Morgunblaðið - 02.12.2003, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 2. DESEMBER 2003 29
markandi
hef því
raft sem
i þegar
að rödd
Ég hef
æki, sem
lýðræðið
reyndar
skra um-
etinu séu
finnst á
mocracy.-
rusl að
ðhlakka-
glur sem
um vett-
sú að þú
lagi fær
enda tvö
u komum
vitleys-
n daginn
.
pólitísku
ns vegar
r sjaldn-
við raun-
ri spurn-
upp
ekki
þver-
í þessu.
líti jú
g á að
sé og
að vera
ðislegt
því séu
fljótir
rópa upp
ig vegna
ræðis-
og þeirra
ifa nafn-
mörk að
ar á dag.
ft eftir
ari þessu
mörgum
r hætta á
sem er
umræð-
ar örfáir
leggja of mikið til málanna hætta
aðrir að fylgjast með. Ef menn því
nota miðilinn of mikið eru þeir í
reynd að drepa umræðuna.
Okkur fannst mikilvægast að
þverskurður umræðunnar kæmist
til skila. Svo ég líki þessu við op-
inn umræðufund þá lúta þeir
ávallt þeim lögmálum að aðeins
þeir sem hafa fengið hljóðnemann
afhentan geta tekið til máls. Við
erum semsé að tala um að setja
reglur þannig að umræðan sé ein-
hvers virði.“
Kosið á Netinu?
Clift er spurður um
möguleikann á því að senn
muni atkvæðagreiðslur
um ýmis málefni, jafnvel
kosningar til þings, fara
fram á Netinu. „Ég trúi
því að einn góðan veður-
dag muni þær aðstæður
hafa skapast að kosningar
fari fram á Netinu,“ segir
hann. „En ég styð slíkt
aðeins ef menn geta jafn-
framt kosið með venjuleg-
um pósti. Annað er ekki
sanngjarnt. Fólk á að fá
að velja hvernig það
greiðir atkvæði.“
Clift segir að menn hafi
í upphafi upplýsingabylt-
ingarinnar haft óraunhæf-
ar væntingar. „Of margir
vonuðust eftir því að lýð-
ræðisbylting [democratic
revolution] myndi eiga sér
stað. Of fáir voru hins
vegar að vinna að þeirri
lýðræðisþróun [democra-
tic evolution] sem öllu
skiptir.“
Clift segir í þessu samhengi að
sér hafi þótt mjög merkilegt að
heyra um umræðuþing mennta-
málaráðuneytisins íslenska á
www.menntagatt.is og umræðu-
vettvang þann sem bæjarstjórn
Garðabæjar hefur sett á laggirnar
fyrir íbúa bæjarins. Þetta séu góð
dæmi um viðleitni opinberra aðila
til að eiga viðræður við borgarana
og stuðla að skoðanaskiptum
þeirra í millum um mál er varða
borgarana miklu.
„Góð dæmi eru hins vegar ekki
nógu mörg og við þurfum að skrá-
setja þau bestu og byggja síðan á
þeim og þróa hlutina áfram.
Við þurfum líka að átta okkur á
því að mikilvægt er að endurskoða
hið lagalega umhverfi. Nú er það
t.d. þannig í Minnesota að þegar
halda á borgarafund þá segja lög-
in svo fyrir um að hann verði að
auglýsa á veggspjöldum fyrir utan
stjórnarskrifstofur og jafnvel í
dagblöðum. Við þurfum að bæta
því við þessi lög að einnig þurfi að
auglýsa á Netinu.
Fæstir hafa ráðist í lagabreyt-
ingar eins og þessar. En ég held
að við munum sjá þróun í þessa
átt og að menn taki að horfa til
Netsins. Það er lykilatriði hvað
varðar aðgang fólks að upplýs-
ingum á Netinu að sömu reglur
gildi um þær og annað.“
Clift tekur undir að í raun séum
við því á byrjunarreit hvað varðar
samspil lýðræðisþróunar og upp-
lýsingatækninnar. „En fyrir vikið
erum við auðvitað að upplifa mjög
spennandi tíma,“ segir hann. „Ný
tækni er að ryðja sér til rúms og
hún er þess eðlis að við getum
tekið þátt í að þróa hana og móta.
Hún er líka þess eðlis að hana má
nýta til margra hluta. Þegar öllu
er á botninn hvolft verður hins
vegar að innræta fólki þá hugsun
að þessi tækni færi það nær
stjórnvaldinu og geri því þannig
kleift að taka þátt í ákvörðunum
yfirvalda. Sé fólk ekki meðvitað
um þetta munu engar breytingar
eiga sér stað,“ sagði Steven Clift.
f að sjá
heyrist
a að
ark-
irkar
kosti
ogi
æði-
ál.
orgunblaðið/Kristinn
david@mbl.is
F
umiko Saiga sendi-
herra Japans á Íslandi
með aðsetur í Noregi
afhenti forseta Ís-
lands, Ólafi Ragnari
Grímssyni, trúnaðarbréf sitt á dög-
unum.
