Morgunblaðið - 16.09.2004, Blaðsíða 24

UMRÆÐAN
24 FIMMTUDAGUR 16. SEPTEMBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
allt fyrir heimilið
S P EGLA - ÚTSALA - í T ékk Kr i s t a l FAXAFEN I
afsl
af öllum
verð frá kr:1.990.-
fyrstur kemur fyrstur fær!20%-50%
- m i k i ð ú r v a l f r á b æ r t v e r ðwww.tk.is
KRISTINN Gestsson skipstjóri
skrifaði grein í Morgunblaðið 8.
september sl. undir heitinu LÍÚ
það er ræs. Það er ánægjulegt að
sjá að Kristinn trúir því ekki frek-
ar en við, að það
þurfi að koma til
verkfalls sjómanna,
sem óhjákvæmilega
mun einnig hafa það í
för með sér að út-
vegsmenn boði til
verkbanns. Það er
ljóst að slíkt mun
skaða bæði sjómenn
og útvegsmenn. Af-
koma fyrirtækjanna
mun versna og sér-
staklega mun orðspor
okkar á mörkuðum
úti í heimi þar sem
við eigum í harðri
baráttu við aðrar fisk-
veiðiþjóðir bíða
hnekki.
Kristinn segist
efast um að við viljum
semja. Þessi efi er
óþarfur, við leggjum
ofuráherslu á að ná
samningum en það er
jafnljóst að ekki eru
efni til að hækka
launahlutfallið. Það er
hinsvegar unnt að
auka tekjurnar þann-
ig að bæði sjómenn og útvegs-
menn beri meira úr býtum. Það
felst ekki í því að setja gamlar
vinnslulínur í ný skip eins og
Kristinn er væntanlega að vísa til
að um borð í nýjasta frystitogara
okkar var sett einföld vinnslulína.
Ástæðan er sú að skipið er að svo
stöddu einungis gert út til grálúð-
uveiða þar sem ekki er þörf á
flóknum vinnslulínum. Það sem
málið snýst um í því skipi er því
ekki vinnslulínan heldur stærð
skipsins, vélaraflið, aðbúnaðurinn
og afköstin. Skipið er m.a. búið
7.500 hestafla vél og Kristinn veit
manna best hvað hann gæti gert á
slíku skipi umfram það sem hann
er fær um að gera á sínu skipi
með 3.300 hestafla aðalvél. Það er
því hið eðlilegasta mál að tekið sé
tillit til fjárfestingarinnar í skipinu
þegar sjómenn taka laun sem
hlutfall af tekjum útgerðarinnar.
Það er öllum ljóst að það er hvor-
ugum aðilanum til framdráttar að
þetta skip sé mannað 24 mönnum
þegar 18 duga vel. Á sama hátt er
það ekki eðlilegt, að þótt samið sé
um launahækkanir í landi við
launþega sem hafa ekki hlutfall af
tekjum fyrirtækja sinna, að slíkar
launahækkanir séu heimfærðar
sjálfkrafa á sjómenn. Rétt er þó
að taka fram að það stendur ekki
á útvegsmönnum að hækka kaup-
tryggingu og tímakaup samsvar-
andi. Sjómenn taka launahækkanir
með hækkandi fiskverði (og lækk-
un þegar fiskverð lækkar) og út-
gerðir senda ekki launahækkanir
út í verðlagið eins og gerist með
taxtahækkunum eða verðhækk-
unum ef laun fólks í landi hækka.
Við verðum að laga kjarasamn-
ingana að breyttum aðstæðum og
það er verkefni sem einungis verð-
ur leyst með samningum og já-
kvæðu hugarfari. Kristinn talar
um óbilgirni og dónaskap. Ég veit
ekki hvað hann á við með þessum
orðum en get fullvissað hann um
að ég ber ekki meiri virðingu fyrir
öðrum störfum en þeim sem hann
og starfsbræður hans stunda. Það
þýðir hinsvegar ekki að þeir verði
ekki að taka tillit til
annarra. Þá er það
rétt hjá Kristni að við
erum ekki að sækjast
eftir að íslensk sjó-
mannsstörf verði lág-
launastörf, þvert á
móti verðum við að
geta keppt við aðrar
atvinnugreinar um
besta fólkið og það
verður einungis gert
með góðum kjörum.
