Morgunblaðið - 18.03.2004, Blaðsíða 49

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 18. MARS 2004 49
MARKÚS Örn Antonsson út-
varpsstjóri ritar grein í Morg-
unblaðið 2. mars þar sem hann ger-
ir að umtalsefni þá gagnrýni sem
kvikmyndagerðarmenn hafa haft
uppi að undanförnu vegna þeirrar
áherslu sem Sjónvarpið leggur á út-
sendingar frá íþróttaviðburðum
þetta árið – áherslu sem kemur nið-
ur á framleiðslu inn-
lends dagskrárefnis.
Markús virðist túlka
gagnrýnina svo að
kvikmyndagerð-
armönnum finnist allt
ómögulegt sem Rík-
isútvarpið og starfs-
fólk þess gerir. Það er
fjarri sanni. Þvert á
móti held ég að flestir
kvikmyndagerð-
armenn séu sammála
um að hjá Rík-
isútvarpinu sé margt
mjög vel gert. Stjórn-
endur stofnunarinnar
hafa í spennitreyju þurft að glíma
við grimma samkeppni við erfiðar
aðstæður. Sláandi er sú staðreynd
sem Markús nefnir að ráðstöf-
unarfé RÚV hafi dregist saman um
20% að raungildi á 10 árum. Á sama
tíma hafa kröfurnar aukist. Dag-
skrárstjóri innlendrar dag-
skrárdeildar Sjónvarpsins nýtur
virðingar fyrir fagmennsku og góð
vinnubrögð í samskiptum sínum við
sjálfstæða framleiðendur. Og síðast
en ekki síst vinnur í Sjónvarpinu
mikið af frábæru fagfólki í kvik-
myndagerð sem hefur verið í far-
arbroddi í framleiðslu á íslensku
sjónvarpsefni um langa hríð. Sjón-
varpið hefur líka verið ein mik-
ilvægasta uppeldisstofnunin í kvik-
myndagerð hérlendis frá upphafi og
stór hluti þeirra sem starfa á því
sviði hafa unnið hjá RÚV. Kvik-
myndagerðarmenn líta á Rík-
isútvarpið sem samherja í því verk-
efni að auka magn og gæði íslensks
sjónvarpsefnis.
Dagskrá Sjónvarpsins er skipt í
fjóra þætti; innlenda dagskrá, er-
lenda dagskrá, íþróttir og fréttir. Í
ár gerist það að í íþróttaheiminum
ber þrjá stórviðburði upp sama ár-
ið: EM í handbolta, EM í fótbolta
og Ólympíuleikar. Sjónvarpið tekur
ákvörðun um að kaupa sýningarrétt
á öllum þessum viðburðum. Ekki
einn þeirra eða tvo – heldur alla
þrjá. Fjármuni til þessa verður að
finna innan stofnunarinnar. Kostun
og auglýsingasala kemur auðvitað
að einhverju leyti á móti en kostn-
aðurinn er engu að síður umtals-
verður og þeir fjármunir fást ekki
með öðru en að þrengja að öðrum
deildum.
Þessa ákvörðun höfum við gagn-
rýnt. Okkur finnst að það hefði ver-
ið í betra samræmi við menningar-
hlutverk Ríkisútvarpsins og þá
stefnu að auka hlutdeild innlends
efnis að nota þá peninga sem á ann-
að borð var hægt að finna innan
stofnunarinnar til að framleiða ís-
lenskt efni. Þetta ár hefði þá verið
sérstakt átaksár í framleiðslu ís-
lensks efnis í stað þess að vera
átaksár í sýningu alþjóðlegra
íþróttaviðburða. Um þetta snýst
málið.