Saiga, sem starfað hefur í utan-
ríkisþjónustu Japans frá árinu
1966, þekkir mjög vel til Norður-
landanna og er menntuð í norræn-
um fræðum. Hún vann við sendiráð
Japans í Noregi í átta ár á sjöunda
og áttunda áratugnum og í fjögur
ár í Danmörku á þeim níunda. Áður
en Saiga sneri aftur til Noregs var
hún sendiherra fastanefndar Jap-
ans hjá Sameinuðu þjóðunum.
Samskiptin styrkst með
tilkomu sendiráðs í Tókýó
„Þetta var í fyrsta sinn sem ég
kom til Íslands, en ég hafði bæði
heyrt og lesið mikið um landið.
Auðvitað hjálpar það að ég þekki
vel til Norðurlandanna og ég hef
átt náið samráð við fulltrúa Íslands
þegar ég var í fastanefnd Japans
hjá Sameinuðu þjóðunum í New
York.“
Saiga segir samskiptin milli Ís-
lands og Japans vera góð og hafa
verið það lengi og raunar styrkst
allmikið þegar Ísland opnaði sendi-
ráð í Tókýó. Löng hefð sé einnig
fyrir viðskiptum milli Íslands og
Japans, japönsku fyrirtækin þekki
vel hér til, hafi sín sambönd og þau
mál komi því lítt hennar til kasta.
Hins vegar sé ekki ólíklegt að jap-
anskir aðilar sem hyggi á viðskipti
við Ísland leiti kannski frekar beint
til sendiráðs Íslands í Japan.
„Ég hitti sendiherra Íslands í
Tókýó áður en ég hélt til Noregs og
Íslands. Það er búið að rita þó
nokkuð af bókum á japönsku um Ís-
land þannig að Japanir eru farnir
að þekkja nokkuð vel til landsins.
Það hefur verið flogið beint með
ferðamenn frá Japan til Íslands og
þeim hefur fjölgað mjög og auðvit-
að viljum við nú reyna að fá fleiri
ferðamenn frá Íslandi til Japans.
En það kallar á nokkra vinnu af
okkar hálfu enda er Japan langt í
burtu í huga Skandinava.“
Samherjar í hvalamálum
Saiga segist sérstaklega ánægð
með að farið sé að kenna japönsku
við Háskóla Íslands og ekki spilli
fyrir að fagið hafi reynst vera vin-
sælt.
Saiga segir fá ef nokkur ágrein-
ingsmál vera á milli Íslands og Jap-
ans en á hinn bóginn séu þjóðirnar
bandamenn á nokkrum sviðum al-
þjóðamála, s.s. að því er varðar
hvalveiðar, áherslur í landbún-
aðarmálum á vettvangi Alþjóða-
viðskiptastofnunarinnar.
„Ég er mjög ánægð með sam-
vinnu Íslands, Noregs og Japans á
sviði hvalamála hjá Alþjóðahval-
veiðiráðinu (IWC). Við leggjum
áherslu á vísindalega nálgun en því
miður er þetta orðið að tilfinn-
ingalegu máli IWC og við viljum sjá
það breytast. En það er hörku-
vinna. Við stöndum einnig saman
hvað varðar landbúnaðarmálin á
vettvangi WTO en það eru flókin
mál. Þannig að við höfum átt og eig-
um töluverða samleið á sviði al-
þjóðamála og ég átti náin samskipti
við fulltrúa Íslands hjá Sameinuðu
þjóðunum í New York. Þannig að
mér finnst gaman að geta unnið
áfram með Íslendingum,“ segir
Saika.
Bandamenn á mörgum
sviðum alþjóðamála
Ljósmynd/Gunnar G. Vigfússon
Fumiko Saiga, sendiherra Japans, ræðir við Ólaf Ragnar Grímsson, forseta Íslands, á Bessastöðum.
H
elgi Valdimarsson,
prófessor í ónæm-
isfræði og yfirlækn-
ir við Landspítala –
háskólasjúkrahús,
hlaut nýlega svonefnda Fogarty-
viðurkenningu sem árlega er veitt
nokkrum reyndum vísindamönn-
um sem njóta alþjóðlegrar við-
urkenningar fyrir góðan árangur í
vísindarannsóknum.
Viðurkenninguna veitir Banda-
ríska heilbrigðisstofnunin (Nation-
al Institute of Health) en yf-
irmenn deilda þar tilnefna
vísindamenn til slíkrar viðurkenn-
ingar að fengnum umsögnum átta
til tíu utanaðkomandi vísinda-
manna. Nokkrir íslenskir læknar
og líffræðingar hafa áður hlotið
Fogarty-styrk til vísindaþjálfunar
en þetta mun vera í fyrsta skipti
sem íslenskur vísindamaður hlýtur
Fogarty-viðurkenningu.
