Morgunblaðið - 18.01.2004, Page 53

Morgunblaðið - 18.01.2004, Page 53
MINNINGAR MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 18. JANÚAR 2004 53 fram að hún væri ekki skáld, en þykkar eru stílabækurnar sem hún safnaði í ljóðum sem urðu á vegi hennar. Það er svo tæpt að trúa heimsins glaumi, því táradöggvar falla stundum skjótt – Glaumur og gylliboð náðu ekki til Tótu. Allt var prjállaust og ekta sem henni viðkom. Húsið sem þau hjónin byggðu saman, listilegir smíðisgripir Ólafs, handavinna Tótu, bækur og fágætt steinasafn gerðu heimilið að því menningarheimili sem það er. ...og vinir berast burt með tímans straumi og blómin fölna á einni hélunótt. – Tóta var sterk, vönduð og glæsileg manneskja, en varð að lúta í lægra haldi fyrir vágestinum sem engu eirir, á kaldri „hélunótt“. Því er oss bezt að forðast raup og reiði og rjúfa hvergi tryggð né vinarkoss, – Hún forðaðist „raup og reiði“, barlóm og annan óvinafagnað. Aldrei minntist hún að fyrra bragði á þær verðskulduðu vegtyll- ur sem henni voru veittar á lífsleið- inni. Vinátta hennar var heil og órofin. ...en ef við sjáum sólskinsblett í heiði, að setjast allir þar og gleðja oss. – Saman sátum við og glöddumst í sólskinstónaflóði Viðars, sem bú- inn er að gera tónahús úr smíðahúsi afa síns. Þetta var síðasta samverustund- in okkar á Kaðalstöðum. Blessuð sé minning Þórunnar Ei- ríksdóttur. Innilegar samúðarkveðjur til fjölskyldu hennar. Edda og Páll. Þórunn á Kaðalstöðum var að kveðja. Ég fæ sting í hjartað, mér finnst nú ekki svo langt síðan ég kynntist þessari skemmtilegu og glæsilegu konu. Við áttum margar góðar stundir saman á aðalfundum Kvenfélagasambands Íslands. Við vorum báðar dreifbýliskonur og áttum mörg sameiginleg áhugamál. Þá lágu leiðir okkar saman í skóg- ræktarmálum og þau voru góðir ferðafélagar í skógræktarferðum til Noregs, Óli og Tóta, og mikil vinnugleði ríkti þegar var verið að planta, grisja og snyrta skóg hjá frændum vorum í Noregi. Þá var nú ekki lítið gaman að fá þau í heimsókn í Mývatssveitina, en þeir voru skólabræður frá Laugum, mennirnir okkar, og það voru margar skondnar sögur sem þá voru rifjaðar upp. Ég á líka nokkra fallega steina sem Þórunn gaf mér þegar þau voru að kanna steinaflór- una víðs vegar um landið, en steina- safnið á Kaðalstöðum er hreint æv- intýri bæði utan húss og innan. Við Þórunn hittumst vítt og breitt um landið á aðalfundum Skógræktarfélags Íslands. Það eru góðir fundir, fróðlegir og skemmti- legir og ég held því hiklaust fram að skógræktarfólk sé dálítið sér- stakt, bjartsýnna og lífsglaðara en aðrir því þeir eru að vinna fyrir framtíðina, bæta og fegra landið okkar og þar átti Þórunn sannar- lega heima með allan sinn dugnað og ósérhlífni. Ein af fegurstu minn- ingunum sem ég á frá þessum fund- um er þegar Sigurður Blöndal og Þórunn ásamt mörgum öðrum sungu „Skógamannaskál“ beint frá hjartanu. Ég er innilega þakklát fyrir að hafa kynnst Þórunni og átt með henni ótal góðar stundir. Ég sendi öllu Kaðalstaðafólkinu innilegar samúðarkveðjur. Hólmfríður Pétursdóttir. Við Þórunn Eiríksdóttir vorum sveitungar í Norðurárdal í Borg- arfirði og gengum þar í barnaskóla á árunum kringum 1940. Ekki tók- ust þar með okkur náin kynni, sú staðreynd að hún var stúlka, tveim- ur árum eldri en ég, myndaði frá mínu sjónarhorni eins konar ósýni- legan múr milli okkar. Þar að auki voru heimili okkar