Morgunblaðið - 18.03.2004, Blaðsíða 50

UMRÆÐAN
50 FIMMTUDAGUR 18. MARS 2004 MORGUNBLAÐIÐ
LÁNASJÓÐUR ís-
lenskra námsmanna
er brjóstvörn okkar
Íslendinga fyrir jafn-
rétti til náms og
gegnir mikilvægu
hlutverki sem slíkur.
Sjóðurinn gerir fólki
kleift að stunda nám
án tillits til fjárhags-
legs bakgrunns náms-
manns og fjöl-
skylduaðstæðna hans.
Eða það er að
minnsta kosti til-
gangur hans. Margs
þarf hins vegar að gæta til að
þetta hlutverk þynnist ekki út og
sjóðurinn hætti að gegna hlutverki
sínu. Krafan um ábyrgðarmenn á
námslán vinnur augljóslega gegn
þessu og er óréttlát. Hana ber að
afnema og höfum við nokkrir
þingmenn Samfylk-
ingarinnar lagt fram
frumvarp á Alþingi
þar sem það er lagt
til. En krafan um
ábyrgðarmenn á lánin
vinnur gegn þessu
markmiði og mis-
munar verulega enda
ekki allir sem hafa
aðgang að efnuðum
ábyrgðarmönnum.
Vitað er um mörg
dæmi þess að ungt
fólk hefur orðið að
hætta við áætlanir um
frekara nám vegna þess að það
hefur ekki getað framvísað
ábyrgðarmönnum sem lánasjóð-
urinn tekur gilda. Hver náms-
maður á sjálfur að vera ábyrgur
fyrir endurgreiðslu síns námsláns
og á að undirrita skuldabréf þess
efnis. Það er miklu sanngjarnara
og réttlátara en núverandi fyr-
irkomulag.
Hluti verði styrkur
Aðrar breytingar sem Samfylk-
ingin leggjur til á LÍN eru að
þegar námsmaður hefur lokið
lokaprófum á tilskildum tíma eða
framvísað vottorði um lögmætar
tafir á námi breytist 30% af upp-
hæðinni sem hann hefur tekið að
láni í óendurkræfan styrk. Styrk-
urinn yrði hvorki tekjutengdur né
skattlagður. Þetta er sanngjarnt,
ívilnar námsmanninum og léttir
endurgreiðslubyrðar hans ásamt
því að hraða miklum fjölda í gegn-
um skólana og þar með spara þeir
fé. Bæði við rekstur og uppbygg-
ingu húsnæðis fyrir kennsluna.
Til að rétta enn hlut ungs
barnafólks sem hefur lokið námi
sínu viljum við lækka endur-
greiðslubyrðina með því að endur-
greiðsluhlutfalli námslána verði
breytt úr 4,75% í 3,75%. Þá er
nauðsynlegt að hluti af endur-
greiðslum námslána verði frá-
dráttarbær frá skatti.
Afnám krafna um ábyrgðarmenn
Björgvin G. Sigurðsson skrifar
um Lánasjóð íslenskra náms-
manna ’En krafan um ábyrgð-armenn á lánin vinnur
gegn þessu markmiði og
mismunar verulega …‘
Björgvin G. Sigurðsson
Höfundur er þingmaður
Samfylkingarinnar.
Í GREIN í Morgunblaðinu í gær
heldur Alfreð Þorsteinsson stjórn-
arformaður Orkuveitu Reykjavíkur
því fram að undirritaður noti ekki
réttar tölur í umræðu um dótturfyr-
irtæki OR. Stjórnarformaðurinn
heldur því fram að undirritaður hafi
sagt að Orkuveitan hafi tapað 1,8
milljörðum króna á fjarskipta-
rekstri. Nú getur verið að það verði
niðurstaðan en það sem ég sagði var
að: „Tap fjarskiptafyrirtækja Orku-
veitunnar (OR) er samtals um 1,8
milljarðar að núvirði“ Í fyrirsögn
fréttarinnar segir „Tap á fjarskipta-
rekstri Orkuveitunnar um 1,8 millj-
arðar“. Þessar upplýsingar eru úr
ársreikningum þessara fyrirtækja
og málið er alveg kristaltært eins og
sjá má. Sjá töflu 1
Einnig heldur
stjórnarformaðurinn
því fram að undirrit-
aður fari ekki rétt með
upphæðir þegar rædd-
ar eru heildarfjárfest-
ing OR í fjarskiptafyr-
irækjum.
