Morgunblaðið - 25.11.2003, Qupperneq 2

FRÉTTIR
2 ÞRIÐJUDAGUR 25. NÓVEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
2,2 MILLJARÐA ÚTGJÖLD
Meirihluti fjárlaganefndar hefur
lagt til að útgjaldaliður fjárlaga
næsta árs hækki um rúmlega 2,2
milljarða króna en útgjöldin voru
273 milljarðar samkvæmt fjárlaga-
frumvarpinu þegar það var lagt
fram 1. október. Á móti er áætlað að
tekjur aukist um 2,6 milljarða.
Mannskæður bruni í Moskvu
Þrjátíu og sex erlendir námsmenn
létu lífið í eldsvoða í heimavist há-
skóla í Moskvu í fyrrinótt. Að sögn
rússneskra embættismanna leikur
grunur á að kveikt hafi verið í hús-
inu. Er þetta mannskæðasti eldsvoði
í Moskvu í áratug.
Kröfur fyrir kjarasamninga
Starfsgreinasamband Íslands
leggur fram formlega kröfugerð fyr-
ir næstu kjarasamninga á fundi með
Samtökum atvinnulífsins í dag.
Mesta áherslan mun verða lögð á
hugmyndir að breyttu launakerfi,
hækkun lægstu launa, trygging-
arákvæði samninga og samninga til
lengri tíma.
Shevardnadze ekki í útlegð
Edúard Shevardnadze kvaðst í
gær ætla að vera um kyrrt í Georgíu
og neitaði fréttum um að hann hygð-
ist fara til Þýskalands og lifa þar í
útlegð. Shevardnadze var neyddur
til að segja af sér embætti forseta
Georgíu á sunnudag.
Þjóðernissinnar til valda
Kjósendur í Króatíu veittu þjóð-
ernissinnum ótvírætt umboð til að
taka aftur við stjórnartaumunum í
landinu í þingkosningum á sunnu-
dag. Króatíska lýðræðisbandalaginu
(HDZ) og bandamönnum þess var
spáð öruggum meirihluta.
Kæra fyrrv. starfsmann
Kaupþing Búnaðarbanki hefur
kært fyrrverandi starfsmann fyrir
að senda „mikilvæg gögn“ úr vinnu-
tölvu sinni skömmu eftir að hann
sagði upp störfum og sagðist á leið í
vinnu hjá Landsbankanum. Efna-
hagsbrotadeild lögreglunnar hefur
málið til meðferðar.
Y f i r l i t
Morgunblaðið Kringlunni 1, 103 Reykjavík. Sími 5691100 Innlendar fréttir frett@mbl.is Ágúst Ingi Jónsson, aðstoðarfréttaritstjóri, aij@mbl.is Sigtryggur Sigtryggsson, aðstoðarfréttaritstjóri, sisi@mbl.is Erlendar fréttir Ásgeir Sverr-
isson, fréttastjóri, asv@mbl.is Viðskipti vidsk@mbl.is Guðrún Hálfdánardóttir, fréttastjóri guna@mbl.is Úr verinu Hjörtur Gíslason, fréttastjóri, hjgi@mbl.is Daglegt líf Guðbjörg Guðmundsdóttir, gudbjorg@mbl.is Listir Orri Páll Orm-
arsson, ritstjórnarfulltrúi, orri@mbl.is Umræðan|Bréf til blaðsins Magnús Finnsson, fulltrúi ritstjóra, magnus@mbl.is Hallur Þorsteinsson, hallur@mbl.is Minningar minning@mbl.is Hilmar P. Þormóðsson, Stefán Ólafsson Dagbók|-
Kirkjustarf Ellý H. Gunnarsdóttir, elly@mbl.is Íþróttir sport@mbl.is Sigmundur Ó. Steinarsson, fréttastjóri, sos@mbl.is Fólk í fréttum Skarphéðinn Guðmundsson, skarpi@mbl.is Útvarp|Sjónvarp Andrea Guðmundsdóttir, andrea@mbl.is
HLUTAFJÁREIGN bankanna í sjálfum sér er
eðlileg að vissu marki að sögn dósents við við-
skipta- og hagfræðideild Háskóla Íslands, en eign
bankanna á bréfum í sjálfum sér hefur verið í um-
ræðunni eftir að hlutabréf Kaupþings Búnaðar-
banka lækkuðu nokkuð fyrri hluta síðastliðins
föstudags en hækkuðu aftur fyrir lok viðskipta.
Í frétt Morgunblaðsins kom fram að Kaupþing
Búnaðarbanki var sjálfur kaupandi í flestum við-
skiptum dagsins eða í um það bil 80 tilvikum af
187.