sitt á hvorum sveitarenda svo að ekki voru sam- skipti þar á milli. Um það bil tveimur áratugum síðar bar fundum okkar aftur sam- an þegar ég var fluttur í annan landsfjórðung. Sameiginlegt áhugamál mitt, hennar og eigin- manns hennar, voru bílferðir um hálendi og óbyggðir landsins. Þá minntumst við þess að vera sveit- ungar og þegar leið mín lá frá Norðurlandi til höfuðborgarinnar var freistandi að koma við á Kað- alsstöðum. Þar mætti farandmanni alúðleg gestrisni á heimili þeirra hjóna, hennar og Ólafs. Í fréttum heyrði ég að hún lét til sín taka í stjórnmálum og vitneskju hafði ég um áhuga hennar á skóg- rækt. Þar um þurfti ekki annan vitnisburð en skógarreitinn við íbúðarhús þeirra hjóna. En rétta mynd af mikilli þátttöku í félagsmálum og ritstörfum hennar fékk ég, þegar hún féllst á fyrir tveimur árum að verða viðmælandi í forsíðuviðtali fyrir tímaritið „Heima er best“ sem svo birtist í júlí-ágúst hefti þess 2002. Þegar ég otaði að henni segulbandstækinu, sem venja mín er að nota, færðist hún eindregið undan því að tala í það. Þess í stað lét hún mér í té handrit þar sem hún lýsti bernsku- heimili sínu, uppvaxtarárum, skóla- vist í Reykholtsskóla og stofnun heimilis. Heimild fékk ég til þess að nota þau svo sem mér þótti best. Einnig fékk ég í hendur ferða- þætti, Sögu Grunnskólans að Varmalandi - 30 ára, Sögu Skóg- ræktarfélags Borgarfjarðar - 50 ára og Afmælisrit Sambands borg- firskra kvenna 1931–1986, svo hið helsta sé talið. Þannig fékk ég nokkra heildar- mynd af því á hve mörgum sviðum hún lagði fram krafta sína. Það var ekki eingöngu að halda vistlegu og fallegu heimili og sinna forystu í fé- lagsmálum bæði í heimasveit og héraði. Við sem fædd erum á fyrsta þriðjungi nýliðinnar aldar, sætum því að horfa á eftir yfir móðuna miklu sífellt af þeim er við höfum átt samleið með á liðnum árum. En óneitanlega verður tilfinning sakn- aðar og tómleika sterkari en ella þegar um er að ræða einstakling eins og Þórunni Eiríksdóttur sem hvarvetna kom fram til góðs og vildi gera lífið bjartara og betra fyrir samferðamenn á lífsleiðinni. Guðmundur Gunnarsson. Einn versti gallinn við að eldast er sá að þurfa að sjá á bak sínum bestu vinum einum af öðrum. Ég hef satt að segja í gamni og alvöru reynt að taka eið af einum og einum að fara ekki á undan mér – og sem eðlilegt er hef ég fengið svör á borð við: „Við verðum nú víst ekki spurð.“ Og það er mikið til í því. Við erum ekki spurð. Þeir verða að missa sem eiga. Við, vinir hennar Þórunnar, getum þó huggað okkur við það að hafa lengi átt einlæga vináttu og tryggð þeirrar einstöku öndvegiskonu og getum búið að dýrmætum og mannbætandi end- urminningum um hana meðan enn er eitthvað eftir af okkar eigin kvóta. Sá fjársjóður verður ekki frá okkur tekinn. Þórunn ólst upp á miklu menn- ingarheimili, Glitstöðum í Norður- árdal, í hópi fimm systra, sem þóttu hver annarri gjörvilegri enda vel heppnuð blanda af Borgfirðingum og Árnesingum. Sunnlenska ætt- kvíslin, móðurætt þeirra, er kennd við Urriðafoss. Föðurættin er borgfirsk – mikið kjarna- og sómafólk úr Þverárhlíð, Stafholtstungum og Norðurárdal. Vinátta okkar Þórunnar og sam- starf hófst fyrir alvöru á þingum Sambands borgfirskra kvenna fyrir margt löngu og hélst alla tíð eftir það. Það voru mikil forréttindi að kynnast henni. Hún var ekki bara fljúgandi vel gefin heldur beinlínis djúpvitur og afar