Morgunblaðið - 02.12.2003, Blaðsíða 17

ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 2. DESEMBER 2003 17
Bók þín – Hver drap Daniel
Pearl? – var metsölubók í Frakk-
landi og var nýlega þýdd á enska
tungu. Hvað heldur þú að valdi
þessum mikla áhuga?
Saga Daniels Pearls snertir á
tveimur þáttum sem skipta okkur
öll mjög miklu máli um þessar
mundir: heilagt stríð, jíhad, ísl-
amskra bókstafstrúarmanna og það
hlutverk sem blaðamenn hafa við að
koma upplýsingum því tengdu á
framfæri við almenning. Dauði
hans var síðan að sjálfsögðu af-
skaplega sorglegur og átakanlegur
atburður. Hann var mikill mann-
vinur og frábær blaðamaður.
Hvers vegna ákvaðstu að hefja
rannsókn á hörmulegum örlög-
um Daniels Pearls?
Dauði Daniels Pearls hafði sterk
áhrif á mig en að mörgu leyti átta
ég mig ekki fyllilega á því hvers
vegna.
Ég gerði mér grein fyrir því að
ég myndi þurfa að gera tvennt:
segja frá aðdraganda þess að hann
var myrtur og síðan taka upp þráð-
inn þar sem frá var horfið í rann-
sókninni sem hann var að vinna að.
Þegar ég síðan hófst handa við
þetta tóku þau gildi, sem hann stóð
fyrir, að skipta mig æ meira máli.
Það er eitthvað stórkostlegt og fallegt við það hvernig
hann hafnaði hugmyndinni um stríð milli menningar-
heima, hvernig hann leitaði eftir samræðum við and-
stæðinginn og hvernig hann leitaðist sífellt við að
skilja hatur annarra [á Vesturlandabúum].
Þú kallar bók þína „rannsóknarskáldsögu“: er það
aðferð til að segja að þegar staðreyndir skorti
munirðu búa þær til? Hvað græðirðu á slíkri nálg-
un?
Það er alls ekki um það að ræða að ég „búi til stað-
reyndir“. Ég geri hins vegar tilraun til þess að gera
það sem allir rannsakendur gera – nefnum rannsókn-
arlögreglumenn sem dæmi – þegar þeir reyna hvað
þeir geta að skilja hvað fyrirliggjandi staðreyndir
þýða. Ég legg fram tilgátu um hvað staðreyndirnar
þýða í raun og veru. Þetta er að mínu mati nauðsyn-
legt að gera þegar staðreyndir málsins snerta hluti
sem skipta veröldina svo miklu máli.
Þú heldur því fram í bókinni að pakistanska leyni-
þjónustan hafi átt þátt í morði Daniels Pearls. […]
Pearl var myrtur af glæpasamtökum sem hafa inn-
an sinna raða marga hópa íslamskra bókstafstrúar-
manna og sem njóta stuðnings pakistönsku leyniþjón-
ustunnar. Tilgangur morðsins var að senda
Vesturlandabúum skilaboð um
hvernig þeir mættu vænta þess að
komið yrði fram við þá. Í öðru lagi
átti að valda forseta Pakistans,
Pervez Musharraf, vandræðum og í
þriðja lagi var markmiðið að koma í
veg fyrir að Pearl, sem var fær
blaðamaður, tækist að fletta ofan af
ýmsu sem öfl í Pakistan vildu að
áfram ríkti leynd yfir.
Þú færir rök fyrir því að það séu
mistök að einblína á Írak þegar
hið eiginlega „útlagaríki“ sé
Pakistan, sem búi yfir kjarn-
orkuvopnum og þar sem öfg-
arnar ráði ríkjum, en eigi þó að
heita bandamaður Vesturlanda í
baráttunni gegn hryðjuverkum.
[…] Ef kenning þín er rétt: hvað
ber þá til bragðs að taka?
