Morgunblaðið - 02.12.2003, Blaðsíða 33

hafa setið sem æðstu stjórnendur
bæjarins á meðan á þessu hefur
gengið og þeir stjórna Akureyrarbæ
nú í sameiningu, Kristján sem bæj-
arstjóri fyrir Sjálfstæðisflokkinn,
Jakob sem formaður bæjarráðs fyrir
Framsóknarflokkinn. Margir hafa
unnið vel að jafnréttismálum á Ak-
ureyri, t.d. jafnréttisfulltrúar und-
angenginna ára, sem eru orðnir
nokkrir.
Fleiri Akureyringum finnst að
bærinn standi sig verr í jafnrétt-
ismálum en önnur sveitarfélög en
þeim sem finnst að bærinn standi sig
betur. Sjálfsmyndin er ekki sterk að
þessu leyti, sem er óvenjulegt.
Höfundur er kennari við MA og
fulltrúi Samfylkingarinnar í
jafnréttis- og fjölskyldunefnd
Akureyrar.
UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 2. DESEMBER 2003 33
SIÐMENNTAÐ samfélag geng-
ur ekki án laga og reglna. En það er
mikilvægt að þessar reglur og
ákvarðanir séu sanngjarnar, skýrar
og auðveldar í fram-
kvæmd.
Lög um fjöleign-
arhús (nr. 26 frá
1994) eru t.d. lög
sem mörgum finnst
erfitt að sætta sig
við og skilja. Samt
sem áður geta lögleg
fasteignaviðskipti í fjöleignarhúsum
ekki farið fram nema eftir þeim sé
farið. En menn þurfa helst að skilja
að tilgangur laganna er að koma í
veg fyrir óvissu og illdeilur vegna
ófaglegrar umsýslu eigna.
Íslendingar munu vera lengra
komnir en margar aðrar þjóðir í
þessum málum. Það má e.t.v. teljast
eðlilegt þar sem land okkar byggð-
ist mikið til vegna ágreinings um
eignarrétt. Fjöleignarhúsalögin og
reglugerð þar að lútandi snúast m.a.
um útreikning á hlut eigenda í sam-
eiginlegum kostnaði. Eins og þeir
vita sem hafa látið gera fyrir sig
eignaskiptayfirlýsingu, þurfa
merktir uppdrættir að fylgja með
henni þar sem hvert rými, allt niður
í smæstu geymsluskápa, er auð-
kennt með númeri og lit (sem sýnir
hvaða eign það tilheyrir). Þessir
uppdrættir eru minnkuð ljósrit (í
A4) af gildandi aðaluppdráttum. Ef
teikningar hjá byggingarfullrúum
eru ekki í samræmi við skiptingu
eigna þarf að leggja fyrir réttar
teikningar, svokallaðar reynd-
arteikningar.
Það er ekki óalgengt að fyrirliggj-
andi teikningar, sérstaklega af mjög
gömlu húsnæði, teljist ekki boðlegar
sem fylgiskjöl með nýjum eigna-
skiptayfirlýsingum. Stundum eru
engar merkingar rýma t.d. hvorki
eldhús né baðherbergi merkt,
hvorki með táknum né herberg-
isheitum. Teikningar þurfa m.ö.o. að
sýna rétta skiptingu og notkun mis-
munandi eigna. En eins og menn
þekkja er ekki óalgengt að annað
eða hvorttveggja hafi breytzt frá
upphaflegum teikningum t.d. sam-
eignir og geymslur í kjallara.
Þá standa eigendur frammi fyrir
því að það þarf að breyta eða jafnvel
teikna uppá nýtt, stundum alla aðal-
uppdrætti hússins. Kostnaður vegna
þessa getur hlaupið á tugþúsundum
jafnvel hundruðum þúsunda króna.
Það er því ekki furða þótt menn
spyrji: Hver á að borga?