vel skipulögð og fyrirhyggjusöm. Allt lá opið fyrir henni og henni vannst því alltaf ákaflega vel. Hún var rík af hug- sjónum, raunsæ og jákvæð. Til að gera langa sögu stutta álít ég að hún hafi verið með allra mikilhæf- ustu Borgfirðingum síðustu aldar. Nú er svo sannarlega skarð fyrir skildi. Hún hafði alla tíð hug á að efla hverskonar menningu og lét hend- ur standa fram úr ermum. Sjálf var hún ákaflega vel að sér og hafði mikla yfirsýn yfir allt sem máli skipti, bæði fjær og nær. Í ævi- ágripi hennar hér að ofan sést að hún kom víða við og kom hvarvetna fram til góðs. Ég ætla ekki að end- urtaka það sem þar stendur. Erindi mitt fram á ritvöllinn er fyrst og fremst það að þakka fyrir mig. Hún var mjög vel ritfær og skrif- aði þó nokkuð mikið sem fengur væri í að safna saman og láta koma fyrir almenningssjónir. Til dæmis er þáttur eftir hana í Heima er best sem er frábær lýsing á þjóðháttum í sveitinni þegar hún var að alast upp og ævisaga hennar í hnot- skurn. Hennar kynslóð upplifði á sjálfri sér allan þróunarferilinn, allt frá landnámi. Á einni mannsævi gjörbreyttust lífshættir, aðstæður og vinnubrögð bændafólks á Ís- landi, allt frá því að vera mjög frumstæð og upp í það að vera tæknivædd og nútímaleg. Það var ótrúlegt ævintýri sem gerðist á skömmum tíma, því að öldum sam- an hafði allt staðið í stað. Maður hennar, Ólafur Jónsson, var smiður og vann að mestu út í frá en hafði verkstæði á Kaðals- stöðum. Þau reistu sér iðnaðarbýli þar, byggðu sér íbúðarhús og ræktuðu skóg en systkini Óla bjuggu hefð- bundnum búskap. Skógrækt var raunar ein af mörgum hugsjónum Þórunnar og þeirra beggja. Hún var í stjórn Skógræktarfélags Borgarfjarðar og þar munaði ald- eilis um hana eins og annarsstaðar. Síðasta félagið sem hún tók við formennsku í var Félag aldraðra í Borgarfjarðardölum. Það var árið 1997 eftir eindreginni áskorun fé- lagsmanna. Hún gegndi því hlut- verki með miklum sóma í 6 ár og naut mikillar hylli. Hún var svo líf- leg, áhugasöm og hugmyndarík að hún hreif alla með sér Þegar sjúk- dómurinn sem dró hana svo til dauða var farinn að þjarma veru- lega að henni sagði hún af sér for- mennskunni haustið 2003. Hún stóð meðan stætt var og lét gott af sér leiða til hinsta dags. Eins og fram kemur í æviágripi hennar var hún sæmd riddara- krossi hinnar íslensku fálkaorðu 17. júní 2003 fyrir störf að félags- og byggðamálum og það átti hún sann- arlega skilið. Allt sem hún gerði gerði hún af hugsjón og ég veit ekki til að hún hafi þegið laun fyrir eitt eða neitt sem hún vann í almanna þágu. Til gamans langar mig að geta þess að mér fannst skemmtilegasta fólkið í Borgarfirði vera gamla fólk- ið – þvert ofan í máltækið „svo erg- ist hver sem eldist“. Ég fór furðu oft á félagsfundi þeirra héðan aust- an fyrir fjall, einkum og sér í lagi meðan Kristleifur mágur minn lifði. Eftir að þau Sigrún fluttu til Reykjavíkur og ég á Selfoss var hann ólatur að skreppa á gamal- mennafundi í Borgarfirði og ég naut góðs af því. Á seinni árum tókum við, nokkr- ar stálpaðar konur í Borgarfirðin- um, upp á því að hittast öðru hverju og lesa saman ljóð okkur til sálu- bótar. Þar á meðal var Þórunn. Það voru yndislegar stundir. Við erum ekki hættar þó að við séum orðnar frekar dreifðar um landið og okkur hafi fækkað um eina, því miður. Sumar reyndust vera laumuskáld. Þórunn var einn aðalhvatamaður að því að stofna