Stjórnarformðurinn
telur fjárfestinguna
vera rúmlega 3 millj-
arða á núvirði en ekki
3,5 milljarða eins og
undirritaður hefur
nefnt. Því er til að
svara að undirritaður
hefur ekki aðrar tölur en þær sem
komu fram í fyrirspurn okkar sjálf-
stæðismanna í stjórn OR. Á þeim
fundi kom fram að í þær tölur vant-
aði yfirtöku á skuldum Rafmagns-
línu um 200 milljónir
króna árið 2003 og
einnig hefur verið tek-
in ákvörðun um að
leggja fram 50 millj-
ónir vegna Tetru- Ís-
lands eins og allir vita
sem hafa fylgst með
fréttum. Upphæðin er
því rúmlega 3,5 millj-
arðar. Sjá töflu 2
Það vekur hinsvegar
athygli að Alfreð full-
yrðir að rekstur fjar-
skiptafyrirtækja Orku-
veitunnar „gangi
ljómandi vel“. Þessi fyrirtæki hafa
skilað tapi á hverju einasta ári sem
þau hafa verið starfrækt og sam-
anlagt tap þeirra er eins og áður
sagði nær 1,8 milljaður króna. Það
er búið að bjarga tveim af þessum
fyrirtækjum frá gjaldþroti með fjár-
munum frá Orkuveitunni og nú er
verið að reyna að bjarga því þriðja
frá gjaldþroti. Það er augljóst að í
huga Alfreðs Þorsteinssonar og R-
listans eykst ljóminn yfir rekstri fyr-
irtækja eftir því sem skuldirnar vaxa
og tapið eykst.
Tapið er 1,8 milljarðar
Guðlaugur Þór Þórðarson svar-
ar Alfreð Þorsteinssyni
’Þessi fyrirtæki hafaskilað tapi á hverju ein-
asta ári sem þau hafa
verið starfrækt …‘
Guðlaugur Þór
Þórðarson
Höfundur er borgarfulltrúi.
Lína
Net Rafmagnslína Tetra Samanlagt
Á verðlagi
2004
1999 7.388 7.388 1,22 9.013
2000 471.685 471.685 1,15 542.438
2001 172.244 577 132.270 305.091 1,08 329.498
2002 157.091 10.247 214.383 381.721 1,03 393.173
2003 90.000 10.000 80.000 180.000 1,02 183.600
898.408 20.824 426.653 1.345.885 1.772.538
Lína Net Rafmagnslína Tetra/Irja Samanlagt
Á verðlagi
2004
1999 214.000 214.000 1,22 261.080
2000 88.900 88.900 1,15 102.235
2001 670.802 40.000 296.500 1.007.302 1,08 1.087.886
2002 1.350.463 131.667 1.482.130 1,03 1.526.594
2003 0 200.000 200.000 1,02 204.000
2004 50.000 50.000 1 50.000
2.324.165 240.000 478.167 3.042.332 3.520.499
Tafla 1
Tafla 2
DÓMSMÁLARÁÐUNEYTIÐ
hentar hvorki sterkum
leiðtogum né duglaus-
um konum, ef marka
má bakþanka Sigurjóns
Magnúsar Egilssonar
fréttastjóra í Frétta-
blaðinu nýlega (25. feb.)