Ef Sjónvarpið hefði farið þá leið
að nota þetta fé í íslenskt efni hefðu
aðrar innlendar sjón-
varpsstöðvar getað
sýnt frá þessum
íþróttaviðburðum. En
jafnvel þó það hefði
ekki gerst, hefðu Ís-
lendingar getað séð
þetta efni á erlendum
sjónvarpsstöðvum sem
hér nást eftir mörgum
leiðum. Það íslenska
efni sem Sjónvarpið
hefði sýnt í staðinn
getum við hins vegar
hvergi annars staðar
fengið að sjá. Það
verður aldrei búið til. Í
þessu felst kjarninn í ábyrgð Rík-
isútvarpsins á framleiðslu íslensks
efnis.
Þegar þrengir að framleiðslu ís-
lensks efnis hjá Sjónvarpinu bitnar
það fyrst á því efni sem Sjónvarpið
kaupir af sjálfstæðum framleið-
endum. Möguleikar þeirra á að fá
til liðs við sig sjóði og aðra sam-
starfsaðila eru tæpast fyrir hendi ef
Sjónvarpið er ekki aðili að slíkri
fjármögnun. Þetta á sérstaklega við
um heimildarmyndir sem hafa verið
helsti vaxtarbroddur íslenskrar
kvikmyndagerðar undanfarin ár.
Þær kannanir sem RÚV hefur
látið gera um væntingar almenn-
ings til stofnunarinnar sýna að
fréttaefni og íslenskt dagskrárefni
er það sem fólk vill helst sjá á
skjánum. Íþróttir eru þar ekki of-
arlega á blaði. Í því ljósi skýtur
ákvörðun um forgang íþróttamót-
anna skökku við. Sjálfsagt er að
fylgjast með afreksfólki okkar á
sviði íþrótta, menningar og lista.
Beinar útsendingar eru ekki eina
leiðin til að gera það. Nú er til
dæmis verið að sýna ágæta heimild-
armynd í Háskólabíói um ferð ís-
lensks leikhóps til Lundúna með
nýstárlega uppfærslu á Rómeó og
Júlíu.
Mín skoðun er sú að þá fjármuni
sem í dag renna til íþróttadeildar
Sjónvarpsins eigi að færa undir
fréttadeild og nota þar annars veg-
ar til að flytja fréttir af innlendum
íþróttaviðburðum og því mikla
starfi sem unnið er af íþróttahreyf-
ingunni um allt land. Erlendar
fréttir af afreksíþróttum munu auð-
vitað áfram berast sem hvert annað
fréttaefni. Hinn hluta fjárins eigi
fréttadeildin að nota til að flytja
menningarfréttir. Alveg eins og í
íþróttunum taka tugir þúsunda Ís-
lendinga þátt í sköpun og flutningi
menningar í hverri viku um allt
land. Þessu starfi þjóðarinnar á
Ríkisútvarpið fremur að sinna en
erlendum stórmótum í íþróttum.
Markúsi Erni finnst athyglisvert
að heyra að kvikmyndagerðarmenn
hafi gefið aðrar sjónvarpsstöðvar
algerlega upp á bátinn í þessum
efnum og bendir á að það ástand sé
ekki í samræmi við þær væntingar
sem lágu til grundvallar útvarpslög-
unum frá 1985. Það er rétt. Aðrar
sjónvarpsstöðvar hafa sannarlega
keypt og sýnt heimildarmyndir en
sá áhugi hefur verið tilvilj-
anakenndur og ráðist af áhuga ein-
stakra stjórnenda og fjárhagsstöðu
einkastöðvanna sem eins og allir
vita hefur lengst af verið bágborin.
Á þær hefur heldur ekki verið lögð
nein skylda í þeim efnum og því er
erfitt að gera til þeirra kröfur.
Kröfur um hlutfall innlends efnis og
framleiðslu þess eru hinsvegar víða
um heim bundnar þeim verðmætu
leyfum sem fyrirtæki hafa til út-
sendinga á ljósvakanum. Slík leið
hlýtur að koma enn frekar til álita í
litlu mál- og menningarsamfélagi
eins og Íslandi.