Fækkun í áhöfn
komi báðum til
góða
Þar sem Kristinn er
kappsfullur skipstjóri
er ég líka viss um að
hann er sammála mér
um að það er óþolandi
að íslenskir útvegs-
menn skuli þurfa að
manna togskipin sem
stunda uppsjáv-
arveiðar með 15
mönnum þegar sams-
konar skip nágranna
okkar eru með mun
færri í áhöfn. Það
sem útvegsmenn fara fram á er að
ávinningurinn við fækkun í áhöfn
komi báðum aðilum til góða.
Kristinn undrast að útvegsmenn
vilji losna við ákvæði um sektir
vegna samningsbrota. Í lögum um
stéttarfélög og vinnudeilur eru
ákvæði um sektir sem renna í rík-
issjóð ef um samningsbrot er að
ræða. Í kjarasamningum útvegs-
manna og sjómanna eru ákvæði
um að til viðbótar þessu geti stétt-
arfélögin lagt á sektir sem nema
háum fjárhæðum og renna í fé-
lagssjóði viðkomandi félaga.
Nýleg dæmi eru um að sjómenn
og útvegsmenn hafa viljað breyta
fyrirkomulagi um róðrarlag á
netavertíð og í stað þess að taka
helgarfrí aðra hverja helgi sömdu
aðilar um að taka styttri frí um
hverja helgi. Viðkomandi útgerðir
fengu síðan milljóna kröfur frá
stéttarfélögum vélstjóra og skip-
stjóra. Ég fer þess á leit við Krist-
in að hann tali við skipstjórana á
viðkomandi skipum og sannfærist
um hvað þeir vilja. Útvegsmenn
vilja einfaldlega að sömu lög og
reglur gildi um þá og aðra at-
vinnurekendur að þessu leyti og
að þetta ákvæði verði ekki haft að
féþúfu.
Klisja að stjórnvöld dragi
taum útvegsmanna
Klisjan um að stjórnvöld dragi
taum útvegsmanna með lagasetn-
ingu er orðin þreytt. Útvegsmenn
felldu miðlunartillögu árið 1998
sem sjómenn samþykktu og varð
síðan grundvöllur lagasetningar.
Rétt er að minna á að árið 2001
gerðu útvegsmenn og vélstjórar
kjarasamning sem stendur til árs-
loka 2005. Þar fengu sjómenn
verulegar kjarabætur sem komu
til vegna samningsins. Útvegs-
menn leggja ofuráherslu á að
stjórnvöld grípi ekki inn í kjara-
viðræður enda verðum við að
leysa málin sjálfir. Það er óþol-
andi fyrir útvegsmenn að vera
samningslausir gagnvart skip-
stjórnarmönnum og undirmönnum
lengur en nú hafa langflestar
starfstéttir lokið gerð kjarasamn-
inga og eins og fyrr segir stendur
samningur okkar við vélstjórana
út næsta ár. Það er því spurning
hvern þarf að ræsa?
Hver er samn-
ingslaus?
Friðrik J. Arngrímsson
svarar Kristni Gestssyni
Friðrik J. Arngrímsson
’Útvegsmennleggja ofur-
áherslu á að
stjórnvöld grípi
ekki inn í kjara-
viðræður enda
verðum við að
leysa málin
sjálfir.‘
Höfundur er framkvæmdastjóri LÍÚ.
HJÁ EFLINGU – stéttarfélagi
hefur verið unnið markvisst að því að
gefa félagsmönnum tækifæri til að
sækja starfs- og símenntun. Með
uppbyggingu fræðslusjóða á und-
anförnum árum hafa möguleikar fé-
lagsmanna verið marg-
faldaðir. Nýjar
námsleiðir eru skoð-
aðar bæði með starfs-
mönnum og einnig á
vinnustöðum. Sam-
starf við fræðsluaðila
fyrirtækja eykst ár frá
ári og hafa við það
skapast leiðir til að
meta þarfir fyrir
starfsmenntun og hvað
best hentar miðað við
starf hvers og eins.