Sólon R. Sigurðsson, forstjóri Kaupþings Bún-
aðarbanka, segir bankann eiga eitthvað af hluta-
bréfum í sjálfum sér, bæði bankinn sjálfur og sjóð-
ir í hans vörslu. Sólon segir af og frá að kaup
bankans á bréfum í sjálfum sér séu notuð til að
halda uppi markaðsverði eða ýta því niður, og seg-
ir hlutabréfaeign bankans í sjálfum sér stöðuga.
Gylfi Magnússon, dósent við viðskipta- og hag-
fræðideild Háskóla Íslands, segir að það liggi fyrir
að bankarnir eigi hlutabréf í sjálfum sér sem og
sjóðir sem þeir reka með einum eða öðrum hætti,
þó að hann hafi ekki rýnt í tölur þess efnis. Hann
segir þessa hlutabréfaeign bankanna eðlilega að
ákveðnu marki en segir óeðlilegt ef réttur bank-
anna til hlutabréfakaupa er notaður til að halda
uppi markaðsverði bréfanna og eða ýta því niður,
en tekur fram að hann þekki ekki einstök dæmi
þess.
Segir verðþróun bankans fylgja
áhuga fjárfesta á markaðinum
Bjarni Ármannsson, forstjóri Íslandsbanka,
þvertekur fyrir það að bankinn kaupi bréf í sjálf-
um sér til að halda uppi markaðsverði, eða ýta því
niður. „Við eigum viðskipti með bréf í bankanum,
og bankinn heldur raunverulega úti viðskiptavakt
þannig að það séu virk kaup- og sölutilboð, en
verðþróun bankans fylgir áhuga fjárfesta á mark-
aðnum til kaups og sölu,“ segir hann.
Bjarni segist ekki hafa það á hreinu hversu mik-
ið Íslandsbanki eigi í sjálfum sér í augnablikinu,
en segir bankann yfirleitt ekki eiga meira en
4–5%.
Sigurjón Þ. Ármannsson, bankastjóri Lands-
bankans, segir bankann eiga eitthvað í sjálfum
sér, en það sé ekki mikið, enda ekki hagstætt fyrir
bankann. Frá bankanum fengust þær upplýsingar
að bankinn ætti í dag rétt um 1% í sjálfum sér, en
það gæti sveiflast aðeins upp og niður.
„Þessi viðskipti sem við eigum með Landsbank-
ann eru tiltölulega takmörkuð og almennt séð eig-
um við ekki mikið af bréfum vegna þess að það er
mjög erfitt fyrir banka að eiga mjög mikið af bréf-
um í sjálfum sér. Það er vegna þess að það þarf að
draga það frá eiginfé bankans við eiginfjár-
útreikninga bankans,“ segir Sigurjón.
Eign bankanna í sjálfum
sér eðlileg að vissu marki
JANA og Ramin Sana, flóttafólkið
frá Úsbekistan og Afganistan, og
nýfæddur sonur þeirra fengu ekki
pólitískt hæli hér á landi eins og þau
höfðu óskað eftir, skv. úrskurði Út-
lendingastofnunar sem birtur var
hjónunum í gær. Þau fá hins vegar
dvalarleyfi hér á landi af mannúðar-
ástæðum í eitt ár. Ramin Sana sagði
við fréttamenn, með aðstoð túlks,
eftir að úrskurðurinn lá fyrir síðdeg-
is í gær að þau hygðust kæra niður-
stöðuna til dómsmálaráðuneytisins.
Ramin var greinilega brugðið og
sagði að þau væru ekki ánægð með
úrskurðinn. „Við erum óánægð. Við
vonumst til þess að fá betri lausn
seinna meir,“ sagði hann.
Skv. heimildum Morgunblaðsins
hafa nánir ættingjar hans fengið
pólitískt hæli í öðrum löndum Evr-
ópu. Spurður um framtíðina sagðist
hann vona hið besta en kvaðst að
öðru leyti ekki vilja ræða niðurstöðu
Útlendingastofnunar.
Georg Kr. Lárusson, forstjóri Út-
lendingastofnunar, segir að það hafi
verið mat stofnunarinnar að hjónin
uppfylltu ekki, eins og sakir stæðu,
skilyrði flóttamannasamnings Sam-
einuðu þjóðanna til að fá hæli. „Hins
vegar er það mat okkar að aðstæður
þeirra séu með þeim hætti að ekki sé
rétt að vísa þeim úr landi heldur
veita þeim heimild til að dvelja hér á
landi og gefa þeim kost á að aðlagast
íslensku samfélagi,“ útskýrir hann.