Vandinn sem stjórnendur Rík-
isútvarpsins eiga við að glíma er sá
að ekki hefur verið tekið með afger-
andi hætti á grunnþáttum í stefnu
og rekstri stofnunarinnar. Á meðan
hefur stöðugt þrengt að stofn-
uninni. Hinn annars ágæti mennta-
málaráðherra Björn Bjarnason sem
í ráðherratíð sinni kom einhverju
skikki á flesta málaflokka undir
sinni stjórn tók ekki á vanda Rík-
isútvarpsins. Ástæða þess er að
ekki er pólitísk samstaða um þá leið
sem sjálfstæðismenn hafa helst vilj-
að fara, þ.e. að breyta RÚV í hluta-
félag. Um þá leið er hins vegar ólík-
legt að samstaða náist miðað við
áherslur annarra flokka. Málefni
Ríkisútvarpsins hafa því verið í
pólitískri sjálfheldu öll þau ár sem
núverandi ríkisstjórn hefur setið að
völdum. Á þennan Gordíonshnút
þarf að höggva.
Ríkisútvarpið nýtur virðingar,
trausts og væntumþykju þorra
þjóðarinnar. Það er kominn tími til
að leysa það úr fjötrunum svo það
geti, af fullum þrótti, sinnt mik-
ilvægu hlutverki sínu í íslensku
samfélagi.
Leysum Ríkisútvarpið úr fjötrum
Björn Br. Björnsson
skrifar um Ríkisútvarpið ’Þegar þrengir aðframleiðslu íslensks efn-
is hjá Sjónvarpinu bitn-
ar það fyrst á því efni
sem Sjónvarpið kaupir
af sjálfstæðum framleið-
endum.‘
Björn Brynjúlfur
Björnsson
Höfundur er formaður
Félags kvikmyndagerðarmanna.
Kringlu-Kast
Kringlunni 8-12, sími 553 3600,
www.olympia.is
undirföt
náttföt
20% afsláttur
800 7000 - siminn.is
Þú færð tvær símalínur
og þína eigin símstöð.
50% AFSLÁTTUR
af stofngjaldi heimasíma
1 kr.
Léttkaupsútborgun
Fritz stafræn símstöð
og 1.250 kr. á mán.
í 12 mán.
Verð aðeins: 15.001 kr.
• Rafhlaða: Allt að 13 klst. í tali,
2 endurhlaðanlegar rafhlöður NiMh.
• 30 númera númerabirting.
• Endurval síðustu 10 valinna númera.
• Númeraminni fyrir 200 nöfn
og símanúmer.
• 130 gr.
• 10 hringitónar.
• Handfrjáls notkun (hátalari og hljóðnemi).
• Raddstýrður (29 númer).
• Möguleiki á fleiri handtækjum og allt
að 4 móðurstöðvum.
• Innan- og utanhússdrægni: 50/300 m.
• Öflug fyrir venjulegan heimasíma með ISDN.
• Allt að 4 venjuleg símtæki tengd í einu.
• Þú hringir og sendir símtöl frítt innan
símstöðvar.
• 10 símanr. og 3 nr. virk í hverjum símatengli.
• Bæði sími og fax með tölvutengingu.
• Tvö símtæki í notkun í einu, óháð hvort öðru.
• Númerabirting innifalin.
• 12 sérþjónustumöguleikar.
980
Léttkaupsútborgun
Gigaset S100
og 1.250 kr. á mán.
í 12 mán.
Þú getur talað í símann
hvar sem er innan heimilisins.
50% afsláttur af stofngjöldum og fleiri fríðindi
• 50% afsláttur af stofngjaldi heimasíma; aðeins 1.950 kr. í stað 3.900 kr.
• 50% afsláttur af stofngjaldi ISDN heimasíma; aðeins 3.450 kr. í stað 6.900 kr.
• Frítt að breyta úr venjulegum heimasíma í ISDN; 0 kr. í stað 3.900 kr.
• Allir viðskiptavinir Símans fá Þína hringingu og aukanúmer frítt í 6 mánuði.
Verð aðeins: 15.980 kr.
Tilboðin gilda til 31. mars.