Það þurfti vitaskuld að lýsa yfir
stríði gegn hryðjuverkum eftir at-
burðina 11. september [2001] og
það ber að halda því áfram, með að-
stoð allra þeirra sem geta veitt að-
stoð. En hvaða þörf er á bandalagi
milli Bandaríkjanna og Pakistans í
þessu samhengi? Er nauðsynlegt að
halda áfram fjárhagslegum stuðn-
ingi við stjórn Musharrafs? Má ekki
að minnsta kosti tengja þá aðstoð
við pólitískar aðstæður í landinu –
til dæmis gera kröfu um að stjórn-
völd sýni svo ekki verði um villst að gerð hafi verið til-
raun til umbóta á leyniþjónustu landsins? Eða að þau
hafi auga með fremstu kjarnorkuvísindamönnum
landsins, auk embættismanna sem starfa á því sviði,
sem ítrekað fara í „frí“ til Írans, Norður-Kóreu eða til
svæða í Afganistan sem lúta yfirráðum talibana?
Þú ert sjálfur gyðingur en hefur í gegnum tíðina
haft jákvæð viðhorf gagnvart Íslam og múslíma-
heiminum. Hafa skoðanir þínar breyst og hver er
framtíðarsýn þín ef hafðar eru í huga kenningar um
að upp sé runnið skeið átaka milli menningar-
heima?
Svar mitt til Samuels P. Huntington – og ég sann-
færðist enn frekar um þetta á meðan á rannsókn
minni stóð – hljóðar svona: hið raunverulega stríð
milli menningarheima á sér stað innan múslíma-
heimsins. Þetta stríð er nú háð þar í hverju samfélagi,
innan hverrar einustu fjölskyldu, jafnvel í hugum ein-
staklinganna.
Tökum Musharraf sem dæmi, forseta Pakistans. Í
honum togast á freistingin að vera hliðhollur Banda-
ríkjunum og síðan hið gamla hugarfar þess sem hneig-
ist til jíhads. Víglína þessara átaka menningarheima
er klárlega í höfði hans.
Spurt og svarað | Bernard-Henri Lévy
Víglína átakanna er
í höfði Musharrafs
Kanadíska blaðamanninum Daniel Pearl var rænt í Pakistan í janúar
2002 og hann fannst síðar myrtur. Mannræningjarnir voru íslamskir
öfgamenn. Franski heimspekingurinn Bernard-Henri Lévy hefur sett
fram forvitnilegar kenningar um morðið á Pearl í bók sem hann hefur
nýlega ritað. Lévy svaraði nokkrum spurningum Morgunblaðsins.
Bernard-Henri Lévy
’ Svar mitt tilSamuels P.
Huntington […]
hljóðar svona: hið
raunverulega stríð
milli menningar-
heima á sér stað
innan múslíma-
heimsins. ‘
Davíð Logi Sigurðsson david@mbl.is
YFIRMENN bandarísku hersveit-
anna í Írak sögðu í gær að þær
myndu halda áfram að svara árásum
á þær af hörku eftir hörð átök sem
Bandaríkjaher telur að hafi kostað
54 menn lífið á sunnudag, þeirra á
meðal átta óbreytta borgara.
Bandaríkjaher sagði í gær að
áætlað væri að bandarískir hermenn
hefðu fellt 54 Íraka þegar hermönn-
unum var gerð fyrirsát á tveimur
stöðum við borgina Samarra, norður
af Bagdad, á sunnudag. Bandarískur
herforingi sagði að fyrirsátin hefði
verið þaulskipulögð og markmiðið
með henni hefði verið að ræna nýjum
bankaseðlum sem herliðið hefði ver-
ið að flytja.
Íbúar á svæðinu sögðu hins vegar
að mannfallið hefði verið miklu
minna og flestir hinna föllnu hefðu
verið óbreyttir borgarar. Margir
íbúanna sögðu að dyggir stuðnings-
menn Saddams Husseins, fyrrver-
andi forseta Íraks, hefðu ráðist á
bandarísku hermennina. Þegar her-
liðið hefði hafið skothríð á hvað sem
fyrir var hefðu margir óbreyttir
borgarar náð í byssur sínar og skotið
á hermennina.
Læknir á sjúkrahúsi í Samarra
sagði að átta óbreyttir borgarar,
þeirra á meðal kona og barn, hefðu
beðið bana í árásum bandaríska her-
liðsins.
Að sögn Bandaríkjamanna voru
þetta mannskæðustu átökin í Írak
frá því að stjórn Saddams Husseins
féll eftir innrásina í Írak.
Bandaríkjaher áætlar að 54 Írakar hafi fallið á sunnudag
Átta óbreyttir borgarar
sagðir liggja í valnum
Fyrirsátin sögð
gerð til að ræna
peningaseðlum
Bagdad. AFP.