Svarið við þessari spurningu er
reyndar einfalt; eigendur/húsfélag
viðkomandi eigna þurfa að bera
þann kostnað. Það er m.ö.o. á þeirra
ábyrgð að eignaskiptayfirlýsing sé
til og þar með að teikningar séu
réttar. En þótt þessi kostnaður
dreifist á alla eigendur viðkomandi
húss (matshluta) getur hann verið
tilfinnanlegur. Það er því mikilvægt
að fólk geri sér grein fyrir honum
áður en gengið er til kaupa á fast-
eign, en á því er miður oft mikill
misbrestur.
Fasteignasölum ber að gera
kaupendum tæmandi grein fyrir
öllu því sem tilheyrir þeim fast-
eignum sem þeir hafa umboð fyrir.
Teikningar, réttar eða ófullkomnar,
eru hluti þess sem tilheyrir eigninni
rétt eins og t.d. skúr á lóð eða bíl-
skúrsréttur.
Fasteignasalinn á m.ö.o. að vera
búinn að kynna sér öll gögn varð-
andi eignina, þar með talið teikn-
ingar, áður en hann býður hana til
sölu.
Þegar þessum gögnum er ábóta-
vant tel ég að fasteignasalar eigi að
áætla kostnað við að láta lagfæra
þau og meta þann kostnað til lækk-
unar á kaupverði, ef kaupandi tekur
að sér að tryggja gerð þeirra. Hitt
mun þó vera algengara, að seljanda
er falið að tryggja að þessi vinna
fari fram, og er þá lokagreiðsla
gjarnan skilyrt því að fyrir liggi ný
eignaskiptayfirlýsing. Ókostur þess
fyrirkomulags er þó nokkuð ljós:
Það er ákaflega erfitt fyrir seljanda
að tryggja að einhverri vinnu verði
lokið þegar lokagreiðsla á að fara
fram.
Auk þess má til sanns vegar færa
að það sé kaupanda meira hags-
munamál en seljanda að ný eigna-
skiptayfirlýsing sé gerð og að fyr-
irliggjandi teikningar séu réttar.
Hvor aðferðin sem notuð er tel ég
það mikilvægast að menn viti í
hverju þessi vinna felst og að hana
þarf að framkvæma til að tryggja
sem best hrein og skýr fasteigna-
viðskipti.
Það er því von mín að þessi litla
hugvekja geri bæði seljendur og
kaupendur fasteigna sem og fast-
eignasala meðvitaðri um að hafa
þessa hluti á hreinu áður en við-
skipti fara fram. Það getur komið í
veg fyrir leiðinlega eftirmála fast-
eignakaupa, svo sem drátt á
greiðslum og kostnað honum sam-
fara.
Húseign er mikil fjárfesting sem
stundum fylgja ófyrirsjánaleg út-
gjöld.
Óþarfi er að láta hið fyr-
irsjáanlega koma sér á óvart.
Reyndarteikningar –
hver á að borga?
Eftir Árna Þorvald Jónsson
Höfundur er arkitekt og
eignaskiptalýsandi.
HAFIÐ hefur tekið sinn toll hjá
okkur Íslendingum gegnum tíðina. Í
byrjun síðustu aldar fórust árlega að
meðaltali u.þ.b. 70 sjómenn við Ísland
oft vegna þess að við-
búnaður og björg-
unartækni var lítil
sem engin. Það var
því mikil þörf á að
bregðast við. Ef til vill
var og er hvergi jafn-
mikil þörf fyrir öflug
samtök á sviði björg-
unarmála og á Íslandi, í strjálbyggðu
landi með erfið veðurskilyrði. Sá at-
burður sem vakti þjóðina umfram ann-
að til umhugsunar um þessi mál var 7.
apríl 1906 þegar þrjú skip fórust á
Faxaflóa með samtals 68 mönnum. Þar
á meðal var þilskipið Ingvar sem fórst
á skeri við Viðey og fjöldi manns varð
vitni að vonlausri baráttu 20 skipverja
fyrir lífi sínu. Eitt mikilvægasta björg-
unar- og hjálpartæki íslenskra sjó-
manna er öflugt björgunarskip og
rekstur þeirra á Íslandi sannar svo um
munar nauðsyn öflugs tækjakosts.