Kyndug
niðurstaða
Rök fréttastjórans eru
einföld. Dómsmálaráðu-
neytið er að hans sögn
eitt af þessum léttvægu
ráðuneytum, eins og sjá
megi á frammistöðu síð-
ustu dómsmálaráð-
herra. Þorsteinn Pálsson á þannig að
hafa sýnt vasklega framgöngu sem
bæði sjávarútvegs- og dóms-
málaráðherra (sbr. að bjórfrumvarpið
fór í gegn í ráðherratíð hans) en Sól-
veig Pétursdóttir dugleysi, þó svo að
hún hafi verið dómsmálaráðherra í
fullu starfi. Sigurjón kemst síðan að
þeirri kyndugu niðurstöðu að dóms-
málaráðuneytið geti af þessum sökum
ekki hentað Davíð Oddssyni. Til þess
sé hann einfaldlega of sterkur og af-
kastamikill leiðtogi.
Ekkert fyrir alvöru kalla
Spurði einhver hvort konur ættu enn
á brattann að sækja? Ef við lítum á
staðreyndir málsins
virðist sú dapurlega
staðreynd því miður
blasa við, a.m.k. hvað
skrif fréttastjórans
varðar. Réttindi kvenna
og barna, kynferðisleg
misnotkun barna, sifja-
spell, skipulagt vændi
og alþjóðleg glæpastarf-
semi ásamt aðild Ís-
lands að Schengen-
samstarfinu eru nokkur
dæmi af mörgum um þá
málaflokka sem Sólveig
beitti sér fyrir. Hún
verður því seint sökuð
um dugleysi, a.m.k. ekki að athuguðu
máli. Mönnum kann hins vegar að
finnast mismikið til þessara mála-
flokka koma, enda eru sumir þeirra
e.t.v. mikilvægari í augum kvenna en
„alvöru“ kalla.
Breyttir tímar
Það kann því að vera alveg eðlilegt að
svona alvöru kall eins Sigurjón eigi
bágt með að sjá Davíð Oddsson fyrir
sér fara úr forsætisráðuneytinu í
dómsmálaráðuneytið; ráðuneyti sem
á að hans mati augljóslega betur
heima í skúffu sjávarútvegsráðherra
en í höndunum á sterkum leiðtoga eða
duglausri konu. Að Davíð Oddsson
sjái það fyrir sér er til marks um það
að tímarnir breytast og það verulega
hratt; e.t.v. hraðar en sumir átta sig á.
Af duglausum konum og
alvöru „köllum“
Helga Guðrún Jónasdóttir
skrifar um fjölmiðla ’Spurði einhver hvortkonur ættu enn á bratt-
ann að sækja?‘
Helga Guðrún
Jónasdóttir
Höfundur er formaður Lands-
sambands sjálfstæðiskvenna.
WILLARD Fiske Ólason, fyrr-
um útgerðarmaður og skipstjóri,
sendir mér tóninn í Morgunblaðinu
15. mars sl. Í grein-
inni segist Willard
vera sár og svekktur
vegna þess að fram
hafi komið að mark-
mið okkar með kaup-
um á öllu hlutafé fé-
lagsins hafi verið að
verja félagið gegn
hugsanlegri yfirtöku
annarra aðila. Ekki
vill hann una við það
og hugnast betur að
gera okkur upp aðrar
hvatir fyrir kaup-
unum. Framganga
Willards í greininni er
með meira kappi en
forsjá. Í stað þess að
taka ábyrgð á eigin
gerðum og ákvörð-
unum, leitast hann við
að afsaka þær og
beina athyglinni frá
þeim með því að
hnjóða í mig og systk-
ini mín vegna kaupa okkar. Vegna
orða Willards í okkar garð sé ég
mig tilneyddan að gera nokkra
grein fyrir aðdraganda málsins.
Það ætti að vera óþarfi að rifja
það upp fyrir Willard að sumir
samstarfsaðilar hans í fyrirtækinu,
fyrrum eigendur Fiskaness hf.,
höfðu í langan tíma boðið stóran
hlut í félaginu til sölu á almennum
markaði. Hættan sem hann nefnir
um yfirtöku annarra á félaginu var
því vissulega fyrir hendi, en það
var m.a. fyrir tilstuðlan manna inn-
an hans vébanda. Það er einnig
ljóst, eftir að Grandi hf. keypti
Harald Böðvarsson hf., að stór
eignarhlutur Granda hf. í Þorbirni
Fiskanesi hf. yrði boðinn til sölu.