Með tilkomu
Fræðslumiðstöðvar at-
vinnulífsins hafa aukist
tækifærin til að fá
gerða greiningu á
menntunarþörfum/
leiðum innan starfs-
greina. Fræðalumiðstöðin hefur
einnig unnið frábært starf við að
skoða námskrár fyrir mennt-
unarleiðir sem Efling – stéttarfélag
hefur boðið upp á. Það er t.d. grunn-
menntaskólinn, landnemaskólinn og
jarðlagnatæknanám sem nú hefur
verið ákveðið að sé hægt að meta til
eininga í framhaldsskólum.
Með þessu opnast annað tækifæri
til náms sem mikil þörf er fyrir. Mik-
ill fjöldi félagsmanna í Eflingu –
stéttarfélagi er að leita að mennt-
unarleiðum og nýjum tækifærum á
vinnumarkaði. Mikil þróun á sér stað
í störfum og þess hvers
er ætlast til af starfs-
mönnum. Með auknum
tækifærum í sí- og
starfsmenntun er auð-
veldara fyrir fé-
lagsmenn að leita að
þeim menntunarmögu-
leikum sem henta starfi
þeirra og starfsþróun.
Í mörgum starfs-
greinum eru vinnu-
staðir með símennt-
unaráætlanir fyrir
starfsmenn og setja þeir
sér þá markmið í náms-
leiðum sem unnið er eft-
ir næstu misseri. Fé-
lagsmenn í Eflingu –
stéttarfélagi geta nýtt
sér ótal tækifæri til sí-
og starfsmenntunar og hvet ég þá til
að kynna sér vel sína fræðslumögu-
leika í viku símenntunar.
Símenntun alla ævi
Þórunn H. Sveinbjörnsdóttir
fjallar um símenntun
Þórunn H.
Sveinbjörnsdóttir
’Miklir mögu-leikar fyrir Efl-
ingarfélaga. ‘
Höfundur er 1. varaformaður
Eflingar – stéttarfélags
EFTIR að hafa verið ekkja í tíu
ár, þá hefur dauðinn kannski orðið
mér hugleiknari heldur en ella, því
það er nú þannig með okkur flest
að við veltum ekki svo mikið fyrir
okkur að við séum fædd með
feigðaról um hálsinn,
fyrr en kemur að því
að við tökumst á við
að við þurfum að
hverfa héðan fyrr eða
síðar.
Þegar við skoðum
líf okkar þá högum
við okkur alls ekki
með þeim hætti að
dauðinn sé það sem
bíður okkar því við
miðum flest hegðun
við að við séum jarð-
neskt eilíf. Við söfn-
um alls kyns for-
gengilegum hlutum og þegar svo
við stöndum frammi fyrir því að
dauðinn knýr á okkar dyr, þá
verðum við öll svo hissa og
áhyggjufull yfir því að kannski
munu hvorki við né þeir sem við
elskum, enda á réttum stað. Þetta
stafar ekki síst af því að við mið-
um ekki tilveru okkar við að við
verðum að fara héðan fyrr eða síð-
ar.
Slík hugsun er í eðli sínu mik-
ilvæg og algjörlega réttlætanleg
vegna þess að við getum ekki mið-
að tilveru okkar einungis við það
sem sést og blasir við hinum
venjulega manni. Við verðum að
miða það við að þurfa, fyrr eða
síðar, að standa frammi fyrir Föð-
urnum. Það veganesti sem við
flytjum með okkur inn í þennan
fyrirheitna, himneska heim, er og
verður einungis það sem við eig-
um til í sálunni okkar. Í henni er
hugur okkar og andi, líf, tilfinn-
ingar, hugsun og persónuleiki og
allt það sem prýðir innri getu og
hæfni einstaklingsins.
Ef við hugsum um Jesú Krist
og upprisustaðfest-
ingu hans, þá fylgir
því ákveðinn léttir,
því að hann hefur
ekki einungis sannað
með krossdauða sín-
um líf að loknu þessu
heldur sneri hann sér
að ræningjanum sem
iðraðist og sagði við
hann: ,,Sannlega segi
ég þér: í dag skaltu
vera með mér í Para-
dís (Lúk. 23, 39–43).