Saga björgunarskipa við Ísland er
löng. Árið 1918 var Björgunarfélag
Vestmannaeyja stofnað, elsta skipu-
lagða björgunarsveit á Íslandi. Þar
voru menn stórhuga og með sameig-
inlegu átaki var björgunarskipið Þór
keypt árið 1920. Það sinnti á næstu ár-
um gæslu og björgunarstörfum víða
um land. Þór varð síðan fyrsta varð-
skip okkar Íslendinga og í raun var
þarna lagður grunnur að stofnun
Landhelgisgæslu Íslands, þeirri merku
og mikilvægu stofnun. Það sama má
segja um skip eins og Sæbjörgu, Maríu
Júlíu og Albert. Um allt land var safn-
að fyrir smíði þessara stóru skipa þess
tíma en rekstur þeirra var félaginu um
megn og því nauðsynlegt að sameina
björgunarþáttinn landhelgisgæslu við
landið.
Slysavarnarfélag Íslands var stofn-
að árið 1928 og strax var farið að huga
að kaupum á björgunarbát. Eins og al-
gengast er í dag fékkst bátur frá syst-
urfélagi okkar, Konunglega breska sjó-
björgunarfélaginu, og kom hann til
landsins ári seinna. Þorsteinn Þor-
steinsson skipstjóri og kona hans Guð-
rún Brynjólfsdóttir gáfu félaginu bát-
inn og bar hann nafn Þorsteins.
Báturinn er enn til, varðveittur í Sand-
gerði og bíður þess að verða hlúð að og
settur upp á viðeigandi safni. Fleiri
björgunarskip voru tekin í notkun, t.d.
björgunarbáturinn Herjólfur í Vest-
mannaeyjum og margir smærri brim-
róðrabátar víða um land. Þekktastur
björgunarbáta á síðari hluta síðustu
aldar er björgunarbáturinn Gísli J.
Johnsen sem gerður var út frá Reykja-
vík. Gísli J. Johnsen stórkaupmaður og
kona hans Anna gáfu félaginu þann
bát. Þannig hefur það verið í gegnum
tíðina að einstaklingar og fyrirtæki
hafa verið félaginu ómetanlegir bak-
hjarlar til stórra átaka á sviði björg-
unarmála.
Ákveðin tímamót urðu árið 1989
þegar grunnur var lagður að núver-
andi stefnu Slysavarnafélagsins
Landsbjargar um rekstur stærri
björgunarskipa. Þá kom til landsins
björgunarskipið Henry A. Hálfdán-
arson en með komu hans má segja að
tónninn hafi verið gefinn fyrir rekstri
slíkra skipa víða um land.
Eftir 1993 gerðust hlutirnir hratt og
í dag rekur félagið 9 stór björg-
unarskip. Staðsetning þeirra er í
Reykjavík, Rifi, Ísafirði, Siglufirði,
Raufarhöfn, Neskaupstað, Vest-
mannaeyjum, Grindavík og Sandgerði.
Auk þess hefur Björgunarsveit Hafn-
arfjarðar nýlega fest kaup á og fengið
til landsins björgunarskip í þessum
stærðarflokki. Á hverjum stað hefur
verið stofnað rekstrarfélag um rekstur
þessara skipa. Þessi skip krefjast þess
að vélstjóri sinni reglubundu viðhaldi
og sú leið hefur verið farin að launa að
hluta það starf þannig að gott viðhald
sé tryggt. Rekstrarfélagið fær framlag
úr félagssjóði Slysavarnafélagsins
Landsbjargar og samkvæmt þjónustu-
samningi fær hver sjóður rekstr-
arframlag á fjárlögum. Það sem á vant-
ar safnast heima í héraði og með
þjónustuverkefnum. Það má öllum
vera ljóst hve hagkvæmur þessi rekst-
ur er fyrir samfélagið. Áhafnir skip-
anna sinna útköllum, æfingum og við-
haldi í sjálfboðavinnu eins og allt annað
björgunarstarf félagsins er unnið.