Georg segir að munurinn á pólitísku
hæli og dvalarleyfi af mannúðar-
ástæðum sé aðallega sá að með póli-
tísku hæli sé ríkinu skylt að annast
flóttamennina, sjá t.d. um fram-
færslu þeirra og veita þeim sömu
réttindi og ríkisborgarar landsins
hafa. Með dvalarleyfinu verða flótta-
mennirnir hins vegar að sjá um sína
framfærslu sjálfir. Georg segir að
hjónin geti að ári liðnu sótt um end-
urnýjun dvalarleyfisins.
Atvinnurekandi sæki
um atvinnuleyfi
Katla Þorsteinsdóttir, lögfræð-
ingur Alþjóðahússins, segir að rétt-
indi þeirra sem fái dvalarleyfi af
mannúðarástæðum séu ekki eins vel
tryggð og ef um pólitískt hæli væri
að ræða. Þeir sem fái dvalarleyfi séu
t.d. ekki sjúkratryggðir fyrstu sex
mánuðina. Þá þurfi þeir sem fái
dvalarleyfi sjálfir að leita sér að hús-
næði og vinnu og væntanlegir at-
vinnurekendur þurfi að sækja um
atvinnuleyfi fyrir viðkomandi ein-
staklinga fyrir eitt ár í senn. Katla
bendir ennfremur á að þeir sem vilji
kæra úrskurð Útlendingastofnunar
til dómsmálaráðuneytisins fái ekki
ókeypis réttaraðstoð.
Fengu ekki pólitískt hæli
Ætla að kæra
úrskurðinn til
ráðuneytisins
Morgunblaðið/Ásdís
Hjónin Ramin og Jana Sana ræða við fréttamenn eftir að úrskurður Útlendingastofnunar lá fyrir í gær.
LÍFEYRISSJÓÐURINN Fram-
sýn, einn hluthafa í Kaupþingi
Búnaðarbanka, fundaði með for-
svarsmönnum bankans í gær
vegna atburða liðinna daga í
tengslum við hina umdeildu kaup-
réttarsamninga tveggja æðstu
stjórnenda bankans.
Að sögn Bjarna Brynjólfssonar,
framkvæmdastjóra Framsýnar,
var það á fimmtudag, sem lífeyr-
issjóðurinn kom á framfæri ósk
um fundinn.
Tilgangurinn var að ræða við
stjórnendur bankans og heyra
þeirra sjónarmið varðandi kaup-
réttarsamningana og skiptast á
skoðunum. „Ég lýsti yfir ánægju
með að stjórnendurnir skyldu
falla frá samningunum og við sem
hluthafar í bankanum viljum að
sátt skapist um félagið og stjórn-
endur þess vinni að því að bæta
traust á því,“ segir Bjarni í sam-
tali við Morgunblaðið.
Kaupréttarsamningar þurfa
að vera á eðlilegum nótum
Hann segir umrædda kauprétt-
arsamninga stjórnenda Kaup-
þings Búnaðarbanka þurfa að
vera á eðlilegum nótum og því hafi
stjórnendurnir breytt hárrétt
með því að falla frá þeim.
Lífeyrissjóðurinn Framsýn
Fagnar ákvörðun
stjórnenda KB
Í dag
Sigmund 8 Umræðan 26/27
Úr verinu 13 Forystugrein 28
Viðskipti 14 Viðhorf 32
Erlent 15/17 Minningar 32/37
Heima 18 Bréf 40
Höfuðborgin 19 Kirkjustarf 41
Akureyri 20 Dagbók 42/43
Suðurnes 21 Íþróttir 44/47
Austurland 22 Fólk 48/53
Landið 23 Bíó 50/53
Daglegt líf 24 Ljósvakar 54
Listir 25/26 Veður 55
* * *
SÉRRIT MORGUNBLAÐSINS UM BÆKUR þriðjudagur 25.nóvember 2003
Sáttargjörð og tiltekt
Rætt við Þráin
Bertelsson um
bókina Ein-
hvers konar
ég
Hann bíður okkar á Hótel Bristol,virðulegu kaffihúsi í hjarta Ólsóarþar sem hefð er fyrir því að norskirgagnrýnendur og blaðamenn yf-
irheyri rithöfunda um verk sín í jólavertíðinni.
Allir veggir eru þaktir rykföllnum bókum, á
gamaldags leðurhúsgögnin stafar mildri birtu
frá stórum kristalsljósakrónum og kaffið er
borið fram í hátíðlegum silfurkönnum.