Ársdvöl við Bandarísku
heilbrigðisstofnunina
Ekki er um að ræða hefðbund-
inn styrk en viðurkenningin felur í
sér greiðslu á ferða- og dval-
arkostnaði fyrir ársdvöl við
Bandarísku heilbrigðisstofnunina
auk kostnaðar vegna rannsókna
sem Fogarty-fræðimaðurinn vinn-
ur að. Þannig er gert ráð fyrir að
vísindamaðurinn sé áfram að
mestum hluta á launum í sínu
heimalandi. „Ég hef fengið leyfi
til að skipta dvölinni upp í þrjá
mánuði á ári næstu fjögur árin.
Þar með get ég sinnt minni
kennslu hér á Íslandi, bæði fyrir
læknanema og eins fyrir doktors-
og meistaraprófsnema, en jafn-
framt fæ ég tækifæri til að sækja
um ferðastyrki fyrir nemendur
sem ég leiðbeini í rannsókn-
arnámi við læknadeild Háskóla
Íslands þannig að þeir geti farið
með til Bandaríkjanna og unnið
við sömu stofnun.“
Helgi hefur stundað rannsóknir
á sviði ónæmisfræða í meira en
30 ár en rannsóknir hans hafa
undanfarin ár aðallega beinst að
psoriasis annars vegar og hins
vegar að afleiðingum skorts á
efninu mannose binding lectin
(MBL) sem hjálpar átfrumum við
að útrýma sýklum og öðrum
framandi efnum úr líkamanum.
„Þetta eru þau verkefni sem ég
kem til með að vinna að í Banda-
ríkjunum. Bandaríska heilbrigð-
isstofnunin er gríðarlega öflug
rannsóknastofnun, og ég fæ m.a.
tækifæri til að tengja þær rann-
sóknir sem ég hef verið í forsvari
fyrir hér á Íslandi við hliðstæðar
rannsóknir sem þar fara fram.
Þetta getur svo leitt til nýrra
rannsóknaviðfangsefna eða
áherslubreytinga. Það skiptir svo
miklu máli í rannsóknum að geta
skipst á skoðunum og rökrætt við
einstaklinga sem eru að vinna að
sömu eða hliðstæðum viðfangs-
efnum.“
Samstarf við Íslenska
erfðagreiningu
Helgi segir að markmið psor-
iasisrannsóknanna sé að reyna að
finna leiðir til að koma í veg fyrir
sjúkdóminn eða varanlega lækn-
ingu. „Við sýndum fram á það
fyrir allmörgum árum að útbrotin
orsakast af því að eitilfrumur lík-
amans, sem eiga að sjá um að
verja hann, ráðast á eitthvað í
húðinni,“ segir Helgi og bætir við
að næsta skref sé að komast að
því hvers vegna frumurnar ráðist
með þessum hætti á húðina í
sumum en ekki öðrum. „Þar
koma erfðirnar m.a. inn í og við
höfum verið í árangursríku sam-
starfi við Íslenska erfðagreiningu
í þeim rannsóknum. Okkur hefur
tekist að staðsetja nokkur gen
sem tengjast sjúkdómnum, m.a.
gen sem veldur því að sumir
psoriasissjúklingar fá slæma lið-
verki og liðbólgur.“
Rannsóknir Helga og sam-
starfsfólks hans á efninu MBL
hafa meðal annars leitt í ljós að
skortur á því getur stuðlað að
kransæðastíflu, einkum hjá sjúk-
lingum með sykursýki. „Enn-
fremur höfum við sýnt fram á að
sjúklingar með liðagigt fá verri
sjúkdóm ef þá skortir MBL. Það
er frekar algengt að fólk skorti
MBL, og það þarf að skoða hvaða
vandamál fylgja þessum skorti.
Þegar er vitað að fólk með MBL-
skort sem þarf að fara í stranga
ónæmisbælandi meðferð, t.d.
vegna krabbameins eða sjálfs-
ofnæmissjúkdóma, fær frekar al-
varlegar sýkingar meðan það er á
meðferðinni. Það er líklega hægt
að minnka þessa áhættu með því
að gefa slíkum sjúklingum MBL í
æð meðan á meðferðinni stendur.
Við höfum þegar gert fyrsta
stigs rannsókn á slíkri meðferð
hérlendis. Þessi rannsókn sýndi
að það koma ekki fram neinar
aukaverkanir þegar fólki með
MBL-skort er gefið efnið í æð,“
segir Helgi.
Helgi Valdimarsson, prófessor í ónæmisfræði, hlaut Fogarty-viðurkenningu
Veitir ný
tækifæri við
rannsóknir
Morgunblaðið/Jim Smart
Helgi Valdimarsson prófessor hlaut Fogarty-viðurkenningu.