Kaupverð skipanna er einungis brot af
því sem raunvirði þeirra er og munar
þar mest um góðan hug systurfélaga
okkar í Evrópu og þá sérstaklega í
Bretlandi til okkar. Nýsmíði skipa,
sambærileg því sem félagið hefur feng-
ið að undanförnu, kostar vel á annað
hundrað milljónir króna en kaupverð
okkar er um tólf milljónir. Við fáum
skipin í mjög góðu ástandi.
Til að tryggja enn betur árangur
þessa verkefnis er nauðsynlegt að mati
félagsins að fjölga þessum skipum.
Þeir staðir sem þurfa að bætast við eru
sunnanverðir Vestfirðir, Húnaflói,
Vopnafjörður og Höfn. Þar með yrðu
stór björgunarskip komin á fjórtán
staði sem að okkar mati uppfyllir þörf-
ina eins og hún er skilgreind í dag.
Landhelgisgæsla Íslands sinnir
mjög mikilvægu hlutverki varðandi ör-
yggi og björgunarmál á sjó. Munar þar
langmest um rekstur þyrlna sem hafa
valdið byltingu í björgunarmálum.
Áríðandi er að taka sem fyrst ákvörðun
um eflingu tækjakosts Landhelg-
isgæslunnar og vil ég í því samhengi
minna á samþykkt þings Slysavarna-
félagsins frá því í vor. Endurnýjun á
skipakosti og flugflota þarf að vera for-
gangsmál og hefur alltof lengi verið að
velkjast í kerfinu. Við ákvörðun á þeirri
endurnýjun er nauðsynlegt að líta til
reksturs björgunarskipa okkar og
horfa á heildarmyndina. Því má ekki
gleyma að margt getur orðið til þess að
þyrlur og stærri björgunarskip komast
ekki nægilega fljótt á staðinn og geta
valdið því m.a. veðurfarsaðstæður og
fjarlægð. Rekstur þessara smærri
skipa er vegna þess mjög mikilvægur
og um leið hagkvæmur valkostur. Mér
er til efs að nokkuð annað geti aukið
svo á öryggi sjómanna með minni til-
kostnaði. Reynslan staðfestir þetta. Á
síðasta ári fóru björgunarskip félagsins
í meira en hundrað útköll og ferðir til
aðstoðar. Lengsta þjónustuferð björg-
unarskips félagsins er um 600 sjómílur
þegar m.a. sóttir voru sóttir tveir sjó-
menn sem þurftu á læknisaðstoð að
halda. Stærsta skip sem björgunarskip
félagsins hefur bjargað er þegar full-
lestuðu 1.500 tonna flutningaskipi var
bjargað utan við innsigluna í Grindavík
á þessu ári.
Hugmyndir félagsins eru að fjölga
björgunarskipum eins og áður er nefnt
á næstu tveimur árum. Auk þess er á
dagskrá að skipta út eldri björg-
unarskipum okkar á Raufarhöfn og í
Neskaupstað. Það verður gert í vetur.
Heildarkostnaður félagsins við þessa
endurnýjun og fjölgun er áætluð 60-70
milljónir. Við höfum kynnt ráðherrum
dómsmála og samgöngumála hug-
myndir okkar og fjárlaganefnd Alþing-
is hefur erindi okkar til skoðunar. Til
þess að hugmyndir okkar verði að
veruleika þarf samstillt átak og félagið
er tilbúið að leggja sitt af mörkum.
Mikið hefur áunnist í slysavörnum
til sjós. Samt er sjómannsstarfið enn í
dag eitt hið hættulegasta sem menn
taka sér fyrir hendur. Þótt miklar
breytingar hafi átt sér stað í atvinnu-
þáttum okkar eru það íslenskir sjó-
menn sem halda hér hjólum atvinnulífs
samfélagsins gangandi. Sem þjóð
stöndum við í þakkarskuld við íslenska
sjómenn og fjölskyldur þeirra. Það er
skylda okkar að efla öryggi þeirra sem
best.
Stefnt er að fjölgun björgunar-
skipa á næstu tveimur árum
Eftir Jón Gunnarsson
Höfundur er formaður Slysavarna-
félagsins Landsbjargar.
Síðumúla 34 - sími 568 6076
Antik er fjárfesting
Antik er lífsstíll