Það er ekki oft sem blaðamenn fá að fara með
þýðendum í einskonar pílagrímsferð til að hitta
rithöfunda. Sú var þó raunin er undirrituð slóst
í för með Sigrúnu Kr. Magnúsdóttur, þýðanda
bókarinnar Hálfbróðurins, til að hitta höfund
hennar, Lars Saabye Christensen. Þýðandinn
og rithöfundurinn heilsuðust af varfærnislegri
hlýju; höfundurinn meðvitaður um langvarandi
ferðalag þýðandans um hugarheima hans, þýð-
andinn örlítið hikandi yfir þekkingu sinni á
skapara þessa sama hugarheims – hver veit
hvernig persónuleiki höfundarins kemur heim
og saman við þá reynslu þegar allt kemur til
alls.
Það líður þó ekki nema augnablik þar til þau
tala saman eins og aldavinir og þegar kaffið hef-
ur verið teygað úr bollunum leggjum við þrjú af
stað í gönguferð um sögusvið bókar sem á sig-
urför sinni um heiminn hefur einnig leitt fólk úr
öllum heimshornum um miðborg Óslóar með
ógleymanlegum hætti.
„Þið hafið kannski tekið eftir því hversu stað-
ir skipta mig miklu máli,“ segir Christensen
þegar við hefjum gönguna. „Allar sögupersón-
urnar eiga sér sinn stað í tilverunni og þegar að-
alpersóna Hálfbróðurins, Barnum, vill losa sig
undan byrði fortíðarinnar í lok sögunnar, þá vill
hann losna við staðina – loka þeim öllum.“
Áberandi gallað fólk
Við tökum stefnuna á hæðina Blåsen í
Stensparken sem oft kemur við sögu í lífi Barn-
ums, fjölskyldu hans og vina. „Upphafið að
þessari sögu var það að mig langaði til að skrifa
sögu um þrjár konur,“ upplýsir Christensen.
Það liggur því beint við að spyrja hann af hverju
þær og reyndar aðrar konur í bókinni, svo sem
mæður vina Barnum, hafi allar orðið fyrir jafn-
miklum skakkaföllum og raun ber vitni; lík-
amlegum örkumlum, sjúkdómum, andlegum
áföllum, nauðgun?
„Í þessari sögu er það einfaldlega þannig að
nánast allar persónurnar hafa einhverja áber-
andi galla. Barnum sjálfur er gott dæmi um
það, hann er svo lítill. Allar þarfnast persón-
urnar „viðgerða“ – þrá að verða heilar. Vegna
þessara ágalla eru þær líka allar hálfbræður
eða -systur í táknrænum skilningi, eins og titill-
inn gefur reyndar vísbendingu um,“ útskýrir
hann, „því hann vísar ekki einvörðungu til
Freds, hálfbróður Barnums.“
Ef litið er á bókina í samhengi við sögu Nor-
egs, blasir við að líta má á fjölskyldu Barnums
sem einskonar táknmynd, eða „pars pro toto“
fyrir stöðu Noregs í samfélagi þjóðanna um og
eftir seinni heimsstyrjöld, en sá tími er einmitt
sögusvið bókarinnar. Pabbi Barnums, Arnold,
kemur frá þessum einangraða útnára í norðrinu
inn í stærri heim og er illa skaddaður eftir ein-
hverskonar innra stríð sem setur mark sitt á
Skáldskapurinn tekinn bókstaflega
Lars Saabye Christensen
fékk bókmenntaverðlaun
Norðurlandaráðs í fyrra,
fyrir skáldsöguna Hálf-
bróðurinn, sem var í smíð-
um í tuttugu ár. Hún er
nú komin út í íslenskri
þýðingu Sigrúnar Kr.
Magnúsdóttur. Fríða
Björk Ingvarsdóttir slóst
í för með höfundi og þýð-
anda um sögusvið verks-
ins í Ósló.
Morgunblaðið/Fríða Björk
Lars Saabye Christensen við styttu af skáldinu Welhaven, en afi hans var fyrirmynd hennar. Að
sögn Christensen mætti skáldið þó sjálft er höfuðið var mótað.
BÆ UR
Mi›næturbörn er ein róma›asta skáldsaga 20. aldar og ger›i Salman
Rushdie heimsfrægan í einu vetfangi. Hún hlaut hin virtu Booker-
ver›laun ári› 1981 og sí›ar var hún valin besta Booker ver›launa-
bók sí›ustu aldar.
Mi›næturbörn hefur ævinlega lent í efstu sætum flegar valdar hafa
veri› bestu og áhrifamestu skáldsögur allra tíma.
edda.is
amazon.de
Ein besta skáldsaga
allra tíma