Morgunblaðið - 18.01.2004, Page 14

Morgunblaðið - 18.01.2004, Page 14
14 SUNNUDAGUR 18. JANÚAR 2004 MORGUNBLAÐIÐ P álína og blaðamaður eru fljótar að rífa slæðurnar af höfðinu þegar þær koma inn í íbúð Pálínu í Kabúl. „Hárið má svo sem al- veg sjást, aðalmálið er bara að vera með eitthvað yfir höfð- inu. Margar konur ganga enn í burka, mussunum með andlitshulunni sem Talibanar skipuðu þeim að klæðast. Það er hins vegar í lagi að vera í hverju sem er, svo lengi sem það er síðerma og hylur fótleggina og aftur- endann,“ útskýrir Pálína. Hún hefur verið í Kabúl í meira en hálft ár. Í Afganistan stjórnar hún aðstoð Al- þjóðaráðs Rauða krossins (ICRC) við fjögur innlend sjúkrahús. „Í Afganistan er mjög margt að gerast og hér eru ögrandi verkefni á hverju strái. Ég bý með tveimur öðr- um Rauða kross starfsmönnum, þar af einum Íslendingi og kann ágætlega við lífið í Kabúl. Öryggisreglurnar eru hins vegar strangar. Sem kona má ég aldrei fara ein út og verð að tilkynna allar mínar ferðir í gegnum talstöð, líka þegar ég á frí. Ég má aðeins ganga um ákveðin svæði borgarinnar en verð annars að fara allt í bílum ICRC. Þessi frelsisskerðing er vissu- lega erfið en það er ekkert sem þýðir að velta sér upp úr,“ segir Pálína létt á brún. „Ástandið í Kabúl er miklu stöðugra en annars staðar í Afganist- an.“ Úr allsnægtum í hungursneyð Pálína er fædd og uppalin í Garða- bæ. Eftir stúdentspróf fór hún í hjúkrun við Hjúkrunarskóla Íslands. „Ég hafði hugsað mér að verða dýralæknir en þegar ég áttaði mig á því að dýralækningar væru ekki kenndar heima, hætti ég við og fór í hjúkrun. 26 ára gömul fór ég síðan til Eþíópíu. Tvær vinkonur mínar höfðu áhuga á að fara og hvöttu mig til að sækja líka um. Tveimur vikum síðar vorum við komnar til Eþíópíu. Við unnum við fæðudreifingu á vegum lútherska heimssambandsins og vor- um með litla aðstöðu þar sem veikt fólk gat komið. Þarna var ekkert sjúkrahús. Á svæðinu var líka eldhús þar sem mjög vannærðu fólki, sér- staklega börnum, var gefið að borða. Þarna vorum við í sex mánuði í tjaldi og þetta var ótrúleg reynsla. Á þess- um tíma voru ekki nema tvær út- varpsstöðvar heima og ein sjónvarps- stöð. Það var bara frá Biafra stríðinu sem maður hafði séð myndir af svelt- andi fólki. Að koma úr allsnægtunum á Íslandi og þangað sem fólk var að deyja úr hungri var því ákaflega skrýtið. Þetta voru líka ekki bara nokkrir einstaklingar, heldur milljón- ir manna og því gjörsamlega yfir- þyrmandi. Þarna, sem og víða annars staðar, var mjög margt sem var erfitt fyrir augað sjá.“ – Fannst þér þið geta hjálpað? „Vissulega gerðum við það þótt við hefðum oft efasemdir um það sem við vorum að gera. Skipulagið var þannig að menn komu mánaðarlega og náðu í skammt fyrir fjölskyldu sína, hveiti, sykur, olíu og annað. Margir þurftu að fara um langan veg og ferðin í heild sinni gat tekið upp undir fimm daga. Ég hafði ekki á tilfinningunni að al- menningur væri að misnota sér að- stoðina. Menn hefðu einfaldlega ekki farið alla þessa leið nema þeir hefðu þurft á því að halda. Undir lokin var ástandið farið að skána á sumum stöð- um. Þá voru menn farnir að geta plantað aftur fræjum og eitthvað var farið að rigna. Þá hætti fólk að koma. Þeir sem ekki þurftu nauðsynlega á því að halda lögðu ferðina ekki á sig.