Minningarsjóð Guðmundar Böðvarssonar og konu hans Ingibjargar Sigurðardóttur. Svo að ég noti orð Þórunnar sjálfrar um það mál ætla ég að birta hér kafla úr hennar eigin frá- sögn í Heima er best: „Hugmyndin kom fyrst fram á aðalfundi S.B.K. á Akranesi 1974 og þar voru lagðar fram fyrstu krónurnar. Síðan hófst mikil vinna að afla málinu brautar- gengis og má kalla það þjóðhátíðar- átak SBK. Aðilar að sjóðnum eru auk S.B.K Búnaðarsamband og Ungmennasamband Borgarfjarðar, Rithöfundasamband Íslands og erf- ingjar þeirra hjóna, sem gáfu sjóðnum hús foreldra sinna á Kirkjubóli. Húsið var gert upp og rekið sem bústaður fyrir skáld og aðra listamenn um nokkurt árabil en selt þegar ekki reyndist grund- völlur fyrir þeirri starfsemi. Stjórn sjóðsins réð Silju Aðalsteinsdóttur til að rita ævisögu skáldsins og ár- angurinn varð hin merka bók Skáldið sem sólin kyssti, sem kom út 1984 þegar 80 ár voru liðin frá fæðingu G.B. Sú bók hlaut síðan Íslensku bók- menntaverðlaunin. Minningarsjóð- ur G.B. er það öflugur – þökk sé velunnurum hans – að vextir hans nægja til að veita ljóðaverðlaun og borgfirsk menningarverðlaun þriðja hvert ár.“ Hér lýkur tilvitn- uninni. Á þessu ári hefði G.B. orðið hundrað ára og sjóðurinn hyggst halda upp á afmælið í haust og út- hluta verðlaunum. Félagar mínir í stjórn sjóðsins hafa beðið mig að flytja kveðju frá sjóðnum og þakk- læti til Þórunnar fyrir óþreytandi áhuga hennar og forgöngu um mál- efni sjóðsins. Megi Borgarfjörðurinn minn eignast sem flestar dætur og syni á borð við Þórunni á Kaðalsstöðum. Þá mun honum vel farnast. Blessuð sé minning hennar. Ingibjörg Bergþórsdóttir frá Fljótstungu. Innilegar þakkir færum við öllum sem sýndu okkur samúð og vinarhug við andlát og jarðar- för eiginkonu minnar, tengdamóður og ömmu, AÐALHEIÐAR ERNU GÍSLADÓTTUR, Stórateigi 14, Mosfellsbæ. Fyrir hönd aðstandenda, Oddur Gústafsson, Diljá Kristín Oddsdóttir, Paul Ernst Terrill, Hildur Hrönn Oddsdóttir, Sigurður Þórir Þorsteinsson, Einar Raymond Terrill. Hjartans þakkir til allra, sem auðsýndu samúð og hlýhug vegna andláts og jarðarfarar elsku- legs sonar, föður okkar, tengdaföður, bróður og mágs, ÞRÁINS FINNBOGASONAR lyfjafræðings. Guð blessi ykkur öll. Elín J. Jónasdóttir, Björk Þráinsdóttir, Hlynur Þ. Sigurjónsson, Birna Þráinsdóttir, Þór Þráinsson, Jónas Finnbogason, Kristín Arnalds, Edda Finnbogadóttir, Guðgeir Pedersen, Matthías Axelsson. Innilegar þakkir til allra sem sýndu okkur vinar- hug og samúð vegna andláts og útfarar elsku- legrar móður okkar, tengdamóður, ömmu og langömmu, GUÐFINNU GUÐJÓNSDÓTTUR hárgreiðslumeistara, Hjallaseli 55, Reykjavík. Sérstakar þakkir til starfsfólks í Seljahlíð fyrir einstaka umhyggju og vinarhug. Jón Róbert Karlsson, Hlíf Hjálmarsdóttir, Gunnlaugur Karlsson, Svava Engilbertsdóttir, tengdabörn, ömmubörn og langömmubörn. Innilegar þakkir til allra sem sýndu okkur samúð og vinarhug vegna andláts og útfarar föður okkar, tengdaföður og afa. ERLINGS ARNAR PÉTURSSONAR frá Sauðárkróki. Sérstakar þakkir til starfsfólks líknardeildar LSH í Kópavogi, MND félagsins, MND teymis LSH, og pínu rosalega góðar þakkir til vina hans fyrir þeirra stuðning. Þórður Erlingsson, Guðbjörg Rósa Ísólfsdóttir, Pétur Örn Erlingsson, Valgerður Erlingsdóttir, Guðmundur Örn Gylfason, Áslaug María, Ingibjörg Móa og Hafþór Bjarki.

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.