Það var því ekki að ástæðulausu að
við óttuðumst að aðrir myndu ásæl-
ast þessi hlutabréf, sem og bréf
Willards og félaga hans. Því urðum
við að grípa til ráðstafana ef við
vildum verja félagið.
Í þessu samhengi er einnig nauð-
synlegt að fram komi sú staðreynd
að við gerðum Willard og félögum
hans grein fyrir þessu mati okkar á
stöðunni. Þar lýstum við því yfir að
við sæjum það sem lausn á þessum
vanda að stofna félag, sem keypti
alla lausa hluti í félaginu. Jafn-
framt greindum við þeim frá því
mati okkar að ef til þess kæmi
væri nauðsynlegt að taka félagið af
almennum hlutabréfamarkaði. Ekki
vegna þess að það væri vilji okkar,
heldur vegna þess að reglur hluta-
bréfamarkaðarins mæla fyrir um
það.
Í grein sinni í Morgunblaðinu
kýs Willard að gefa í skyn að hann
og félagar hans hafi beinlínis verið
neyddir til að selja okkur systk-
inum hluti sína í félaginu og vandar
okkur ekki kveðjurnar af því til-
efni. Þessi framsetning á málinu er
röng og stenst ekki skoðun. Það sjá
allir að hópur sem
ræður yfir 26% af
hlutafé, sem Willard
og félagar gerðu, verð-
ur ekki neyddur til að
selja hlutafé sitt, síst
af öllu af aðila sem ein-
ungis ræður yfir 14%
hlutafjár, sem var hlut-
ur okkar. Ég á bágt
með að skilja reiði
hans þegar þess er
gætt að við buðum
Willard og félögum
hans upp á samstarf til
að verjast mögulegri
yfirtöku annarra á fyr-
irtækinu. Jafnframt
buðum við Willard og
félögum hans, vildu
þeir ekki eiga við okk-
ur samstarf, tvo kosti.
Þann fyrri að við
keyptum hluti þeirra í
fyrirtækinu. Þann síð-
ari, að þeir keyptu
okkar hluti, á sama verði. Þriðji
valkostur þeirra var að sleppa því
að selja hluti sína, hvort sem væri
til okkar eða annarra og tryggja
þannig stöðugleika um eignarhald á
félaginu með okkur.
Einhverra hluta vegna drógu
Willard og félagar hans okkur á
svari í þrjá daga, en tilkynntu okk-
ur þá að þeir kysu að selja hluti
sína í félaginu. Við kunnum engar
skýringar á því af hverju Willard
var á þeim tíma ekki tilbúinn til að
taka áhættuna með okkur og taka
sameiginlega á málinu.
Með þetta í huga vekur það
furðu okkar að Willard skuli nú,
nokkrum vikum síðar, telja sér
sæmandi að halda því fram að sam-
starf við hann og félaga hans um
eignarhald á hlutabréfum fyrirtæk-
isins hafi verið mögulegt. Það má
vera að í því felist einhver friðþæg-
ing fyrir Willard, en eftir standa
gerðir og þær vitna ekki um vilja
til samstarfs, reyndar þvert á móti.
Sá þáttur málsins skal þó ekki rak-
inn að sinni.
Okkur þykir sárt að Willard saki
okkur um græðgi á síðum Morg-
unblaðsins. Ekki skiljum við til-
ganginn með því að vega að mann-
orði okkar með þessum hætti og
teljum við okkur eiga það síst skilið
af honum, enda var það hans eigin
niðurstaða að selja hluti sína og
ekki telur hann kaup okkar góð í
grein sinni. Það má því spyrja hver
það hafi verið sem græddi á þess-
um viðskiptum?
Willard á
villigötum
Eiríkur Tómasson skrifar um
Þorbjörn Fiskanes hf.
Eiríkur Tómasson
’Okkur þykirsárt að Willard
saki okkur um
græðgi á síðum
Morgunblaðs-
ins.‘
Höfundur er forstjóri Þorbjarnar
Fiskaness hf.