Þessi yfirlýsing er
mjög mikilvæg fyrir
mig og örugglega fyrir allt venju-
legt fólk sem hefur stöðugt fyrir
hugskotssjónum sínum sam-
anburðinn í Kristi við það hvað er
að vera altækt jákær og hvað er
að vera breyskur eins og ræningj-
arnir. Hafi Kristur verið viss um
það að þeir mundu eiga samfélag
að jarðnesku lífi loknu þá er hann
ekki bara að segja okkur að við
lifum líkamsdauðann, heldur líka
að þó við höfum ekki alltaf farið
rétt að þá bíði okkar að þessu lífi
loknu vist í Paradís. En jafnframt
segir hann í kenningum sínum að
sá sem iðrast rangra gjörða fái
fyrirgefningu og slíka náð er lang-
best að eignast fyrir ferðalagið
inní ríki Hans. Semsagt Kristur
staðfesti við ræningjann, mik-
ilvægi hins frjálsa vilja sem bygg-
ist á ákvörðun okkar um hvort við
viljum vera Guði þóknanleg eða
ekki.
Eitthvað segir mér að það sé
skemmtilegri tilhugsun að fara
héðan tilbúinn til að setjast að í
einhverri þessara mörgu vist-
arvera sem bíða, af því að við höf-
um hagað lífi okkar þannig að við
verðskuldum fögur húsakynni.
Þess vegna er ástæða til að ætla
að allt venjulegt fólk sem hefur
áttað sig á sannleika þess að við
erum ekki eilíf á jörðunni, leggi
sig eftir því að vanda innri breytni
og hegðun, efla allt það kærleiks-
hvetjandi atferli í hugsun og at-
höfnum sem einungis fæst með
góðum vilja til þess að arna.
Við eigum ekki að þurfa að bíða
eftir því að þurfa að takast á við
viðskilnað, til þess að skilja þenn-
an sannleika. Við eigum í skóla-
kerfinu eins og í sunnudagaskól-
anum, að undirstrika frá
mikilvægi þess að það skiptir líka
máli að miða við líf báðum megin
grafar en ekki einungis það líf
sem við snertum frá degi til dags.
Ef við miðum vitund okkar jafn-
hliða því að keppa eftir öllu sem
sést og sem sést ekki, þá munum
við ekki einungis vera betur undir
Paradísarvistina búin, heldur
munum við aukinheldur lifa því lífi
sem við eigum á allt annan og
miklu meðvitaðri hátt, um mik-
ilvægi þess að vera góður og ein-
lægur. Þannig munum við verða
svona eins og litlir ljósvitar fyrir
hvert annað og lýsa ósjálfrátt
vegna þessa innri vilja okkar, upp
tilveru þeirra sem eru í samvistum
við okkur. Við verðum að lifa eins
og Kristur í boðorðum sínum og
slík uppskrift vegvísis að vegferð
samneytis við samferðafólk sitt er
alls ekki flókin og hefur sýnt og
sannað gildi sitt. Vegna þess að
þeir sem það gera þeir vanvirða
hvorki né vanhelga það sem öðr-
um er kært og heilagt, heldur
leggja sig eftir því að lifa því lífi
sem einmitt líkist lifandi ljósvitas-
kímu sem skín ósjálfrátt á innra
líf þeirra sjálfra sem og allra. Slík
vissa segir okkur einfaldlega að
við megum ekki, elskurnar, van-
rækja í öllu veraldarvafstrinu, það
sem inni fyrir býr, og kostar okk-
ur einungis löngunina til að lifa að
hluta hvert í öðru á svona pínu
himneska vísu. Til þess að und-
irbúa endanlega vistun í Paradís
sem Kristur gaf okkur vissu um.
Við vitum að orð hans misstu aldr-
ei marks, voru alltaf sönn og segja
einungis þann sannleika sem okk-
ur er óhætt að trúa og vera viss
um að fái líf sem er litskrúðugt,
lofsamlegt, líknandi og full ástæða
til að kynnast á jörðinni, ekkert
síður en þegar að himneskri heim-
komu kemur. Því dauðinn knýr
nefnilega á dyr okkar allra.
Dauðinn – ekki
á mínar dyr, takk!
Jóna Rúna Kvaran
fjallar um dauðann ’...við miðum ekki til-veru okkar við að við
verðum að fara héðan
fyrr eða síðar.‘
Jóna Rúna Kvaran
Höfundur er blaðamaður
og rithöfundur.