“ Við landamæri Kambódíu „Ég átti satt best að segja ekki von á því að fara aðra hjálparstarfsferð frá Íslandi. Ég hélt að ég myndi bara gera þetta í eitt skipti og það væri síð- an nokkuð sem ég myndi gorta mig af í ellinni. Einhverra hluta vegna varð hins vegar sjálfsagt að fara aftur,“ segir Pálína. Ári eftir að hún kom frá Eþíópíu fór hún til Taílands og þá fyr- ir ICRC. Í Taílandi vann hún í hálft ár á skurðsjúkrahúsi við landamæri Kambódíu. Á þeim tíma var ógnaröld Pol Pots nýyfirstaðin og stórar flótta- mannabúðir á landamærunum. Í ná- grenni við Pálínu voru um 300.000 manns í þremur búðum. „Þarna bjó ég í dæmigerðum taí- lenskum bambushúsum á stultum og líkaði vel. Þetta var mikil vinna, að minnsta kosti 60–70 tímar á viku, og merkileg reynsla. Það var sérstakt að sjá hversu mikið var hægt að gera fyrir jafnstóran hóp, með jafnlítið þróaðri tækni, og raunin var. Há- tæknin sem maður var vanur frá sjúkrahúsinu að heiman, sem á þeim tíma var þó lítið á við tæknina í dag, var náttúrlega engan veginn aðgengi- leg þessu fólki. Hins vegar var hægt að gera mjög margt án hennar. Í flóttamannabúðunum var mikið af fólki sem þurfti á skurðlækningum að halda. Kambódía, ásamt Afganistan og Angóla, er nefnilega það land í heiminum sem er verst sett varðandi jarðsprengjur.“ Sambandslaus í Sómalíu Veturinn 1989 til 1990 stundaði Pálína svæfinganám á Íslandi en var ekki lengi að drífa sig utan á nýjan leik. „Ég var farin út áður en ég útskrif- aðist. Ég flýtti lokaritgerðinni, sem að sjálfsögðu fjallaði um svæfingar stríðssærðra, og fór til Berbera í Sómalíu. ICRC var með skurðsjúkra- hús í norðurhluta landsins og ég vann þar við svæfingar. Við sinntum mest almennum skurðlækningum og eitt- hvað af skotsárum þangað til í lokin að upp úr sauð. Mótspyrna hafði byggst upp gagnvart forseta landsins og höfuðborgin Mogadishu féll á milli jóla og nýárs árið 1990. Mánuði síðar féll Berbera. Þá var svo komið að við hjá ICRC vorum einu útlendingarnir í allri Sómalíu. Það var mjög sérstakt. Mikil umfjöllun hafði verið um ástandið í landinu í heimsfréttunum. Eina tenging okkar við umheiminn var BBC World Service for Africa. Í gegnum BBC fengum við fregnir af því sem var að gerast í landinu. Þegar líða tók á janúar heyrðum við hins vegar stöðugt meira um Írak og Kúv- eit. Þegar Persaflóastríðið braust út var Sómalía síðan ekki lengur nefnd á nafn. Samskipti okkar við umheiminn voru því orðin engin. Þarna voru nátt- úrlega engir símar og enginn lengur á skrifstofunni í Mogadishu, sem hafði verið tenging okkar við umheiminn. Að lokum náðist talstöðvarsamband og þetta fór allt að líta betur út, en þá brast á með stríði þar sem ég var stödd. Nóttina sem það byrjaði svaf ég á gólfinu undir rúminu. Skothríðin var svakaleg. Það vildi þannig til að morguninn eftir var ég einmitt á leið í stutt frí. Ég náði að komast úr landi en átti ekki afturkvæmt því af örygg- isástæðum voru allir sendifulltrúar ICRC sendir heim. Ég lauk samn- ingnum mínum í Kenýa. Annar skurðlæknanna sem ég hafði verið að vinna með í Sómalíu var skotinn. Að- gerð var gerð á honum á gólfinu á sjúkrahúsinu. Í Kenýa var ég við landamæri Súd- an. Þar er ICRC með sjúkrahús, sem þá var mest megnis í tjöldum. Þangað Í hjálparstarfi um allan heim Pálína ásamt helsta samstarfsmanni sínum á Karte Se sjúkrahúsinu. Sundursprengd bygging i Kabúl. Tombólufé hjálpar fötluðum börnum í Afganistan. Ungur drengur fær aðstoð við að setja á sig gervifót á gervilimaverkstæði Rauða krossins í Kabúl. Óvíða er fleiri jarðsprengjur að finna en í Afganistan. „Markmiðið er að skilja eitthvað eftir á hverjum stað, að kenna heimamönnum og gera sjálfan sig á endanum óþarfan,“ segir Pálína Ásgeirsdóttir hjúkrunarfræðingur, sem fyrst vann hjálparstarf fyrir tæpum tuttugu árum. Hún var í Eþíópíu í hungursneyðinni árið 1985 og hefur síðan þá farið til jafnfjarlægra staða og Sómalíu og Austur- Tímor, á vegum alþjóðaráðs Rauða krossins. Í Bosníu klæddist hún herbúningi og hjúkraði breskum hermönnum og í dag býr hún í Afganist- an. Sigríður Víðis Jónsdóttir hitti hana í Kabúl. Ljósmynd/Sigríður Víðis Jónsdóttir

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.