilraunum til að gera landið að nú-
tímalegu lýðræðis- og réttarríki og í
þeim skilningi verið dragbítur á
framfarir. Sjálfur segir Mahathir að
vestræn mannréttindi eigi ekki við í
Malasíu og vísar með þjósti á bug að-
finnslum erlendra ráðamanna.
Flokkar bókstafstrúaðra harðlínu-
múslíma í Malasíu eru eindregnir
andstæðingar Mahathirs og nýlega
varaði hann annað af sambandsríkj-
unum tveimur sem þeir stjórna, Ter-
engganu, við því að taka upp lög ísl-
ams, sharia. Ef framfylgt yrði lögum
um að grýta fólk til bana fyrir
framhjáhald og aflima menn fyrir
þjófnað yrði gripið til lagalegra að-
gerða gegn Terengganu.
Mahathir segir hnattvæðingu hafa
marga ókosti og bendir á að fátæk
ríki séu berskjölduð fyrir slæmum
áhrifum frjálsra fjármagnsflutninga
eins og oft hafi komið í ljós og þau
verði að fá að beita sínum eigin að-
ferðum til að byggja upp öflugt efna-
hagslíf. Stundum geti þau þurft að
nota verndartolla og aðrar aðgerðir
sem stangist á við hefðbundnar
kokkabækur hins frjálsa markaðs-
kerfis.
Pólitískir andstæðingar saka hann
um að misbeita gróflega valdi sínu.
Einn af öflugustu ráðherrum hans,
Anwar Ibrahim, sem Mahathir hafði
útnefnt arftaka sinn, gerðist svo
djarfur fyrir nokkrum árum að
gagnrýna stefnu leiðtogans. Ibrahim
var handtekinn 1998, barinn illa í
varðhaldinu og loks dæmdur í 15 ára
famgelsi fyrir spillingu og samkyn-
hneigð, sakir sem flestir fréttaskýr-
endur telja að hafi verið uppspuni frá
rótum.
Helstu heimildir: The Washington Post,
The Economist, AP, AFP.
Umdeildur leiðtogi
sleppir stýrinu í Malasíu
Mahathir lagði grunn að endursköpun samfélagsins en er sakaður um ofríki
Reuters
Mahathir Mohamad, forsætisráð-
herra Malasíu undanfarin 22 ár.
%&

'(&
)&  * !

+,+-.+


 



  
/
 0
 


MAHATHIR Mohamad uppfyllti
væntingar manna um hefðbundin
upphlaup og notaði síðustu dagana
á veldisstólnum til að vekja heims-
athygli. Á leiðtogafundi íslamskra
ríkja fyrir nokkru sagði hann að
gyðingar réðu í reynd yfir heim-
inum en notuðu til þess leppa. „Þeir
láta aðra berjast og deyja fyrir
sig,“ sagði ráðherrann um gyðinga.
Mahathir hefur áður tjáð sig með
eftirminnilegum hætti, bandaríska
fjármálajöfurinn George Soros hef-
ur hann kallað „hálfvita“, sagt að
hnattvæðingin fletji allt út, fjöl-
breytni sé krydd lífsins. Það hverfi
ef allir borði McDonalds-hamborg-
ara, aki Ford-bílum og kaupi inn í
Carrefour-stórmörkuðum. Mahath-
ir segir að stríð Bandaríkjamanna
gegn hryðjuverkum sé í reynd stríð
til að ná heimsyfirráðum. Einnig
hefur hann tjáð sig um dráp á
óbreyttum borgurum.
„Ef litið er svo á að dauði sak-
lauss fólks í árásinni á Afganistan
og þeirra sem hafa dáið úr skorti á
mat og lyfjum í Írak sé óhjá-
kvæmilegur jaðarskaði má þá einn-
ig segja að dauði þeirra 3.000
manna sem týndu lífi í New York
og 200 á Bali sé aðeins jaðarskaði
sem ekki sé hægt að komast hjá vilji
menn tryggja að aðgerðir heppn-
ist?“ Dæmigert er að ummælin eru
nægilega óljós til þess að Mahathir
getur túlkað þau á ýmsa vegu eftir
hentugleikum.
Um menn af „evrópska kyninu“
segir hann að þeir séu „mjög snjall-
ir, hugrakkir og gæddir óseðjandi
forvitni. Því miður eru þeir líka
mjög gráðugir og hneigjast til þess
að leggja undir sig lönd með valdi
og svipta íbúana réttindum sínum“.
Alræmdur
orðhákur
Skrefi framar
Sokkar, sokkabuxur, undirföt
www.sokkar.is
Kynnum vetrartískuna
frá OROBLU
í dag kl. 14-18
í Lyf og heilsu Austurveri,
á morgun kl. 13-17
í Lyf og heilsu Kringlu.
20% afsláttur
af öllum Oroblu vörum